Prawo czynnikiem ładu społecznego

Moralnosc- zespol norm zachowania,wg ktorych ocenia sie postepowania ludzi spoleczenstwa czy panstwa. U podloza uksztaltowanych w procesie historycznym norm morlanych lezy ocena, co jest dobre, a co zle.Za dobre uwaza sie to, co przez wiekszosc jest uznawane, aprobowane. Za zle, to codezaprobuje, odpycha.
Cechy państwa prawa-ustroj demokratyczny, hierarchicznosc systemu zrodel prawa, przestrzeganie procedur prawnych, rownosc wobec prawa, jasne i stablne prawo
KONSTYTUCJONIZM- zalozenie, ze organy panstwowe stanowiace i stosujace prawo czynia to w sposob zgodny z konstytucja
ZASADA PRYMATU USTAWY-wyraza sue tym,ze dominujacym zrodlem prawa jest ustawa. Instytucja gwarantujaca owa zgodnosc jest sadownictwo konstytucyjne.
KSZTALTOWANIE SIE KONCEPCJI PANSTWA
PLATON-krytyk demokratycznego panstwa, sformulowal poglad,ze idealne, sprawiedlwe panstwo to rzadzone przez filozofow, w ktorym " powinny panowac ustawy".
ARYSTOTELES- czlowiek powinien zyc zgodnie z natura w panstwie, w ktorym powinny rzadzic prawa, a nie ludzie.Prawo sprawiedliwe powinno dawac te same uprawnienia lub nakladac te same ciezary ludzi nalezacych do wspolnoty.
CYCERO-podstawa idealnego ustroju reoublikanskiego sa takie zasady jak sprawiedliwosc, slusznosc, zgoda, uczciwosc, przyzwoitosc i wolnosc.
JOHN LOCKE i MONTESKIUSZ- podzial wladzy na legislatywe oraz podporzadkowana jej egzekutywe(wykonawcza).Wg niego w spoleczenstwie politycznym wladza powinna nalezec do wiekszosci posiadajacej zdolnosc tworzenia prawa, ktoremu wszyscy podlegaja. Natomiast Monteskiusz w swoim dziele proponowal podzial wladz na ustawodawcza, wykonawcza i sadownicza. Wladze te sa od siebie oddzielone, ale rownoczesnie uzupelniaja sie i rownowaza. Tylko tak zorganizowane panstwo moze dac pelna gwarancje swobod obywatelskich.
NOWOCZESNA KONCEPCJA PANSTWA-XIX w. wklad wniesli Niemcy.po raz pierwszy uzyli terminupanstwo prawa, IMMANUEL KANT- zdefiniowal panstwo jako zwiazek ludzi pozostajacych pod rzadami prawa.Z kolei niemcieccy pozytywisci prawni byli autorami pojecia panstwa ustaw. Anglosasi odwolywani sie do pojecia rzadow prawa.
NAJWAZNIEJSZYM ZALOZENIEM KONCEPCJI PANSTWA PRAWA- ograniczenie wladzy prawem, w celu ochrony jednostki przed arbitralnymi dzialaniami panstwa, co gwarantuje obywatelom spolecznego bezpieczenstwa.
PANSTWO NIEDEMOKRATYCZNE- nie dopuszcza stosowania wobec siebie zadnych ograniczajacych regul prawnych
ZASADY PANSTWA PRAWA WG KONSTYTUCJI RP-
trybunal Konstytucyjny- niezawistny organ panstwowy powolany na mocy ustawy z 1985 oczekujacy o zgodnosci z Konstytucja RP ustaw i umow miedzynarodowych, aktow normatywnych wydanych przez naczelne i centralne organy panstwa, orzekajacy w sprawie skarg konstytucyjnych oraz sporow kompetencyjnych. Jego postanowienia maja moc powszechnie obowiazujaca i sa ostateczne
Najwyzsza Izba Konroli- naczelny organ kontroli panstwowej, funkcjonujacy na zasadach kolegialnosci, powolany do kontroli dzialalnosci rzadu i pozostalych organow administracji oraz przedsiebiorstw panstwowych, a takze- w zakresie okreslonym przez ustawe- jednostek niepanstwowych.
Naczelny Sad Administracyjny- sad powolany w 1980 do kontroli legalnosci decyzji administracyjnych oraz niektorych postanowien zapadlych w postepowaniu administracyjnym, egzekucyjnym i zabezpieczajacym. Przed wzniesieniem skargi obywatel powinien wyczerpac wszelkie srodki odwolawcze
Rzecznik Praw Obywatelskich- niezawisly organ panstwowy powolany na mocy ustaw z 1987 wylacznie do ochrony wolnosci i praw obywateli okreslonych w Konstytucju i innych przepisach prawa
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji-organ panstwowy powolany ustawa z 1992 stojacy na strazy wolnosci slowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji
Prokuratura- organ panstwowy powolany do strzezenia praworzadnosci, szczegolnie do sciagania przestepstw oraz nadzoru nad przestrzeganiem prawa przez ograny administracji panstwowej, przedsiebiorstwa, organizacje zawodowe czy samorzadowe
AKTY PRAWNE
KONSTYTUCJA- ustawa zajmujaca naczelne miejsce wsrod innych aktow prawnych. Czesto jest nazywana ustawa zasadnicza, poniewaz normuje sprawy dla spoleczenstwa najwazniejsze, m.in. podstawy ustrojowe, pozycje jednostki w panstwie, zwlaszcza jej wolnosci prawa obywatelskie czy form wlasnosci
USTAWA- jest norma prawna regulujaca sprawy szczegolnej wagi dla obywateli, np. nakladanie obowiazkow podatkowych, ograniczanie wolnosci i praw czy swobody dzialalnosci gospodarczej. niektore ustawy nosza nazwe kodeksu i dotycza okreslonej dziedziny prawa np. kodeks cywilny czy rodzinny
DROGA LEGISTACYJNA
LEGISTACJA- proces tworzenia przez organy panstwowe i samorzadowe aktow normatywnych obowaizujactych na obszarze dzialania organu
PROCES USTAWODAWCZY-
-inicjatywa ustawodawcza-poslowie min 15, senat, prezydent, rada ministrow, grupa minimum 100 tys obywateli
-pierwsze czytanie- uzasadnienie projektu ustawy, debata nad ogolnymi zalozeniami
- drugie czytanie- sprawozdanie komisji, debata, zglaszanie poprawek
- trzecie czytanie- glosowanie- wymagana zwykla wiekszosc glosow
- senat- wnosi poprawki w ciagu 30 dni
- sejm rozpatruje poprawki senatu- sa one przyjete, jesli sejm nie odrzuci ich bezwzgledna wiekszoscia
- prezydent- podpisuje ustawe lub stosuje weto, na podjecie dezycji ma 21 dni
- moze odrzucic lub przyjac weto prezydenta wiekszoscia 3/5 glosow
Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, dziennik urzędowy wydawany przez Urząd Rady Ministrów, w którym ogłasza się w szczególności ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia Prezydenta RP, Rady Ministrów i poszczególnych ministrów.D
Ogłoszenie aktu prawnego w Dzienniku Ustaw jest równoznaczne z jego wejściem w życie.
Dziennik Urzedowy RP,, Monitor Polski"-oglasza sie niektore uchwaly Zgromadzenia Narodowego, sejmu i senatu, zrzadzenia i postanowienia presydenta RP czy zarzadzenia poszczegolnych czlonkow rzadu. opublikowanie aktu prawnego w ,,Monitorze" nie jest warunkiem jego obowazywania, o ile nie stanowia tak przepisy szczegolowe
Wojewodzkie dzienniki urzedowe- dla prawa miejskiego wydawane sa przez poszczegolnych wojewodow