Unia Europejska informacje

UNIA EUROPEJSKA (UE), związek państw-członków Wspólnot Europejskich, zawarty na podstawie Traktatu o Unii Europejskiej, podpisanego 7 II 1992 w Maastricht w Holandii (tzw. traktat z Maastricht), który po procesie ratyfikacji wszedł w życie 1 XI 1993; utw. przez Belgię, Danię, Francję, Grecję, Hiszpanię, Holandię, Irlandię, Luksemburg, Niemcy, Portugalię, W. Brytanię i Włochy; 1 I 1995 czł. UE zostały też: Austria, Finlandia i Szwecja.Utworzenie UE jest początkiem nowego etapu procesu integracji eur. (realizowanej dotąd w ramach Wspólnot Eur.), którego celem jest ustanowienie unii gosp. i walutowej państw członkowskich oraz wzmocnienie i rozszerzenie ich współpracy polit.; instytucjonalne formy oraz wielkie dziedziny współpracy Unii zostały określone jako jej 3 filary. I filar UE stanowią dotychczasowe Wspólnoty Eur., które funkcjonują nadal równolegle z Unią na podstawie swych traktatów, zmodyfikowanych i uzupełnionych przez traktat z Maastricht; filar ten obejmuje zwł. współpracę ekon., uzupełnioną o prowadzenie (pomocniczo do polityki państw) współpracy w zakresie kultury, oświaty, nauki, zdrowia, ochrony środowiska i in.; ustanowiono także wspólne obywatelstwo UE (które nie zastępuje obywatelstwa własnego państwa); unia gosp. i walutowa ma objąć — oprócz wolnego rynku — prowadzenie wspólnej zewn. polityki ekon., koordynację nar. polityk gosp. oraz wprowadzenie wspólnej waluty (euro); jej emisję oraz politykę pieniężną Unii mają prowadzić instytucje ponadnar. z Eur. Bankiem Centr. na czele. Wspólna polityka zagr. i bezpieczeństwa (II filar UE) ma polegać na stałych wzajemnych konsultacjach, ustalaniu wspólnego stanowiska i koordynacji działań na arenie międzynar., a docelowo także na formułowaniu wspólnej polityki obronnej; w system współpracy UE w tym zakresie włączono Unię Zachodnioeuropejską. Współpraca w dziedzinach wymiaru sprawiedliwości i spraw wewn. (III filar UE) obejmuje wspólne regulacje dotyczące zasad przekraczania zewn. granic Unii oraz polityki azylowej i imigracyjnej, współpracę sądową i celną, a także współpracę policji w zakresie walki z przestępczością międzynar., terroryzmem, handlem narkotykami.Naczelną instytucją polit. Wspólnot i Unii jest Rada Eur., którą tworzą szefowie państw lub rządów państw członkowskich oraz przewodn. Komisji Eur.; określa ona ogólne kierunki rozwoju Unii i podejmuje najważniejsze decyzje polityczne. Ponadto gł. organami Wspólnot, które stały się też organami UE, są: Rada UE, Komisja Eur., Parlament Eur., Trybunał Sprawiedliwości i Trybunał Obrachunkowy; Radę UE, będącą gł. organem decyzyjnym, tworzą ministrowie określonego resortu z wszystkich państw; w skład Komisji Eur., która jest gł. organem wykonawczym, wchodzą funkcjonariusze międzynar., zw. komisarzami (ob. 20: po 2 z Francji, Hiszpanii, Niemiec, W.Brytanii i Włoch oraz po 1 z pozostałych państw), w tym przewodn., powoływani na 5 lat; Parlament Eur. ma kompetencje zwł. kontrolne i opiniodawcze, pochodzi z wyborów powsz. i bezpośrednich przeprowadzanych w państwach członkowskich (na kadencję 5-letnią), ob. liczy 626 posłów (państwom przypada różna ich liczba — od 6 z Luksemburga do 99 z Niemiec), którzy tworzą w nim frakcje nie wg klucza nar., lecz polit. (ob. najsilniejsze to: Partia Socjalistów Eur. i Grupa Eur. Partii Lud.); Trybunał Sprawiedliwości (15 sędziów i 9 rzeczników generalnych o 6-letniej kadencji) rozstrzyga spory dotyczące interpretacji i stosowania prawa wspólnotowego oraz wydaje opinie prawne; Trybunał Obrachunkowy kontroluje finanse Wspólnot i Unii; 1993 utworzono urząd Rzecznika Praw Obywatelskich, wybieranego przez Parlament Eur. na 5 lat. W 1997 państwa UE podpisały w Amsterdamie traktat (wejdzie w życie po ratyfikacji), który tylko w niewielkim stopniu reformuje Unię, ale otwiera drogę do jej rozszerzenia o kolejne państwa; 1998 rozpoczęto oficjalne negocjacje z Cyprem, Czechami, Estonią, Polską, Słowenią i Węgrami na temat ich przystąpienia do UE. Także 1998 podjęto decyzję o wprowadzeniu 1999 w 11 państwach Unii (z wyjątkiem Danii, Grecji, Szwecji i W. Brytanii) waluty euro, która po okresie przejściowym ma 2002 zastąpić waluty tych państw. Siedzibą Wspólnot i UE jest Bruksela; ponadto część gł. instytucji ma siedziby w Luksemburgu i Strasburgu; godło (flaga) oraz hymn Wspólnot (i potem Unii) zostały przejęte od Rady Europy; godłem jest 12 złotych gwiazd ułożonych koliście na niebieskim tle, hymnem — fragment IX Symfonii L. van Beethovena ze słowami Ody do radości F. Schillera.
Polska do UE
1989 r. 19 września Polska i Wspólnoty Europejskie podpisały umowę w sprawie handlu i współpracy gospodarczej.

1 lipca 1990 r. początek pierwszego etapu Unii Gospodarczej i Walutowej (liberalizacja przepływu kapitału)

1991 r. 26 stycznia polski rząd powołał Pełnomocnika do spraw Integracji Europejskiej oraz Pomocy Zagranicznej. 16 grudnia podpisano Układ Europejski - umowę o stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotami Europejskimi oraz ich państwami członkowskimi.

1992 r. 1 marca weszła w życie Umowa Przejściowa regulująca kwestie wcześniejszego obowiązywania niektórych postanowień Umowy Stowarzyszeniowej Polski ze Wspólnotami Europejskimi. 4 lipca Sejm upoważnił Prezydenta RP do ratyfikacji Układu Europejskiego.

1 stycznia 1993 r. utworzenie Rynku Wewnętrznego (swobodny przepływ towarów, usług, osób i kapitału)

1993 r. 9 maja Polska uzyskała status partnera stowarzyszonego Unii Zachodnioeuropejskiej (UZE). 21-22 czerwca na posiedzeniu Rady Europejskiej w Kopenhadze określono polityczne i ekonomiczne kryteria przystąpienia krajów Europy Środkowej i Wschodniej do Unii Europejskiej. 17 października Prezydent RP ratyfikował Układ Europejski.

1994 r. 1 lutego wszedł w życie Układ Europejski.

8 kwietnia Polska złożyła oficjalny wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej.

3 maja 1995 r. została opublikowana Biała Księga pt. "Przygotowanie krajów Europy Środkowej i Wschodniej do integracji z Rynkiem Wewnętrznym Unii Europejskiej".

31 maja 1995 r. przyjęcie przez Komisję Europejską "Zielonej Księgi" - scenariusza przechodzenia do jednolitej waluty.

15-16 grudnia 1995 r. postanowienie Rady Europejskiej w Madrycie o przyjęciu nazwy EURO dla jednolitej waluty Unii Europejskiej - przedstawienie scenariusza jej wprowadzania.



EWG zawarła z Polską umowę o współpracy handlowej i gospodarczej już w 1989 r. Jej podpisanie zakończyło trwający od 1975 r. okres relacji handlowych między Polską a Wspólnotami Europejskimi nie regulowanych umową. Na początku lat 90. kraje Europy Środkowej wyraziły chęć zacieśnienia więzów gospodarczych ze Wspólnotami. W maju 1990 r. rząd Rzeczypospolitej Polskiej złożył oficjalną propozycję rozpoczęcia negocjacji stowarzyszeniowych. Najważniejszą kwestią sporną był fakt określenia kwestii przyszłego członkostwa Polski we Wspólnotach jako ostatecznego celu stowarzyszenia, jako że strona wspólnotowa sprzeciwiała się podjęciu takiego zobowiązania. Właściwe negocjacje nad układem stowarzyszeniowym rozpoczęły się 22 XII 1990 r. W negocjacjach dosyć szybko udało się zawrzeć kompromis w kwestiach politycznych, najtrudniej było uzyskać koncesje handlowe. Bój toczył się o stopień faktycznej asymetrii między zobowiązaniami obu stron, zwł. w sektorach „wrażliwych", takich jak przepływ siły roboczej, handel tekstyliami, stalą i artykułami rolnymi. 16 XII 1991 r. podpisano Układ europejski , ustanawiający stowarzyszenie między Polską a Wspólnotami Europejskimi oraz ich krajami członkowskimi. Wszedł on w życie 1 II 1994 r., jednak już od 1 III 1992 r. zaczęła obowiązywać jego część handlowa w formie tzw. Umowy przejściowej. W preambule układu, dzięki staraniom polskich negocjatorów, zawarto jednostronny zapis mówiący o tym, że ostatecznym celem Polski jest członkostwo we Wspólnotach. W Układzie europejskim obie strony umowy zobowiązały się do stopniowego wprowadzania strefy wolnego handlu. Zawarto w nim również wiele przepisów dotyczących przepływu usług, pracowników, kapitału, zakładania przedsiębiorstw, zbliżania reguł konkurencji, harmonizacji polskiego prawa z prawem wspólnotowym, jak również współpracy w dziedzinie kultury i edukacji. We wrześniu 1992 r. Polska, Czechosłowacja i Węgry w Memorandum państw Grupy Wyszehradzkiej wyraźnie określiły, że ich celem jest wejście do Wspólnot według tzw. formuły iberyjskiej, co oznaczałoby szybkie uzyskanie członkostwa przy zapewnieniu niezbędnych okresów przejściowych. W Memorandum państwa te po raz pierwszy wspomniały, iż rozszerzenie mogłoby nastąpić w 2000 r. Dopiero w wyniku dyplomatycznych zabiegów państw Grupy Wyszehradzkiej oraz ewolucji stanowisk krajów członkowskich Wspólnot, Rada Europejska w czasie spotkania w Kopenhadze w czerwcu 1993 r. jednoznacznie potwierdziła, że również jej celem jest rozszerzenie Unii na Wschód. Zgodnie z postanowieniami kopenhaskimi państwa kandydujące zostały zobowiązane przed przystąpieniem do UE do spełnienia pewnych warunków: zbudowania stabilnej demokracji oraz sprawnej gospodarki rynkowej będącej w stanie sprostać wewnątrz unijnej konkurencji, a także osiągnięcia zdolności do wywiązywania się z zobowiązań członkowskich, w tym szczególnie w zakresie realizacji celów unii politycznej, ekonomicznej i monetarnej. W dniu 8 IV 1994 r. rząd polski złożył oficjalny wniosek o członkostwo w UE. W grudniu tego roku został uczyniony kolejny krok na drodze do integracji Polski ze strukturami Unii. Na szczycie Rady Europejskiej w Essen szefowie rządów państw członkowskich podjęli decyzję o zainicjowaniu strategii przed członkowskiej. Tworzyła ona ramy instytucjonalne dla współpracy między obu stronami, czyli tzw. dialogu strukturalnego, oznaczającego regularne spotkania premierów lub przedstawicieli rządów krajów stowarzyszonych z (odpowiednio) członkami Rady Europejskiej lub Rady UE. Kolejnym ważnym krokiem na drodze integracji państw stowarzyszonych z UE było przyjęcie przez Radę Europejską, w czerwcu 1995 r. w Cannes, tzw. Białej księgi, będącej elementem strategii przed członkowskiej. Unia wskazała w niej główne akty prawne przyjęte przez Wspólnoty w każdym z sektorów rynku wewnętrznego oraz zasugerowała kolejność ich transpozycji do prawodawstwa wewnętrznego państw stowarzyszonych. Na szczycie Rady Europejskiej w Madrycie w grudniu 1995 r. państwa Unii zobowiązały się do podjęcia rozmów negocjacyjnych z państwami kandydującymi z Europy Środkowej i Wschodniej w sześć miesięcy po zakończeniu zaplanowanej na 1996 r. Konferencji Międzyrządowej. Rada Europejska zwróciła się do Komisji o przygotowanie opinii (avis) o krajach stowarzyszonych. Na ich podstawie miała być podjęta decyzja, z którymi państwami zostaną rozpoczęte negocjacje. W kwietniu 1996 r. Polska otrzymała kwestionariusz z pytaniami, który miał stać się podstawą dla opinii przygotowywanej przez Komisję. 26 VII 1996 r. strona polska przedstawiła szczegółowe odpowiedzi na pytania Komisji. Chociaż zmiany wprowadzone przez Traktat amsterdamski, przyjęty w czerwcu 1997 r. na zakończenie Konferencji Międzyrządowej, nie były zbyt znaczne, to jednak — zgodnie z postanowieniami podjętymi w Madrycie - pozwoliły na rozpoczęcie przygotowań do negocjacji akcesyjnych z państwami stowarzyszonymi. W lipcu 1997 r. Komisja Europejska opublikowała opinie o krajach stowarzyszonych, sugerując Radzie Europejskiej podjęcie negocjacji akcesyjnych z pięcioma najbardziej zaawansowanymi gospodarczo i politycznie państwami regionu — Polską, Czechami, Węgrami, Słowenią i Estonią. Na szczycie w Luksemburgu w grudniu 1997 r. Rada Europejska podjęła decyzję o przedstawieniu Partnerstwa przedakcesyjnego dla każdego z państw kandydujących. Określa ono krótko- i średnioterminowe priorytety w dostosowywaniu się do unijnego porządku prawnego, a także środki pomocowe mające wspierać ich realizację. Na szczycie w Luksemburgu podjęto również decyzję o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych. Oficjalnie wszystkie państwa kandydujące 31 III 1998 r. rozpoczęły proces negocjacji jednocześnie. Przegląd dostosowania ich porządku prawnego do prawa unijnego, tzw. screening, objął dziesięć państw Europy Środkowo-Wschodniej, z tym że w przypadku Bułgarii, Rumunii, Łotwy, Litwy i Słowacji screening polegać miał na wyjaśnieniu przez Komisję istoty zobowiązań składających się na unijny porządek prawny, natomiast bardziej zaawansowana piątka, czyli Polska, Czechy, Węgry, Estonia i Słowenia przystąpiły do właściwych negocjacji akcesyjnych w siedmiu relatywnie najmniej kontrowersyjnych dziedzinach unijnego dorobku prawnego.