Unia Europejska a Polska, problemy związane z wejściem

„Unia Europejska a Polska, problemy związane z wejściem”

Unia Europejska to porozumienie 15 krajów, które nie rezygnując ze swej
tożsamości narodowej, chcą ze sobą jak najścislej współpracować.
Do najważniejszych celów Unii należą: zapewnienie bezpieczeństwa, postępu
gospodarczego i społecznego oraz ochrona wolności, praw i interesów obywateli.
Początki Unii Europejskiej sięgają lat czterdziestych, gdy Jean Monnet
zaproponował utworzenie ponadnarodowej instytucji, która później przybrała nazwę
Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. EWWiS powstała na mocy traktatu
podpisanego w 1951r. w Paryżu i celem jej było istnienie wspólnego rynku
surowców i produktów przemysłu węglowego i stalowego 6-ciu państw członkowskich.
W 1957r. na mocy Traktatu Rzymskiego powstała Europejska Wspólnota Gospodarcza
(EWG) i Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EURATOM). EWG stworzyła podwaliny
pod późniejszy Jednolity Rynek, a EURATOM uregulował współpracę państw w
dziedzinie pokojowego wykorzystania energii atomowej. Na mocy Traktatu o fuzji z
1967r. trzy samodzielne pod względem prawnym Wspólnoty Europejskie przyjęto
określać jako "Wspólnota Europejska". W 1986r.podpisano Jednolity Akt Europejski
(JAE), reformujący system Wspólnoty Europejskiej, a w 1992r. Traktat w
Maastricht o Unii Europejskiej. W 1997r. podpisano Traktat Amsterdamski, który
służył modyfikacji i uzupełnieniu Traktatu z Maastricht.
Obecnie Unię Europejską tworzy 15 państw członkowskich: Belgia, Francja,
Holandia, Luksemburg, Niemcy, Włochy, Dania ,Irlandia, Wielka Brytania, Grecja,
Hiszpania, Portugalia, Austria, Finlandia, Szwecja.
W związku z procesem integracji z Unią Europejską przy Wspólnocie Europejskiej
funkcjonuje duża grupa państw stowarzyszonych, wśród których najliczniejszą
stanowią państwa Europy Środkowej i Wschodniej, w tym od 1991r. Polska.
Do niedawna wejście Polski do Unii Europejskiej wydawało się nierealnym marzeniem. Nasze członkostwo otaczała chiliastyczna mitologia, która ze wspólnoty gospodarczej czyniła raj na ziemi. Okres społecznego optymizmu mamy już za sobą. Coraz wyraźniej mówi się nie tylko o szansach, ale i konkretnych problemach - zarówno ekonomicznych i socjalnych, jak i kulturowych. Zgodnie z prawem wahadła ostrzeżenia te nabierają często demonicznego charakteru, co wpływa na dystansowanie się wobec łączenia problemu integracji ze społecznym kryzysem. Tym bardziej, że w przekazie medialnym dyskurs pragmatycznych zwolenników integracji zlewa się z populistycznymi hasłami "prawdziwych Polaków". Mówienie o wielokulturowości w kontekście integracji z Unią Europejską może prowadzić do nieporozumienia terminologicznego, polegającego na ograniczeniu wielokulturowości do wymiaru etnicznego. Tymczasem dotyczy ona wszelkich zdarzeń kulturowych, w których ujawnia się wielość sensów i wartości; w których uczestnicy kultury, wchodząc we wzajemne interakcje, odwołują się do różnych obyczajów i religii, czy też - szerzej - ideologii. Sytuacja taka, charakterystyczna dla współczesnych społeczeństw, jest niezwykle konfliktogenna. Tym bardziej, że nie ma od niej ucieczki - wielokulturowość jest nie tylko problemem jednoczącej się Europy, ale wszystkich dynamicznie rozwijających się państw świata.
Główne problemy polityki rozwoju kraju po akcesji do Unii Europejskiej.
Stan polskiej gospodarki może przyczyniać się do negatywnych postaw i ocen ze strony szeregu krajów Unii. Na przystąpienie do Unii mogłoby też nie pozwolić nadmierne zagrożenie dla polskich rolników nierówną konkurencją ze strony wysoko dotowanego rolnictwa zachodnioeuropejskiego. Trzeba mieć nadzieję, że przeszkody te zostaną przezwyciężone w toku trwających negocjacji i akcesja rzeczywiście nastąpi w roku 2004.
Nie można jednak tracić z pola widzenia dwóch grup uwarunkowań, określających początkową pozycję Polski w Unii:
(a) po pierwsze, Polska wejdzie do Unii jako kraj znacznie słabszy ekonomicznie od swoich unijnych partnerów (z PKB na 1 mieszkańca stanowiącym około 40% przeciętnego poziomu w Unii), a także charakteryzujący się wyraźnie nienowoczesną strukturą gospodarczą (a zwłaszcza z zacofanym, rozdrobnionym rolnictwem, które zatrudnia 24% ogółu pracujących wobec 22% zatrudnionych w przemyśle). Ta sytuacja sprawia, że za podstawowy priorytet polityki rozwoju trzeba uważać zapewnienie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego;
(b) po drugie, Polska wejdzie do Unii z bagażem problemów bieżących, na które składają się: spadek tempa wzrostu gospodarczego do poziomu zerowego, wielkie i rosnącebezrobocie ze swoimi groźnymi następstwami społecznymi, słabość polskich przedsiębiorstw w konkurencji z zagranicznymi partnerami i związana z tym ich pogarszająca się sytuacja finansowa, napięta sytuacja finansów publicznych.
Okres stowarzyszenia z UE ujawnił podstawową słabość polskiej gospodarki, jaką jest niska konkurencyjność. Znaczną część tego okresu cechował szybki wzrost ujemnego salda bilansu handlowego, które doprowadziło udział importu w zaopatrzeniu rynku krajowego do około 50%. Wprawdzie w ciągu ostatnich dwóch lat tempo wzrostu importu silnie osłabło, ale było to spowodowane wyłącznie przez ogólny spadek popytu krajowego i zdławienie wzrostu gospodarczego.
Ponadto, przy wszystkich korzyściach z napływu kapitału zagranicznego w postaci bezpośrednich inwestycji prywatnych, nastąpiło nadmierne opanowanie kluczowych obszarów gospodarki sektora bankowego oraz instytucji finansowych przez wielkie zagraniczne centra kapitałowe, co nie ułatwia prowadzenia własnej polityki rozwoju.
Biorąc pod uwagę wszystkie te elementy, trzeba jasno stwierdzić, że naczelnym problemem dla polityki rozwoju Polski po akcesji będzie obrona przed taką formą integracji, przy której nastąpiłoby dalsze osłabienie pozycji ekonomicznej kraju wobec znacznie silniejszych partnerów, jak to się stało na przykład z gospodarką NRD po włączeniu do Niemiec. Polska musi się zdobyć na takie formy działania, które zapewnią jej wzmacnianie własnego potencjału ekonomicznego i własnej pozycji partnerskiej.
Modernizacja struktury gospodarczej
Za podstawowy problem ekonomiczny, wymagający natychmiastowego podjęcia przez politykę gospodarczą państwa po akcesji, proponuję uznać modernizację struktury gospodarczej, w tym rozwój nowoczesnego przemysłu. Wynika to z natury zmian zachodzących w świecie, związanych z wejściem w epokę cywilizacji informacyjnej i z powstaniem nowego systemu gospodarki rynkowej, opartego na kluczowej roli wiedzy jako podstawowego czynnika wytwórczego. Polska nie jest przygotowana do aktywnego uczestnictwa w obecnych formach konkurencji rynkowej, opartych na wyścigu innowacyjnym, który sprawił, że podstawową fazą procesów produkcji w przedsiębiorstwach stała się działalność badawczo-rozwojowa.
Aby zapewnić wysokie tempo wzrostu gospodarczego w średnim i długim okresie, kraj w ciągu najbliższych dziesięcioleci powinien dokonać zasadniczych zmian w strukturze produkcji. Dotyczy to zarówno struktury rzeczowej, jak też organizacyjnej. Określam to jako potrzebę wejścia w drugą fazę transformacji, która ma polegać na dostosowaniu gospodarki i społeczeństwa do wymagań współczesnego świata. Wejście do Unii Europejskiej powinno w tym pomóc nie tylko bezpośrednio przez uzyskanie szerszego dostępu do funduszy pomocowych i środków kapitałowych, lecz przede wszystkim przez stymulujące oddziaływanie nowego mechanizmu rynkowego właściwego krajom wyżej rozwiniętym. Aby jednak móc z tej pomocy skorzystać, trzeba uchronić gospodarkę przed zdławieniem przez konkurencję ze strony znacznie silniejszych partnerów. Wyniki wyprawy naszej drużyny piłkarskiej na Mundial stanowić tu mogą symboliczne ostrzeżenie.
W czasach, kiedy udział przemysłu w PKB wszędzie silnie spada na rzecz usług, a i w Polsce spadł już poniżej 25%, może wydawać się dziwną teza, że kluczową rolę w tym dostosowaniu strukturalnym powinna odegrać modernizacja przemysłu. Jednakże w ciągu 12 lat transformacji przemysł polski doznał regresu. Nastąpiła faktyczna likwidacja szeregu gałęzi produkcji, połączona z masową utratą miejsc pracy. Upadek dotknął najsilniej przemysły nowoczesne, związane z wysoką techniką i nauką. Pozostał w rezultacie przemysł o bardzo przestarzałej strukturze rzeczowej, po którym trudno oczekiwać konkurencyjności.
Jednym z naczelnych problemów do rozwiązania jest, więc zmiana tej struktury. Dzisiejszej Polsce potrzebny jest szybki rozwój produkcji nowoczesnych wyrobów wysokiej jakości, naukochłonnych, opartych na wysokiej i szybko doskonalonej technice, związanych zwłaszcza z informatyką, telekomunikacją, elektroniką i farmacją, ale również z innymi dziedzinami charakteryzującymi się w świecie szybkim rozwojem, jak na przykład rekreacją i sportem. Potrzebne jest twórcze wkroczenie do dziedzin, odznaczających się najwyższą dynamiką popytu na rynkach światowych, a więc takich, które stałyby się zdolne do poważnej ekspansji eksportowej.
Rozwój eksportu powinien stać się motorem rozwoju polskiej gospodarki. Modernizacja rzeczowej struktury produkcji przemysłowej powinna łączyć się z unowocześnieniem struktury eksportu, który wciąż opiera się na produktach o niskim stopniu przetworzenia, niestanowiących atrakcyjnej oferty na rynkach światowych. Przy tym kraj nie ma żadnej wyraźnej specjalizacji eksportowej, a dawne specjalizacje wygasły. W dodatku zaś zainteresowanie przedsiębiorców krajowych eksportem maleje, co wynika ze spadku opłacalności eksportu z powodu trwającej (i bardzo nasilonej w 2001 r.) aprecjacji złotego.
Konkretne działania w wymienionych kierunkach muszą oczywiście należeć do przedsiębiorców. Rolą państwa jest opracowanie koncepcji kierunkowej oraz zasad inspirowanie i wspomagania ich inicjatyw, a także torowanie im drogi przez ulgi i zwolnienia podatkowe, doradztwo, usuwanie przeszkód natury biurokratycznej, a niekiedy pomoc kapitałową.
Rozpoczęcie szybkich działań w tym zakresie jest podstawowym wskazaniem dla zarówno dla polityki rozwoju kraju w długiej perspektywie, jak też dla przyśpieszania wzrostu gospodarczego w średnim okresie.
Związanym z tym problemem do rozwiązania jest doprowadzenie do szybkiego wzrostu nakładów inwestycyjnych na pożądane kierunki rozwoju przemysłu. Potrzebna tu będzie polityka stymulująca wzrost zdolności akumulacyjnej i działalności inwestycyjnej przedsiębiorstw. Będzie ona wymagała uzgodnień z sektorem bankowym. Rolę bodźczą powinny też odgrywać zaprojektowane przez obecny rząd inwestycje publiczne w dziedzinie infrastruktury, jak również program budownictwa mieszkaniowego.
Kwestią o dużym znaczeniu będzie aktywna polityka państwa w stosunku do kapitału zagranicznego. Powinna ona obejmować zarówno nasiloną akcję przyciągania tego kapitału zwłaszcza w formie inwestycji bezpośrednich, jak też pozyskiwanie jego zainteresowania dla kierunków ważnych dla unowocześnienia struktury gospodarczej kraju. O tym, że jest to możliwe, świadczy dobitnie doświadczenie węgierskie.
Rozwój nauki i edukacji
Potrzeba modernizacji gospodarki wysuwa na plan pierwszy konieczność zapewnienia szybkiego rozwoju sfery nauki i edukacji. Stwarza to również potrzebę aktywnej polityki państwa, polegającej na zasadniczym zwiększeniu skali inwestowania w wiedzę i ogólną sprawność człowieka. Stan i rozwój potencjału produkcyjnego w dzisiejszym świecie zależą bezpośrednio od wyposażenia przedsiębiorstw w wiedzę naukową i techniczną oraz w zdolność do uczestniczenia w wyścigu innowacyjnym. Przedsiębiorstwa polskie potrzebują pomocy w dziedzinie takiego unowocześnienia swych struktur organizacyjnych, które będzie sprzyjało tym postulatom, zwłaszcza w formie doradztwa i dostępu do kapitału intelektualnego.
W dzisiejszym świecie trudno myśleć o zapewnieniu trwałego, szybkiego wzrostu gospodarczego bez rzeczywistego nadania nakładom na rozwój wiedzy charakteru podstawowego kierunku inwestycji. Wymaga to szczególnego podkreślenia w sytuacji, gdy w praktyce decyzyjnej nakłady te są wciąż traktowane jako konsumpcyjne. Jest to wielki błąd, który wymaga dogłębnego skorygowania. Trzeba uznać raz na zawsze, że na każdym szczeblu gospodarki są to wydatki rozwojowe i mają charakter nakładów inwestycyjnych o podstawowym znaczeniu. Nie można dłużej odkładać zasadniczego zwiększenia tych nakładów, a więc wydatków na rozwój nauki i nowoczesnej edukacji. Jest rzeczą oczywistą, że podobnie jak inwestycje rzeczowe - wymaga to rozwiązania trudnego problemu zapewnienia wysokiej efektywności tych wydatków przez właściwy wybór kierunków i właściwe wykorzystanie środków.
Działania te muszą się wiązać z wysiłkiem finansowym i organizacyjnym w kierunku podnoszenia poziomu edukacyjnego dostosowanego do współczesności oraz zasadniczego zwiększenia roli nauki i ośrodków badawczo-rozwojowych w sposób odpowiadający wymaganiom współczesnej gospodarki. Intensywne inwestowanie w edukację powinno się zacząć natychmiast, co powinno znaleźć odzwierciedlenie w budżecie państwa na rok 2003. Nawet, jeśli sprawa ta ulegnie ponownemu odroczeniu, nie przestanie mieć charakteru priorytetowego po akcesji do Unii.
Rozwiązania nie mogą jednak sprowadzać się do zwiększania roszczeń wobec budżetu państwa. Wobec braku silnych centrów kapitałowych, zdolnych do przejęcia funkcji organizowania i finansowania tej sfery, agendy państwa muszą na razie pełnić funkcję głównego organizatora inwestycji w wiedzę, a budżet państwa musi pozostać głównym źródłem środków na te inwestycje. Trzeba jednak uruchomić proces stopniowego zastępowania państwa w tej roli przez zwiększanie zainteresowania silnych przedsiębiorstw wydatkami na te dziedziny, stwarzanie im zachęt podatkowych i zapewnianie gwarancji kredytowych. Proces ten musi zacząć się jak najszybciej. Nie można też rezygnować z zainteresowania tą dziedziną wielkich inwestorów zagranicznych, którzy mogą być skłonni do korzystania z wykwalifikowanego potencjału ludzkiego w Polsce. Nakłady na edukację przedstawiają się tu jako warunek rozszerzania takiego zainteresowania.
Dla określenia priorytetów edukacyjnych i badawczych potrzebna jest odpowiedź na pytanie, jakie są dla Polski najbardziej obiecujące pod względem podnoszenia konkurencyjności, przyszłościowe kierunki produkcji, zasługujące na priorytetowe usuwanie barier i wspieranie przez państwo. Nie jest prawdą, że w kraju średnio rozwiniętym, który dopiero musi wejść w drugą fazę transformacji, czyli fazę unowocześniania gospodarki, pytanie to można pozostawić do rozwiązania mechanizmom rynkowym. Mechanizmy te trzeba wesprzeć świadomym działaniem. Rzeczą rządu i ośrodków naukowych jest udzielenie i sukcesywne weryfikowanie takiej odpowiedzi na podstawie długookresowej wizji pożądanych kierunków ewolucji struktury gospodarczej kraju. Wizja taka czeka na opracowanie.
Można też oczekiwać, że jednym z naczelnych priorytetów dla kraju w naszej sytuacji stanie się promowanie studiów i badań umożliwiających szybką ulepszającą absorpcję najnowocześniejszych rozwiązań naukowych i technologicznych oraz rozwiniętą współpracę z przemysłem zagranicznym.
Problemy społeczne
Powyższe cechy polityki rozwoju powinny łączyć się z rozwiązywaniem problemów społecznych przede wszystkim przez ograniczanie bezrobocia i zmniejszanie sfery ubóstwa.
O bezrobociu w dzisiejszej sytuacji Polski trudno powiedzieć coś nowego. Dopóki trwać będzie obecny szybki wzrost zasobów pracy, przy malejącym popycie na pracę możliwości rekomendowania skutecznej polityki redukcji bezrobocia są bardzo ograniczone. Nawet przyśpieszenie wzrostu gospodarczego nie będzie samo przez się rozładowywało bezrobocia, może jedynie przyczynić się do zmniejszenia rozmiarów problemu. Prawdopodobnie w najlepszym razie można liczyć w najbliższych latach jedynie na powstrzymanie przyrostu bezrobocia.
Nieustanne unowocześnienia technologiczne i organizacyjne, które cechują dzisiejszy rozwój gospodarczy w świecie, podnoszą wydajność pracy w produkcji materialnej, a w rezultacie prowadzą do spadku ogólnego zapotrzebowania na pracę i wzrostu masowego bezrobocia, przy szybko rosnącym zapotrzebowaniu na pracę wysoko wykwalifikowaną. Prowadzi to do głębokich zmian społecznych, które również następują w Polsce
Bezrobocie jest głównym czynnikiem sprawczym rozrastania się obszarów nędzy, a także patologii społecznych, związanych zwłaszcza z brakiem miejsc pracy dla młodzieży wchodzącej w wiek aktywności. Jednocześnie wielkie bezrobocie miejskie praktycznie uniemożliwia dokonywanie zmian struktury agrarnej.
Nowoczesna gospodarka zostawia jednak wiele miejsca dla drobnej produkcji dóbr i usług, nastawionej zarówno na kooperację z wielkim przemysłem, jak też na usługi dla ludności, a w niektórych wypadkach na pionierskie wprowadzanie w życie nowych pomysłów. W Polsce właśnie ta dziedzina wydaje się najbardziej obiecująca jako oferująca możliwość rozładowywania bezrobocia przez własną inicjatywę i samozatrudnienie, przy udzielanej przez państwo pomocy, polegającej na właściwej polityce edukacyjnej oraz tworzeniu sprzyjających warunków instytucjonalnych i finansowych.
Dopiero w drugim dziesięcioleciu wieku XXI spadek liczby ludności w wieku aktywności zawodowej pozwoli na stopniowe rozładowywanie bezrobocia. Z kolei jednak polityka społeczna Polski będzie musiała sprostać ostrej zmianie demograficznej w postaci wysokiej fali wzrostu liczebności osób w wieku poprodukcyjnym.
Sytuacja społeczna, charakteryzująca się znacznym rozwarstwieniem dochodowym ludności i rosnącą masą ludzi niemających dostatecznych środków do życia, określa warunki brzegowe prowadzenia racjonalnej polityki rozwoju. Ograniczanie sfery ubóstwa i troska o dochody minimalne nie są jedynie wyrazem humanistycznego dążenia do sprawiedliwości społecznej, które może nie być przekonywające dla zwolenników swobodnego działania rynku. Stanowią one jednak również kluczowy warunek pomyślnego przebiegu procesów rozwoju kraju, niezakłócanego przez protesty i wybuchy społeczne. Dlatego też obowiązkiem państwa i organizacji samorządowych jest zarówno tworzenie instytucjonalnych rozwiązań systemowych, zmierzających do rozwiązywania poruszanych tu problemów przez system podatkowy (obniżanie najniższej stopy podatku dochodowego), system płac minimalnych i systemy negocjacyjne, jak też utrzymywanie racjonalnej równowagi między wydatkami rozwojowymi i socjalnymi budżetu państwa oraz całego układu finansów publicznych.

Powyższy przegląd jest daleki od wyczerpania listy problemów, jakimi będzie musiała zająć się polityka gospodarcza państwa w okresie poakcesyjnym. Chodzi tu o identyfikację wiodących kierunków działania, od których podjęcia w największym stopniu będzie zależał dalszy rozwój gospodarczy i społeczny kraju po przystąpieniu do Unii Europejskiej. Jeżeli uznać te właśnie kierunki za wiodące, to ich konkretyzacja i uszczegółowienie pozwoli na opracowanie długofalowego programu działania. Taki plan realizacyjny powinien objąć okres lat około dwudziestu, ze wskazaniem na kolejne podokresy, charakteryzujące się szczególną koncentracją wysiłku na poszczególnych aspektach rozwoju. Taki plan stworzył po raz pierwszy w Polsce w latach 1930-tych Eugeniusz Kwiatkowski, ale jego realizacje niemal na starcie przerwała wojna. Uważam, że w opracowaniu tego planu może pomóc Strategia rozwoju kraju do roku 2020r, przygotowana przed półtora rokiem przez Komitet Polskiej Akademii Nauk Polska 2000 plus i dyskutowana z udziałem Prezydenta Rzeczypospolitej w kwietniu 2001 roku.

Aby Polska stała się pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej musi minąć kilka lat, a poza tym musimy spełnić szereg żądań unii i dotrzymać słowa, które daliśmy w negocjacjach.
NEGOCJACJE
13 grudnia 2002 roku rząd zakończył trwające 4 lata negocjacje z Unią Europejską. Został osiągnięty kompromis, którego szczegóły prezentujemy poniżej. Rozmowy dotyczyły w sumie 30 rozdziałów negocjacyjnych.
1. SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW
2. SWOBODNY PRZEPŁYW USŁUG
3. SWOBODNY PRZEPŁYW OSÓB
4. SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU
5. PRAWO SPÓŁEK
6. POLITYKA KONKURENCJI
7. ROLNICTWO
8. RYBOŁÓWSTWO
9. POLITYKA TRANSPORTOWA
10. PODATKI
11. UNIA GOSPODARCZA I WALUTOWA
12. STATYSTYKA
13. POLIYKA SPOŁECZNA I ZATRUDNIENIE
14. ENERGETYKA
15. POLITYKA PRZEMYSŁOWA
16. MAŁE I ŚREDNIE PRZEDSIĘBIORSTWA
17. NAUKA I BADANIA
18. EDUKACJA I SZKOLENIA
19. TELEKOMUNIKACJA I TECHNOLOGIE INFORMACYJNE
20. KULTURA I POLITYKA AUDIOWIZUALNA
21. POLITYKA REGIONALNA
22. OCHRONA ŚRODOWISKA
23. OCHRONA KONSUMENTA I ZDROWIA
24. WSPÓLNA POLITYKA ZAGRANICZNA I BEZPIECZEŃSTWA
25. UNIA CELNA
26. STOSUNKI ZEWNĘTRZNE
27. WSPÓŁDZIAŁANIE W ZAKRESIE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI I SPRAW WEWNĘTRZNYCH
28. KONTROLA FINANSOWA
29. FINANSE I BUDŻET
30. INSTYTUCJE

1. SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW
Gwarancja swobodnego przepływu towarów to pierwszy z czterech filarów jednolitego rynku. Unijny rynek wewnętrzny pozbawiony jest barier celnych, co umożliwia swobodny obrót towarami. Te podlegają również jednakowemu systemowi norm i certyfikatów. Ten obszar negocjacji odnosi się do wszelkiego rodzaju towarów.
Otwarcie rozdziału: 21 VI 1999 r.
Zamknięcie rozdziału: 29 III 2001r.
Okresy przejściowe:
1. Polska wystąpiła o okres przejściowy dotyczący rejestracji leków. Do końca 2008 roku Polska ma czas na wprowadzenie specjalnej unijnej procedury rejestracji leków, jaka obowiązuje w państwach Unii Europejskiej.

2. SWOBODNY PRZEPŁYW USŁUG
Ten rozdział dotyczy swobody świadczenia usług i możliwości zakładania przedsiębiorstw w dowolnych krajach Unii. Dotyczy to usług ubezpieczeniowych, inwestycyjnych, czy bankowych, jak również usług w handlu i innych: rolnictwo, gastronomia, turystyka itp.
Otwarcie rozdziału: 12 XI 1999 r.
Zamknięcie rozdziału: 14 XI 2000 r.
Warunki członkostwa:
1. Obowiązkowy, minimalny poziom funduszy własnych w bankach spółdzielczych (art. 5 dyrektywy 2000/12/EC), który w Unii Europejskiej obowiązuje na poziomie 1 mln. euro, został w pierwszych latach obniżony dla Polski. Obecnie wynosi on 300 000 euro. Do końca 2005 roku wyniesie 500 000 euro, a do końca 2007 roku musi zrównać się z poziomem obowiązującym w UE.

3. SWOBODNY PRZEPŁYW OSÓB
Swoboda przepływu pracowników to możliwość nieskrępowanego przemieszczania się w obrębie Wspólnoty i podejmowania pracy w dowolnym kraju. Państwo w którym przebywa dana osoba zobowiązane jest wtedy do zapewnienia jej takich samych warunków jak własnym obywatelom tj: dostępu do rynku pracy, praw wyborczych, uznawania dyplomów i kwalifikacji itd. Jest to jeden z czterech filarów jednolitego rynku.
Do końca 2002r. zobowiązaliśmy się wdrożyć prawo wspólnotowe w tym zakresie. Są jednak dwie kwestie sporne.
Otwarcie rozdziału: 26 V 2000 r.
Zamknięcie rozdziału: 21 XII 2001 r.
Warunki członkostwa:
1. Kraje Unii Europejskiej otrzymały prawo zamknięcia swoich rynków pracy dla obywateli z państw kandydujących, począwszy od pierwszego dnia członkostwa do maksymalnie 7 lat. Ograniczenie to zostało przyjęte w formie 2+3+2, czyli po 2 latach dany kraj będzie mógł znieść ograniczenie jeżeli nie dostrzeże niebezpieczeństwa zalewu rynku pracy obcokrajowcami. Jeżeli uzna takie zagrożenie za realne będzie mógł przedłużyć ograniczenie na kolejne 3 lata. W odniesieniu do tego okresu przejściowego Polska otrzymała klauzulę wzajemności. Znaczy to, iż w przypadku krajów ograniczających dostęp do rynku pracy dla Polaków, Polska może zastosować analogiczne ograniczenia.
2. Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej wzajemnie uznawane będą dyplomy pielęgniarskie. Magisterskie oraz licencjackie. W przypadku dyplomów szkół średnich o profilu pielęgniarskim, aby kwalifikacje pielęgniarek i położnych zostały uznane za granicą, muszą one mieć za sobą 5 lat praktyki w zawodzie

4. SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU
Swobodny przepływ kapitału to ostatni z czterech filarów jednolitego rynku. Odnosi się do przepływu płatności i kapitału drogą elektroniczną przez wewnętrzne granice Unii a także stara się przeciwdziałać procederowi prania brudnych pieniędzy. Obejmuje takie zagadnienia jak: nabywanie nieruchomości przez obywateli Unii, kwestie odnoszące się do inwestycji zagranicznych, prywatyzację czy emisje papierów wartościowych.
W tym rozdziale występujemy o okres przejściowy w kwestii dotyczącej nabywania nieruchomości przez cudzoziemców, na okres 12 lat w przypadku zakupu ziemi rolnej. Strona polska uzasadnia tak długi okres różnicami cen ziemi pomiędzy Polską a krajami Unii.
Otwarcie rozdziału: 15 VII 1999 r.
Zamknięcie rozdziału: 22 III 2002 r.
Warunki członkostwa:
1. Cudzoziemcy chcący nabyć grunty w Polsce muszą występować o specjalne zezwolenia, które nie obowiązują w większości obywateli polskich. Zezwolenia wydaje Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Nie muszą się o nie ubiegać zainteresowani kupnem gruntów pod cele inwestycyjne.
2. W przypadku nieruchomości rolnych i leśnych, występować o zezwolenia muszą wszyscy obywatele państw Unii Europejskiej zainteresowani nabyciem takich terenów w Polsce. Taki stan rzeczy utrzyma się przez 12 lat od chwili przystąpienia Polski do UE w województwach zachodnich.
3. Z wymogu występowania o zezwolenie w celu nabycia gruntów rolnych lub leśnych, wyłączeni są rolnicy indywidualni, osiedlający się i prowadzący działalność w Polsce na zasadzie samozatrudnienia, pod warunkiem dzierżawy i korzystania z gruntu przez okres 3 lat. Niektórych województw (warmińsko – mazurskie, pomorskie, kujawsko – pomorskie, zachodniopomorskie, lubuskie, wielkopolskie, dolnośląskie, opolskie) dotyczy okres przejściowy w wysokości 7 lat.

5. PRAWO SPÓŁEK
Rozdział "Prawo spółek" obejmuje zasady prowadzenia spółek, rachunkowość oraz ochronę własności intelektualnej i przemysłowej. Unijne przepisy przewidują także pełną jawność dokumentów spółek czego w Polsce się nie praktykuje.
Otwarcie rozdziału: 19 V 1999 r.
Zamknięcie rozdziału: 28 XI 2001 r.
Warunki członkostwa:
Polskie prawo jest w znacznej mierze zgodne z dorobkiem wspólnotowym i nie występowaliśmy o okresy przejściowe.

6. POLITYKA KONKURENCJI
Ten rozdział negocjacji odnosi się zarówno do przedsiębiorców jak i do państwa. Celem polityki konkurencji jest zapobieganie praktykom ograniczającym zasady wolnego rynku, działaniom monopolistycznym i dotowaniu przez państwo przedsiębiorstw, co jest nierównym traktowaniem podmiotów w gospodarce. W odniesieniu do przedsiębiorstw polskie prawo jest w większości zgodne z prawem Unii Europejskiej. Harmonizacji wymaga jedynie prawo polityki konkurencji w odniesieniu do państwa. Obejmuje to zasady pomocy publicznej, przyspieszanie rozwoju gospodarczego i zasady restrukturyzacji.
Otwarcie rozdziału: 19 V 1999 r.
Zamknięcie rozdziału: 20 XI 2001 r.
Warunki członkostwa:
1. Działalność Specjalnych Stref Ekonomicznych (SSE) została dopuszczona, jednak w zmienionej formie niż przed 2000 rokiem.
2. Małe i średnie przedsiębiorstwa zachowają korzyści z istnienia SSE do czasu zwrotu określonego pułapu procentowego inwestycji lub najpóźniej do 2011 roku.
3. Duże przedsiębiorstwa zachowają korzyści z istnienia SSE do czasu zwrotu określonego pułapu procentowego inwestycji lub najpóźniej do 2010 roku.
4. Duże przedsiębiorstwa, które uzyskały zezwolenia na działalność przed końcem 1999 roku zachowują prawo do zwrotu inwestycji w postaci zamrożenia podatku dochodowego w wysokości 75 proc. Przedsiębiorcy, którzy uzyskali zezwolenia po 1 stycznia 2000 roku mają prawo do 50 proc. umorzenia. Pomoc naliczana będzie od 1 stycznia 2001 roku. W przypadku małych i średnich przedsiębiorstw sytuacja wygląda analogicznie, jednak mają oni prawo do 65 proc. umorzenia zamiast 50 proc.
5. Sektor motoryzacyjny ma prawo do maksymalnie 30 proc. umorzenia.
6. Uzgodniono zasady restrukturyzacji hut. Przewidziano redukcję etatów i mocy produkcyjnych. Sektor ma osiągnąć rentowność w 2006 roku.

7. ROLNICTWO
Polityka unijna ma (wraz z polityką strukturalną) na celu rozwój rynku pracy na obszarach wiejskich, kształcenie ludności wiejskiej, poprawę warunków technicznych i wspieranie administracji na tych terenach. Przewidziano na to środki w budżecie, jak i środki zagraniczne z programu Sapard.
Otwarcie rozdziału: 14 VI 2000 r.
Zamknięcie rozdziału: 13 XII 2002 r.
Warunki członkostwa:
1. Dopłaty bezpośrednie w latach 2004 – 2006 wyniosą kolejno 25, 30 i 35 proc. w pierwszych trzech latach członkostwa, średniej unijnej dopłat dla rolników. W 2007 roku wyniosą 40 proc., i następnie co roku będą wzrastać o 10 proc. aż do pełnego wymiaru.
2. Polska uzyskała możliwość podniesienia dopłat bezpośrednich dla rolników w pierwszych trzech latach kolejno do poziomu 55 proc., 60 proc. i 65 proc. Środki zasilające pochodzić mają z przesunięcia części pieniędzy z funduszy na rozwój wsi oraz z budżetu państwa.
3. Po akcesji Polski do Unii Europejskiej będzie obowiązywał uproszczony system wypłacania dopłat bezpośrednich. Znaczy to, że gospodarstwa rolne dostaną dofinansowanie nie na podstawie wielkości produkcji, ale na podstawie wielkości terenu, powierzchni gospodarstwa, bez względu na rodzaj produkcji. Polska może stosować taki system przez 5 lat.
4. Instrument wsparcia finansowego dla gospodarstw niskotowarowych został ustalony na poziomie 1250 euro rocznie na indywidualne gospodarstwo.
5. Polska uzyskała prawo uruchomienia klauzuli ochronnej na towary rolne pochodzące z UE w przypadku, gdyby okazało się, że po akcesji sektor rolniczy przeżywa większe kłopoty niż przed członkostwem.
6. Polska wynegocjowała również szereg limitów produkcyjnych na poszczególne towary rolne oraz kilka pomniejszych okresów przejściowych korzystnych dla rolników.

8. RYBOŁÓWSTWO
Polityka Unii Europejskiej w zakresie rybołówstwa zapobiec ma nadmiernej eksploatacji żywych zasobów morskich. Roztacza kontrolę na przetwórstwo i handel produktami morskimi. W odniesieniu do Polski negocjacje obejmowały zarządzanie zasobami morskimi oraz pomoc państwa dla nie dofinansowanego sektora
Otwarcie rozdziału: 19 V 1999 r.
Zamknięcie rozdziału: 10 VI 2002 r.
Warunki członkostwa:
1. Polscy rybacy z chwilą członkostwa będą objęci Wspólną Polityką Rybacką. Otrzymają dostęp do łowisk należących do UE.
2. Konieczna jest restrukturyzacja sektora. Występuje w nim nadwyżka zatrudnienia, co grozi naruszeniem zasobów morskich w Bałtyku. Restrukturyzacja przeprowadzana jest przy wsparciu Finansowego Instrumentu Sterowania Rybołówstwem.

9. POLITYKA TRANSPORTOWA
Na ten obszar negocjacji składa się wiele tematów. Dotyczy on transportu kolejowego, lotniczego, drogowego, morskiego, kombinowanego, żeglugi śródlądowej oraz pomocy państwa dla całego sektora transportowego.
Otwarcie rozdziału: 12 XI 1999 r.
Zamknięcie rozdziału: 10 VI 2002 r.
Warunki członkostwa:
1. Do 31 grudnia 2010 roku Polska otrzymała okres przejściowy na dopuszczenie do ruchu zwiększonych unijnych limitów wagowych dla pojazdów. Wiąże się to z gorsza infrastrukturą drogową niż ta w Unii Europejskiej.
2. Polscy przewoźnicy nie mogą wykonywać usług drogowego transportu kabotażowego w Unii przez 3 lata od momentu członkostwa z możliwością przedłużenia do 5 lat. Analogicznie unijni przewoźnicy nie mogą takich usług wykonywać w Polsce.

10. PODATKI
Rozdział dotyczy podatku VAT i akcyzy oraz podatków bezpośrednich. Określanie wysokości stawek podatkowych nie należy do kompetencji Komisji Europejskiej, ale do państw członkowskich. Unia jedynie ustala stawki minimalne. Służyć ma to ujednolicaniu rynku i wyrównywaniu zasad konkurencji.
Otwarcie rozdziału: 7 XII 1999 r.
Zamknięcie rozdziału: 21 marca 2002 r.
Warunki członkostwa:
1. Obniżona stawka VAT na usługi budowlane i remontowe w wysokości 7 proc. obowiązywać będzie do końca 2007 roku.
2. Obniżona stawka VAT na środki do produkcji rolnej, produkty i usługi rolne, w wysokości 3 proc. obowiązywać będzie do końca 2008 roku.
3. Obniżona stawka VAT na niektóre książki i czasopisma specjalistyczne w wysokości 0 proc. obowiązywać będzie do końca 2007 roku.
4. Obniżona stawka VAT na paliwa ekologiczne do końca 2004 roku.
5. Dojście do wysokości akcyzy na wyroby tytoniowe obowiązującej w Unii Europejskiej trwać będzie do końca 2008 roku.
6. Obniżona stawka VAT na międzynarodowe przewozy pasażerskie w wysokości 0 proc. obowiązywać będzie stale.

11. UNIA GOSPODARCZA I WALUTOWA
Na obszar negocjacyjny "Unia Gospodarcza i Walutowa" składają się kwestie dotyczące: polityki fiskalnej państwa, koordynacji polityki gospodarczej i współpracy z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, Światową Organizacją Handlu i Europejskim Bankiem Centralnym oraz polityki walutowej.
Otwarcie rozdziału: 30 IX 1999 r.
Zamknięcie rozdziału: 7 XII 2002 r.
Nie występowaliśmy o żadne okresy przejściowe. Nie było to konieczne z uwagi na zgodność naszej polityki fiskalnej z unijną. Najbliższy cel dla Polski to spełnienie kryteriów konwergencji, aby móc zastąpić złotówkę euro, czyli stać się pełnoprawnym członkiem Unii Gospodarczej i Walutowej. Zdaniem analityków będzie to możliwe najwcześniej w 2007 roku.

12. STATYSTYKA
Prowadzenie statystyk w Unii Europejskiej opiera się na metodach Eurostatu. Chodzi tu o zasady gromadzenia danych, metody badania itp., które są zresztą bardzo podobne do polskich. Wynika to ze współpracy między Eurostatem, a Głównym Urzędem Statystycznym i polskimi urzędami centralnymi sięgającej 1991r.
Otwarcie rozdziału: 19 IV 1999 r.
Zamknięcie rozdziału 19 IV 1999 r.
Polskie zasady prowadzenia badań statystycznych są zbieżne z unijnymi i w związku z tym nie występowaliśmy tutaj o okresy przejściowe. Otwarcie i zamknięcie rozdziału „statystyka” nastąpiło tego samego dnia.

13. POLIYKA SPOŁECZNA I ZATRUDNIENIE
Ten dział negocjacji jest wyjątkowo obszerny i dotyczy zarówno prawa pracy, polityki zatrudnienia, warunków jakie spełniać musi zatrudniający, higieny i bezpieczeństwa pracy itp. jak i spraw społecznych: walki z dyskryminacją, rasizmem, ksenofobią, ochrony osób niepełnosprawnych.
Otwarcie rozdziału: 30 IX 1999 r.
Zamknięcie rozdziału: 1 VI 2001 r.
Warunki członkostwa:
1. Polska uzyskała okres przejściowy do końca 2005 roku w kwestii spełnienia minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny użytkowania sprzętu przez pracowników.

14. ENERGETYKA
Prawo energetyczne zakłada pełną liberalizację sektora energetycznego i funkcjonowanie w warunkach pełnej konkurencji ze strony zakładów unijnych. Harmonizacja prawa w tym obszarze jest łatwiejsza, a w niektórych obszarach prawa energetycznego nawet niepotrzebna. Ustawodawstwo było przygotowywane po złożeniu przez Polskę wniosku o członkostwo w Unii Europejskiej, i pod uwagę wzięto późniejszą konieczność dostosowania.
Otwarcie rozdziału: 12 XI 1999 r.
Zamknięcie rozdziału: 27 VII 2001 r.
Warunki członkostwa:
1. Do 1 stycznia 2009 roku Polska musi stworzyć i utrzymywanie obowiązkowe, 90-dniowych strategiczne rezerwy paliw płynnych.

15. POLITYKA PRZEMYSŁOWA
Polityka przemysłowa Unii Europejskiej polega na zwiększaniu konkurencji między przedsiębiorstwami, i jak największej liberalizacji rynku. Unia zmierza do zwiększenia znaczenia europejskiego przemysłu, szczególnie względem Stanów Zjednoczonych i Japonii. Przepisy zawierają ogólne dyrektywy co do kierunków rozwoju określonych gałęzi przemysłu.
Otwarcie rozdziału: 29 X 1998 r.
Zamknięcie rozdziału: 19 V 1999 r.
Polska nie wystąpiła o okresy przejściowe. Dorobek prawny Wspólnot Europejskich w tym obszarze zobowiązaliśmy się przyjąć do końca 2002 roku.

16. MAŁE I ŚREDNIE PRZEDSIĘBIORSTWA
Przyjęcie przez Polskę prawa odnoszącego się do małych i średnich przedsiębiorstw ma zapewnić im jednakowe warunki co firmom zachodnim w korzystaniu z jednolitego rynku. Oznacza to łatwiejszy dostęp do europejskiego konsumenta, brak certyfikatów i zezwoleń ale jednocześnie konieczność spełnienia unijnych norm higieny i bezpieczeństwa eksportowanych produktów.
Otwarcie rozdziału: 29 X 1999 r.
Zamknięcie rozdziału: 29 X 1999 r.
Polska nie wystąpiła o okresy przejściowe. Dorobek prawny Wspólnot Europejskich w tym obszarze zobowiązaliśmy się przyjąć do końca 2002 roku.

17. NAUKA I BADANIA
Polityka Unii w tym zakresie ma wspierać rozwój technologiczny – a co za tym idzie – gospodarczy państwa. Unia wspiera finansowo badania nad nowoczesnymi technologiami, pomaga w prowadzeniu wspólnych badań, wspiera współpracę między ośrodkami badawczymi, uniwersyteckimi i przedsiębiorstwami.
Otwarcie rozdziału: 10 XI 1998 r.
Zamknięcie rozdziału: 10 XI 1998 r.
Polski sektor badawczy, na dwa lata przed członkostwem Polski w Unii, w pełni zintegrował się z sektorem badawczym Wspólnot. Współpraca między kandydatami a Unią odbywa się na takiej samej zasadzie jak wewnątrz Wspólnoty.

18. EDUKACJA I SZKOLENIA
Polityka Unii Europejskiej w tym zakresie zmierza do podnoszenia jakości kształcenia i upowszechniania języków. Przewiduje wymianę młodzieży, wychowawców, a także międzynarodową akceptację dyplomów. Częścią unijnej polityki edukacji i kształcenia są programy wspólnotowe: Młodzież (program wymiany uczniów, studentów, pedagogów. Posiada także własny wolontariat wysyłający młodzież do różnych zadań na terenie UE.), Sokrates (promuje współpracę między ośrodkami akademickimi w całej Europie) oraz Leonardo (wspiera jakość kształcenia zawodowego i języków obcych).
Otwarcie rozdziału: 10 XI 1998 r.
Zamknięcie rozdziału: 10 XI 1998 r.
Polska nie wystąpiła o okresy przejściowe. Dorobek prawny Wspólnot Europejskich w tym obszarze zobowiązaliśmy się przyjąć do końca 2002 roku.

20. KULTURA I POLITYKA AUDIOWIZUALNA
Polityka wspólnotowa w tej dziedzinie ma wspierać rozwój kultury w państwach członkowskich przy zachowaniu różnorodności narodowej. Taka polityka otwiera możliwości wśród polskich twórców na uzyskanie wsparcia finansowego w ramach programów kulturalnych.
Otwarcie rozdziału: 29 X 1998 r.
Zamknięcie rozdziału: 4 XII 2001 r.
Warunki członkostwa:
1. Zobowiązaliśmy się dostosować ustawę o radiofonii i telewizji do wymogów Unii Europejskiej, czyli do tzw. dyrektywy telewizji bez granic lub „otwartej telewizji”.

21. POLITYKA REGIONALNA
Sposób wdrażania ustawodawstwa w zakresie polityki regionalnej należy do państw członkowskich. Środki z funduszy pomocowych, przyznane Polsce w ramach "polityki regionalnej", zostaną przeznaczone między innymi na:
- poprawę konkurencyjności gospodarki
- rozwój ochrony środowiska regionów
- modernizacja, rozbudowa dróg i kolei
- przeciwdziałanie bezrobociu
- przeciwdziałanie marginalizacji obszarów wiejskich
Polityka regionalna w pierwszej kolejności dotyczy słabo rozwiniętych obszarów kraju. Powstał Narodowy Plan Rozwoju, przygotowany wspólnie przez pięć resortów (Ministerstwo Gospodarki, Rolnictwa, Pracy, Transportu i Gospodarki Morskiej oraz Ochrony Środowiska). Można go znaleźć m.in. na strona Ministerstwa Gospodarki. NPR omawia szczegółowo kierunki dysponowania funduszami strukturalnymi w pierwszych trzech latach członkostwa.
Otwarcie rozdziału: 6 IV 2000 r.
Zamknięcie rozdziału: 1 X 2001 r.
Warunki członkostwa.
1. Polska w pełni dostosuje się do polityki regionalnej Unii Europejskiej, tak aby móc w pełni korzystać z instrumentów finansowych na identycznych warunkach co inni członkowie.
2. Znany jest podział Polski na regiony zgodnie z obowiązującym w UE systemem NUTS.

3. Kwestie finansowe dotyczące polityki regionalnej zostały przesunięte do obszaru negocjacyjnego „budżet i finanse”
4. W latach 2004 – 2006 Polska uzyska 7,635,3 mld. euro w ramach funduszy strukturalnych oraz 3,733,3 mld. euro w ramach funduszy spójności ( fundusz kohezyjny).

22. OCHRONA ŚRODOWISKA
Rozdział negocjacyjny „ochrona środowiska” dotyczy inwestycji ekologicznych, ochrony wód, lasów, gospodarowania odpadami. W związku z koniecznością spełnienia unijnych wymogów z zakresu ochrony środowiska potrzebne są dodatkowe środki finansowe.
Otwarcie rozdziału: 7 XII 1999 r.
Zamknięcie rozdziału: 26 X 2001 r.
Warunki członkostwa:
1. Polska uzyskała 4 okresy przejściowe dotyczące oczyszczania ścieków komunalnych w zależności od wielkości aglomeracji.
2. 65 dużych przedsiębiorstw przemysłowych w skali kraju ma czas do 31 XII 2010 r. na ograniczenie zanieczyszczania otoczenia. Lista przedsiębiorstw została załączona do stanowiska negocjacyjnego i znajdzie swoje miejsce w traktacie akcesyjnym.
3. Polska ma czas do 1 lipca 2012 roku na modernizacje lub budowę nowych składowisk odpadów.
4. Zawartość siarki w paliwach płynnych powinna zostać zredukowana do 31 XII 2007 r.
5. W sumie Polska otrzymała prawo do 9 okresów przejściowych w rozdziale „środowisko”.

23. OCHRONA KONSUMENTA I ZDROWIA
Celem polityki ochrony konsumenta jest zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego, wspieranie konkurencji, na której korzysta konsument, wzmocnienie jego pozycji w warunkach jednolitego rynku. Ten dział zawiera także programy wspólnotowe dotyczące ochrony zdrowia takie jak: profilaktyka, zapobieganie chorobom zakaźnym, walka z AIDS.
Otwarcie rozdziału: 19 IV 1999 r.
Zamknięcie rozdziału: 19 V 1999 r.
Polska nie wystąpiła o przejściowe regulacje dotyczące tego rozdziału. Braki w ustawodawstwie krajowym mają być uzupełnione do czasu uzyskania członkostwa.

24. WSPÓLNA POLITYKA ZAGRANICZNA I BEZPIECZEŃSTWA
"Wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa" powołał do życia Traktat z Maastricht z 1992 r. Służyć ma ona poprawie bezpieczeństwa zewnętrznego państw UE, integracji politycznej i militarnej. Polega na wzajemnej wymianie informacji, konsultacjach i koordynacji działań.
Otwarcie rozdziału: 10 XI 1998 r.
Zamknięcie rozdziału: 6 IV 2000 r.
Polska polityka zewnętrzna jest zgodna z polityką unijną. Nie występowaliśmy o okresy przejściowe.

25. UNIA CELNA
Ten rozdział negocjacyjny przewiduje zapewnienie przez Polskę pełnej kontroli na zewnętrznych granicach celnych, czyli na wschodzie i północy. Będzie to najdłuższa granica zewnętrzna w historii Wspólnoty. W ramach unii celnej kontakty handlowe wewnątrz Unii pozbawione są barier celnych. Mogą one natomiast obowiązywać w kontaktach z państwami z poza układu.
Otwarcie rozdziału: 21 VI 1999 r.
Zamknięcie rozdziału: 29 III 2001 r.
Polska nie wystąpiła o okresy przejściowe w tym rozdziale.

26. STOSUNKI ZEWNĘTRZNE
Rozdział stosunki zewnętrzne dotyczy umów członków Unii Europejskiej z państwami trzecimi. Część umów wymaga renegocjacji. W tym rozdziale umieszczone zostały zagadnienia wielostronne i dwustronne, takie jak umowy handlowe, sankcje, porozumienia o ruchu bezwizowym itp.
Otwarcie rozdziału: 19 V 1999 r.
Zamknięcie rozdziału: 12 XI 2001 r.
Dostosowania wymagają układy z Japonią i ze Stanami Zjednoczonymi. Nie występowaliśmy o okresy przejściowe.

27. WSPÓŁDZIAŁANIE W ZAKRESIE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI I SPRAW WEWNĘTRZNYCH
Rozdział dotyczący wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych przewiduje współpracę międzynarodową policji i innych służb w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, terroryzmu, przestępstw gospodarczych, ścieżek przerzutu narkotyków itp. Obejmuje także kwestie migracji, azylu, granic zewnętrznych itd.
Polskie prawo w tej kwestii jest zgodne z unijnym i nie wymaga od nas ubiegania się o okresy przejściowe.
Otwarcie rozdziału: 6 V 2000 r.
Zamknięcie rozdziału: 30 VII 2002 r.
Warunki członkostwa
1. Strona polska zobowiązała się wprowadzić wizy dla obywateli: Rosji, Ukrainy, Białorusi oraz Macedonii.
2. Zostaną zwiększone nakłady na inwestycje graniczne związane przede wszystkim z obowiązkiem wydawania większej ilości wiz.
3. Dodatkowe przeszkolenie dotyczy 5 tysięcy nowych funkcjonariuszy służb granicznych.
4. Decyzja o przystąpieniu Polski do obszaru Schengen należy do Komisji Europejskiej, i jest indywidualna wobec każdego nowego członka Unii Europejskiej.

28. KONTROLA FINANSOWA
Do zadań polityki kontroli finansowej należy ochrona interesu finansowego państw członkowskich i samej Unii Europejskiej. Ten dział negocjacji ma za zadanie potwierdzić zdolność danego kraju do ograniczenia nielegalnego wypływu pieniędzy z własnego budżetu. Dostosowanie prawa w tej kwestii jest jednym z głównych obowiązków Polski.
Otwarcie rozdziału: 6 IV 2000 r.
Zamknięcie rozdziału: 14 VI 2000 r.
Nie wystąpiliśmy o okresy przejściowe.

29. FINANSE I BUDŻET
Ten rozdział negocjacji dotyczy budżetu Unii oraz środków własnych i finansowania instytucji pozabudżetowych (Europejski Bank Centralny, Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Fundusz Rozwoju). Budżet Unii Europejskiej opiera się na składkach państw członkowskich, których wysokość określona jest zdolnościami gospodarczymi kraju.
Otwarcie rozdziału: 26 V 2000 r.
Zamknięcie rozdziału: 13 XII 2002 r.
Warunki członkostwa:
1. Ramy finansowe rozszerzenia Unii Europejskiej, określone w Berlinie w 1999 r. nie zostaną przekroczone.
2. Na dostosowanie granic zewnętrznych i lotnisk międzynarodowych do wymogów Schengen Polska otrzyma dodatkowo 280 mln. euro w latach 2004 – 2006.
3. Kompensata budżetowa w latach 2004 – 2006 ma wynieść 1 443 000 000 euro. Pieniądze te pochodzą z przesunięcia innych zobowiązań Unii Eurpopejskiej.

30. INSTYTUCJE
Rozdział instytucje określa warunki dostępu państw kandydujących do instytucji unijnych. Określa skład, ilość przedstawicieli, podział głosów oraz języki urzędowe.
Otwarcie rozdziału: 22 IV 2002 r.
Zamknięcie rozdziału: 22 IV 2002 r.
Warunki członkostwa:
1. Parlament Europejski – spośród 732 deputowanych, 54 przypadnie na Polskę.
2. Rada Unii Europejskiej – spośród 321 wszystkich głosów, 27 przypadnie na Polskę. Od 1 listopada 2004 r. będzie to 8 głosów na 124.
3. Komisja Europejska – jeden przedstawiciel w kolegium zgodnie z obowiązującą procedurą.
4. Trybunał Sprawiedliwości i Sąd I Instancji – w TS najwyżej jeden sędzia nominowany z Polski a w Sądzie I Instancji co najmniej jeden.
5. Trybunał Rozrachunkowy – jeden członek z Polski.
6. Komitet Ekonomiczno – Społeczny i Komitet Regionów – 21 miejsc dla Polski w każdym z komitetów.
7. Europejski Bank Centralny – prezes NBP reprezentuje Polskę w Radzie Ogólnej.
8. Europejski Bank Inwestycyjny – jeden członek z Polski w zarządzie banku + personel kierowniczy w Radzie Dyrektorów.
9. Język polski po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej uzyska moc języka oficjalnego.

W Kopenhadze wszystko stało się jasne: Polska może wejść do Unii 1 maja 2004 roku. Dziesięć i pół godziny - tyle dokładnie premier Leszek Miller walczył o lepsze porozumienie. Targował się najdłużej ze wszystkich, aż w końcu dobił targu: Polska dostała więcej pieniędzy, a rolnicy lepsze warunki
W Kopenhadze premier Miller i Unia uzgodnili:
-szybszą wypłatę Polsce miliarda euro i łatwiejsze użycie tego miliarda przez nasz budżet;
-dodatkowe 108 mln euro na wzmocnienie polskiej granicy wschodniej (te pieniądze także odciążą budżet);
-dopłaty dla polskich rolników w wysokości 50, 55 i 60 proc. tego, co dostają dziś unijni farmerzy, z tym że ponad poziom 40 proc. do 2006 r. musimy płacić z budżetu;
-wzrost kwoty hurtowej sprzedaży mleka o 1,5 mln ton w ramach limitu 8,9 mln;
-utrzymanie 7-proc. VAT-u na usługi budowlane i nowe mieszkania do 2007 r. (niestety, Unia nie zgodziła się na niższy VAT na maszyny rolnicze);
-kwalifikacje zawodowe pielęgniarek będą uznawane w Unii, co nie było pewne.
Te warunki dają szansę polskim rolnikom w Unii - stwierdził w Kopenhadze wicepremier i szef PSL Jarosław Kalinowski. - To, co dziś mamy, to efekt twardych negocjacji, siły, nerwów. I to się opłaca, bo takie warunki mało, kto w Polsce sobie wyobrażał.
A Rasmussen na koniec szczytu powiedział: - Gorąco witamy w rodzinie! Zaczyna się nowa Europa!

16 kwietnia 2003 roku po kilkunastu latach starań, u stóp Akropolu, na ateńskiej Agorze, szefowie rządów i państw nowej i starej Europy postawili kropkę nad "i" - niemal cała Europa zjednoczona – podpisali Traktat Akcesyjny.
Premier Leszek Miller z nieukrywaną satysfakcją podpisał liczący 4,9 tys. stron traktat - "intercyzę" z Europą. Swój podpis w drugim egzemplarzu opasłej księgi, gdzie spisano w wyjątkowo szczegółowy sposób warunki naszego członkostwa, zostawił też szef dyplomacji Włodzimierz Cimoszewicz. W odrestaurowanym w latach 50. ubiegłego stulecia starożytnym portyku Attalosa II były osobistości z całej Europy, prezydenci, premierowie, szefowie dyplomacji z 25 krajów - 15 członków starej Unii i 10 nowych.



Co się zmieni w życiu przeciętnego Polaka po wejściu do Unii Europejskiej?
Koniec kontroli granicznych, stabilne prawo i miliardy euro pomocy dla samorządów i przedsiębiorstw. Ale też wzrost niektórych cen i ostrzejsza konkurencja dla firm.
Podróże i praca
Jedną z najważniejszych zalet Unii z punktu widzenia zwykłego obywatela jest możliwość swobodnego podróżowania, osiedlania się i podejmowania pracy na terenie wszystkich jej krajów. Gdy w Polsce zacznie obowiązywać porozumienie z Schengen (być może w 2006 r.), znikną kontrole graniczne między nami a Niemcami. Bez kontroli - przez bramkę opatrzoną unijną flagą - będziemy przechodzić także, lecąc do krajów UE samolotem.
Niestety, nie wszędzie będziemy mogli podejmować pracę już od pierwszego dnia członkostwa. Państwa Piętnastki, obawiając się zalewu polskich pracowników, wynegocjowały sobie okres przejściowy, nim będziemy mogli w pełni korzystać z tego prawa. W najgorszym wypadku będzie on trwał siedem lat, w najlepszym - dwa. Wiele państw - Wielka Brytania, Hiszpania, Francja, Szwecja, Holandia, Irlandia i Grecja - mówi jednak, że polscy pracownicy mogą przyjeżdżać od razu.
W Unii będziemy zatrudniać się legalnie. Będziemy też mieli zapewnioną opiekę zdrowotną w razie nagłego wypadku (bez konieczności wykupywania dodatkowego ubezpieczenia), a od naszej pracy naliczana będzie emerytura. Okres przejściowy, nim wprowadzona zostanie swoboda pracy, ustanowiono przede wszystkim na życzenie Niemiec i Austrii. Te kraje zastrzegły sobie także możliwość ograniczenia przez siedem lat świadczenia niektórych usług przez Polaków, m.in. z branży budowlanej, sprzątaczy i pielęgniarek domowych. Ci, którzy chcą szukać pracy w Unii, mogą to robić na własną rękę, w Krajowym Urzędzie Pracy lub na stronach europejskich służb promujących pracę za granicą
Zdecydowana większość Polaków nie chce jednak wyjeżdżać za granicę. Dobra wiadomość dla nich - Unia może pomóc nam walczyć z bezrobociem w kraju. Z Europejskiego Funduszu Społecznego można sfinansować takie cele jak: szkolenia dla bezrobotnych i przekwalifikowywanie, pośrednictwo w poszukiwaniu pracy, tworzenie ośrodków opieki nad dziećmi, by kobiet mogły podejmować pracę. Polska może liczyć na ponad miliard euro rocznie na ten cel.
Kilka tysięcy miejsc pracy szykuje się dla Polaków także w instytucjach europejskich (w Komisji Europejskiej 1,2 do 1,8 tys.). Rekrutacja dla pierwszych 500 już trwa (termin zgłaszania się mija). Poszukiwani są specjaliści mówiący kilkoma językami i znający się na gospodarce, prawie czy rozwoju regionalnym, tłumacze, lecz także asystenci, sekretarki i inni pracownicy biurowi. Pracujący w Brukseli urzędnicy mogą liczyć na pensje kilkakrotnie wyższe niż na podobnym stanowisku w Polsce. Ci, którzy nie trafią do Brukseli, mogą liczyć na posady w polskich urzędach. Będą one potrzebowały osób znających się na tworzeniu planów rozwoju i zdobywaniu pieniędzy z brukselskiej kasy.
Edukacja
Jak najlepiej zostać wykwalifikowanym urzędnikiem europejskim? Najlepiej wyszkolić się w Unii! Wejście do UE oznacza dla polskich uczniów i studentów całkiem nowe możliwości nauki i studiowania za granicą. Po pierwsze, Polacy mają być traktowani tak jak wszyscy inni obywatele UE. Jeśli więc pojedziemy na studia do Francji, będziemy płacić za studia tyle samo, co Francuzi (na uczelniach państwowych - nic), będziemy mieli prawo do tych samych stypendiów i zapomóg. Studia na uczelniach państwowych są darmowe w wielu unijnych krajach, m.in. we Francji, Niemczech, Danii, Grecji. W niektórych istnieją jedynie opłaty administracyjne, np. wpisowe.
Znikną też formalności wizowe, które dziś w przypadku wyjazdu do większości państw na dłużej niż trzy miesiące są jeszcze konieczne. Do studiowania za granicą wystarczy polska matura. W większości krajów uczelnie przeprowadzają egzaminy wstępne, w niektórych - m.in. Francji i Belgii - przyjmowany jest każdy, a selekcja odbywa się dopiero na pierwszych latach studiów.
Unia reguluje też niektóre kwestie dotyczące uczniów szkół niższego szczebla. Przewiduje m.in., że dzieci migrujących pracowników muszą mieć zapewnione specjalne lekcje języka kraju, w którym się znajdą. W Unii nie ma jednego modelu edukacji - każde państwo uczy po swojemu i według własnego programu. Różni się nawet wiek rozpoczęcia edukacji - od czterech lat w Luksemburgu do siedmiu w Skandynawii. Szkoły mogą organizować egzaminy, by ustalić, do jakiej klasy powinien trafić uczeń z innego kraju.
Za produkty, które wchodzą na rynek, pełną odpowiedzialność ponoszą podmioty, które wprowadzają je do obrotu. To producent musi ocenić bezpieczeństwo swojego produktu, musi dać użytkownikowi dokładne informacje o składzie, instrukcję obsługi, informacje o sposobie przechowywania itp.Jeżeli istnieją podejrzenia, że produkt tych wymagań nie spełnia, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Inspekcja Handlowa albo Sanitarna mogą nakazać producentowi np. przeprowadzenie badań, wstrzymanie sprzedaży lub nawet wycofanie towaru z obrotu (na koszt producenta).
Przedsiębiorcy
Dla polskich przedsiębiorstw integracja z Unią Europejską jest już w zasadzie faktem dokonanym. Polskie prawo od wielu lat było, bowiem harmonizowane z unijnym.
Oczywiście integracja z UE nie ogranicza się do zmian prawnych - oznacza także nowe warunki konkurencji, zmiany nastrojów społecznych, spodziewany napływ inwestycji zagranicznych. Pamiętać należy, że w żadnym z relatywnie biedniejszych państw, które wchodziły do europejskiej wspólnoty - Irlandii, Grecji i Hiszpanii - nie nastąpiła fala bankructw krajowych firm.
Co najbardziej może interesować przedsiębiorców w związku z wejściem Polski do UE?
Według większości wyliczeń (przeprowadzonych przez polskich i zagranicznych ekspertów) integracja powinna przyspieszyć wzrost gospodarczy o dodatkowe 1,5-3 punkty procentowe.
Przyjęcie unijnego prawa oznaczało konieczność zmian naszego, ale raz przyjęte gwarantuje stabilizację (m.in. w dziedzinie podatku VAT, akcyzy i - wkrótce - podatku dochodowego od osób prawnych).
Wejście do UE oznacza ostateczną likwidację barier celnych na zachodniej i południowej granicy (oraz na odcinku granicy z Litwą).
Po kilku latach złotówka zostanie zastąpiona euro, dzięki czemu zniknie ryzyko kursowe, obniżą się opłaty za transfery bankowe, a przedsiębiorcy zyskają dopłaty do tańszych kredytów.
Przedsiębiorcy skorzystają z unijnych funduszy strukturalnych - małe i średnie firmy będą mogły liczyć na granty i dotacje przeznaczone na wspieranie eksportu, inwestycje itp. Już teraz otrzymują środki z PHARE - ponad 20 mln euro rocznie - ale w pierwszych trzech latach członkostwa Polski w UE będzie to 1,7 mld euro.
Z wejściem Polski do Unii wiążą się jednak dodatkowe koszty i zagrożenia, którym nasi przedsiębiorcy będą musieli stawić czoło:
najważniejsze wydają się koszty dostosowania do tych reguł unijnych, których w polskim prawie jeszcze nie ma - ostrzejszych norm ekologicznych i przepisów bhp. W trakcie negocjacji polskim dyplomatom udało się uzyskać okresy przejściowe, co oznacza, że np. zasadnicze remonty małych stacji benzynowych będą mogły poczekać do 2006 r.
większa konkurencja - znikną ostatnie bariery dzielące nasz rynek, jednak nie ma mowy o żadnym "szturmie" na polski rynek. Te firmy zachodnioeuropejskie, które były szczególnie zainteresowane wejściem do Polski, już to zrobiły.
Samorządy
Członkostwo w Unii oznacza rewolucję dla samorządów, władz lokalnych i wojewódzkich. Z jednej strony będą miały szanse na duże pieniądze z Unii na ochronę środowiska, np. budowę oczyszczalni ścieków, dróg, mostów, walkę z bezrobociem, szkolenia pracowników. To wszystko wymagać będzie jednak skrupulatnie przygotowanych planów.
Na początku roku rząd ma przekazać do Brukseli narodowy plan rozwoju, na podstawie, którego swoje plany będą tworzyć województwa. Do tych planów i unijnych celów będą musieli dostosowywać się wszyscy ubiegający się o unijne pieniądze. Władze lokalne będą potrzebowały wielu wykwalifikowanych pracowników, którzy będą potrafili starać się o pieniądze.
Czy wzrosną ceny?
To jeden z ulubionych straszaków eurosceptyków - po wejściu do UE miałyby gwałtownie wzrosnąć ceny. Tymczasem żadnej rewolucji nie będzie. Polska gospodarka jest już zintegrowana z unijną, większość zmian już się dokonała.
Tylko niektóre produkty z biegiem lat będą stopniowo drożeć. Inne jednak - tanieć, podobnie jak podstawowe usługi: telefon, gaz i prąd.
Towary przemysłowe: Ceł już nie ma od dawna, wejście do UE nic nie zmieni.
Usługi: Unia Europejska wymusza liberalizację, a więc należy spodziewać się - tak jak to widzimy w przypadku telefonii komórkowej, w pełni zliberalizowanej - powolnego spadku cen za usługi.
Żywność: Niektóre towary, takie jak mięso wołowe, mogą podrożeć - ich cena na rynku Piętnastki jest, bowiem znacznie wyższa niż w Polsce. Możliwa jest jednak obniżka cen zbóż (ze względu na istnienie dopłat bezpośrednich), nie zmienią się też ceny wieprzowiny - już obecnie są na poziomie europejskim. Mogą wzrosnąć ceny warzyw i owoców (truskawek, wiśni i malin) - ich producenci będą mogli, bowiem eksportować je na rynki unijne bez ograniczeń.
Paliwa i inne: Wielkość akcyzy nałożonej na paliwa jest obecnie zbliżona do unijnego poziomu. Stopniowo będą drożeć wyroby tytoniowe ze względu na rosnąca akcyzę.
Konsumenci
Już teraz przepisy chroniące konsumentów w Polsce są niemal całkowicie zgodne z obowiązującymi w UE. W przyszłym roku wejdą w życie ostatnie brakujące elementy unijnych regulacji - m.in. zwiększenie odpowiedzialności producenta/sprzedawcy za dostarczenie produktu/usługi niezgodnej z umową zakupu.