NBP

. ROLA, ZADANIA I FUNKCJE NBP
1. NBP jest centralnym bankiem RP.
2. NBP jest wyposażony w osobowość prawną i ma prawo używania pieczęci z godłem państwowym.
3. NBP swoje zadania wykonuje poprzez centralę, której siedziba mieści się w Warszawie oraz przez oddziały terenowe.
4. Zadania NBP jako banku centralnego:
a. utrzymywanie wartości pieniądza krajowego;
b. ochrona stabilności systemu finansowego;
c. podnoszenie efektywności polityki pieniężnej.
A. Funkcja centralnego banku państwa:
• formułuje i realizuje politykę pieniężną;
• organizuje i czuwa nad sprawnym przebiegiem rozliczeń pieniężnych;
• obsługuje rząd państwa: obsługa kasowo � rozliczeniowa, kredytowanie budżetu, obsługa długu publicznego;
• jest współodpowiedzialny za politykę walutowo-dewizową.
B. Funkcja banku emisyjnego polega na:
• wypuszczaniu w obieg znaków pieniężnych;
• organizowaniu obiegu pieniężnego;
• regulowaniu ilości pieniądza w obiegu rynkowym.
C. Funkcja banku banków polega na oddziaływaniu na cały system bankowy w taki sposób, aby została zrealizowana polityka pieniężna.
II. ORGANIZACJA NBP
Organami NBP są:
a. Prezes NBP;
b. Rada Polityki Pieniężnej;
c. Zarząd NBP.
Uprawnienia Prezesa NBP:
a. stoi na czele zarządu banku centralnego;
b. przewodniczy Radzie polityki Pieniężnej oraz Komisji Nadzoru Bankowego;
c. jest uprawniony do reprezentowania banku centralnego na zewnątrz;
d. pozostaje przełożonym wszystkich pracowników NBP.
Prezesa NBP powołuje i odwołuje Sejm na wniosek Prezydenta RP. Kadencja trwa 6 lat i można ją sprawować dwa razy.
W skład Rady Polityki Pieniężnej wchodzą:
a. Prezes NBP jako przewodniczący;
b. 9 członków powoływanych w równej liczbie przez Prezydenta, Sejm i Senat.
Podstawowe kompetencje RPP:
• coroczne ustalanie założeń polityki pieniężnej;
• przedkładanie założeń polityki pieniężnej do wiadomości Sejmu (równocześnie z projektem ustawy budżetowej);
• ustalanie - na podstawie przyjętych założeń polityki pieniężnej - parametrów takich jak: stopa procentowa, st. redyskontowa, st. rezerw obowiązkowych itd.
Skład zarządu NBP:
• Prezes;
• Wiceprezes i Zastępca Prezesa NBP;
• Wiceprezesi;
• 4 - 6 członków zarządu.
Kompetencje zarządu NBP:
• realizacja uchwały RPP;
• podejmowanie uchwał w sprawach niezastrzeżonych dla innych organów;
• powoływanie, przekształcanie i likwidacja komórek organizacyjnych;
• realizacja zadania z zakresu polityki kursowej;
• nadzór operacji otwartego rynku;
• ocena funkcjonowania systemu Bankowego, obiegu pieniężnego i obrotu dewizowego.
III. GOSPODARKA FINANSOWA NBP
1. Polski bank centralny (NBP) prowadzi gospodarkę finansową na podstawie planu finansowego zatwierdzonego przez RPP.
2. NBP dysponuje następującymi funduszami:
a. f. statutowy (400 mln. zł) - uzupełniany z odpisów z rocznego zysku;
b. f. rezerwowy � tworzony z odpisów z rocznego zysku do wysokości funduszu statutowego, przeznaczony na pokrycie strat bilansowych
c. f. specjalne - tworzone z odpisów z zysku lub w ciężar kosztów:
• f. inwestycyjny � tworzony z odpisów amortyzacyjnych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, likwidacji i sprzedaży śrrodków trwałych, uzupełniany odpisami z zysku, przeznaczony na finansowanie inwestycji;
• f. dewizowy � tworzony z odpisów z rocznego zysku w wysokości wpływów uzyskiwanych przez NBP z operacji walutowo-dewizowych, 50% premii uzyskiwanych w dewizach ze sprzedaży monet i numizmatów oraz dywidend, przeznaczony na wprowadzenie nowoczesnej techniki bankowej;
• f. ryzyka � tworzony z odpisów z rocznego zysku, przeznaczony na wypłatę premii regulaminowych dla pracowników NBP;
• f. świadczeń socjalnych � tworzony w oparciu o odrębne przepisy;
• f. postępu techn.-ekonomicznego � tworzony w ciężar kosztów, przeznaczony na wprowadzenie nowych technik i metod pracy oraz finansowanie prac badawczo- rozwojowych itp.;
• f. zapomogowy - tworzony w ciężar kosztów w wysokości ustalonej przez Prezesa NBP, przeznaczony na wypłatę zapomóg dla pracowników NBP.
3. Zysk banku centralnego podlega odprowadzeniu do budżetu państwa.
4. NBP korzysta ze zwolnienia od podatków oraz opłat sądowych i skarbowych.
IV. INSTRUMENTY EKONOMICZNEGO ODDZIAŁYWANIA NBP NA BANKI KOMERCYJNE
1. Refinansowanie banków
Refinansowanie banków operacyjnych polega na udzielaniu przez NBP następujących kredytów:
a. refinansowego;
b. redyskontowego;
c. lombardowego.
Charakterystyka kredytu refinansowego:
a. jest udzielany bankom posiadającym zdolność kredytową oraz tym, w których został ustanowiony zarząd komisaryczny;
b. jest udzielany na podstawie umowy określającej:
• wysokość kredytu;
• oprocentowanie i prowizję;
• termin spłaty;
• prawne zabezpieczenie spłaty kredytu.
Charakterystyka kredytu redyskontowego:
a. polega na wykupie weksli zdyskontowanych przez banki operacyjne;
b. zdyskontowane weksle muszą spełniać wszystkie wymogi prawa wekslowego;
c. decyzję o przyjęciu weksli do redyskonta podejmuje dyrektor oddziału NBP lub osoba do tego upoważniona.
Charakterystyka kredytu lombardowego:
a. jest udzielany pod zastaw papierów wartościowych, emitowanych przez:
• skarb państwa;
• NBP;
• banki o wysokich kapitałach własnych.
b. wysokość kapitału jest niższa niż wartość nominalna papierów wartościowych będących przedmiotem zastawu i waha się w granicach 75% do 90% tej wartości;
c. kredyt jest udzielany na okres do 12 m-cy.
2. Operacje rynku otwartego
Operacje otwartego rynku polegają na zakupie i sprzedaży papierów wartościowych dopuszczonych przez NBP do tych operacji.
Podstawowymi instrumentami rynku otwartego są:
a. bony pieniężne NBP;
b. bony skarbowe.
Charakterystyka bonów pieniężnych:
a. są to krótkoterminowe papiery wartościowe z terminem wykupu 28, 91,128 dni;
b. są oferowane krajowym osobom fizycznym i prawnym;
c. są sprzedawane na przetargach w centrali NBP;
d. są oferowane w 3 nominałach 10.000, 100.000, 1.000.000 zł.
Charakterystyka bonów skarbowych:
a. są instrumentami zaciągania krótkoterminowych pożyczek na rynku pieniężnym na finansowanie deficytu budżetowego przez Ministerstwo Finansów;
b. są emitowane na: 4, 8, 26, 52 tygodnie;
c. nabywcami mogą być krajowe osoby fizyczne i prawne;
d. są emitowane w trzech nominałach: 10.000, 100.000, 1.000.000 zł.
3. Rezerwy obowiązkowe
NBP gromadzi rezerwy obowiązkowe banków komercyjnych w celu:
a. oddziaływania na wielkość podaży pieniądza odpowiednio do zmian w gospodarce;
b. tworzenia rezerwy płynności banków operacyjnych;
c. przejęcia części zysków banków operacyjnych.
Rezerwy obowiązkowe są odprowadzane na r-k w NBP.
Przykładowe stopy rezerw obowiązkowych:
a. 17% dla depozytów płatnych na każde żądanie i z terminem krótszym niż 3 m-ce;
b. 9% dla depozytów 3 miesięcznych i dłuższych;
c. 2% dla depozytów walutowych.
4. Środki kontroli kredytów
a. stopa procentowa;
b. zalecenia dot. procedury kredytowej np. zakresu dokumentacji kredytowej, oceny zdolności kredytowej;
c. pułapy (limity) kredytowe.
V. ROZLICZENIA ZAGRANICZNE
Rozliczenia zagraniczne przebiegają głównie bezgotówkowo.
Rodzaje rozliczeń zagranicznych:
a. dewizowe;
b. bezdewizowe.
Charakterystyka form rozliczeń dewizowych:
a. polecenie wypłaty � wydaje bankowi jego klient lub bank-korespondent; polega na wypłaceniu lub zapisaniu na r-ku wskazanej osoby określonej kwoty pochodzącej ze środków wpłaconych bankowi lub w ciężar r-ku zleceniodawcy;
b. czek - w obrocie zagranicznym jest zleceniem wypłacenia określonej kwoty lub uznania r-ku posiadacza czeku udzielonego bankowi zgranicznemu przez bank krajowy; czeki w obrocie zagranicznym mogą być skupowane oraz przyjmowane do inkasa;
c. weksel - w obrocie zagranicznym to weksel trasowany o dłuższych terminach płatności; weksel w obrocie zagranicznym wykorzystywany jest w funkcji płatniczej kredytowej i refinansowej;
d. inkaso dokumentowe - polega na pobraniu przez bank należności klienta lub zabezpieczeniu jej przyszłej zapłaty w zamian za wydanie dokumentów reprezentujących dostawę (dokumenty te to: Fa, list przewozowy, polisa ubezp. itd.); zasady inkasa regulują �Jednolite zasady dot. inkasa dokumentowego� określane przez Międzynarodową Izbę Handlową w Paryżu;
e. akredytywa dokumentowa - jest pisemnym zobowiązaniem Banku importera do wypłacenia eksporterowi należności w zamian za złożenie dokumentów reprezentujących dostawę.
Charakterystyka rozliczeń bezdewizowych:
a. barter � polega na wymianie: towar za towar; banki dokonują rozliczenia pieniężnego ewentualnego salda;
b. clearing � polega na kompensowaniu należności między kontrahentami z różnych krajów:
• clearing dwustronny czyli bilateralny - polega na kompensowaniu należności kontrahentów z dwóch krajów;
• clearing wielostronny (multilateralny) � polega na kompensowaniu należności kontrahentów z kilku krajów.
VI. CELE I ORGANIZACJA DZIAŁALNOŚCI BANKU ŚWIATOWEGO
Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (obecnie Bank Światowy) został utworzony na konferencji w Breton Woods w 1944r.; swoją działalność rozpoczął w 1946r.
Cele działalności Banku Światowego:
a. odbudowa zniszczonych przez wojnę gospodarek krajów członkowskich;
b. popieranie prywatnych inwestycji zagranicznych na terytorium krajów członkowskich;
c. doprowadzenie do równowagi w wymianie międzynarodowej;
d. rozwój przedsiębiorstw lokalnych poprzez dostarczenie im zagranicznych źródeł finansowania.
Struktura Banku Światowego obejmuje:
a. Radę Gubernatorów;
b. Dyrekcję Banku;
c. Departamenty Funkcjonalne;
d. Departamenty Operacyjne.
Działalność kredytowa Banku Światowego skupia się głównie na:
a. bezpośrednim finansowaniu projektów inwestycyjnych;
b. współudziale w pożyczkach zaciągniętych z różnych źródeł;
c. udzielaniu gwarancji rządowych.
Rodzaje pomocy kredytowej BŚ:
a. bezpośrednie finansowanie projektów inwestycyjnych;
b. udzielanie gwarancji kredytowych;
c. kofinansowanie, czyli uczestniczenie w pożyczkach zaciągniętych z różnych źródeł.
Zasady udzielania kredytów przez BŚ:
a. mają zmienną stopę procentową;
b. kraje najuboższe uzyskują kredyty nieoprocentowane;
c. kredyty są udzielane dla poszczególnych państw oraz grup państw;
d. kredyty i pożyczki mają charakter długoterminowy, są udzielane na 15 - 25 lat;
e. najczęściej finansowane są następujące dziedziny:
• rolnictwo;
• przemysł;
• sektor publiczny.
Polska była krajem-założycielem BŚ, wystąpiła z banku w 1950r., ponownie stała się członkiem MFW w 1986r. po wpłaceniu kwoty udziałowej. Koordynatorem współpracy Polski z BŚ jest prezes NBP.
Rodzaje pomocy kredytowej dla Polski:
a. pomoc bezzwrotna np. szkolenia, konsultacje, doradztwo w zakresie tworzenia podstaw gospodarki rynkowej, dotacje dla regionów słabo rozwiniętych;
b. umarzanie długów;
c. ułatwianie dostępu do rynków międzynarodowych;
d. bezpośrednie inwestycje zagraniczne.