Finanse- 28 pytań z odpowiedziami (54 str.)

ZESTAW 1
1. Przedstaw różnice między ubezpieczeniami społecznymi i gospodarczymi.
2. Omów różnice między wekslem własnym i trasowanym.
ZESTAW 3
1. Przedstaw funkcje finansów
2. Omów elementy techniki podatkowej.
ZESTAW 4
1. Istota i klasyfikacja podatków
2. Systemy zawierania ubezpieczeń majątkowych.
ZESTAW 5
1. Cechy charakteryzujące ubezpieczenia obowiązkowe
2. Omów mnożnik bazy monetarnej
ZESTAW 6
1. Zasady ubezpieczeń.
2. Istota cła, ich rodzaje i funkcje.
ZESTAW 9
1. Podmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych.
2. Istota i formy faktoringu.
ZESTAW 10
1. Wyjaśnij pojęcia: gospodarka finansowa i polityka finansowa.
2. Wyjaśnij pojęcia związane z wekslem: trasant, akceptant, remitent, awal, indos.
ZESTAW 11
1. Czynności banków komercyjnych.
2. Wyjaśnij różnice między podatkami i opłatami. Wymień rodzaje opłat.
ZESTAW 12
1. Instrumenty wykorzystywane przez NBP w celu kształtowania podaży pieniądza.
2. Przedstaw klasyfikację ubezpieczeń gospodarczych.
ZESTAW 13
1. Funkcje NBP.
2. Omów kapitały ubezpieczeniowej spółki akcyjnej.
ZESTAW 14
1. Przedstaw cechy charakterystyczne działalności lokacyjnej zakładu ubezpieczeń.
2. Omów akredytywę dokumentową.



ZESTAW 1
1. Przedstaw różnice między ubezpieczeniami społecznymi i gospodarczymi.
Podział ubezpieczeń na społeczne i gospodarcze jest podstawowym kryterium podziału ubezpieczeń. Obie sfery działania ubezpieczeń łączy podobieństwo celów oraz większość spełnianych przez nie funkcji, występuje jednak wiele istotnych różnic między nimi. Elementami różnicującymi te dwa podstawowe rodzaje ubezpieczeń są między innymi:
Kryterium podziału SPOŁECZNE GOSPODARCZE
1. Czas i przesłanki powstania XIX wiek stworzone przez ustawodawcę Początki starożytność
Najpierw ubezpieczenie - potem regulacje prawne
2. Przedmiot ubezpieczenia osobowe Osobowe i majątkowe
3. Stosunek ubezpieczenia Z mocy prawa przez zgłoszenie Umowa:
- dobrowolna
- obowiązkowa
4. Sposób zaspokojenia roszczeń Świadczenia pieniężne i rzeczowe Świadczenia i odszkodowania w formie pieniężnej
5. Źródła finansowania Metoda repartycyjna i jako uzupełnienie metoda kapitałowa Metoda kapitałowa
6. Podmioty oferujące ubezpieczenia Uprawnione podmioty publiczne Ubezpieczeniowa spółka akcyjna
Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych
7. Gwarancje wypłaty świadczeń Skarb Państwa W ograniczonym zakresie UFG

Komentarz:
1. Ubezpieczenia społeczne powstały na bazie regulacji prawnych pod koniec XIX wieku, natomiast początków ubezpieczeń gospodarczych można doszukać się już w starożytności, chociaż regulacje prawne dotyczące funkcjonowania powstały znacznie później.
2. Ubezpieczenie społeczne jest jedną z technik zabezpieczenia społecznego - jego podstawową funkcją jest ochrona ubezpieczeniowa. Przedmiotem tego ubezpieczenia jest życie, zdrowie i zdolność człowieka do wykonywania pracy. Taki sam przedmiot cechuje gospodarcze ubezpieczenia osobowe, które mogą stanowić uzupełnienie ubezpieczenia społecznego, które oferuje zabezpieczenie najczęściej na minimalnym poziomie
3. Odmienny jest sposób nawiązania stosunku ubezpieczeniowego. Ubezpieczenia społeczne następują z mocy ustawy lub w drodze zgłoszenia, zaś ubezpieczenia gospodarcze, niezależnie od tego czy są obowiązkowe czy dobrowolne, mają charakter umowny - powstają na podstawie umowy.
4. Różnice występują także w sposobie zaspokojenia roszczeń. Świadczenia wypłacane z ubezpieczeń społecznych mają formę rzeczową lub pieniężną. Do świadczeń rzeczowych należy zaliczyć: opiekę zdrowotną, położniczą czy rehabilitacyjną jak również zaopatrzenie w leki, przedmioty ortopedyczne, protezy, oraz pobyt w domu opieki społecznej. Świadczenia pieniężne natomiast obejmują zasiłki, emerytury i renty. Zaspokajanie roszczeń w ubezpieczeniach gospodarczych występuje przeważnie w formie pieniężnej.
5. Ubezpieczenia gospodarcze oferowane są przez ubezpieczeniowe spółki akcyjne lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych działające na podstawie kodeksu spółek handlowych i ustawy o działalności ubezpieczeniowej. Ubezpieczenia społeczne natomiast oferowane są przez specjalnie do tego powołane instytucje najczęściej publiczne, działające na podstawie odrębnych regulacji prawnych.
6. System finansowy ubezpieczeń gospodarczych polega na metodzie kapitałowej, natomiast w ubezpieczeniach społecznych system ten oparty jest na metodzie repartycyjnej uzupełnianej w wąskim zakresie metodą kapitałową.
7. Zakłady ubezpieczeń zajmujące się ubezpieczeniami społecznymi mają gwarancje Skarbu Państwa w zakresie wypłacalności i zabezpieczenia świadczeń. W przypadku ubezpieczeń gospodarczych gwarancje występują ze strony Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, lecz ich zakres jest znacznie ograniczony.
Do wiadomości: Do głównych zadań UFG należy wypłata odszkodowań i świadczeń z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych i rolników za szkody powstałe na osobie, gdy sprawca szkody nie mógł być zidentyfikowany, lub za szkody na mieniu lub osobie, gdy sprawca nie posiadał ubezpieczenia obowiązkowego.
Fundusz ten zaspokaja także roszczenia osób fizycznych w przypadku niewypłacalności ubezpieczyciela. Obowiązkiem UFG jest zaspokojenie w 100% roszczeń z tytułu umów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów oraz ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego. W przypadku ubezpieczeń na życie Fundusz zaspokaja roszczenia w wysokości 50%, jednak nie większej niż równowartość 300.000 EURO.

2. Omów różnice między wekslem własnym i trasowanym.

Polskie prawo wekslowe zostało oparte na zasadach konwencji genewskiej w 1936r. (ustawa z dn. 28.04.1936r. obowiązująca do nadal).
WEKSEL WŁASNY WEKSEL TRASOWANY (CIĄGNIONY)
Pisemne zobowiązanie wystawcy do zapłacenia w oznaczonym terminie określonej w dokumencie kwoty pieniężnej.
Udział biorą :
- wystawca
- remitent
wystawca sam składa bezwarunkowe przyrzeczenie zapłacenia sumy wekslowej w oznaczonym terminie.
In blanco - tylko podpis wystawcy a niekiedy podpisy poręczycieli. Wystawiane są celem zabezpieczenia przyszłej wierzytelności, która może powstać lub której wysokości nie da się określić z góry (pełni rolę kaucji).
Jeżeli remitent w razie potrzeby wypełni weksel in blanco (kwota należna, termin płatności) wtedy staje się wekslem.

Odpowiedzialność solidarna – wszystkie osoby podpisane na wekslu ( wystawca, poręczyciele, indosanci) Skierowany na wskazaną osobę; sformalizowany przekaz pieniężny.
Udział biorą :
- wystawca
- trasat
- remitent
(wystawca poleca trasatowi aby zapłacił remitentowi określoną kwotę pieniężną).
Tego rodzaju weksel spełnia zazwyczaj funkcję kredytową (bo czek jest dokumentem płatniczym).
Jest dokumentem formalnym, który musi mieć w treści:
- nazwę weksel
- bezwarunkowe polecenie zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej
- nazwisko i imię trasata (płacącego)
- termin płatności
- miejsce płatności
- nazwisko i imię remitenta (na rzecz której ma być dokonana zapłata)
- data i miejsce wystawienia weksla
- podpis wystawcy weksla.
A vista – weksel bez oznaczenia terminu płatności uważa się za płatny za okazaniem
Gdy brak miejsca wystawienia, uważa się za wystawiony w miejscu podanym obok nazwiska wystawcy
Brak osobnego oznaczenia miejsce wskazane obok nazwiska trasata uważa się za miejsce płatności
In blaco - gdy brak danych za wyjątkiem podpisu wystawcy

Przez wystawienie weksla trasowanego wystawca przyjmuje na siebie odpowiedzialność za przyjęcie weksla przez trasata, jak też za zapłacenie przez niego sumy wekslowej w oznaczonym terminie.
Zobowiązanie wekslowe ma charakter abstrakcyjny – niezależny od ekonomicznej i prawnej przyczyny wskazania osoby jako trasata.
Indos - przeniesienie przez remitenta praw na inną osobę.
Nabycie praw wekslowych na podstawie indosu ma charakter nabycia pierwotnego – bez względu na uprawnienia zbywcy.
Nabycie praw wekslowych na podstawie przelewu praw (cesja) ma charakter nabycia pochodnego (nabywca uzyskuje uprawnienia takie jakie przysługiwały zbywcy)


ZESTAW 3
1. Przedstaw funkcje finansów
Do podstawowych funkcji finansów publicznych zalicza się:
• funkcję alokacyjną
• funkcję redystrybucyjną
• funkcję stabilizacyjną

FUNKCJA ALOKACYJNA - polega na tym, że finanse publiczne są narzędziem alokacji części zasobów w gospodarce rynkowej. Skutkiem alokacji części zasobów, którymi dysponuje gospodarka jest dostarczanie towarów i usług całemu społeczeństwu. Dostarczanie towarów i usług finansowane jest z funduszy publicznych i następuje w związku z rodzajem zadania stawianego przed państwem. Rodzaje zadań :
1. publiczne
2. społeczne
Zadania te są realizowane przez państwo w chwili, gdy nie mogą być one wykonane za pomocą mechanizmu rynkowego.
Zadania publiczne państwa to obrona narodowa, bezpieczeństwo publiczne, służba dyplomatyczna, administracja państwowa.
Zadania społeczne to zaspokajanie indywidualnych potrzeb człowieka.

Dostarczanie dóbr społecznych lub proces, w którym wykorzystanie całości zasobów jest dzielone między prywatne i społeczne dobra w którym ustala się strukturę dóbr społecznych.

FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA - tzw. rozdzielcza - polega na dokonywaniu za pomocą finansów podziału produktu dochodu narodowego poprzez kształtowanie odpowiednich przychodów i wydatków wszystkich uczestników ogniw (podział funduszu nabywczego).
Fundusz nabywczy zależy od:
• przychodu materialnego
• przychodu redystrybucyjnego
• przychodu kredytowego
• wydatków redystrybucyjnych
• wydatków kredytowych
• oszczędności
Są różne metody gromadzenia funduszu nabywczego w różnych ogniwach. Metodami tymi są:
• samofinansowanie (przedsiębiorstwa)
• budżetowe (państwo)
• kredytowe
Redystrybucja dochodów jest realizowana w formie pieniężnej, dokonywana przez system transferów dochodów. Transfery te mają postać przepływu pieniądza między różnymi podmiotami a państwem.
Transfery o charakterze publicznym istotne jest, że przepływ pieniądza ma charakter jednostronny np.: podatki.
Transfery wewnątrz sektora publicznego (z budżetu państwa do publicznych funduszy celowych)
Transfery o charakterze zwrotnym są to transfery pieniądza związane z zaciąganiem i spłacaniem przez państwo pożyczek. Skutkiem są wydatki nabywcze podmiotów, na rzecz których transfery są dokonywane oraz nie mające bezpośredniego związku z wykorzystaniem PKB(dochodu narodowego).

Redystrybucja dochodów zawsze dokonuje się czyimś kosztem i na czyjąś korzyść, ale koszty i korzyści mogą być różne dal poszczególnych obywateli.

Dostosowanie podziału dochodu i bogactwa do zgodności z tym, co społeczeństwo uważa za słuszny czy sprawiedliwy stan podziału (dystrybucji).

FUNKCJA STABILIZACYJNA - wykorzystuje politykę budżetową jako instrumentu utrzymywania wysokiego stanu zatrudnienia, racjonalnego poziomu stabilności cen i właściwej stopy wzrostu gospodarczego z uwzględnieniem efektów bilansu płatniczego.

FUNKCJA KONTROLNA - polega na wykorzystaniu związków zachodzących między ruchem wartości materialnych i usług a ruchem zasobów pieniężnych w celu uzyskania informacji o przebiegu procesów rzeczowych w gospodarce

FUNKCJA STYMULACYJNA - polega na wykorzystaniu przepływu strumieni pieniężnych jako aktywnego narzędzia oddziaływania na podmioty uczestniczące w tych procesach.

2. Omów elementy techniki podatkowej.
Realizacja spełnianych przez podatki funkcji wymaga działalności praktycznej, wyrażającej się w ustaleniu obowiązku podatkowego, wymiarze podatku, jego ściągnięciu itd. Te działania określa się mianem technika podatkowa.
Elementami techniki podatkowej są:
1. podmiot opodatkowania
2. przedmiot podatku
3. podstawa opodatkowania (inaczej: stopa podatkowa)
4. stawka podatkowa
5. skala podatkowa
6. zwolnienia, ulgi i zwyżki podatkowe.

• PODMIOT OPODATKOWANIA
Każda osoba na której ciąży obowiązek podatkowy. Rozróżnić można podmiot czynny i podmiot bierny. Podmiotem czynnym jest przede wszystkim państwo, które wykorzystuje swoje atrybuty i posługuje się przymusem administracyjnym przy ściąganiu podatków. Podmiotem czynnym mogą być także władze samorządowe.
Podmiotem biernym są osoby prawne i fizyczne zobowiązane do zapłacenia podatku.
• PRZEDMIOT PODATKU
Rzecz lub zdarzenie, które wywołują obowiązek podatkowy.
• PODSTAWA OPODATKOWANIA (INACZEJ: STOPA PODATKOWA)
Podstawą opodatkowania jest z reguły wartościowo określony przedmiot opodatkowania. Czasem jednak podstawę opodatkowania wyraża się w jednostkach fizycznych (np. podatek od psa)
• STAWKA PODATKOWA
To relacja kwoty podatku do podstawy opodatkowania. Stawki podatkowe występują w dwóch następujących formach:
stawka kwotowa - określa bezpośrednio wielkość podatku należnego władzom publicznym
stawka procentowa - określa jaka część podstawy opodatkowania stanowi zobowiązanie podatkowe
Stawki procentowe występują w dwóch odmianach: stawki stałe gdzie wysokość podatku rośnie w takim samym tempie co podstawa opodatkowania (nazywa się je też proporcjonalnymi) i stawki zmienne gdzie wysokość podatku zmienia się wraz ze zmianą podstawy opodatkowania.
W ramach stawek zmiennych można wyróżnić:
- stawki progresywne - podatek rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania
- stawki regresywne - stawka podatku maleje wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania
- stawki degresywne - są kombinacją stawki progresywnej i proporcjonalnej; stawka podatku rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania ale tylko do określonego pułapu, po przekroczeniu którego stawka przechodzi w stawkę proporcjonalną.


• SKALA PODATKOWA
Informuje o tym, jaką stawkę należy zastosować do podstawy opodatkowania. Stawka podatkowa może być jedna dla całej podstawy opodatkowania oraz może występować kilka stawek w zależności od tego, czy stawka rośnie szybciej czy wolniej niż podstawa opodatkowania.
• ZWOLNIENIA, ULGI I ZWYŻKI PODATKOWE
Zwolnienia podatkowe polegają na tym, że państwo w ramach prowadzenia polityki fiskalnej wyłącza pewną grupę podatników (zwolnienie podmiotowe) lub pewną część przedmiotu opodatkowania (zwolnienia przedmiotowe) z obowiązku zapłacenia podatku.
Ulgi podatkowe to tylko częściowe ograniczenie ciężaru podatkowego. We współczesnych systemach podatkowych występują dwa rodzaje ulg:
- ulgi systemowe - są wbudowane w dany podatek jako obowiązujące wszystkie podmioty, które spełniają określone warunki (przez formułowanie warunków uzyskania ulgi państwo wywołuje określone reakcje podatników)
- ulgi zindywidualizowane - o ich przyznaniu decyduje organ administracji skarbowej; władze skarbowe rozważają indywidualnie sytuację danego podatnika i podejmują decyzje korzystne zarówno dla podatnika jak i dla władz publicznych
Zwyżki podatkowe - występują wówczas, gdy dany podmiot płaci wyższy podatek niż to wynika z powszechnie obowiązujących zasad. Zwyżki stosuje się rzadko, mają one charakter represyjny - istotne jest rozpoznanie przyczyn, dla których zostają one wprowadzone.

ZESTAW 4

1. Istota i klasyfikacja podatków

Podatek jest świadczeniem pieniężnym o charakterze przymusowym, bezzwrotnym ogólnym i nieodpłatnym pobieranym przez państwo lub inny związek o charakterze publiczno-prawnym, zgodnie z przepisami prawa, które określają wysokość, warunki i terminy tego świadczenia.
CECHY PODATKU:
• przymusowość
• bezzwrotność
• ogólność (powszechność)  władza określa reguły wedle których dany podmiot staje się podatnikiem
• nieodpłatność  w zamian za wnoszony podatek nie otrzymujemy żadnego świadczenia
• charakter pieniężny

funkcja fiskalna - podatek jest podstawowym narzędziem przejmowania przez państwo dochodów (80%)
funkcja ekonomiczna - skutkiem nakładania podatków jest zmiana w sytuacji dochodowej i majątkowej podatników, co wpływa na zachowania, na podejmowanie decyzji gospodarczych, konsumpcyjnych, o oszczędzaniu, itp.

KLASYFIKACJA PODATKÓW
KRYTERIUM RODZAJ PODATKU
1. PRZEDMIOT • podatki majątkowe i od praw majątkowych
• podatki od przychodów
• podatki od dochodów
• podatki od wydatków
2. ZWIĄZEK MIĘDZY CIĘŻAREM PODATKOWYM A PODATNIKIEM • podatki bezpośrednie
• podatki pośrednie
3. WŁADZTWO PODATKOWE • podatki nakładany przez państwo
• podatki nakładane przez władze samorządowe
4. TERYTORIUM • podatki centralne
• podatki regionalne
• podatki lokalne


• podatki majątkowe i od praw majątkowych - źródłem tych podatków jest posiadany przez podatnika majątek,
• podatki od przychodów - płaci się w związku z działalnością gospodarczą i osiąganymi z tego tytułu przychodami; są pobierane niezależnie od osiąganych wyników; są silnie cenotwórcze

• podatki od dochodów - przedmiotem opodatkowania jest dochód, najczęściej z pracy lub prowadzenia działalności gospodarczej; są narzędziem bezpośredniej redystrybucji dochodów w gospodarce i społeczeństwie
• podatki od wydatków - są typowymi podatkami od konsumpcji, stosowane są wybiórczo; przedmiotem opodatkowania są wydatki ponoszone na zakup dóbr luksusowych (futra, jachty, samochody) i dóbr, które tradycyjnie uważane są za domenę państwa np.. sól, alkohol, zapałki, paliwa płynne. Podatek taki to AKCYZA

• podatki bezpośrednie - to takie podatki, w przypadku których istnieje precyzyjnie określona zależność między płaconym podatkiem a podatnikiem. Typowymi przykładami podatków bezpośrednich są podatki dochodowe i podatki majątkowe.
• podatki pośrednie - obciążają podatnika w sposób nie pozostawiający w ścisłym związku z jego sytuacja dochodową i majątkową, są podatkami9 ukrytymi. Klasycznymi podatkami pośrednimi są podatki od sprzedaży ( od wartości dodanej VAT, podatek akcyzowy)


• podatki nakładany przez państwo - podstawowe rodzaje podatków są kształtowane przez władze państwowe
• podatki nakładane przez władze samorządowe - zakres tego władztwa jest regulowany ustawowo czyli przez władzę państwowa, ewentualne uchwalanie podatków przez władze samorządowe może być obwarowane zgodą mieszkańców, na których podatek będzie nakładany wyrażonej np. w referendum

• podatki centralne
• podatki regionalne
• podatki lokalne
podział ten informuje jakie podatki zasilają szczebel centralnych władz publicznych, jakie podatki są domena władz szczebla regionalnego, a jakie domeną władz lokalnych.

2. Systemy zawierania ubezpieczeń majątkowych.

W ubezpieczeniach majątkowych na zakres ochrony ubezpieczenia, wysokość potencjalnego odszkodowania oraz cena ubezpieczenia (składkę) wpływa także uzgodniony przez zakład ubezpieczeń oraz ubezpieczającego i zapisany w polisie system ubezpieczenia.

• SYSTEM UBEZPIECZENIA NA SUMY STAŁE
W tym systemie suma ubezpieczenia powinna zostać tak określona, by obejmowała całkowitą, rzeczywista wartość mienia. Suma ubezpieczenia stanowi górna granicę odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, chyba że w umowie ustalono dodatkowe ograniczenia, a każde wypłacone odszkodowanie pomniejsza sumę ubezpieczenia. Jeśli w trakcie trwania umowy ubezpieczenia wystąpi szkoda częściowa, w celu zachowania pełnej wartości ubezpieczenia, ubezpieczający powinien "doubezpieczyć" przedmiot ubezpieczenia. W tym celu musi zapłacić dodatkowa składkę za czas pozostający do wygaśnięcia umowy.
System ten stosowany jest najczęściej w ubezpieczeniach od ognia i innych zdarzeń losowych dla majątku trwałego czy też mienia będącego w posiadaniu ubezpieczającego.

• SYSTEM UBEZPIECZENIA SOLIDARNE NA SUMY STAŁE
Suma ubezpieczenia odpowiada wartości mienia mieszczącego się we wszystkich podanych zakładowi ubezpieczeń lokalizacjach, bez precyzowania jakie przedmioty znajdują się w poszczególnych miejscach. System stosuje się w ubezpieczeniach od ognia i zdarzeń losowych oraz od kradzieży z włamaniem i rabunku, gdy ubezpieczenie obejmuje mienie ruchome zlokalizowane w różnych miejscach, jednak ubezpieczający prowadzi dla tego mienia wspólną księgowość. System ten jest szczególnie przydatny dla tych podmiotów, który ze względu na różne miejsca wykonywanej działalności często dokonują zmiany lokalizacji przedmiotu ubezpieczenia. Warunkiem koniecznym do powstania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń jest udowodnienie, że dany przedmiot znajdował się w miejscu realizacji ryzyka. Zasady ustalania wysokości odszkodowania są takie same jak w systemie ubezpieczenia na sumy stałe.

• SYSTEM UBEZPIECZENIA NA PIERWSZE RYZYKO
System, stosowany w ubezpieczeniach od kradzieży z włamaniem i rabunku, niezależnie od rodzaju mienia ruchomego, oraz w ubezpieczeniach od ognia i innych zdarzeń losowych, gdy przedmiotem ubezpieczenia jest gotówka, mienie osobiste pracowników lub określone koszty towarzyszące szkodzie. Suma ubezpieczenia jest ustalana przez ubezpieczającego na podstawie szacunków maksymalnej straty jak może zaistnieć wskutek pojedynczego zdarzenia losowego objętego ubezpieczeniem. Pomimo faktu, iż suma ubezpieczenia stanowi tylko część wartości przedmiotu ubezpieczenia w systemie tym nie ma miejsca na ograniczenia odpowiedzialności z tytułu niedoubezpieczenia. Ubezpieczający, ustalając sumę ubezpieczenia musi pamiętać, że stanowi ona górną granicę odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za powstałe szkody. W przypadku wypłaty szkody częściowej zakłady ubezpieczeń najczęściej nie pomniejszają sumy ubezpieczenia.


• SYSTEM UBEZPIECZENIA NA SUMY ZMIENNE
System stosowany przy ubezpieczeniu zapasów od ognia lub innych zdarzeń losowych, gdy występują znaczne okresowe wahania wartości środków obrotowych. Taki system zakłady ubezpieczeń proponują zazwyczaj tym podmiotom, których ubezpieczany majątek obrotowy ma znaczna wartość. Suma ubezpieczenia będąca podstawą obliczenia składki zaliczkowe (tzw. depozytowe) ustalana jest jako najwyższa dzienna wartość środków obrotowych jaka może znaleźć się w danym miejscu w okresie ubezpieczenia. W trakcie trwania umowy ubezpieczenia ubezpieczający zobowiązany jest przedkładać miesięczne lub kwartalne raporty wskazujące na rzeczywistą wartość przedmiotu ubezpieczenia. Po zakończeniu ważności polisy następuje ostateczne rozliczenie składki na podstawie średniej arytmetycznej wartości ubezpieczonych zapasów.






• SYSTEM UBEZPIECZENIA NA WARTOŚĆ CZĘŚCIOWĄ
Stosowany jeśli ubezpieczenie od kradzieży z włamaniem i rabunku jest dodatkiem do ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych, jako alternatywa dla ubezpieczenia na pierwsze ryzyko. Suma ubezpieczenia mienia od kradzieży z włamaniem i rabunku jest ustalana jako część wartości mienia zgłoszonej do ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych i stanowi roczny limit odszkodowawczy, pomniejszony o każdorazowo wypłacone odszkodowanie za szkodę częściowa. Natomiast składka jest płacona od pełnej sumy ubezpieczenia mienia ruchomego w zależności od branży, w której podmiot prowadzi działalność oraz przyjętego limitu odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Aby zapewnić pełne pokrycie ryzyka ubezpieczeniem konieczne jest "doubezpieczenia" w przypadku wystąpienia szkody częściowej. Równie ważne jest by nie występowało niedoubezpieczenie w ubezpieczeniu od ognia i innych zdarzeń losowych, gdyż skutkuje ono obniżeniem odszkodowania za szkodę w ubezpieczeniu od kradzieży z włamaniem i rabunku.




ZESTAW 5
1. Cechy charakteryzujące ubezpieczenia obowiązkowe
W systemie gospodarki rynkowej obowiązek zawarcia jakiejkolwiek umowy jest czymś nadzwyczajnym. Obowiązkowe ubezpieczenia uzasadnia się specjalnymi okolicznościami społecznymi i gospodarczymi. W odniesieniu do sytuacji, w których przemawia za tym interes ogólnospołeczny wprowadza się ubezpieczenia obowiązkowe.
Art. 3 ustawy o działalności ubezpieczeniowej stanowi "wprowadza się ubezpieczenia dobrowolne i obowiązkowe".

Art. 4. Ubezpieczeniami obowiązkowymi są:
1) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów,
2) ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych,
3) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego,
4) inne ubezpieczenia przewidziane na mocy obowiązujących ustaw lub ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych. (są to: ubezpieczenia za szkody jądrowe; za szkody olejowe - statki)
Oprócz ustawy istnieją dodatkowe przepisy prawne dotyczące ubezpieczeń obowiązkowych. Np. obowiązek zawarcia ubezpieczenia wynikający z innych ustaw - ubezpieczenie OC z tytułu wykonywanego zawodu

Cechy ubezpieczeń obowiązkowych:
1. Źródłem nakazu jest ustawa o działalności ubezpieczeniowej
2. Są to ubezpieczenia do których OWU ustala w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw instytucji finansowych
3. Szczegóły dotyczące taryfy składek (zniżki i zwyżki) ustala zakład ubezpieczeń - dzięki czemu może kształtować swój portfel.
4. Żaden zakład ubezpieczeń oferujący ubezpieczenia które są obowiązkowe nie może odmówić zawarcia umowy w zakresie tych ubezpieczeń
5. nakładana jest kara za brak wypełnienia obowiązku ubezpieczenia ustalana przepisami prawnymi
6. pomimo tego, że są obowiązkowe, każdy podmiot ma swobodę zawarcia umowy można wybrać zakład ubezpieczeń


2. Omów mnożnik bazy monetarnej

Na podaż pieniądza w kraju składają się depozyty na żądanie w bankach oraz gotówka w posiadaniu społeczeństwa, czyli banknoty i bilon znajdujące się poza systemem bankowym.
Pp = G + D
Gdzie:
Pp - podaż pieniądza
D - depozyty które znajdują się w bankach komercyjnych
G - pieniądz gotówkowy poza systemem bankowym

Na rozmiar bazy monetarnej państwa składają się wszystkie pieniądze występujące w formie gotówkowej (poza systemem bankowym) i depozyty banków komercyjnych w banku centralnym czyli ich rezerwy obowiązkowe.

Bm = G + Ro
Bm - baza monetarna
Ro - rezerwy obowiązkowe
G - gotówka poza systemem bankowym

Mnożnik bazy monetarnej jest stosunkiem podaży pieniądza znajdującego się w rękach społeczeństwa do bazy monetarnej czyli do pieniądza banku centralnego.

mb - mnożnik bazy monetarnej
Pp - podaż pieniądza
Bm - baza monetarna
D - depozyty na żądanie
Ro - rezerwy obowiązkowe
G - gotówka poza systemem bankowym
Mb czyli mnożnik bazy monetarnej informuje o maksymalnej możliwości przyrostu ilości pieniądza w gospodarce przy zwiększeniu bazy monetarnej o jednostkę pieniężną

Podaż pieniądza (Pp) = mnożnik bazy monetarnej (mb) x baza monetarna (Bm)
Parametry od których zależy wielkość bazy monetarnej


przykład:
stopa rezerw obowiązkowych r = 20%
stopa zapotrzebowania na gotówkę c = 15%

czyli bank centralny może oczekiwać podaży pieniądza (przyrostu ilości pieniądza w gospodarce) o 3,28 na każdą jednostkę pieniężną.

ZESTAW 6
1. Zasady ubezpieczeń.
Niezależnie od spełniania przez ubezpieczenia określonych funkcji, usługa ubezpieczeniowa powinna być świadczona z zachowaniem pewnych wymagań określanych mianem zasad ubezpieczeń. Niektóre z nich muszą być przestrzegane w sposób bezwzględny, co oznacza, że bez ich przestrzegania ubezpieczenia nie realizują swych podstawowych zadań, natomiast inne mają charakter względny: jeżeli nie będą zachowane ubezpieczenia wypełniają swe zadania jednak poziom ich realizacji będzie decydował o jakości usługi ubezpieczeniowej.

Jako podstawową bezwzględnie wymaganą zasadę ubezpieczeń gospodarczych wymienia się zasadę realności - "pewność, gwarancję urzeczywistnienia prawa do otrzymania odszkodowania ubezpieczeniowego". Ubezpieczający może liczyć na to, że w przypadku wystąpienia zdarzenia losowego objętego ubezpieczeniem powstała strata zostanie pokryta przez zakład ubezpieczeń w granicach określonych warunkami umowy ubezpieczenia. Pewność ta powinna istnieć niezależnie od przyjętych form własności oraz od wysokości obciążenia funduszu ubezpieczeniowego w danym momencie. Ponieważ ubezpieczenia spełniają istotną rolę w gospodarce rynkowej, aby ubezpieczonym podmiotom przynosiły korzyści, a nie generowały straty, oferowana ochrona ubezpieczeniowa eliminując część niepewności musi dostarczać poczucia bezpieczeństwa finansowego. Jest to możliwe tylko wtedy, gdy zasada realności będzie bezwzględnie przestrzegana przez sprawnie funkcjonujący system ubezpieczeń.
Aby zasada realności ochrony ubezpieczeniowej mogła być realizowana, konieczne jest stworzenie odpowiednich gwarancji zarówno prawnych, jak i ekonomicznych. Gwarancje prawne realizowane są między innymi poprzez zagwarantowanie przez państwo ubezpieczonym podmiotom możliwości pewnego dochodzenia roszczenia o wypłatę odszkodowania czy świadczenia. W Polsce gwarancje te zapewniają zarówno przepisy Ustawy o działalności ubezpieczeniowej , jak i regulacje Kodeksu Cywilnego.
Prawne zabezpieczenie realizacji realności sprowadza się m.in. do:
- ochrony przed nieuzasadnioną odmową wypłaty odszkodowań i świadczeń,
- możliwości sądowego dochodzenia roszczeń wobec zakładu ubezpieczeń,
- określenia terminów wypłaty bezspornej części odszkodowań i świadczeń,
- precyzyjnego wskazania w ogólnych warunkach ubezpieczeń obowiązków i praw stron umowy ubezpieczenia wraz z podaniem wyłączeń odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń,
- sprawowania nadzoru nad podmiotami oferującymi usługi ubezpieczeniowe.
Dodatkowym uzupełnieniem gwarancji prawnych jest instytucja Rzecznika Ubezpieczonych.
Obok gwarancji prawnych realności ochrony ubezpieczeniowej istotny jest fakt posiadania przez zakłady ubezpieczeń środków finansowych w wysokości zapewniającej wypłatę odszkodowań i świadczeń w każdym okresie trwania umowy ubezpieczenia, czyli gwarancje ekonomiczne. Zakłady ubezpieczeń powinny zatem podejmować działania bezpieczne, z myślą o zacho9waniu stałej równowagi finansowej. Na odpowiednią wysokość funduszu ubezpieczeniowego będącego w dyspozycji zakładów mają wpływ między innymi:
• posiadane kapitały własne
• przyjęte zasady kalkulacji składek ubezpieczeniowych
• właściwa polityka w zakresie tworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych
• prawidłowa działalność lokacyjna
• odpowiednie umowy w zakresie reasekuracji biernej i czynnej
• ponoszone koszty działalności
Właściwie prowadzona przez zakłady ubezpieczeń gospodarka finansowa stanowi ekonomiczne gwarancje realności ochrony ubezpieczeniowej.
Gwarancje bezpieczeństwa, realności i pewności wypłaty odszkodowań i świadczeń wynikają także z funkcjonowania specjalnych funduszy gwarancyjnych. W Polsce funkcje taką spełnia Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.

Kolejną zasadą zgodnie z którą powinny być świadczone usługi ubezpieczeniowe jest zasada pełności dotycząca poziomu pokrycia strat związanych z realizacja ryzyka objętego ubezpieczeniem. Postulatem zasady pełności jest pełne pokrycie wszystkich strat jakie wystąpiły, bez stosowania zbędnych ograniczeń.
W praktyce na poziom realizacji zasady pełności ochrony ubezpieczeniowej wpływają także techniczne aspekty ubezpieczeń. W ubezpieczeniach majątkowych poziom pokrycia strat losowych uzależniony jest od wysokości ubezpieczenia oraz wysokości odszkodowania. Pod pojęciem wysokości ubezpieczenia rozumie się stosunek sumy ubezpieczenia do wartości ubezpieczonego przedmiotu. W rozważaniach dotyczących realizacji zasady pełności ochrony ubezpieczeniowej najkorzystniejsza jest sytuacja, w której suma ubezpieczenia jest równa wartości ubezpieczenia. Występuje wtedy tzw. ubezpieczenie w pełnej wysokości.
Jeśli suma ubezpieczenia jest wyższa od wartości ubezpieczonego majątku wystąpi nadubezpieczenie. Gdy suma ubezpieczenia jest niższa od wartości ubezpieczonego mienia wystąpi niedoubezpieczenie. Osoba ubezpieczona nie ma wówczas zapewnionej pełnej ochrony ubezpieczeniowej. W celu zwiększenia zainteresowania ubezpieczonych bezpieczeństwem ubezpieczonego mienia, zakłady ubezpieczeń stosują instrumenty ograniczające odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń jak: udział własny, franszyzę integralną i franszyzę redukcyjną.
Ostatnią z prezentowanych zasad ubezpieczeń jest zasada powszechności odnosząca się zarówno do podmiotów objętych ochroną ubezpieczeniową, jak i do przedmiotów oraz rodzajów ryzyka podlegających ubezpieczeniu. Zgodnie z tą zasadą każdy podmiot zamierzający ograniczyć ryzyko poprzez ubezpieczenie powinien mieć taką możliwość. Istotnym czynnikiem wpływającym na powszechność ochrony ubezpieczeniowej jest niewątpliwie poziom świadomości ubezpieczeniowej oraz stosowany przymus w ubezpieczeniach obowiązkowych. Chodzi tutaj również o dostosowanie produktów zakładów ubezpieczeń do potrzeb klientów.


2. Istota cła, ich rodzaje i funkcje.
CŁO - opłata pobierana przez państwo wg określonych stawek za przejście towaru przez granicę obszaru celnego (granicę celną). Można określić jako świadczenie pieniężne, przymusowe, bezzwrotne i nieekwiwalentne pobierane przez państwo od przywozu lub wywozu towarów przez granicę.

Rodzaje cła :
• Fiskalne
• Gospodarcze
• Reglamentacyjne
• Protekcyjne
• Prohibicyjne

Cło fiskalne – celem jest dostarczenie państwu odpowiednich dochodów. Aby spełniały swój cel ich wysokość nie może być ustalana dowolnie i na dowolny towar.
Cło gospodarcze – występuje, gdy poprzez nałożenie opłaty celnej państwo stara się w określony sposób oddziaływać na zachowania podmiotów gospodarczych
Cło reglamentacyjne – regulujące pożądane kierunki i rozmiary obrotów zagranicznych
Cło protekcyjne – mające za zadanie chronić produkcję krajową przed konkurencją
Cło prohibicyjne – ma na celu zahamowanie przywozu określonych towarów
Ustawa celna reguluje zasady i tryb przywozu towarów na polski obszar celny oraz wywozu towarów z polskiego obszaru celnego, związane z tym prawa i obowiązki organów celnych.
Cła określane są na podstawie taryfy celnej lub innych środków taryfowych.

Cło importowe – powszechnie stosowane, pobierane przy przywozie towarów z zagranicy, ma ogromne znaczenie gospodarcze
Cło eksportowe - stosowane, gdy istnieje duża pewność zbytu eksportowych towarów po cenie uwzględniającej cło. Stosowane głównie przez kraje słabo rozwinięte w celu zapewnienia dochodów budżetowi państwa.
Cło tranzytowe - współcześnie nie jest stosowane. Tranzyt bezcłowy może dawać gospodarce kraju tranzytowego większe korzyści niż wpływy z ewentualnych ceł.
FUNKCJE CŁA
Występują trzy podstawowe funkcje jakie spełniają cła :
• funkcja fiskalna
• funkcja protekcjonistyczna
• funkcja cenotwórcza
których zakres i skutki są uzależnione od rodzaju prowadzonej polityki handlowej przez państwo w stosunku do zagranicy.

Funkcja fiskalna - polega na wykorzystaniu ceł jako istotnego źródła dochodów publicznych
Funkcja protekcjonistyczna - polega na ochronie gospodarki (rynku krajowego) przed towarami zagranicznymi
Funkcja cenotwórcza - jest zewnętrznym wyrazem ochrony rynku krajowego (istotna rola w kształtowaniu ceł na importowane oraz eksportowane towary).


ZESTAW 9

1. Podmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych.
Opiera się na kryterium rodzajowego zróżnicowania jednostek gospodarujących, które dokonują operacji pieniężnych, tzn. realizują przychody i wydatki pieniężne oraz dokonują gromadzenia pieniądza. Na podstawie przyjętego kryterium wyróżnia się 5 grup zjawisk finansowych:

Finanse przedsiębiorstw - można je nazwać również finansami sektora zarobkowego. Operacje finansowe dokonywane przez przedsiębiorstwa ma podstawowe znaczenie dla funkcjonowania finansów jako całości. W przedsiębiorstwach w wyniku procesów rzeczowych powstaje produkt narodowy brutto oraz tworzą się z jego realizacji przychody pieniężne, które przez podział i redystrybucję zasilają w przychody pieniężne inne grupy podmiotów gospodarujących. Dla gospodarki finansowej przedsiębiorstw najbardziej charakterystyczne jest gromadzenia przychodów pieniężnych z tytułu sprzedaży towarów i usług, a więc przychodów ekwiwalentnych czy rynkowych. Oprócz tego przedsiębiorstwa otrzymują przychody kredytowe w postaci pożyczek bankowych oraz transfery, m.in. z rynku kapitałowego, a także z budżetu państwa. Najbardziej charakterystycznym kierunkiem pieniężnych wydatków przedsiębiorstw jest dokonywanie zakupów materialnych czynników produkcji i wynagradzanie pracowników za pracę, a więc wydatki typu ekwiwalentnego czyli rynkowego.
Istotne znaczenie w gospodarce finansowej przedsiębiorstw mają też transfery, występujące w postaci:
• podatków i opłat,
• oprocentowania kredytów bankowych i obligacji,
• wypłaty dywidend i innych dochodów właścicielom przedsiębiorstwa (np. z tytułu udziału w spółkach, poza wspomnianymi dywidendami z tytułu akcji i wynagrodzeniem za pracę, jeżeli właściciele przedsiębiorstw są w nich zatrudnieni)
• składek na ubezpieczenie społeczne i rzeczowe, itp.
Jeżeli przedsiębiorstwo osiąga przychody kredytowe z tytułu pożyczek bankowych, muszą w nim występować również wydatki kredytowe przy spłacie poprzednio zaciągniętych pożyczek.

Finanse ludności - nazywane także często finansami gospodarstw domowych. Dla finansów gospodarstw domowych charakterystyczne jest osiąganie przychodów pieniężnych wynagrodzeń za pracę (a więc przychodów typu ekwiwalentnego), a także w postaci transferów. Te ostatnie obejmują dochody właścicieli przedsiębiorstw (z tytułu udziałów, dywidend itp.), dochody właścicieli kapitałów (np. oprocentowanie obligacji, depozytów bankowych) oraz emerytury, renty i zasiłki z tytułu ubezpieczenia społecznego oraz ewentualnych dodatkowych ubezpieczeń osobowych. Gospodarstwa domowe osiągają też przychody kredytowe, najczęściej w związku z budownictwem mieszkaniowym i zakupem droższych dóbr trwałej konsumpcji (samochody, wyposażenie mieszkań itp.)
Najbardziej charakterystycznym kierunkiem wydatków dla gospodarstw domowych są zakupy towarów i usług o przeznaczeniu konsumpcyjnym (wydatki ekwiwalentne czy rynkowe) oraz transfery w postaci podatków i opłat, składek z tytułu ubezpieczeń, oprocentowanie kredytów bankowych, itp. Przy spłacie uprzednio zaciągniętych pożyczek bankowych występują wydatki kredytowe gospodarstw domowych .
Należy zaznaczyć, że w indywidualnych gospodarstwach rolnych, małych prywatnych firmach dochodzi do połączenia operacji finansowych typowych dla finansów przedsiębiorstw z finansami typowymi dla gospodarstw domowych, co jest źródłem pewnych trudności w analizie przebiegu strumieni pieniężnych w całej gospodarce. Wymaga to najczęściej dokonywania szacunkowego podziału operacji tych podmiotów na część przypisywaną sektorowi przedsiębiorstw i na część przypisywaną sektorowi gospodarstw domowych.

Finanse publiczne - to znaczy finanse państwa i samorządów terytorialnych jako związków publicznoprawnych. Dla finansów publicznych charakterystyczne jest gromadzenie środków pieniężnych przede wszystkim w postaci transferów, a więc podatków, opłat, grzywien, dochodów z przedsiębiorstw państwowych w postaci wpłat z zysku i dywidend (gdy przedsiębiorstwa te mają formę spółek akcyjnych lub w przedsiębiorstwach mieszanych, w których część akcji jest własnością prywatną a część państwową), wpłat z zysku banku centralnego (który jest tradycyjnie zwolniony z podatku dochodowego płaconego przez banki komercyjne). Transferowy charakter mają też pożyczki państwowe, lokowane w bankach, na rynku kapitałowym postaci obligacji państwowych, bonów skarbowych. Kredytowy charakter mogą mieć przychody organów publicznych (budżetu państwa, budżetów samorządowych) uzyskiwane w postaci pożyczek bankowych. Do przychodów sektora publicznego nie zalicza się przychodów rynkowych (ekwiwalentnych), realizowanych przez różne przedsiębiorstwa publiczne w tym także takie, które mają formę monopoli skarbowych lub przedsiębiorstw państwowych i samorządowych o specjalnym statusie (np. PKP, różne przedsiębiorstwa komunalne). Niezależnie od formy ich własności, statusu organizacyjnego i zasad system finansowego należy je zaliczać do poprzednio omawianego sektora przedsiębiorstw.
Wydatki sektora publicznego mają charakter rynkowy, ekwiwalentny. Chodzi tu o wydatki związane z wynagrodzeniem osób zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych sektora publicznego (urzędach, instytucjach usługowych o charakterze niezarobkowym, itp.) a także wydatki polegające na zakupach towarów i usług dla bieżącej i inwestycyjnej działalności tych jednostek. Wydatki te podlegają w zasadzie regulacji rynkowej, chociaż wydatki osobowe (wynagrodzenia) w sferze finansów są ponadto regulowane przez różne normy prawne, które jednak nie mogą kształtować ich w sposób dowolny, bez uwzględnienia warunków panujących na rynku pracy. W wydatkach finansów publicznych występuje tez wiele transferów w postaci różnego rodzaju świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego (system ubezpieczeń społecznych zaliczany jest do sektora publicznego także wówczas, gdy jest wydzieloną jednostką bezpośredni związaną z budżetem państwa), inne go rodzaju subwencji i dotacji dla sektora przedsiębiorstw i sektora gospodarstw domowych, dotacji budżetu państwa dla budżetów samorządowych itp. W krajach o rozwiniętej gospodarce rynkowej znaczne wydatki transferowe finansów publicznych są związane z obsługą długu publicznego (wykup państwowych papierów wartościowych w terminach ich płatności, oprocentowanie obligacji i bonów skarbowych itp.). jeżeli finanse publiczne są zasilane za pomocą kredytów bankowych ich zwrot pociąga za sobą wydatki kredytowe finansów publicznych.
Nadwyżki przychodów pieniężnych nad wydatkami w finansach publicznych (jeżeli takie występują) tworzą ich rezerwy pieniężne, najczęściej lokowane w postaci depozytów na rachunkach bankowych.

Finanse banków i innych instytucji kredytowych - sektor bankowy w krajach o gospodarce rynkowe (również w Polsce) ma dwuszczeblową strukturę: na szczeblu wyższym jest usytuowany bank centralny (w Polsce - Narodowy Bank Polski), który dokonuje operacji pieniężnych tylko z jednostkami sektora publicznego i innymi bankami, na szczeblu niższym - banki komercyjne i inne instytucje kredytowe (np. kasy oszczędności, instytucje kredytu hipotecznego) prowadzące operacje pieniężne z niebankowymi jednostkami gospodarującymi różnych sektorów (głównie przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, chociaż i jednostki sektora publicznego wchodzą niekiedy w stosunki kredytowe z sektorem bankowym) oraz bankami będącymi dla nich miejscem lokowania rezerw pieniężnych i ostatecznym źródłem refinansowania. Dla banków charakterystyczne są przede wszystkim operacje kredytowe, związane z emisją (kreacją) pieniądza i wycofywaniem go z cyrkulacji. Emisją pieniądza depozytowego (żyrowego) zajmują się wszystkie banki, następuje to przede wszystkim przez tworzenie wtórnych depozytów przy udzielaniu pożyczek (kredytów bankowych. Natomiast emisją biletów bankowych i bilonu zajmują się tylko banki centralne, chociaż w niektórych krajach emisją bilonu zajmuje się skarb państwa, czerpiąc stąd dochody dla sektora publicznego.
Oprócz operacji kredytowych, dla działalności banków charakterystyczne jest przeprowadzanie operacji rozliczeniowych, obejmujących przyjmowanie depozytów (wkładów) na rachunki bankowe i dokonywanie przelewów między rachunkami bankowymi na zleceniowe właścicieli depozytów. Te operacje podobnie jak operacje kredytowe, nie stanowią przychodów i wydatków pieniężnych banków.
Faktycznymi przychodami pieniężnymi banków są tylko odsetki pobierane z tytułu oprocentowania kredytów oraz prowizje za wykonywane czynności rozliczeniowe. Przychody te mają charakter transferów (niektórzy twierdzą, że prowizje za usługi sektora bankowego należy zaliczać do przychodów rynkowych, ekwiwalentnych, jako wynagrodzenie za usługi bankowe). Wydatki sektora bankowego, związane oprocentowaniem depozytów, mają także charakter transferów. Natomiast wydatki związane z wynagrodzeniami osób zatrudnionych w sektorze bankowym oraz zakupem różnego rodzaju towarów i usług wykorzystywanych w działalności bieżącej i inwestycyjnej banków zalicza się do wydatków rynkowych (ekwiwalentnych). Obciążenia banków z tytułu podatków i opłat publicznych, podziału zysków między właścicieli (dywidendy od akcji) zalicza się do ich wydatków transferowych.

Finanse ubezpieczeń - ta grupa zjawisk finansowych obejmuje gromadzenie i podział zasobów pieniężnych przez instytucje ubezpieczeń majątkowych i osobowych (z wyjątkiem zakładów ubezpieczeń społecznych, które z uwagi na niezarobkowy charakter działalności są zaliczane do sektora publicznego). Instytucje ubezpieczeniowe gromadzą przychody pieniężne w postaci składek od jednostek ubezpieczających wartości materialne i osoby od ryzyka powstania szkód w wyniku wypadków losowych. Wysokość tych składek i inne warunki ubezpieczeń kształtują się w wyniku konkurencji na specyficznym rynku ubezpieczeniowym, na którym działa wiele instytucji ubezpieczeniowych, w tym także instytucje międzynarodowe. Przychody ze składek ubezpieczeniowych zalicza się do transferów mimo rynkowej regulacji ich wysokości, gdyż wzajemne świadczenie zakładu ubezpieczeniowego za wniesione składki maja charakter warunkowy, mogą wystąpić tylko wówczas, gdy nastąpi szkoda objęta ubezpieczeniem. Ze składek ubezpieczeniowych wypłaca się odszkodowania i świadczenia za straty wywołane wypadkami losowymi - są to wydatki transferowe. Pokrywanie wydatków osobowych i rzeczowych instytucji ubezpieczeniowych stanowi ich wydatki rynkowe. Do transferów należy zaliczyć także lokowanie przez instytucje ubezpieczeniowe ich rezerw (na spodziewane w przyszłości wypłaty odszkodowań) na rynku kapitałowym w postaci zakupu obligacji (instytucje ubezpieczeniowe z reguły nie lokują rezerw w akcjach ze względu na mniejszą pewność związaną ze zmianami kursów). Natomiast utrzymywanie płynnych rezerw pieniężnych instytucji ubezpieczeniowych w postaci depozytów na rachunkach bankowych nie jest ich wydatkiem, a zwiększanie tych rezerw jest powiększaniem ich zasobów pieniądza.


2. Istota i formy faktoringu.

Faktoring – działalność w ramach której spółka przejmuje odpowiedzialność za ściągnięcie długów innej spółki (klient zapisuje wszystkie swoje sprzedaże w ciężar rachunku faktora i otrzymuje od niego natychmiastową zapłatę minus ok.2 lub 3 % opłaty plus odsetki za okres kredytu handlowego udzielonego klientowi).
Jest to forma krótkoterminowego finansowania transakcji handlowych, alternatywna do kredytu.

Cechy faktoringu :
• cesja wierzytelności (sprzedaży)
• umowy zlecenia
• dyskonta

Z faktoringiem mamy do czynienia z trójstronnym stosunkiem prawnym, do którego dochodzi po podpisaniu umowy faktoringu, która jest umową o stosunku ciągłym a na jej skutek dochodzi do zmiany wierzyciela oraz świadczenia licznych usług.

Istota faktoringu - nabywanie od przedsiębiorców (faktorantów) za określoną cenę wierzytelności przysługujących im w stosunku do dłużników oraz świadczenia dodatkowych usług.

Podstawowe formy faktoringu - związane są z kryterium podziału jakim jest umiejscowienie ryzyka wypłacalności dłużnika.

Formy faktoringu :
• faktoring właściwy (pełny)
• faktoring niewłaściwy (niepełny)
• faktoring mieszany

Faktoring właściwy (pełny) - polega na tym, że faktor na mocy zawartej umowy o przelew wierzytelności przejmuje wszelkie wierzytelności służące sprzedawcy (dostawcy) czy usługodawcy względem nabywcy towarów lub usług i zostaje obarczony ryzykiem wypłacalności (ściągalności).

Rodzaje faktoringu właściwego :
• faktoring otwarty - dłużnik (nabywca towaru/usługi) zostaje powiadomiony o zawarciu umowy faktoringowej (powiadomienia dokonuje jedna ze stron – z reguły dokonuje tego faktor)
• faktoring półotwarty - dostawca towarów lub usługodawca nie powiadamia dłużnika o zawarciu umowy faktoringu, natomiast czyni to faktor w chwili wezwania odbiorcy towarów (usług) do zapłaty. Wtedy faktor podaje niezbędne dane, aby odbiorca w sposób właściwy i w terminie mógł spełnić ciążący na nim obowiązek zapłaty lub inne świadczenia wynikające z zawartej umowy (sprzedaży lub o określoną usługę)
• faktoring tajny - odbiorca towaru (usługobiorca) nie jest powiadomiony o zawarciu umowy faktoringu tzw. faktoring nie notyfikowany
• meta-faktoring - na Bank sprzedawcy lub dostawcy / usługodawcy dokonany zostaje przelew wierzytelności przez sprzedawcę(dostawcę/usługodawcę). Natomiast Bank zawiera umowę z firmą faktoringową i wtedy zostaje rozłożone ryzyko wypłacalności dłużnika (nabywcy towaru lub usług) pomiędzy Bank i faktora.
• faktoring powierniczy - Bank, do którego należy dany zbywca towarów lub usług upoważnia firmę faktoringową do wykonania określonych usług faktoringowych na rzecz zbywcy oraz ściągnięcie od odbiorców oznaczonych wierzytelności. Wtedy faktor działa na rzecz Banku a nie cesjonariusza wierzytelności.
• Faktoring eksportowy i międzynarodowy - przedmiotem są wierzytelności eksporterów wynikające z umów dostawcy towarów. Ma dwie postacie :
- system dwóch faktorów - eksporter przelewa wierzytelności przysługujące mu z dostawy w stosunku do zagranicznych odbiorców na faktora działającego w tym samym kraju co eksporter. Faktor zawiera drugą umowę faktoringową z faktorem z kraju importera
- system prostego faktoringu eksportowego - eksporter przelewa przysługujące mu w stosunku do zagranicznych odbiorców wierzytelności na rzecz faktora z tego samego kraju co on
- system prostego faktoringu importowego - eksporter przelewa swe wierzytelności na faktora w kraju odbiorcy
• faktoring zmodyfikowany - wprowadzenie do przedsiębiorstw
produkcyjnych i usługowych w krajach kapitalistycznych wysoko rozwiniętych
metod elektronicznego opracowywania danych. W umowie faktoringowej
faktor zastrzega sobie nadzór nad wykonywaniem czynności przez
przedsiębiorstwo, z którym zawarł umowę. Funkcje faktora są na płaszczyźnie
prawno-finansowej i przejęciu wierzytelności przedsiębiorstwa sprzedawcy.
• faktoring zaliczkowy - przedmiotem są honoraria lekarzy, architektów,
notariuszy i adwokatów. Zawierane umowy faktoringowe z w/w polegają na
wypłacaniu przez faktora zaliczki pieniężnej na ich konto honorariów, a faktor przejmuje ich wierzytelności.
• faktoring mieszany - w ramach tej samej umowy co do jednych
wierzytelności faktor przejmuje na siebie ryzyko wypłacalności dłużnika
(faktoring właściwy), a co do pozostałych wierzytelności tego ryzyka nie
bierze (faktoring niewłaściwy). W zawieranych umowach faktoringowych
strony określają tzw. kwoty graniczne (max), do których faktor przejmuje
ryzyko wypłacalności dłużnika.


Podmioty faktoringu :
Faktorant - dostawca towarów / usług upoważniony do otrzymania świadczenia pieniężnego z tytułu dostawy / usługi

Dłużnik - odbiorca towarów / usług zobowiązany z tytułu nabytych towarów / usług do uiszczenia wierzycielowi (faktorantowi) świadczenia pieniężnego

Faktor - wyspecjalizowany podmiot finansowy (bank. Spółka faktoringowa) nabywający wierzytelności przysługujące faktorantom wobec ich dłużników oraz świadczący dodatkowe usługi na rzecz faktoranta

Przedmiot faktoringu - dotyczy wierzytelności w obrocie gospodarczym. Źródła wierzytelności to :
- umowa dostawy towarów
- umowa wykonania usług



ZESTAW 10

1. Wyjaśnij pojęcia: gospodarka finansowa i polityka finansowa.
Gospodarka finansowa - zawiera działania związane z:
1. przygotowaniem przeprowadzenia wszelkiego rodzaju operacji pieniężnych, w tym również ich planowanie
2. faktyczną realizacją tych operacji pieniężnych czyli zjawiska gromadzenia i podział zasobów pieniężnych
3. ewidencją i analizą przebiegu operacji pieniężnych w przeszłości w celu wyciągnięcia wniosków co do dalszych działań w tym obszarze.
Polityka finansowa oznacza dokonywanie wyboru zarówno celów jak i sposobów czy metod ich osiągania. Treść polityki finansowej zależy od podmiotu, który realizuje gospodarkę finansowa.
Inną treść będzie miała np. polityka finansowa przedsiębiorstwa, inną - polityka finansowa państwa, a jeszcze inną np. wielka korporacja.
Gospodarka finansowa może być prowadzona swobodnie, ale w ramach systemu finansowego państwa który jest regulowanych przez parlament uchwalający odpowiednie ustawy.
Nie ma nakazu co do formy prowadzenia gospodarki finansowej, jedynymi ograniczeniami są: działalność koncesjonowania i monopol państwa.
Taki system finansowy jaka polityka finansowa państwa na którą składają się polityka fiskalna i polityka monetarna.


2. Wyjaśnij pojęcia związane z wekslem: trasant, akceptant, remitent, awal, indos.
Weksel - dokument kredytowy, zawierający bezwarunkowe zobowiązanie zapłaty określonej sumy pieniężnej w określonym terminie, miejscu przez osoby podpisane (wystawca lub osoba wskazana). Musi być w formie przewidzianej przez prawo (specjalny blankiet). Może być wykorzystywany do regulowania zobowiązań wobec innych kontrahentów lub można go odstąpić innej osobie za gotówkę (tzw. dyskonto) tylko, gdy na wekslu nie ma napisu “nie na zlecenie” .

Trasant - osoba wystawiająca weksel

Akceptant - osoba zobowiązująca się do zapłaty określonej sumy pieniężnej;
inaczej to trasat - dłużnik wekslowy wskazany przez trasanta; również może nim być wystawca weksla ale nie może nim być remitent. W wekslu trasowanym osoba mająca zapłacić sumę wekslową

Remitent - pierwszy właściciel weksla, pierwszy indosant;
osoba wskazana na wekslu, której ma być wypłacona suma wekslowa

Awal - poręczenie wekslowe zabezpieczające zapłatę weksla do wysokości sumy wekslowej lub jej części. Jest to dodatkowa gwarancja uzyskania zapłaty w przypadku, gdy osoba zobowiązana nie dokona jej to wtedy musi to uczynić poręczyciel.

Indos - przeniesienie praw wynikających z posiadania weksla na inną osobę
Indosant - osoba przenosząca prawa z weksla
Indosariusz - osoba na rzecz której zostają przeniesione prawa



ZESTAW 11

1. Czynności banków komercyjnych.
Czynności bankowe to tzw. operacje - jest to specyficzna forma działalności usługowej, której przedmiotem są przede wszystkim pieniądze, realizowane przez Bank jako instytucję finansową.

Cechy operacji bankowych :
1. Są realizowane w drodze operacji pieniężnych, mają charakter pieniężny
2. Są określane wartościowo (wielkość kredytu depozytu) rzadziej przez ilość (zakup akcji)
3. Bank dokonuje ich we własnym interesie (lokaty międzybankowe) lub w interesie swoich klientów
4. Przeważnie są wykonywane za pomocą rachunku bankowego

Rodzaje operacji bankowych :
• Operacje pasywne tzw. bierne - polegają na gromadzeniu powierzonych Bankowi wolnych i nie zagospodarowanych środków pieniężnych (wkłady bieżące i terminowe różnych grup klientów, lokaty przyjmowane od innych banków, kredyty – redyskontowy, lombardowy – zaciągane w Banku Centralnym, emisja własnych papierów wartościowych ). Struktura tych operacji jest wg grup klientów (segmentacja rynku) i wg źródeł pochodzenia środków.
• Operacje aktywne (czynne) - polegają na wykorzystaniu zgromadzonych w Banku środków do udzielania różnego rodzaju kredytów (gospodarcze, konsumpcyjne, pożyczki pieniężne, awale bankowe, faktoring, leasing) i lokowania ich w korzystne przedsięwzięcia (lokaty międzybankowe, lokaty na rynku finansowym) oraz stanowią one najważniejsze źródło dochodów Banku.
• Operacje pośredniczące tzw. usługowe - są to czynności wykonywane na zlecenie i ryzyko klienta oraz czynności ewidencyjno-rozliczeniowe (prowadzenie rachunków bankowych; przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych; zarządzanie papierami wartościowymi i funduszami; doradztwo finansowe; depozyty rzeczowe i sejfy).

Operacje czynne i bierne są przeprowadzane przez banki na własny rachunek i własne ryzyko.




Wykonywane czynności bankowe :
1. Prowadzenie rachunków bankowych
2. Przyjmowanie wkładów oszczędnościowych i lokat terminowych
3. Przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych
4. Udzielanie i zaciąganie kredytów oraz pożyczek pieniężnych
5. Operacje wekslowe i czekowe
6. Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu
7. Dokonywanie lokat terminowych w bankach
8. Przyjmowanie oraz udzielanie poręczeń i gwarancji bankowych
9. Dokonywanie obrotu wartościami dewizowymi oraz prowadzenie obsługi finansowej obrotów z zagranicą
10. Obsługa pożyczek państwowych
11. Emitowanie papierów wartościowych i dokonywanie obrotu nimi
12. Kupno zagranicznych papierów wartościowych
13. Przechowywanie przedmiotów, papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych
14. Na zlecenie innych banków wykonywanie czynności należących do zakresu działania banków zlecających
15. Zaciąganie zobowiązań związanych z emisją papierów wartościowych
16. Dokonywanie zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika
17. Nabywanie i zbywanie nieruchomości oraz wierzytelności ubezpieczone hipoteką
18. Usługi doradcze w sprawozdaniach finansowych

Te czynności mogą być wykonywane jeżeli są one przewidziane w statucie Banku.

Do usług bankowych należą też Biura Maklerskie, które dokonują na zlecenie klientów różnych operacji na giełdzie papierów wartościowych a zarazem doradza klientom jak korzystnie lokować wolne środki pieniężne na rynku kapitałowym i pieniężnym.


2. Wyjaśnij różnice między podatkami i opłatami. Wymień rodzaje opłat.
Podatki i opłaty są grupą dochodów sektora publicznego. Chociaż państwo świadczy na rzecz ogółu obywateli różne usługi bezpłatnie, to nie ma bezpośredniego związku między płaceniem podatków a korzystaniem z tych ulg. Inaczej jest z opłatami. Opłaty są nakładane na te podmioty, które korzystają bezpośrednio z usług publicznych i czynności urzędowych wykonywanych przez organy państwa, np. opłaty skarbowe, kary i grzywny.
Podatek jest świadczeniem pieniężnym o charakterze przymusowym, bezzwrotnym ogólnym i nieodpłatnym pobieranym przez państwo lub inny związek o charakterze publicznoprawnym, zgodnie z przepisami prawa, które określają wysokość, warunki i terminy tego świadczenia.
CECHY PODATKU:
• przymusowość
• bezzwrotność
• ogólność (powszechność)  władza określa reguły wedle których dany podmiot staje się podatnikiem
• nieodpłatność  w zamian za wnoszony podatek nie otrzymujemy żadnego świadczenia
• charakter pieniężny

Opłatę można zdefiniować jako: świadczenie pieniężne o charakterze przymusowym, bezzwrotnym, odpłatnym, jednostronnie ustalane i pobierane przez władze publiczne z tytułu określonych czynności urzędowych oraz usług jednostek sektora publicznego.
Zasadniczą cechą opłat jest to, że ich ponoszenie jest zawsze związane z pewnym konkretnym świadczeniem ze strony organów władzy i administracji publicznej (opłata za podjęcie decyzji administracyjnej np. zezwolenie na budowę domu) lub ze strony jednostek sektora publicznego (np. przedszkole). Właśnie to kontrświadczenie odróżnia opłatę od podatku przy którym następuje nieodpłatne przejęcie części dochodu lub majątku podatnika na rzecz władz publicznych.
Jeśli koszty wytworzenia usługi, za które ponoszone są opłaty, są niewspółmiernie niskie w stosunku do opłaty, to w opłaty wkomponowane są elementy fiskalne  pełnią identyczną funkcję jak podatki. Jeżeli do tego wnoszenie opłaty jest przymusowe to podobieństwo do podatku jest jeszcze większe.
Przymusowość podatku ma charakter przymusu administracyjnego.
Obywatel w pewnych sytuacjach zmuszony jest do korzystania z pewnych świadczeń ze strony władz publicznych. Przykładem może być posiadanie paszportu, które nie jest obowiązkowe. Z przymusem bezpośrednim mamy do czynienia gdy na mocy obowiązujących przepisów prawnych obywatel musi dokonać pewnej czynności w związku z którą konieczne jest wniesienie opłaty, np. posiadanie dowodu osobistego jest obowiązkowe, a za jego wydanie należy wnieść opłatę.



Z punktu widzenia kryterium przedmiotowego można wyróżnić następujące grupy opłat stosowanych przez władze publiczne:
1. opłaty związane z czynnościami organów władz publicznych [opłaty za czynności organów administracji rządowej i samorządowej (sądowe, administracyjne, osobiste, np. za wydanie aktu stanu cywilnego i rzeczowe, np. za udzielenie koncesji)]
2. opłaty z tytułu usług wytwarzanych przez jednostki sektora publicznego [opłaty za usługi podmiotów gospodarki publicznej (np. za korzystanie z komunikacji publicznej)]
3. opłaty za korzystanie ze środowiska naturalnego (np. klimatyczne)

Opłaty ad.1 są zbliżone w swoim charakterze do podatków, gdyż koszty są minimalne w porównaniu z wysokością opłat.
Opłaty ad.2 są kształtowane najczęściej na poziomie rzeczywistego kosztu świadczenia usługi, z możliwością niewielkiego narzutu (zysku).



ZESTAW 12

1. Instrumenty wykorzystywane przez NBP w celu kształtowania podaży pieniądza.

Instrumenty polityki monetarnej banku centralnego można