NBP i RPP

Co to jest rada polityki pieniężnej???

Rada Polityki Pieniężnej (RPP) – Zgodnie z art. 227 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 Ustawy o Narodowym Banku Polskim, Rada Polityki Pieniężnej jest organem NBP i podmiotem niezależnym od rządu.
Rada Polityki Pieniężnej powstała w dniu 17 lutego 1998 r. RPP decyduje przede wszystkim o polityce monetarnej państwa. Zadaniem RPP jest coroczne ustalanie założeń i realizacja polityki pieniężnej państwa. Rada ustala wysokość podstawowych stóp procentowych, określa zasady operacji otwartego rynku oraz ustala zasady i tryb naliczania i utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Zatwierdza plan finansowy banku centralnego oraz sprawozdanie z działalności NBP.

Zadania Rady Polityki Pieniężnej (zgodnie z art. 12 Ustawy o NBP):

• Coroczne ustalanie założeń polityki pieniężnej i przedkładanie ich do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej
• Składanie Sejmowi sprawozdania z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego
• Ustalanie wysokości stóp procentowych NBP
• Ustalanie zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków
• Określanie górnej granicy zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych
• Zatwierdzanie planu finansowego NBP oraz sprawozdania z działalności NBP
• Przyjmowanie rocznego sprawozdania finansowego NBP.
• Ustalanie zasad operacji otwartego rynku (kupowanie i sprzedawanie obligacji emitowanych przez rząd)

Rada Polityki Pieniężnej dokonuje oceny działalności Zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej i uchwala zasady rachunkowości NBP, przedłożone przez Prezesa NBP.

Skład Rady Polityki Pieniężnej:

W skład Rady wchodzą:
1. Przewodniczący Rady, którym jest Prezes NBP,
2. 9 członków, powołanych w równej liczbie przez Prezydenta RP,
3. Sejm i Senat.

ZASADA POLITYKI PIENIĘZNEJ - BEZPOŚREDNI CEL INFLACYJNY

Podstawowym celem banku centralnego jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Można to osiągnąć, stosując strategię pośredniej lub bezpośredniej realizacji celu inflacyjnego.

Strategia pośredniej realizacji celu inflacyjnego zakłada istnienie stabilnych związków między Wielkościami, na które bank centralny stara się wpływać (pełniącymi funkcję tzw. celów pośrednich), a celem finalnym, czyli inflacją. Dwie odmiany strategii pośredniej to: strategia utrzymywania stałego kursu waluty krajowej w stosunku do waluty kraju o niskiej inflacji oraz strategia, zakładająca kontrolę przyrostu podaży pieniądza.

Mimo że strategia utrzymywania stałego kursu walutowego jest łatwo zrozumiała dla otoczenia gospodarczego, a bank centralny nie może prowadzić nadmiernie ekspansywnej polityki pieniężnej, to ma ona również poważne wady:
1. Bardzo trudno jest z góry ustalić kurs równowagi, szczególnie w warunkach silnych zaburzeń zewnętrznych, postępującej liberalizacji obrotu dewizowego i przyspieszonych zmian strukturalnych w gospodarce,
2. W warunkach kursu stałego polityka pieniężna nie może reagować na szoki wewnętrzne,
3. Gospodarka podatna jest na zaburzenia, mające źródło w kraju, z którego walutą związano walutę krajową,
4. W warunkach coraz większej otwartości gospodarek oraz globalnego rynku finansowego kraje stosujące stałe kursy walutowe podatne są na załamania, prowadzące do gwałtownych zmian kursu walutowego o dużej skali, ze wszystkimi tego konsekwencjami; wybór takiego systemu w obliczu coraz szerszego zakresu wymienialności złotego i powiększającej się niestabilności światowych rynków finansowych byłby więc ryzykowny.

Wprowadzenie stałego kursu walutowego dokonałoby się zatem wbrew uwzględnianej dotąd logice stopniowego upłynniania kursu złotego i mogłoby oddalić perspektywę stabilnego włączenia złotego do systemu ERM2, które powinno się dokonać przy kursie równowagi, trudnym do zidentyfikowania bez udziału sił rynkowych. Stosowanie kursu stałego w niewielkim stopniu daje gwarancję osiągnięcia tego celu.

Kontrola podaży pieniądza jako strategia polityki pieniężnej ma uzasadnienie wtedy, gdy związek między agregatem pieniężnym a inflacją jest stabilny, a bank centralny przy użyciu swoich instrumentów jest w stanie w dostatecznym stopniu kształtować przyrost podaży pieniądza. Warunki te dla gospodarki polskiej spełnione są w niewielkim stopniu, bowiem: rozwój rynku finansowego oraz jego instrumentów powoduje zmiany w stopniu monetaryzacji gospodarki; obecnie stosowany mechanizm kursowy nie daje gwarancji kontroli podaży pieniądza głównie ze względu na wpływ zagranicznego składnika źródeł kreacji pieniądza na jego podaż; wysoka nadpłynność sektora bankowego, której sprzyja odziedziczona struktura aktywów NBP oraz struktura instytucjonalna sektora bankowego, utrudnia proces transmisji sygnałów banku centralnego do gospodarki.
Do 1998 roku Narodowy Bank Polski starał się prowadzić politykę pieniężną, łącząc elementy dwóch wymienionych strategii - celem pośrednim był przyrost podaży pieniądza, jednakże realizowany w ramach dewaluacji kroczącej złotego w stosunku do przyjętego koszyka walut z ograniczonymi wahaniami rzeczywistego kursu złotego w ramach dopuszczalnego pasma wahań. Strategia taka nie pozwalała w pełni realizować obu celów pośrednich, natomiast początkowo, w warunkach ograniczonych powiązań gospodarki ze światowym rynkiem finansowym, a tym samym większej suwerenności polityki pieniężnej, umożliwiała ograniczanie inflacji. Poważny wzrost stopnia integracji polskiego rynku finansowego z rynkiem światowym oraz malejący poziom ryzyka inwestycji w Polsce uniemożliwiły dalsze, skuteczne realizowanie takiej strategii polityki pieniężnej. Rada, podejmując decyzję o wzroście stopnia płynności złotego wewnątrz rozszerzonego pasma wahań, zmniejszyła stopień wewnętrznej sprzeczności w zakresie realizowanych dotychczas celów pośrednich polityki pieniężnej.
Rada uznaje jednak, że w warunkach rosnącego stopnia integracji gospodarki polskiej z gospodarką światową, jak też konieczności przełamywania oczekiwań inflacyjnych, będących jedną z głównych barier w procesie dalszego obniżania inflacji, podstawową zasadą polityki pieniężnej w latach 1999-2003 powinna być strategia realizacji celu inflacyjnego w sposób bezpośredni.

Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego (BCI) zakłada brak celów pośrednich. Bank centralny nie koncentruje się na pojedynczym wskaźniku, natomiast bierze pod uwagę każdą dostępną informację o czynnikach, zagrażających wykonaniu przyjętego na dany rok celu inflacyjnego. Realizując ten cel, bank centralny wykorzystuje wszelkie dostępne instrumenty polityki pieniężnej.
Za wyborem takiej strategii prowadzenia polityki pieniężnej przemawiają następujące argumenty:
1. Cel polityki pieniężnej jest jasno określony i zrozumiały dla otoczenia gospodarczego,
2. System ten poprzez swoją otwartość ogranicza możliwość realizacji przez władze monetarne krótko-okresowych celów w sferze realnej i pozwala na publiczną weryfikację kierunku i skuteczności polityki pieniężnej, przez co zwiększa jej wiarygodność,
3. Przy odpowiedniej wiarygodności banku centralnego strategia ta pozwala przełamywać oczekiwania inflacyjne przy stosunkowo małym koszcie społecznym, przez co próbuje pogodzić zmniejszanie inflacji z wysokim wzrostem gospodarczym,
4. Dzięki większej elastyczności w stosowaniu instrumentów polityki pieniężnej minimalizuje wady stałego kursu walutowego, ponieważ pozwala reagować na problemy wewnętrzne i może okresowo izolować gospodarkę od zaburzeń zagranicznych,
5. Większa elastyczność w stosowaniu instrumentów umożliwia dobór reakcji banku centralnego w zależności od rodzaju szoku, stanowiącego zagrożenie dla realizacji celów inflacyjnych,
6. W przeciwieństwie do polityki, bazującej na kontroli agregatów pieniężnych, strategia BCI pozwala elastycznie reagować na zmiany szybkości obiegu pieniądza.

Istotnym dodatkowym argumentem, przemawiającym za tym wyborem, są wymienione wcześniej ułomności pozostałych dwóch strategii prowadzenia polityki pieniężnej.

Rada, podejmując decyzję o wyborze strategii BCI, zdaje sobie sprawę z ograniczeń, które towarzyszą temu sposobowi prowadzenia polityki pieniężnej:
1. Ograniczona dostępność informacji (długość szeregów czasowych) potrzebnych do rozpoznania istotnych związków między instrumentami polityki pieniężnej a inflacją;
2. występowanie problemu opóźnień, który powoduje, że trafność decyzji w zakresie polityki pieniężnej można ocenić jedynie po znacznym upływie czasu;
3. Konieczność ściślejszej koordynacji polityki fiskalnej z polityką pieniężną dla wzmocnienia wiarygodności strategii dezinflacyjnej.
Pomimo tych ograniczeń Rada stoi na stanowisku, że w porównaniu z innymi wariantami, strategia bezpośredniego celu inflacyjnego jest wyborem najlepszym z możliwych w okresie przed wstąpieniem Polski do UE i EMU.

INSTRUMENTY POLITYKI PIENIĘŻNEJ

W ramach przyjętej Strategii bank centralny będzie wykorzystywał wszystkie dostępne informacje i tak kształtował zestaw instrumentów polityki pieniężnej, by osiągnąć założony cel inflacyjny. Waga poszczególnych instrumentów w danym okresie uzależniona będzie od charakteru wyzwań, stojących przed bankiem centralnym w procesie ograniczania inflacji. Zwiększona elastyczność przy wyborze instrumentów polityki pieniężnej będzie odpowiadała również zmianom, zachodzącym w obecnie stosowanym reżimie kursowym.

Podstawowymi stopami procentowymi banku centralnego pozostaną: stopa lombardowa oraz stopa redyskonta. Stopa lombardowa wyznaczać będzie górną granicę stóp rynku międzybankowego oraz ogólny kierunek zmian polityki pieniężnej.

Stopą referencyjną, wskazującą bieżący kierunek polityki pieniężnej, pozostanie stopa wyznaczająca oprocentowanie krótkookresowych operacji otwartego rynku. Będzie ona również pełnić funkcję najniższej stopy dla stóp międzybankowego rynku depozytów o okresie zapadalności porównywalnym z danymi operacjami NBP. Może ona podlegać częstszym zmianom niż stopy podstawowe.
Operacje otwartego rynku pozostaną podstawowym instrumentem oddziaływania NBP na system bankowy. Dobór instrumentów wykorzystywanych w tych operacjach zależeć będzie od konkretnych uwarunkowań, istniejących na rynku. Intencją Rady jest rynkowe kształtowanie się stóp długoterminowych. Zgodnie z tą zasadą, NBP będzie generalnie koncentrował się na operacjach krótkookresowych.
Rada nie przewiduje istotnych zmian w zasadach refinansowania banków.

Doświadczenia banków centralnych wyraźnie wskazują, że jedną z przesłanek skutecznej transmisji sygnałów polityki pieniężnej banku centralnego do sektora bankowego oraz jego szybkiej i odpowiedniej co do skali reakcji jest strukturalny brak nadpłynności sektora bankowego. Obecnie NBP ma do czynienia z sytuacją daleką od optymalnej. Nadwyżka płynności systemu bankowego znajduje odzwierciedlenie w skali absorbujących ją operacji otwartego rynku. Z uwagi na powyższe, NBP zaproponuje rządowi restrukturyzację jego zobowiązań w stosunku do banku centralnego, tak by były zbywalne na rynku papierów wartościowych. Umożliwiłoby to zmniejszenie roli bonów pieniężnych NBP, tj. instrumentów występujących po stronie pasywnej bilansu NBP, w prowadzeniu operacji otwartego rynku. W wyniku tej operacji NBP powinien uzyskać większą kontrolę stopnia płynności sektora bankowego przy wykorzystaniu instrumentów, występujących po stronie aktywnej bilansu NBP. Operacja ta sprawiłaby jednocześnie, że bank centralny w bardziej aktywny sposób przyczyniłby się do rozwoju rynku finansowego w Polsce.

Rada przewiduje konieczność stopniowej modyfikacji systemu rezerw obowiązkowych, która będzie uwzględniała potrzeby bieżącej polityki pieniężnej oraz jego stopniowe zbliżanie do rozwiązań przyjętych przez Europejski Bank Centralny.

Jakie są funkcje Narodowego Banku Polskiego w naszej gospodarce?

Narodowy Bank Polski (NBP) powołany w 1945 roku jest w Polsce bankiem centralnym decydującym o wielu dziedzinach gospodarki (naczelna instytucja systemu bankowego każdego kraju, która jako jedna z nielicznych ma prawo używania pieczęci z godłem państwowym.). Jego podstawowe funkcje to:
- funkcja emisyjna, czyli wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych, sprawdza prawdziwość banknotów/monet znajdujących się w obiegu i niszczy zużyte
- jest bankiem państwa obsługuje i organizuje płatności zorganizowane, reprezentuje politykę państwa w stosunku do kursu walut, zaciągania pożyczki i obsługuje zadłużenia
- jest odpowiedzialny za obieg pieniężny wewnątrz kraju
- realizuje politykę pieniężną i kredytową państwa, czyli ustala wysokość stopy procentowej oraz wysokość rezerw obowiązkowych, jest odpowiedzialny za obieg pieniężny wewnątrz kraju
- jest bankiem banków, ponieważ reguluje cyrkulację emitowanego pieniądza, wpływa na wielkość pieniądza bankowego, reguluje płynność sektora bankowego, kształtuje potencjał kredytowy, banki odprowadzają do niego rezerwy obowiązkowe, zaciągają w nim kredyty
- wpływa na politykę obrotu obcymi walutami, tzn. przechowuje oficjalne rezerwy obcych walut i ustala kurs wymienny złotego w stosunku do walut innych państw.
Posiada osobowość prawną i nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych. Siedziba tej instytucji jest w Warszawie.
Działalnością banku centralnego kieruje Prezes powołany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP (kadencja ta trwa 6 lat, przy czym ta sama osoba nie może być Prezesem dłużej niż przez dwie kolejne kadencje).
Zarząd NBP składa się z: Prezesa NBP, wiceprezesa (pierwszego zastępcy prezesa), wiceprezesów oraz członków. Zarząd rozpatruje główne zagadnienia z zakresu działalności NBP i podejmuje uchwały niezbędne do wykonywania jego zadań.
Prezes NBP działając jako organ państwa wydaje zarządzenia o charakterze normatywnym, dotyczące organizacji i funkcjonowania banków oraz indywidualne decyzje administracyjne.
Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu, z zastosowaniem takich narzędzi jak:
 stopę rezerw obowiązkowych banków, oprocentowania kredytu refinansowego oraz stopę redyskontowa weksli,
jednolite zasady rozrachunków międzybankowych i numeracji jednostek organizacyjnych banków, a także zasady i terminy przekazywania do NBP informacji przez banki.
Prezes NBP wydaje także Dziennik Urzędowy NBP, w którym publikowane są zarządzenia dotyczące funkcjonowania banków, bilanse NBP i banków państwowych oraz obwieszczenia w sprawie utworzenia, likwidacji i upadłości banku.
Narodowy Bank Polski może na zasadach ogólnych tworzyć przedsiębiorstwa państwowe (np. Państwowa wytwórnia papierów wartościowych, Mennica państwowa), spółki prawa handlowego (np. Polski Bank Inwestycyjny S.A.) oraz jednostki badawczo– rozwojowe.

Do głównych zadań NBP należy:

- czuwanie nad realizacją uchwalonej przez sejm polityki pieniężnej,
-emitowanie pieniądza,
-ustalanie, w porozumieniu z Ministrem Finansów, wzorów nominałów: banknotów i monet oraz zasad i trybu wymiany znaków pieniężnych,
-wykonywanie obsługi bankowej budżetu państwa,
-ustalanie form, trybu i zasad udzielania kredytu refinansowego bankom oraz udzielanie tego kredytu,
-określanie wysokości oraz gromadzenie rezerw obowiązkowych innych banków,
-sporządzanie planu kredytowego i opracowanie założeń polityki- pieniężno-kredytowej państwa, a po uzyskaniu opinii Rady inistrów, przedstawienie go Sejmowi,
-współdziałanie z Ministrem Finansów w opracowywaniu planu bilansu płatniczego.

Zadania te NBP wykonuje przez Centralę, oddziały okręgowe i inne jednostki organizacyjne. W skład Centrali NBP wchodzą departamenty i inne równorzędne komórki. Szczegółowy zakres działania oraz organizacje wewnętrzna centrali i innych jednostek organizacyjnych NBP określają regulaminy wydawane przez Prezesa NBP.

Narodowy Bank Polski w rozwiniętej gospodarce rynkowej odgrywa zasadniczą rolę.
Pełni on cztery podstawowe funkcje, jako:

1. Funkcja emisyjna

Funkcja emisyjna realizowana jest przez NBP w ramach wyłącznego prawa emitowania znaków pieniężnych Rzeczpospolitej Polskiej. Znaki te są prawnymi środkami płatniczymi na jej obszarze. Wzory i wartość nominalną banknotów oraz wzory i wartość nominalną stóp, próbę i masę monet oraz wielkość emisji i moment wprowadzenia do obiegu znaków pieniężnych ustala prezes NBP. Po za tym emituje także papiery wartościowe, które są prawnymi środkami płatniczymi. W ten sposób kształtuje podaż pieniądza tak by nadmiar nie potęgował inflacji a niedobór nie utrudniał procesów gospodarczych kraju.

2.Bank centralny w systemie gospodarki narodowej

Bank centralny realizuje w gospodarce narodowej szereg istotnych zadań związanych z obiegiem pieniężnym i zaopatrzeniem gospodarki w kredyt. Jest przede wszystkim odpowiedzialny za dopływ do gospodarki pieniądza gotówkowego i kreację przez banki komercyjne pieniądza kredytowego. Oprócz tego stwarza warunki do sprawnego przebiegu rozliczeń pieniężnych dokonywanych za pośrednictwem banków. Wykonując swoje podstawowe zadania w zakresie polityki pieniężnej bank centralny kieruje się postawionymi przed nim celami. We współczesnych rozwiniętych gospodarkach rynkowych takim niekwestionowanym celem długoterminowej polityki banku centralnego jest stabilność pieniądza.
Realizacja celu, jakim jest stabilność pieniądza odbywa się za pomocą stosowanych przez bank instrumentów polityki pieniężnej. Stabilizacja pieniądza odbywa się na dwóch płaszczyznach:
-stabilizacja wartości wewnętrznej pieniądza,
-stabilizacja wartości zewnętrznej pieniądza.
Stabilność poziomu cen zależy od ilości pieniądza w obiegu. Ilość pieniądza gotówkowego znajdującego się w obiegu jest określana przez bank centralny, który korzysta z prawa wyłączności do jego emisji. Ilość pieniądza kredytowego jest określana przez możliwości banków komercyjnych w zakresie tworzenia pieniądza kredytowego. Bank centralny musi jednak regulować tworzenie pieniądza kredytowego. Do sterowania ilości pieniądza znajdującego się w obiegu służą instrumenty polityki pieniężnej, które bank centralny stosuje w ramach swoich uprawnień.

3.Obsługa Skarbu Państwa

Rola NBP jako banku centralnego państwa polega na prowadzenie rachunków rządowych i przeprowadzenie w jego imieniu operacji finansowych w kraju i zagranicy, a także udzielaniu rządowi pożyczek na określonych warunkach. NBP ponosi także współodpowiedzialność za zarządzanie rezerwami dewizowymi państwa, kształtowanie polityki kursowej i dewizowej.
Bank centralny określa poziom kursu walutowego,(czyli wskazuje na zewnętrzną wartość pieniądza), który wyraża siłę nabywczą pieniądza krajowego w stosunku do zagranicznych środków płatniczych. Spełnianie funkcji banku państwa ma istotne znaczenie w skali świtowej czy też europejskiej przez to, że jest Bankiem, który reprezentuje Polskę na międzynarodowej „arenie” Organizacji Finansowej a także współpracuje z Międzynarodowym Bankiem Inwestycyjnym. Bank centralny zajmuje się również współdziałaniem w sporządzaniu bilansu płatniczego i kontrolą płatniczych obrotów zagranicznych, która zmierza do zrównania bilansu płatniczego kraju. Ich zadaniem jest przeciwdziałanie niepożądanemu wzrostowi ilości pieniądza przy dodatnim i niepożądanemu zmniejszeniu się ilości pieniądza przy ujemnym bilansie płatniczym.
Przy dodatnim bilansie płatniczym bank centralny może próbować pobudzać eksport pieniądza, zniechęcać podmioty zagraniczne do dokonywania lokat, przeciwdziałać dopływowi kapitału zagranicznego w drodze zaciągania kredytów zagranicznych przez firmy krajowe.
Przy ujemnym bilansie płatniczym bank centralny może próbować za pomocą polityki dyskontowej podnieść poziom oprocentowania, aby przyciągnąć w ten sposób lokaty dewizowe z zagranicy. Podniesienie stopy dyskontowej oznacza jednak podrożenie kredytu krajowego i może w ten sposób negatywnie odbić się na wzroście gospodarczym.

4.Funkcja banku banków.

Funkcja ta przejawia się w kilku płaszczyznach: bank centralny nadzoruje operacje banków komercyjnych, dokonywane zarówno w walucie krajowej, jak i walutach obcych. Udziela im pożyczek na rozszerzenie działalności kredytowej, a stopa ich oprocentowania wyznacza pośrednio stopy oprocentowania kredytów i depozytów w bankach komercyjnych. Ustala stopy rezerw obowiązkowych, regulując zgodnie z potrzebami gospodarki aktywność kredytową banków komercyjnych.
Funkcja banku banków wiąże się z oddziaływaniem na system bankowy w sposób umożliwiający realizowanie przyjętej polityki pieniężno-kredytowej. Na NBP spoczywa także odpowiedzialność za stabilność, rozwój i sprawność funkcjonowania całego systemu bankowego oraz tworzenie regulacji zapewniających płynność sektora bankowego.•NBP kształtuje też politykę stopy procentowej, prowadzi politykę rezerw obowiązkowych oraz organizuje system informacyjny dla całego systemu bankowego.
Politykę pieniężno-kredytową NBP realizuje za pomocą szerokiej gamy instrumentów, a mianowicie:
a) instrumentów oddziaływania bezpośredniego:
 rezerw obowiązkowych,
 operacji refinansowych,
 zaangażowanego kapitału,
 pułapów kredytowych,
b) instrumentów oddziaływania pośredniego obejmujących między innymi:
 operacje otwartego rynku,
 politykę stopy procentowej od kredytu redyskontowego i lombardowego,
 normy dopuszczalnego ryzyka walutowego.

W najbliższych latach największy wpływ na realizację zadań NBP będą miały procesy integracji europejskiej, w tym starania o przystąpienie Polski do strefy euro. W celu właściwego przygotowania się do przyjęcia euro NBP będzie dążył do spełnienia wymagań nałożonych na banki centralne państw, które już wprowadziły wspólną walutę.