Prawo.

PRAWO to zespół norm wydanych lub usankcjonowanych przez państwo i zagwarantowanych przymusem państwowym. To zespół reguł ustanowionych bądź uznanych przez pewne organy państwa. 1. Prawo jako zjawisko społeczne-relacje między jednostkami. 2.P.jako produkt procesu decyzyjnego.3.P.nie dotyczy stosunku czł do siebie 4.P.formułuje i broni określone instytucje 5.Realne obowiązywanie prawa jest uzależnione od społecznego przyzwolenia. PRAWO PODMIOTOWE to zespół norm ustanowionych prze pastwo zabezpieczone środkami przymus państwowego ergulujące organizację i zakres działania instytucji oraz postępowania ludzi. P to całokształt przepisów które stanowią podstawę do wydawania decyzji jednostk przez organy orzekające. PRAWO PODMIOTOWE to inaczej definicja prawa z punktu widzenia jedn obywatela. To zbiór uprawnień przysługujący jednostce i wynikajace z istniejących przepisów. To możliwość dowolnego zachowania się podmiotu w granicach przewidzianych przez przepisy. Dzielimy je na:-SKUTECZNE wobec wszystkich bezwględnie skuteczne, dot praw rzeczowych autorskich osobiste własności –WZGLĘDNIE SKUTECZNE są skuteczne do jednej konkretnej osoby dot umowy. FUNKCJE P Regulator konfliktów(określa co jest dozwolone a co nie) Stabilizacyjna(ochrona ład) Dynamizująca(przekształca stosunki społeczne ) Ochronna chroni wartości społecznie akceptowane) orgaznizacyjna Represyjna (istnieją sankcje) Wychowawcza(oddziałowuje przez wzorce) Kontrolna Dystrybucyjna. PAŃSTWO A PRAWO Związek ten charakteryzuje się: Prawo jest podst elem sprawowania władzy publicznej Prawo jest ramą w której znajdują się rządzący państwem Prawo wyznacza cele działań strukurę instytucji Prawo określa uprawnienia i obowiązki P ma charakter perswazyjny kształtuje ono zachowanie podstawy wyobrażenia członków społeczeństwa. POLITYZACJA PRAWA polega na tym że rządzącyposługują się prawem wyłącznie do realizacji bierzących celów PAŃSTWO jest organizacją społeczeństwa: społeczną(zawiera w sobie wlk grupy klasy) polityczną(występuje władza) suwerenną(samodzielność niezależność gosp.) terytorialną(obejmuje dany obszar) przymusową( nadaje obywatelstwo) NORMY PRAWNE to wypowiedź formułująca skierowane do innej osoby rządanie lub upoważnienie do działania (religijne obyczajowe moralne) Zabezpieczone sankcją mają 2 cechy: Generalność skierowana do pewnej kategorii do adresata Abstrakcyjność określa ona rodzajowo zachowanie które mogą się zdarzyć. NORMA PRAWNA : Hipoteza (adresat okoliczności) Dyspozycja (obowiązki-nakazane,zakazane) uprawnienia Sankcja: represyjna egzekucyjna niważności. Sankcja to częśc normy prawnej która mówi jakie ujemne skutki pociagnie za sobą niezastosowaie się do dyspozycji. NORmy Bezwzględne bez względu na wolę zainteresowanych i Względnie obowiązujące strony postępują zgodnie z własnymi normami których wcześniej nie regulowało żadne prawa.

WYKŁADNIA czyli interpretacja prawa jest to zespół czynności zmierzających do ustalenia właściwej treści norm prawnych, zawartych w przepisach. Wykładnie stosuje się gdy występują: popełnione błędy językowe, wadliwa budowa zdań, -rozbiżności między gramatycznym sformułowaniem normy a celem normy – zmiana ustroju społgosp charakter normy budzi wątpliwości . RODZAJE WYKŁADNI ZE WZG NA PODMIOT WAUTENTYCZNA(dokonywana przez ten sam organ który wydał interpretowany przepis) W LEGALNA (przez organ państwowy-np. przeydent) W PRAKTYCZNA prze organ pańs w toku stosowania prawa np. sąd) W DOKTRYNALNA (naukowa) zawarta jest w naukowej literaturze artykułach recenzjach. RODZAJE W ZE WZG NA METODĘ W SŁOWNA ustala znaczenie norm poprzez analizę struktur językowych W CELOWOŚCIOWA ustala znacznie norm przez określenie celu W SYSTEMATYCZNA określenie miejscaw ramach całego ustawodastwa W HISTORYCZNA ustalenie znaczenia norm za pomocą mater historycznych RODZAJE W ZE WZG NA WYNIK W ROZSZERZAJĄCA stosowana wtedy gdy dana wykładnia nakazuje interpretowaną normę rozumieć szerzej W ŚCIŚNIAJĄCA węziej W STWIERDZAJĄCA tak samo ŹRÓDŁO PRAWA to sformalizowany akt władzy państ zawierający przepisy prawne Powszechne źródła to Konstytucja ustawy ratyfikowane umowy międzynar rozporządzenia akty prawa miejscowego AKT PRAWNY jest to ujęty w odpowiedniej formie wyraz woli państwa o charakterze ogólnym i dot indywidualnej sprawy AKT NORMATYWNY każdy akt państwa zawierający normy prawne. AKT NIENORMATYWNY to decyzja organu państw w konkretnej sprawie dot określonych osób lub instytucji KODEKS to obszerny akt normatywny, opart ma jednolitych zasadach w formie ustawy, reglujący w sposób kompleksowy pewną dziedzinę stosunków np. k.c k.k KODYFIKACJA to najwyższa forma procesu doskonalenia prawa, zbieranie poszczególnych przepisów i utworzenie z nich jednego kodeksu

PRAWO KONSTYTUCYJNE jest gałezią którą można definiować bardzo różnie Najprościej są to normy prawne, których przedmiotem jest uregulowanie ustroju politycznego, społ i i gosp państwa . Prawo to zajmuje się władzą suwerenną i metodami jej sprawowania, formami własności i ochrony wł strukturą organów państw i wolności obywatelskiej. KONSTYTUCJA określa podstawowe zasadu ustroju politycznego państwa w szczególności unormowuje główne zarysy struktury organów pąńs i sposobu ich powoływania ich wzajemne związki i prawa obywateli. Kon z 2.04.97 wcześniej Mała Konst z 92r. ZASADY KONSTYT to kategorie norm ich szczególne role określają cechy danej onstytucji i wyrażają podst wartości konstytucyjne Z REPUBLIKAŃSKA –forma rządu, w RP eliminuję się władzę dziedziczną lub dożywotnią rządy demokratyczne Z DEMOKRATYCZNA dem to takie rozw które pozwalają na ist państwa prawnego (prawo nie działa wstecz podział władzy, kontrola i odpowiedzialnośc sądu) Z AUTONOMII nizależnoścć współdziałanie między państwem a kościołem (odnosi się so stosowania parawa przez zainteresowanie strony (kościół) które obowiązuje tych które te prawa zawarły. Aut to bezstronność telerancja i uznanie świckeigo ch państ Z WOLNOŚCI PRAW OBYWATEL wiąże się z wol praw obyw np. nie ma prawa pracy jest wolność pracy wolność jest uchyleniem od obowiązku opiera się na NAR PAKT PRAWA 96r PRAWO PODST 2000r Z SUWERENNOŚCI NARODU oznacza że w państwie władza jest w rękach narodu jako wspólnoty prawnej tworzonej prze obywateli Z REPREZENTACJI POLIT formą repr narodu są partie polit przez które nast. Wyłonienie nadrzędnych organ pań Realizowane są w formie pośredniej (mandat przedstawicielski) bezpośredniej (Referendum Kos Ref Lokalne 100 tyś występuje z aktem ustawy)Z PODZIAŁ WŁADZY Jest konsekwencją pozostałych zasad wł ustaw wykon sądow 4 wł media prasa Z DWUIZBOWOŚCI PARLAMENTU odnosi się do struktury organów przedstawicielskich Sejm i Senat to Parlament Z PLURALIZM POLIT ma istotne znaczenie z punktu widzenia wielości partii poprzez które obywatele mogą sprawować swoje prawa Z PARLAMENTARNE FORMY RZĄDU dot organizacji i funkcjonowania organów i ich wzajemnych stosunków Forma rządu prezydencka parlamentarno gabinetowa
Z ODRĘBNOŚCI I NIEZALEŻN SĄDU I TRYB to konsekwencja 3 podziału władzy gdzie 3 władzą stanowią Sądy i trybunały które działają na podstawie prawa a sędziowie są niezawiśli Z SPOŁECZ GOSPODARKI RYNKOWEJ to podstaw ustroju gospodarczego połączenie rynku i ochrony socjalnej swoboda prowadzenie działalności gosp i wł prywatnej obowiązuje solidarność współdziałanie partnerów i odpowiedzialność za działania Państwo to dobro wspólne i ma być państwem społecznym Z DECENTRALIZACJI WŁ PUBL I SAMORZ TERYT polega na tym, że państwo przekazuje uprawnienia i zadania na coraz to niższe szczeble (powiat gmina) i innym publicznym związkom samorządowym które realizują zadania państwa jako własne lub zlecone SYSTEM ORGANÓW PAŃSTWOWYCH albo wszystkie organy państwa albo to całokształt cech określających budowę aparatu państwa ( cechy reguły determinujące tę budowę APARAT PAŃSTWOWY to zespół ludzi w szczególny sposób zorganizowany działający na podstawie prawa, powołany do realizacji władzy państ i wyposażony w prawo stosowania przymusu ORGAN PAŃSTWOWY to wyodrębnione część aparatu państw różniący się od innych swoistą budową i trybem działania oraz zakresem kompetencji SEJM jeden z 2-ch organów ustawodawczych o ch rze przdstawicielstwa, reprezentuje suwerenne prawa narodu przekazane aktem wyboru , jest głównym ośrodkiem tworzenia prawa, decyduje lub współdecyduje o powołaniu organów państwowych i obsadzeniu niektórych urzędów (prezes NIK NBP). Wybierany na 4 lata w wyborach powzech, równych, bezpośrednich tajnych, wybory zarządza prezydent o ważności decyduje Sąd Najw. Składa się z 460 posłów Poseł jest reprezentantem narodu nie może być odwołany. Kadencja może ulec skróceniuz własnej uchwaly podjętej większością 2/3 głosów ustawowej liczby posłów.Sejm obraduje na posiedzeniach. Obrady są jawne ale można je utajniać jeżeli Sejm uzna to za dobro państwa. Sejm uchwala ustawy musi być ponad połowa posłów uczestniczących i większość 2/3 oddanych głosów Sejm ustala także budżet inicjatywa spoczywa w rękach Rady Ministrów. Którzy muszą przedstawić projekt najpóźniej na 3 m-ce przed rozpoczęciem roku budżetowego. Jeżeli w ciągu 4 m-cy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona. Po zakończeniu roku budżetowego rząd przedstawia Sejmowi sprawozdanie z wykonania budżetu i inf o zadłużeniu państwa Sejm po rozpatrzeniu sprawozdania i opinii NIK podejmuje uchwałe w sprawie udzielenia rządowi absolutorium. POSŁowie są nietykalni , niemożność aresztowania, bez zgody Sejmu, oprócz złapania na gorącym uczynku. Korzystają z immunitetu czyli bez zgody Sejmu nie może być wczęte postęp karne. Poseł jest zobowi uczestniczyć w obradach , posiadają biura, pobierają diety. KLUby poselskie to organiz posłów utworzone wg kryterium przynależności partyjnej WEW ORGANY SEJMU MARSZAŁEK który kieruje pracami Sejmu stoi na strazy praw i godności sejmu, przewodniczy obradom, mianuje i zwalnia pracowników kancelarii Wice marsz PREZYDIUM SEJMU składa się z marszałka i wicemar wybieranych przez Sejm spośród posłów ustala porządek obrad i doko wykładni regulaminu Sejmu KONWENT SENIORÓW to mar i wicemar i przewodniczący klubów poselskichObrady toczą się pod przewodnictwem marsz sejmuTo organ doradczy Sejmu KOMISJE SEJMOWE (stałe nadzwyczajne) rozpatrują projekty ustaw wysłuchują sprawozdań i informacji SEKRETARZE 20 wybranych na pocz kadencji SENAT to druga izba parlamentu 100 senatorów Senat odgrywa znac rolę w procesie legislacyjnym –stanowienia prawa.Zakres możliwości zależy od układu sił polit w sejmie. Uchwalona przez Sejm ustawa jest przekazywana senatowi do rozpatrzenia.Senat może zgłosić sprzeciw częsciwoy lub generalny. Senat wyraża swoje stanowiski w formie uchwały. Obraduje na posiedzeniach pracami kieruje marsz senatu i wice. Senatorowie pochądzą z powszechnych bezpośrednich, wyborów odbywających się łącznie z wyborami o Sejmu. Kadencja kończy się równocześnie z kadencją Sejmu. PREZYDENT to głowa państwa najwyższy przedstawiciel RP i gwarant ciągłości władzy pańs. Czuwa nad przestrzeganiem konstytuci stoi na straży suwerenności i bezpieczeństw państwa oraz ninaruszalności i niepodzielności jego teryt. Wybierany jest na 5 lat w wyborach powsz równych bezpoś w głosowaniu tajnym w bezwględnej większości głosówKandydat musi mieć ukończone 35 lat i korzystać w pelni z wyborczych może kandydować tylko raz. Działa w stosunkach wew- jest naczelnym dowódz sił zbrojnych stosuje prawo łaski nadaje obywatelstwo i zew ratyfikuje umowy między narodowe mianuje i odwołuje przedstawicieli dyplomatycznych. Odpowoedzialośc ponosi przed Tryb Stanu za naruszenie konstyt o postawieniu w stan oskarżenia prezydenta decyduje Zgrom Narodowe z wnioskiem musi wystąpić co najmniej 140 posłów i senatorów Uchwała wymaga większości 2/3 głosów . Prezydent przed upływe kadecnji może odejść gdy nastąpi: śmierć zrzeczenie się urzędu, uchwała zgr nar orzeczenie tryb st wybory są nie ważne.,NAJWYŻSZA IZBA KONTROLI jest naczelnym organem kontroli państwoej , kontroluje działalność organów administracji rządowej, NBP i państwowych osób prawnych. Kontrole są podejmowane na lecenie sejmu, Prezydenta i premieraprzedkłada Sejmowianalizę wykonania budżetu państw i założeń polit pieniżnej, przedstawia zarzuty dot działąlnośco RM prezesa NBP ..RADA MINISTRÓW (rząd) to organ wł wykonawczej prowadzi polit wew i zagr, stoi na czele administ rządowej. Do Rm naley zapewnienie wykonania ustaw wydają rozporządzenia koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej chroni interesy Skarbu Państwa, uchwala projekty zapewnia bezpiecz państwa i porządek publicz, sprawuje ogólne kierownictwo w obronności kraju, zawiera umowy międzynarod . RM Składa się z Przezesa RM PREMIERA i ministrów ponadto wice prezesi i przewodniczący komitetów Premier kieruje racami rządu zapewnia realizację jego poityki wydaj e rozp sprawuje nadzór. Powołanie rządu należy do prezydenta potem inicjatywa przechodzi do Sejmu i jeśli Sej zatwierdzi to wraca do prezydenta który powołuje premiera . sejm może wyrazić wotum nieufności co wymaga poparcia co najniej 231 posłów.SAMORĄD TERYTOTIALNYistotą jego jest oddnie w ręce lokalnej społeczności zarządu na danym terenie. Jednostką teryt jest GMINA która obejmuje terytorium i ludniść na nim zamieszkałą . Samodzielność gminy podlega ochronie sądowej. Tworzenie gmin ich łączenie i znoszenie ustalanie granic i nazw nast. W drodze rozporzządzenia RM Do Zakresu działąnia gminy należą sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym gospodarka terenami , ochr środowiska ład drogi mosty wodociągi energia, transport lokalny ochrona zddrowia oświat kultura. Kultura fiz zieleń Władzami gmin jest rada gmin która podejmuje generalne decyzje i ustanawia lokalne przepisy. ORGANY WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI SĄD NAJWYŻSZY który sprawuje nadzór nad wszystkimi innymi sądami . Może opiniować projekty ustawDzieli się na 4 izby 1.I CYWIL 2.KARNĄ 3.ADMINISTRACYJNĄ pracy i ubezp społ 4, Wojskową. Na czele SN stoi pierwszy prezes powołany pprzez sejm SĄDY POWSZECHNE należą s rejonowe s wojewódzkie tworzone dla poszczególnych woj. S apelacyjne tworzone dla kilku województw S ĄDY SZCEGÓLEN powołane so sądzenia określonych rodzajów spraw SĄDY AMINISTRACYJNE dot legalności decyzji adminstracyjnych SĄDY POLUBOWNE KOLEGIA do spraw wykroczeń PROKURATURA
PRAWO ADMINISTRACYJNE jest zespołem norm regulujących dział administracja (zarząd) i strukturę i kompetencję organówadmin państwowej, stosunki prawne powstające w toku wykonawczo-zarzadzającej działalności tych organów. WG KRYTERIUM FORMALNY (prawnym) pr ad tocała działalność wykonywana przez podmioty adminstra bez względu na to jaki ma ch-r KR PRZEDMIOTOWE (materialne) admin to działalność państwa której przedmiotem są sprawy admin (kompetencje w władzy wykonawczej) WG KRYT PODMIOTOWYM (organizacyjnym) adm obejmuje ogół podmiotów admin publiczenj a więc organy które prowadzą okreśłoną działaln w zakresie admin CECHY ADMIN 1.Zjawisko społeczne-przedmiotem jej działania jest współżycie społeczne –zajmujesię spr wspólnotyi jej członkami –Ukierunkowane na interes publiczny 2. Aktywność inicjatywa i dział ukierunkowana na przyszłość wychodzi z inicjatywą 3. Podejmuje śr dotdziałąń jednostj=kowych (post garażu, przydział mieszkania) 4. Występuje w różnych postaciach; władcza(regulacja ruchu, podatki) świadcząca (drogi, parki) WG kryt podm- ad rządowa i samorz. Wg kr rzeczowego- budowlana oświatowa, rolnicza socjalna PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI –stanowienie przepisów prawnych –wydawanie ak admin –zawieranie porozumień ad –zawieranie umów –prowadzenie działalności społorganizators –wykonywanie czynności mater-tech AKT ADMINSTR to jednostronne władcze wyrażenie woli organu administracji państwowej, ałatwiające konkretną sprawę i skierowane do oznaczonego adresata. ZASADY POSTĘPOWANIA ADMIN Z PRAWDY OBIEKTYWNEJ –obowiązek dążenia do możliwie najwierniejszego odtworzenia stanu rzeczewistego stanu faktycznego prze organy admin w rostrzyganiu sprawy. Z UDZIAŁU STRON postępowanie toczy się przy aktywnym udziale zainteresowanych w treści przyszłej decyzji stron. Z KONTROLI SPOŁECZNEJ nad pos ad społeczeństwo jest żywotnie zainteresowane w ścisłym przestrzeganiu prawa przy podejmow decyzji. Z UWZGLĘDNEINIA INTERESU SPOŁ I SŁUSZNEGO mówi o tym że organ ad powinien mieć na uwadze z jednej strony interes społeczny z drugiej nie dopuszczać do narusznia słusznego interesu uczestnika postepow. DECYZJA to akt ad rozstrzygający sprawę. Powinna mieć formę pisemną i stanowi trwałą podstawę do uprawnien. Elemeny decyzji oznaczenie organu wydającego decyzję data wydania decyzji oznaczenie stron podstawa prwna decyzji rozstrzyg sprawy pouczenie o mozliwości odwołania, terminach trybie, podpis pracownika wydającego decyz uzasadnienie.

PRAWO KARNE Kodeks karny składa się z 3 cz ogółnej(zagadnienia odpowiedz karnej, formy przestępstwa) szczególnej(konkretne przestępstwa kradzież, rozbój) i wojskowej(przepisy od żołnierzy) Sprawa obowiązywania prawa karnego jest rozpatrywana na 2 płaszczyznach W CZASIE dot przestępstw które zostały popełnione w czasie jej obowiązywania- ustawa nie działa wstecz) i PRZESTRZENI zależnie od tego kto popełnił przestępstwo np. osoby na teryt Polski, obywatele polscy którzy popełnili przest za granicą. PRZESTĘPSTWO jest to zawiniony czyn człowieka, społecznie nibezpieczny, zabroniony pod groźbą kary. Każde przes posiada: Podmiot(sprawca) przedmiot prz (skradziona rzecz, życie, mienie) stronę przedmiotową (sposób popełnienia czynu i okoliczności) i podmiotową (okoliczności zw z psychiką sprawcy wina) RODZAJE PRZESTĘPSTWZe wzg na karę ZBRODNIA to czyn zagrożony karą pozbawienia wolności do alt 3 WYSTĘPEK to czyn za który grozi kara pozbawienia wolności przekraczająca m-c. Z UWAGI NA SKUTEK MATERIALNE czyli działanie sprawcy skutek tego działania FORMALNE samo działanie bez skutkunp nieudzielenei pomocy czlowiekowi któremu grozi utrata życia. ZE WZG NA rodzaj winy sprawcy UMYŚLNE sprawca ma zamiar i NIEUMYŚLNE wina nieumyślna ZE WZG na sposób zachowania się sprawcy POPEŁNIONE PRZEZ DZIAŁANIE I ZANIECHANIE FORMY POPEŁNIENIA PRZESTĘPSTWA sprawstwo, przygotowanie, podżeganie, pomocnictwo, usiłowanie WINA określony psychiczny stosunek sprawcy do popełnionego czynu. RODZAJE WINY Umyślna nieumyślna Zamiar bezpośredni zamiar ewentualny (gdy spr przewiduje mozliwość popeł prz) Lekkomyślność (gdy przypuszcza że zdoła uniknąć przestepstwa, Niedbalstwo gdy nie przewiduje czynu zbridniego choć powinien przewidzieć). WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ typy przestepstw nietraktowane jako przestepstwa: - obrona konieczna –stan wyższej konieczności (poświęcenie jakiegoś dobra) –działanie w zakresie uprawnień i obowiązków gdy istneieje podstawa do oszukiwania kogoś –zgoda pokrzywdzonego -czynności techniczne np. lekarze -karcenie nieletnich dopuszczelne w celach wychowawczych -ryzyko sportowe dyscyplina, sport mieści się w regulaminie – ryzyko nowatorstwa działania zmierzające do eksperymentu och ekonomicz naukowym metodycznym – ostateczna potrzeba rozkaz –zwyczaj WYŁĄCZENIE WINY –niepoczytalność wiąże się z chorobą psychiczną -Ograniczona poczyt nadzwyczajne złagodzenia – wprawienie się w stan odużenia -stan nietrzeźwości powyżej %0 we krwi –błąd co do afktu rozbieżności między faktami –przestępstwo urojone prostytucja -Rozkaz przełożonego Błąd co do kntratywu ZNIKOMA szkodliwość Czynu stopień naruszeni reguł ostrożność (rozpowszechnianie pornografii kradzież węgla) niska szkodliwość czynu.KARA jest to środek przymusu państwowego stosowany przez sądy wobec sprawców przestępstwa i polegający na sprowadzeniu pewnej dolegliwości RODZAJE KAR – Pozbawienie wolności ( najkrócej m-c wymierza się w latach i mi-cach odrębne to kara 25 lat pozbawieni a wol kara dozywotniego poz w karę pozbaawienia woln odbywa się w zakładach karnych , nadzór nad karą sprawują sędziowie penitencjarrni –Kara ograniczenia wolności pozbawia niektórych praw np. bez zgody sądu nie można opuścić miejsca stałego pobytu, lub wykonania określonej pracy nieodpłatnej lub poitracenie 10-15% wyNAGRODZENIA, -Kara grzywny to kara pieniężna wymierza się w stawkach dziennych najmniejsza 10 stawek najw 360 (10-2000zł) ŚRODKI KARNE –pozbawienie praw publicznych zzakaz zajmowania określonego stanowiska- zakaz prowadzenia pojazdów przepadek przedmiotów obowiązek naprawienia szkody, -nawiazka (kwota pieniężna dla pokrzywdzonego) –świadczenie pieniężne(na cel społeczny) –podanie wyroku do publicznej wiadomości PRAWO ŁASKI to indywidualnu akt łaski państwa wobec przestepcy najczęsciej do kary śmierci. PRZEDAWNIENIE jest instytucją prawną związaną z upływem czasu Przed ścigania wyrokowania wykonywania kary PRAWO CYWILNE to gałąź prawa regulująca stosunki majątkowe i niemajątkowe między równorzędnymi partnerami, za pomocą metody cywilno-prawnej, prawo dnia codziennego. PODZIAŁ PC część ogólna(zawiera normy wspólne dla pozostałyh działów) P Rzeczowe (prawne formy korzystania z rzeczy) P Zobowiązaniowe (stosunki między wierzycielami i dłużnikami) P Spadkowe (przejście praw i obowiązków ze zmarłego na inne podmioty prawa) KODEKS CYWILNY dzieli się na 4 cz. CECHY P C LIBERALIZM podmioty mogą samodzielnie kształtować stosunki i umowy, lale zgodne z prawem AUTONOMICZNOŚ mają obowi i uprawnienia nikt nie może ongerować w ten układ SKODYFIKOWANA od 1965r KODEKS C ODSZKODOWAWCZOŚć służy do zachowani autonomii typowym sposobem ochrony jest odpow odszkod STOSUNKI MAJĄTKOWE to więzi prawne które kształtują się w stosunki do dóbr materialnych stanowiących przynależność do osób fiz lub praw. Mają ch materialny (korzyści majątkowe) dot dóbr niematerialnych STOSUNKI NIEMAJĄTKOWE więzi prawne które kształtują się w związku z przynależnością do os f dóbr niematerial. ZASADY P C-jednolitość reguluje stosunki –Ochrony własności i nienaruszalności wł –Swobody umów –Kształtowania praw podmiotowych z uwzględnieniem ich społeczno-gosp przeznaczenia i zasad współżycia społ –Ochrona dobrej wiary uczestników obrotu –Ochrona dóbr osobistych –Prawo nie działa wstecz OS FIZYCZNE to czł która rozpoczyna swój byt prawby wchwili urodzenia a kończy w chwili śmierci os fiz to podmiot prawa cywil ZDOLNOŚĆ PRAWNA to zdolność do występowania w ch-rze podmiotu w stosunkach czywilnoprawnych ZDOLNOŚĆ DO CZYNOŚCI PRAW to zdolność do nabywania praw izaciagania zobowiązań za pomocą czynności prawnych UBEZWŁASNOWOLNIENIE ograniczeni do zdolności czynności pr całkowite lub częściowe, OSOBY PRAWNE jest wyodrębniona jednostka organizacyjna która zgodnie z zobow przepisami może występować jako samodzielny podmiott pr c Na o p składa się : element ludzki, majątkowy organizacyjny, cel. Di o p zalicza się: Skarb Państwa spółki kapitałowe, przeds pańs banki, państw jedn organiz, spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia. CZYNNOŚ PRAWNA to czynność os fiz lub pr która zmierza so ustanowienia zamiany lub zniesienia stosunku cywpr przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli. Czynn pr jednostronna wystarcza złożenie woliprze jedną osobę np. testament, wypowiedzenie umowy, i CZ Pr dustronne atakże inne rodzaje, rozporządzająca(przeniesienie na inną osobę prawa własności) zobowiązująca(zapłata wynagrodzenia) odpłatna(sprzedaż, umowa o dzieło) nieodpłatana(użyczenie, darowizna)
PRZESŁANKI WAŻNOŚCI CZYN PRAWN –osoba dokonująca czynności musi posiadać zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych – czyność pr nie może być sprzeczna z ustawą i zasadami współżycia społecznego –czynność w przewidzianje formie - powinna być wolna od wad WADY OŚWIADCZENIA WOLI BRAK ŚWIADOMOŚCI LUB SWOBODY (osoba składająca wolę jest w stanie złym stanie psychicznym)POZORNOŚĆ (złożenie ośw za zgodą drugiej strony dla pozoru ) BŁĄD wada woli, mylne wyobrażenie o rzeczywistym stanie dot treści czynności pr) GROŹBA przymus psychiczny, zastosowany w celu wymuszenia oświadczenia woli. ZAWARCIE UMOWY gdy jedna strona wychodzi z ofertą a druga ją przyjmuje. TRYBY zawierania umów: -w drodze ofert,(oświadczenie woli o fiz lub pr skierowane do innej osoby które zawiera propozycję zawarcia umowynp ustawienie towarów w m-cu sprzedazy, przyjęcie ofety to zawarcie umowy) -w drodze przetargu(ogłoszenie,składanie ofert,przyjecie wybranej oferty.Oglosz przetargu winno zawierać czas mie-ce przedmiot i warunki przetargu, bierze w nim wiele uczestników), -w drodze rakowań(negocjacje, strony uzgadniają postanowienia umowy. PRZEDSTAWICIELSTWO to czynność prawna dokonana prze osobę (przedstawiciela) w imieniu innej osoby (reprezentant) i pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego. PRZEDAWNIENIE polega na tym że po uplywie wskazanegoprzez prawo terminu dłużnik może uchylić się od spełnienia świadczenia. PRAWO RZECZOWE to dział p c normujący p własności i inne pr do rzeczy. RZECZ to przed materialne w obrocie traktowane jako dobra samoistne niematerialne to np. utwory lit art. WLASNOŚĆ jest najszerszym prawem rzeczy pozwalajacym właścielowi korzystać z niej i rozporządzać z wyłączeniem innych osób. WSPÓŁWŁASNOŚĆ to szczególna odmiana wł chark się wielością podmiotów pr wł. Rzecz stanowi wł jednocześnie kilku osób. Wspól łączna i w cz ułamkowych. NABYCIE PR WŁ I UTRATA. Jest połączona z utratą tegoż pr przez poprzedniego wła. Wyj rzecz niczyja. Sposoby nabycia p wł PIERWOTNE- nabycie następuje w sposób nezalezny od prawa porzedniego wł i czyichkolwiek upraw. POCHODNE- nowy wł wywodzi swe prawo z prawa poprzedniego właś. NABYCIEw drodze umowy, prawa wl od osoby nieuprawnonej i zasiedzenia(nieruch 20 30 lat ruch 3 lata) oraz znalezienie. UŻYTKOWANIE WIECZYSTE forma wykorzystywania gruntów należących do Skarbu Pań oraz gmin Oddanie następuje na podst umowy w formie aktu notarialnego międzu org admin a użytkownikiem na okres 40-99lat. OGRANICZONE PRAWA RZECZOWE to prawa przysługujące of lub op względem rzeczy będących własnością innej osoby. RODZAJE- użytkowanie( może być obciążona rzecz ruchoma, nieruch , darmowe lub odpłatne) –zasatw , -służebność (nierychomości) –spółdzielcze pr do lokali i domów-hipoteka. KSIĘGI WIECZYSTE są instytucją pr rzeczowego potrzebne do okełsenia stabu prawnego mieruchomości i stosu zw z wł nieruchomości POSIADANIE sprawowanie rzeczywistego władztwa nad rzeczą (samoistne, zależne, służebności) DZIERŻENIE władanie rzeczą za kogoś innego, ale nie jest władaniem we własnym interesie. ZOBOWIĄZANIE to stosunek pr w którym jedna ze stron (wierzyciel0 może domagać się od drugiej strony 9dłużnika) okreśłonego zachowania czyli świadczenia. ŹRÓDŁA ZOBOW –czynności pr , czynności niedozwolone 9powodują szkodę) akty administracyjne, inne zdarzenia. ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA obowiązek ponoszenia przewidzianych przez prawo niekorzystnych skutków zachowania własnego lub innych osób. Istnieje obowiązek naprawienia szkody.Opiera si na ZASADACH: Z winy, ryzyka, słuszności współżycia społecznego. SZKODA to uszczerbek w obecnym i przyszłym majątku, jakiego poszkodowany doznaje wbrew swojej woli.To różnica między dwoma stanami majątkowymi tym po wyrządzonej szkodzie i tym który by istniał gdyby szkody nie było. NAPRAWIENIE SZKODY może nastapić przez przywrócennie rzeczy do stanu poprzedniego lub zapłatę odszkodowania. UMOWA zgodne oświadczenie woli dwóch stron zmierzające do ustanowienia zmiany lub zniesienia stosunku prawnego.Rodzaje umowa nazwana nienazwana, mieszana, jednostronnie obow dwustrinne wzajemne , przedwstępna. WYKONANIE ZOBOWIĄZAŃ dłużnik powinien wykonać zobow zgodnie z treścią i w sposób odpowiadający celowi społeczno-gosp zasadom współżycia społ i ustalonym zwyczajom.. O miesjcu, termnie wykonania zobow decyduje umowa stron. UMOWY WZAJEMNE to takie w których strony zobowiązały się do świadczeń ekwiwalentnych, świadczeń mających dla nich wzajemnie równą wartość. DOWÓD WYKONANIA ZOBOW przepisy nakładają na wierzyciela obowiązek wydania pokwitowania,Dłużnik ma prawo żądać pisemnnego poświadczenia że otrzymał należne świadczenia. SKUTKI NIEWYKONANIA ZOBOW Gdy dłużnik nie spełnia swiadczeń do których się zobowiązał wierzyciel może skierować sprawę do sądu., może także żądać, by naprawił zaistniałą szkodę . ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONTRAKTOW to odpowiedzial za szkodę wyrządzoną wierzycielowi niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy. Dłużnik odpowiada gdy: -dł ponosi odpow wtedy gdy wierzyciel w skutek niewykonania umowy poniósł szkodę –pomiędzy niewykonanienim umowy a poniesionyą szkodą zachodzi związek przycz ZGAŚNIĘCIE ZOBOW przestaje istnieć gdy zostaje osiągnięty cel, wykonanie zobow. Z chwilą śmierci dłznika, niemożliwość spełnienia świadczeń przez dł, wygasniecie na pod potrącenia, odnowienia, rozw umowy lub gdy dł składa rzecz do depozytu sądowego. UMOWA SPRZEDAŻY istnieje gdy sprzedawca zobowiązuje się przeniść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić cenę. RĘKOJMIA jest tu odpowiedzialny sprzedawca względem kupującego za wady fizyczne. Przesłanki odpow z tyt rę; -istnieje wada, kupujący w momencie sprzedaży nie wie o wadzei, kupujący zawidamia sp o wadzie fiz . Kupującemu przysługuje; roszczenie o obniżenie ceny, o naprawę rzeczy, o wymianę rzeczy,prawo odstapienia od umowy. GWARANCJA jest to odpowiedzialnoć producenta za jakość rzeczy, jest to potwierdzenie dobrej jakości rzeczy. Kupującemu przysługuje; roszczenie o naprawę rzecz, roszczenie o wymianę rzeczy. SPRZEDAŻ NA RATY ma zastosowanie w handlu detalicz dot rzeczy ruchomych, cena jest w określonych wumowie ratach. UMOWA O DZIEŁO przyjmujący zlecenie zobow się do wykonania określonego dzieła a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia, stronami sa zamawiający (zleceniodawca) i wykonawca dzieła. Cechy; ryzyko zw z wykonaniem dzieła obciąża zelceniodawcę, przedn=miote umowy jest konkretny rezultat wykonania pracy, zleceniobiorca jest nizależny od zleceniodawcy(czas pracy, warsztat) UMOWA ZLECENIA przyjmujacy zlecenie zobowązuje się do dokonania określonej czynności pr dla dającego zlecenie. Przy wykonaniu tej umowy zleceniobiorca odpowiada za staranne i aumienne wykonanie a nie za efekt końcowy, ponosi odpow w granicahc należytej staranności. UMOWA NAJMU wynajmujący zobow się oddać najemcy rzecz do używania,a najemca zobowiązuje się płaci umówiony czynsz. Przedmiotem najmu są rzeczy rych i nieruch, czynsz może być określony w pieniądzach lub innych świadczeniach. Umowa najmu może być zawarta na czas określony lub nieokreśl, najemca powinien z rzeczy korzystać w sposób okreśłonu w umowie i zgodnie z spol gosp przeznaczeniem rzeczy. PRAWO SPADKOWE to zespół przepisów regulujących losy majątku pozostawionego przez zmarłą. Wiąże ono majątkowo członków rodziny i os bliskie. SPADEK w skład spadku wchodzą prawa majątkowe ale i obowiązki (dług) , Spadkodawca to zmarły którego śmierć zapoczątkowuje proces dziedziczenia. Spadkobierca to osoba która dziedziczy . Dziedziczenie ustawowe- powołanie do dziedziczenia po zmarłym może opierać się na testamencie(dziedziczenie zgodne z treścią) lub na ustawie(gdy testamentu nie ma lub jest nieażny wtedy dziedziczą w I rzędzie dzieci i małżonek, ) PRAWO PRACY źródłem jes kodeks pracy z 1974 który reguluje pods zagadnienia zw z pracowniczymi stosunkami pracy: zasady pr pracy, formy nawiązania i roz stosunku pracy, wynagrodzenie za pracę urlopy wypoczynkoweitp. STOSUNEK PRACY to s prawny, w którym pracownik obowiązany jest do osobistego i zgodnego z poleceniami pracodawcy, świadczenia pracy określonego rodzaju na okreśłonym stanowisku, a pracodawca do stworzenia warunków umożliwiających jej wykonanie oraz wypłaty wynagr i św dod. Nawiązanie powodują: umowa o pracę, powołanie9 niektóre służby pań np. wojsko śłużba zdrowia) wybór(dot czł spóldzielni) mianowania(np. policja, sędzioie urzędnicy) spóldzielcz umowa o pracę. Umowa o pracę może być zawarta na czas nie określ, okreśł wykonania określonej pracy. Każda mozże być poprzedzona umową na okres próbny. ROZW umowy o pracę na mocy prozumienia stron, w skutek wypowiedzenia przez jedną ze stron, w razie rozw umowy bez wpowiedzenia, z upływem, czasu na który umowa była zawarta, z dniem ukończenia pracy. URLOPY WYPOCZYNKOWE każdemu pracownikowi przysługuje prawo do corocznego płatnego urlopu wypocz, ale nie musi on być udzielony w całości.. Pracwonik naywa prawo do I urlopu po upływie 6 m-cy( Połowa urlopu) Ma prawo w nst wymiarze: 18 dni roboczych po roku pracy, 20 dni po 6 latach, 26 po 10 latach. Do okresu pracy, od którgo zależy wymiar urlopu, wlicz się czas nauki w skzole nas: z tyt ukoń sz zasad(3 l), ukończ sz śr zaw,(5) śr sz ogól(4) sz polic (6) szk wyższej(8). Urlop niewykorzystany powinno wykorzystać w I kwartale następnego roku kalend. OCHRONA PRACY MŁODOCIANYCH I KOBIET młodociany to osoba która ukończyła 15 lat ale nie ma 18, parwo zezwala na zatrudnienie po ukończeniu szk podst. W celu przygotowania zawodowego. Pracwonik mł ma obow dokształcania się . czas pracy nie może przekraczać 6 h a poyżej 16 8h. Przysługuje im uprawnienia urlopowepo 6m 12 dni a po roku 26 dni..Ochrona kobiet w 2 pzypadkach; wprowadza zakaz zatrudniania kobiet przy pracach uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia, oraz daje szczególne uprawnienia zw z ciążą i wychowaniem dzieci.Pracownicy przysługuje urlop macierzyński: 16 tygodni przy I porodzie 18 tyg przy każdym nast. 26 przy porodzie wielorakim. Pracownicy karmiacej piersią prawo do 2 półgzodz przerw w pracy. Ponadto kobiety wych dzieci w wieku do 14 lat przysługuje w ciąu roku zwolnienie na 2 dni.

Wersja ściąga w załaczniku.