Ewidencja ludności i dowody osobiste
O ewidencji ludności i dowodach osobistych
Na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 1974r , Dz.U.z 2006r Nr.139 poz.993.
Ewidencja ludności polega na:
- rejestracji danych o miejscu pobytu osób,
- o urodzeniach,
- dotyczących obowiązku wojskowego,
- zmianach stanu cywilnego,
- obywatelstwa,
- imion i nazwisk
- oraz o zgonach.
Dowód osobisty jest dokumentem:
1) stwierdzającym tożsamość osoby;
2) poświadczającym obywatelstwo polskie;
3) uprawniającym obywateli polskich do przekraczania granic państw członkowskich Unii Europejskiej
Każda osoba przebywająca na terytorium RP jest zobowiązana do wykonywania obowiązku meldunkowego który polega na(art.4):
1) zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego;
2) wymeldowaniu się z miejsca pobytu stałego lub czasowego;
3) zameldowaniu o urodzeniu dziecka;
4) zameldowaniu o zmianie stanu cywilnego;
5) zameldowaniu o zgonie osoby.
Osoba posiadająca obywatelstwo polskie i stale przebywająca na terytorium RP ma obowiązek stałego meldunku(można mieć tylko jeden stały meldunek) Pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania. Pobytem czasowym jest przebywanie bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego w innej miejscowości pod oznaczonym adresem lub w tej samej miejscowości, lecz pod innym adresem.
Osoba przebywająca pod adresem czasowym zameldowana na ponad 3 miesiące jest zobowiązana do zameldowania się na pobyt stały , chyba że zachodzą okoliczności stwierdzające ze pobyt nie utracił charakteru pobytu czasowego tj.:
1) wykonywanie pracy poza miejscem pobytu stałego;
2) pobyt związany z kształceniem się, leczeniem, wypoczynkiem lub ze względów rodzinnych;
3) odbywanie czynnej służby wojskowej;
4) pobyt w zakładach karnych i poprawczych, aresztach śledczych, schroniskach dla nieletnich i zakładach wychowawczych.
Jakiekolwiek wątpliwości co do charakteru pobytu rozstrzyga właściwy organ gminy.
Przy dopełnianiu obowiązku meldunkowego należy przedstawić dowód osobisty, bądź w uzasadnionych przypadkach inny dokument stwierdzający tożsamość(art.9).
Przy zameldowaniu na pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące należy przedstawić potwierdzenie pobytu w lokalu osoby zgłaszającej pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące, dokonane przez właściciela lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu, oraz, do wglądu, dokument potwierdzający tytuł prawny do lokalu tego podmiotu. Dokumentem potwierdzającym tytuł prawny do lokalu może być:
- umowa cywilno-prawna,
- wypis z księgi wieczystej,
- decyzja administracyjna,
- orzeczenie sądu
- lub inny dokument poświadczający tytuł prawny do lokalu.
Zameldowanie na pobyt stały lub czasowy następuje pod oznaczonym adresem, który określa się przez podanie:
1) w gminach, które uzyskały status miasta - nazwy miasta (dzielnicy), ulicy, numeru domu i lokalu, nazwy województwa oraz kodu pocztowego;
2) w innych gminach - nazwy miejscowości, numeru domu i lokalu, nazwy gminy, nazwy województwa, kodu pocztowego oraz nazwy ulicy, jeżeli w miejscowości występuje podział na ulice.
Zameldowanie.
Osoba zobowiązana do zameldowania się na pobyt stały przedstawia organowi gminy właściwemu ze względu na nowe miejsce jej pobytu stałego zaświadczenie o wymeldowaniu się z poprzedniego miejsca pobytu stałego oraz zgłasza następujące dane osobowe:
- nazwisko i imiona;
- nazwisko rodowe;
- nazwiska i imiona poprzednie;
- imiona rodziców;
- nazwiska rodowe rodziców;
- stan cywilny;
- imię i nazwisko małżonka oraz jego nazwisko rodowe;
- płeć;
- datę i miejsce urodzenia;
- obywatelstwo;
- numer PESEL;
- dotyczące obowiązku wojskowego, w tym stopień wojskowy, nazwę, serię i numer wojskowego dokumentu osobistego z oznaczeniem wojskowej komendy uzupełnień;
- adres poprzedniego miejsca pobytu stałego;
- adres nowego miejsca pobytu stałego;
- rodzaj, serię i numer dokumentu tożsamości;
- o wykształceniu(art.11.1).
Pobyt czasowy zgłasza się w ten sam sposób co stały z podaniem przewidzianego terminu pobytu pod wskazanym adresem.
Dane dotyczące zmiany stanu cywilnego oraz innych zmian w aktach stanu cywilnego kierownik urzędu stanu cywilnego przekazuje niezwłocznie do organu gminy właściwego ze względu na miejsce pobytu stałego osoby, której dane dotyczą, a w przypadku braku miejsca pobytu stałego osoby - do organu właściwego ze względu na ostatnie miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące oraz do organu, który wydał dowód osobisty(art.14).
Zgłoszenie urodzenia dziecka dokonane we właściwym urzędzie stanu cywilnego zastępuje zameldowanie.
Datą zameldowania dziecka jest data sporządzenia aktu urodzenia.
Zameldowania dokonuje organ gminy właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego matki dziecka lub tego z rodziców, u którego dziecko faktycznie przebywa, a w przypadku braku miejsca pobytu stałego - organ właściwy ze względu na miejsce pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące.
Zgłoszenia zmian w obywatelstwie dokonuje właściwy wojewoda.
O zmianie danych niezwłocznie informowany jest minister właściwy do spraw wewnętrznych, który prowadzi ewidencję ludności w formie zbioru PESEL, jeżeli osoba, której zmiana danych dotyczy, nigdy nie posiadała miejsca pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące, a numer PESEL został jej nadany.
Wymeldowanie.
Osoba, która opuszcza miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące, jest obowiązana wymeldować się w organie gminy, właściwym ze względu na dotychczasowe miejsce jej pobytu, najpóźniej w dniu opuszczenia tego miejsca(art.15), podając przy tym następujące dane:
1) nazwisko i imiona;
2) nazwisko rodowe;
3) nazwiska i imiona poprzednie;
4) imiona rodziców;
5) nazwiska rodowe rodziców;
6) stan cywilny;
7) imię i nazwisko małżonka oraz jego nazwisko rodowe;
8) płeć;
9) datę i miejsce urodzenia;
10) obywatelstwo;
11) numer PESEL;
12) dotyczące obowiązku wojskowego, w tym stopień wojskowy, nazwę, serię i numer wojskowego dokumentu osobistego z oznaczeniem wojskowej komendy uzupełnień;
13) adres dotychczasowego miejsca pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 2 miesiące;
14) rodzaj, serię i numer dokumentu tożsamości;
15) o wykształceniu.
Zgłoszenie zgonu, dokonane w urzędzie stanu cywilnego zgodnie z przepisami prawa o aktach stanu cywilnego, zastępuje wymeldowanie osoby zmarłej(art.17).
Obowiązek meldunkowy wczasowiczów i turystów(art.18) przybywających do domu wczasowego lub wypoczynkowego, pensjonatu, hotelu, motelu, domu wycieczkowego, pokoju gościnnego, schroniska, campingu lub na strzeżone pole biwakowe albo do innego podobnego zakładu, zobowiązuje do zameldowania się na pobyt czasowy przed upływem 24 godzin od chwili przybycia.
Jednakże osoba przebywająca w określonej miejscowości w celach turystyczno-wypoczynkowych poza w/w zakładami jest zwolniona z obowiązku zameldowania się, jeżeli pobyt nie przekracza 30 dni.
Obowiązek meldunkowy cudzoziemców.
Przepisy jak w ustawie. Cudzoziemiec po przekroczeniu granicy RP najpóźniej w 4 dobie ma obowiązek zameldować się na pobyt czasowy. Uczestnicy wycieczek dokonują zameldowania się na pobyt czasowy za pośrednictwem kierownika wycieczki. Cudzoziemiec, dokonując zameldowania się na pobyt stały, zgłasza wymagane dane do zameldowania oraz przedstawia odpowiedni dokument zezwalający na osiedlenie się na terytorium RP.
Od wykonywania obowiązku meldunkowego zwolnieni są pod warunkiem wzajemności szefowie i członkowie personelu przedstawicielstw dyplomatycznych oraz urzędów konsularnych państw obcych, łącznie z członkami ich rodzin pozostającymi z nimi we wspólnocie domowej, a także inne osoby na podstawie ustaw, umów lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych, z wyjątkiem cudzoziemców mających stałe miejsce pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej(art.27).
Właściciele domów, dozorcy , administratorzy budynków zobowiązani są do zgłoszenia właściwemu organowi nie dopełnienie obowiązku zameldowania lub wymeldowania się osoby przebywające w danym lokalu.
Nadawanie numeru Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL)
PESEL jest to 11-cyfrowy, stały symbol numeryczny, jednoznacznie identyfikujący osobę fizyczną, w którym sześć pierwszych cyfr oznacza datę urodzenia (rok, miesiąc, dzień), kolejne cztery - liczbę porządkową i płeć osoby, a ostatnia jest cyfrą kontrolną służącą do komputerowej kontroli poprawności nadanego numeru ewidencyjnego.
Numer PESEL nadaje się:
1) obywatelom polskim zameldowanym na pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące, a także osobom ubiegającym się o wydanie dowodu osobistego(na wniosek właściwego organu gminy)
2) cudzoziemcom zameldowanym na pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące na podstawie art. 26 ustawy(na wniosek właściwego organu gminy)
3) obywatelom polskim i cudzoziemcom, którzy podlegają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu, z wyłączeniem osób, którym nadano ten numer na podstawie pakt. 1 i 2(na wniosek płatnika składek ubezpieczeniowych)
4) obywatelom polskim zamieszkałym za granicą, ubiegającym się o wydanie paszportu (na wniosek polskiego konsula).
Wniosek o nadanie numeru PESEL powinien zawierać następujące dane:
1) nazwisko i imiona;
2) nazwisko rodowe;
3) imiona rodziców;
4) nazwisko rodowe matki;
5) płeć;
6) datę i miejsce urodzenia;
7) obywatelstwo;
8) adres i miejsce pobytu stałego lub czasowego;
9) rodzaj, serię i numer dokumentu tożsamości.
Numer PESEL podlega zmianie w przypadku:
- sprostowania daty urodzenia osoby, dla której był nadany;
- sprostowania oznaczenia lub zmiany płci osoby, dla której był nadany;
- sporządzenia nowego aktu urodzenia stosownie do przepisów ustawy z dnia 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2004 r. Nr 161, poz. 1688);
- stwierdzenia faktu wprowadzenia w błąd organu co do tożsamości osoby, dla której był nadany.
Dowód osobisty.
Osoba będąca obywatelem polskim i zamieszkała w Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązana posiadać dowód osobisty:
1) od ukończenia 18 roku życia;
2) od ukończenia 15 roku życia, jeżeli pozostaje w stosunku pracy lub nie zamieszkuje wspólnie z osobami, pod których władzą rodzicielską lub opieką się znajduje, albo nie pozostaje pod władzą rodzicielską lub opieką(art.34).
Dowód osobisty jest ważny 10 lat od daty jego wydania, 5 lat jeżeli został wydany osobie która nie ukończyła 18 lat bądź na czas nieograniczony wydany osobie która ukończyła 65lat i zwróciła się o wydanie dowodu z takim terminem ważności.
W dowodzie osobistym zamieszcza się następujące dane:
1) nazwisko, nazwisko rodowe i imię (imiona);
2) imiona rodziców;
3) datę i miejsce urodzenia;
4) adres miejsca zameldowania na pobyt stały, a w razie jego braku zameldowania na pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; w przypadku braku zameldowania na pobyt stały albo pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące danych o adresie nie zamieszcza się;
5) płeć, wzrost w centymetrach i kolor oczu;
6) numer PESEL;
7) nazwę organu wydającego dowód osobisty, datę wydania i termin ważności;
8) serię i numer dowodu osobistego(art.37).
Posiadacz dowodu osobistego ma obowiązek wymienić ten dokument w razie:
- zmiany danych, które zamieszcza się w dowodzie osobistym;
- uszkodzenia dowodu osobistego lub zaistnienia innej okoliczności utrudniającej ustalenie tożsamości osoby;
- upływu terminu ważności dowodu osobistego.
W przypadku utraty należy niezwłocznie to zgłosić i wystąpić o wydanie nowego dowodu.
Dowód osobisty podlega unieważnieniu:
1) z dniem zawiadomienia o jego utracie, zniszczeniu lub z dniem przekazania przez osobę trzecią znalezionego dowodu osobistego;
2) z dniem utraty obywatelstwa polskiego przez jego posiadacza;
3) z dniem zgonu jego posiadacza;
4) z dniem odbioru dowodu osobistego wydanego w miejsce poprzedniego,
5) po upływie 3 miesięcy od zmiany danych, w przypadku niezłożenia przez posiadacza dowodu osobistego wniosku o jego wymianę;
6) z dniem upływu ważności dowodu osobistego(art.43).
Ewidencję ludności prowadzi się w systemie teleinformatycznym na podstawie danych osobowych zgłoszonych przy wykonywaniu obowiązku meldunkowego w formie:
1) zbiorów meldunkowych jako:
a) zbioru danych stałych mieszkańców,
b) zbioru danych byłych mieszkańców,
c) zbioru danych obywateli polskich i cudzoziemców zameldowanych na pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące,
d) zbioru danych obywateli polskich i cudzoziemców zameldowanych na pobyt czasowy trwający do 3 miesięcy,
2) zbioru danych osobowych PESEL(art.44)
W zbiorze danych stałych mieszkańców gromadzone są następujące ich dane:
- nazwisko i imiona;
- nazwisko rodowe;
- nazwiska i imiona poprzednie;
- imiona i nazwiska rodowe rodziców;
- data i miejsce urodzenia;
- stan cywilny;
- numer aktu urodzenia i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, który ten akt sporządził;
- płeć;
- numer PESEL;
- obywatelstwo (data nabycia obywatelstwa polskiego, data utraty obywatelstwa polskiego);
- imię i nazwisko rodowe małżonka oraz jego numer PESEL;
- data zawarcia związku małżeńskiego, numer aktu małżeństwa i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, który ten akt sporządził, data rozwiązania związku małżeńskiego, sygnatura akt i oznaczenie sądu, który rozwiązał małżeństwo, data zgonu małżonka, numer aktu zgonu i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, który ten akt sporządził;
- adres i data zameldowania na pobyt stały;
- poprzednie adresy zameldowania na pobyt stały wraz z określeniem okresu zameldowania;
- adres zameldowania na pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące wraz z określeniem okresu zameldowania;
- tryb wymeldowania;
- stopień wojskowy, nazwa, seria i numer wojskowego dokumentu osobistego oraz oznaczenie wojskowej komendy uzupełnień, w której ewidencji osoba pozostaje;
- seria i numer aktualnego dowodu osobistego oraz serie i numery poprzednich dowodów osobistych, daty ich wydania i daty ważności oraz oznaczenie organów wydających;
- seria i numer karty pobytu wydanej w związku z udzieleniem zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, ochrony uzupełniającej, zgody na pobyt tolerowany lub nadaniem statusu uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej, data jej wydania, data ważności oraz oznaczenie organu, który ją wydał;
- seria i numer dokumentu potwierdzającego prawo stałego pobytu, data wydania, data ważności oraz oznaczenie organu, który go wydał,
- seria i numer karty stałego pobytu członka rodziny obywatela Unii Europejskiej, data wydania, data ważności oraz oznaczenie organu, który ją wydał.
W zbiorze danych byłych mieszkańców gromadzone są:
1) ich dane j/w
2) data wymeldowania;
3) data zgonu oraz numer aktu zgonu i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, który akt sporządził.
Dane ze zbiorów meldunkowych, zbioru PESEL oraz ewidencji wydanych i unieważnionych dowodów osobistych udostępnia się, o ile są one niezbędne do realizacji ich ustawowych zadań, następującym podmiotom:
1) organom administracji publicznej, sądom i prokuraturze;
2) Policji, Straży Granicznej, Służbie Więziennej, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Służbie Celnej, Żandarmerii Wojskowej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Biuru Ochrony Rządu, Centralnemu Biuru Antykorupcyjnemu, Szefowi Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych i strażom gminnym (miejskim);
3) organom kontroli skarbowej i wywiadu skarbowego;
4) państwowym i komunalnym jednostkom organizacyjnym oraz innym podmiotom - w zakresie niezbędnym do realizacji zadań publicznych określonych w odrębnych przepisach;
5) Polskiemu Czerwonemu Krzyżowi - w zakresie danych osób poszukiwanych.
Dane ze zbiorów meldunkowych oraz ewidencji wydanych i unieważnionych dowodów osobistych udostępnia organ gminy.
Dane ze zbiorów meldunkowych w odniesieniu do województwa udostępnia wojewoda.
Dane ze zbioru PESEL oraz ogólnokrajowej ewidencji wydanych i unieważnionych dowodów osobistych udostępnia minister właściwy do spraw wewnętrznych.
Kto:
1) uchyla się od obowiązku posiadania lub wymiany dowodu osobistego,
2) zatrzymuje cudzy dowód osobisty,
3) nie zwraca dowodu osobistego w razie utraty obywatelstwa polskiego,
podlega karze ograniczenia wolności do 1 miesiąca albo karze grzywny.