Wpływ środków psychotropowych na człowieka

Substancje psychotropowe (psychoaktywne) są to środki chemiczne bezpośrednio wpływające na funkcje mózgu. Efektem ich działania są czasowe zmiany zachowania, świadomości czy nastroju.
Są to między innymi: kofeina, alkohol, nikotyna, narkotyki (kokaina, środki pochodzenia konopnego), niektóre leki przeciwbólowe i antydepresyjne.

Kofeina - usuwa zmęczenie i polepsza koncentrację. Stymuluje także układ krążenia i oddechowy, przyspiesza przemianę materii.

Alkohol - jest środkiem odurzającym o działaniu narkotycznym. Jego spożywanie zwiększa ryzyko wystąpienia raka jamy ustnej, gardła, krtani, przełyku i wątroby. W małych dawkach wywołuje stan pobudzenia, przyspieszone bicie serca, nieodczuwanie zmęczenia, ogólną poprawę nastroju. Jednak przy przedawkowaniu pojawiają się problemy z utrzymaniem równowagi, utrata kontroli nad własnymi emocjami, a także sprawności ruchowej.

Nikotyna - należy do grupy związków najsilniej trujących, występujących w dymie tytoniowym. Powoduje zwężenie naczyń krwionośnych, przyczyniające się do niedokrwienia serca i kończyn. Wywiera szkodliwy wpływ na przewód pokarmowy.

Narkomania jest olbrzymim, bardzo szkodliwym zjawiskiem społecznym. Nie ulega wątpliwości, iż narkotyki są "fałszywymi przyjaciółmi" i przynoszą wiele zagrożeń. Długotrwałe spożywanie tych środków prowadzi do uzależnienia czyli nieodpartej chęci zażycia jakieś substancji, powodującej, że gdy jej zabraknie, poszukiwanie jej staje się naczelnym celem naszego zachowania.
Typy narkotyków:
a) Stymulanty - pobudzają aktywność umysłową i ruchową, znoszą senność, ułatwiają uczenie się. Wykorzystywane zwłaszcza w sytuacjach wymagających podwyższonej sprawności intelektualnej. Uzależnienie może nastąpić po kilku dawkach i jest praktycznie niemożliwe do wyleczenia.
- Amfetamina i metamfetamina - osobie pod wpływem amfetaminy spada krytyczna ocena własnego postępowania oraz podnosi się skłonność do podejmowania różnych wyzwań. Zachowanie to jest nazywane "złudnym poczuciem wszechmocy", często prowadzącym do przestępstw kryminalnych, wypadków samochodowych, a nawet śmierci. Amfetamina powoduje przypływ energii, euforię, zwiększa czujność oraz aktywność fizyczną. Działanie metamfetaminy jest o wiele bardziej szkodliwe, gdyż dodatkowo przyczynia się do spustoszeń w organizmie takich jak wypadanie zębów.
- Kokaina - ma działanie zbliżone do amfetaminy: występuje wzmożona aktywność, nadpobudliwość, niepokój i skłonność do agresji.
- Stymulanty stosowane w medycynie - są to substancje łagodnie pobudzające, używane jako leki w różnych schorzeniach. Mogą być aplikowane jako środki poprawiające pamięć i ułatwiające uczenie się.
* Efedryna - pobudza układ nerwowy. Stosowana jest również w syropach przeciwkaszlowych oraz kroplach do nosa dla obkurczenie naczyń krwionośnych.
* Metylofenidat - łagodny środek pobudzający układ nerwowy. Jest stosowany paradoksalnie jako lek w zespole nadpobudliwości ruchowej (ADHD).


b) Tzw. dołowniki (downers) są to związki zmniejszające aktywność, uspokajające. Do tej kategorii zaliczamy dwie grupy:
- Opioidy będące narkotycznymi środkami przeciwbólowymi
* Heroina i morfina - charakterystycznymi objawami zażywania morfiny są: silne zwężenie źrenic, opadnięte powieki, powolna i bełkotliwa mowa. Osoby pod wpływem opioidów nie są agresywne, pojawiają sie nudności i torsje.
- Trankwilizery działające uspokajająco i przeciwlękowo.
* Barbiturany - leki uspokajające, nasenne i przeciwdrgawkowe starszej generacji. Stosowane doustnie lub dożylnie, naśladują upojenie alkoholowe.
* Benzodiazepiny (np. relanium, rohypnol) - oferują odprężenie, ułatwiają zasypianie. Przy długotrwałym zażywaniu występują zaniki pamięci, depresja, wrogość.
- Leki przeciwbólowe o opioidowych charakterze działania (np. fentanyl, metadon) - mają wpływ podobny do morfiny, jednak o słabszych efektach. Mimo to można je przedawkować ze skutkiem śmiertelnym.

c) Halucynogeny:
- Marihuana, konopie, haszysz - początkowo wywołują dobre samopoczucie, odprężenie, poprawę humoru. Przy wyższych dawkach występują zawroty głowy, halucynacje, osłabienie pamięci, co prowadzi do kłopotów z nauką.
- MDMA (ecstasy) - osoby zażywające MDMA odczuwają euforię, nagły przypływ energii, uczucie więzi z otoczeniem, pobudzenie seksualne.
- LSD - wpływa na reakcje mózgu, co prowadzi do urojeń, umysł staje się wrażliwy na zmiany w otoczeniu i jakiekolwiek zaburzenia mogą wyprowadzić użytkownika z równowagi.
- Psylocybina, grzybki - niskie dawki dają uczucie odprężenia i obojętności w stosunku do świata; wysokie powodują halucynacje, zaburzenia poczucia czasu i przestrzeni.
- Meskalina, peyote - powoduje wyostrzenie zmysłów, barwne halucynacje, zaburzenia poczucia czasu, "przeżywanie" uczuć jedności ze wszechświatem bądź z Bogiem.

d) Inhalanty (np. rozpuszczalniki, aerozole) - bardzo groźna, a niedoceniana grupa substancji uzależniających. Są to środki przemysłowe zawierające substancje lotne pobierane przez wdychanie. Są ogólnodostępne, w większości nie objęte ustawą o zwalczaniu narkomanii.

e) Sterydy anaboliczne są używane i rozprowadzane na siłowniach lub w klubach sportowych, brane głównie przez osoby nadmiernie dbające o swoją sprawność fizyczną. Substancje anaboliczne powodują upośledzenie układu nerwowego, zaburzenia psychiczne (depresja, zwiększona agresja), bezpłodność, zmiany trądzikowe skóry, nowotwory.