Rola etyki we współczesnym świecie.

ROLA ETYKI WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE.

1. Wstęp.
Wielokrotnie w życiu zadajemy sobie pytanie: jak się zachować, jak godnie postępować? Tym właśnie zajmuje się dziedzina nauki zwana etyką. Nie można dokładnie zdefiniować moralności ze względu na złożoność tego zjawiska. W różnych czasach i różnych miejscach, wśród rozmaitych społeczeństw zupełnie inne kategorie czynów były przedmiotem etycznych wartościowań. Ogólnikowo rzecz biorąc to „ system norm, ocen i wzorów postępowania, który uznaje się za słuszny”. „Etyka w szerszym tego słowa znaczeniu, inaczej zwana filozofią praktyczną, obejmuje trzy wielkie działy: naukę o życiu szczęśliwym, naukę o praktyczności działań i naukę o tym, jak trzeba żyć, aby zasłużyć na miano porządnego człowieka. [...]. „Nauki” owe mają na celu konstrukcję jak najracjonalniejszych programów postępowania z punktu widzenia satysfakcji, sprawności i godziwości”

Rozdział I: Etyka w naszym życiu.
Aby zrozumieć zachowanie etyczne musimy odnieść się do tego, czego domaga się, co mówi nam głos sumienia. Chodzi o to, by wczuć się w istotę oceny etycznej, uprzytamniając sobie najjaskrawsze przypadki zachowania się podłego i czcigodnego. Pytanie, jak powinien zachowywać się człowiek wobec innych ludzi, okazało się równie ważne, a nawet donioślejsze od pytania, jak żyć. We współczesnym świecie na każdym kroku możemy spotkać się z przejawami agresji i podłości, gdyż w mniemaniu części osób takie właśnie zachowanie dyktuje nam otoczenie. Tak naprawdę moda na honorowego i godnego człowieka zaczyna całkowicie zanikać w świecie pogoni za karierą i
pieniądzem. Jednak i tutaj można znaleźć tych czcigodnych.
Człowiek taki jest wrażliwy na cudzy ból, na cudze cierpienia i nieszczęścia. Musi być człowiekiem odważnym, bo właśnie w ten sposób się okazuje, że jest się dzielnym opiekunem, który potrafi się narazić w opiece. Dalej musi być człowiekiem uczciwym, dotrzymującym słowa. Ludzie, którzy mu ufają muszą liczyć na to, że ich nie zawiedzie. To istota uczciwości. Wreszcie musi to być osoba, która nie pójdzie za głosem chętki przelotnej, nie zejdzie ze stanowiska, na którym go sytuacja postawiła, stanowiska obrońcy sprawiedliwego. Są ludy, gdzie ceni się odwagę, w innych bardziej życzliwość dla cudzego cierpienia, kiedy indziej znów uczciwość czy tzw. moc charakteru i sprzeciw wszelkim pokusom.
Jednak głównym celem etycznego postępowania jest poradzić sobie we współczesnym świecie nie tracąc wyżej wymienionych cnot. Takich ludzi potrzeba zwłaszcza teraz, w czasach, gdy nikt nie liczy się ze zdaniem innych i wszyscy robią nie to, co dyktuje im sumienie, lecz wszystko by być najlepszym w negatywnym tego słowa znaczeniu.
Przykładem pozytywnego postępowania, na który mogę się powołać, jest profesor Tadeusz Kotarbiński. To uczony, który oprócz świtowej sławy, zdobył także opinię człowieka, który nie tylko wykłada o tym jak być powinno, ale także stał się w jakiś sposób ideałem przykładnego opiekuna.


Rozdział II: Potrzeba etyki we współczesnym świecie.
Wydaje mi się, że ze wszystkich dziedzin etyka jest jak gdyby w tej chwili najbardziej potrzebna ludziom. W miarę laicyzacji społeczeństwa, postępującej na całym świecie, wytwarza się swego rodzaju pustka - sytuacja, w której ludzie odrzucając jakieś motywacje i normy religijne, odrzucają zarazem całą dziedzinę moralności, całą dziedzinę etyki. Jednak świat i człowiek współczesny mają liczne problemy, które rodzą zapotrzebowanie na refleksję etyczną, wymagają rozwiązań tak w praktyce społecznej, jak i na płaszczyźnie etyki. Rozwój współczesnej cywilizacji technicznej rodzi liczne konflikty moralne, skłania do pytań o cele moralne i sens współczesnej działalności technicznej człowieka oraz o moralne uprawnienia człowieka w określonych dziedzinach jego działalności (np. w nauce, w medycynie, itp.), wreszcie moralne konsekwencje tego działania, podejmowane w skali społecznej i w skali losu indywidualnego. Również wyżej wymieniona świeckość życia stawia na porządku dziennym m.in. pytania dotyczące hierarchii wartości możliwej do przyjęcia na gruncie świeckiego światopoglądu, motywacji moralnej, możliwości uzasadniania wartości i reguł moralnych. Powoduje to, że przed współczesnym człowiekiem stają właśnie określone problemy ze sfery polityki, ekonomiki, nauki, które musi on rozstrzygać wartościując je moralnie, poszukując ich moralnej perspektywy. Chodzi tu, np. o problemy wojny i pokoju oraz pokojowego współistnienia, rozbrojenia, agresji, rewolucji, pracy, funkcji rodziny czy ochrony środowiska przyrodniczego. Z drugiej strony, w grę wchodzą problemy związane ze świadomością ludzi, które powodują określony stosunek do wartości moralnych, wpływają na zmianę przekonań moralnych. W związku z tym powstają problemy kształtowania osobowości człowieka, przekonań moralnych i cech osobowości odpowiadających warunkom świata współczesnego. Domagają się one m.in. samodzielności myślenia, poczucia odpowiedzialności jednostek za świat współczesny czy zdolności podejmowania samodzielnych decyzji moralnych.

Rozdział III: Podstawowe cele etyki.
Główną rolą etyki w naszej codzienności jest walka o podniesienie poziomu etyki, moralności całego społeczeństwa, dążąc do wykorzenienia wszelkich ujemnych zjawisk otaczających nas zewsząd, jak: wzajemna nieżyczliwość i brak poszanowania innego człowieka, zachłanność i bezwzględność, dwulicowość i fałsz, zobojętnienie na dobro ogólne i wartości moralne, brak dbałości o porządek i własność społeczną oraz, bardzo powszechny wśród dzisiejszej młodzieży, instynkt bezmyślnego niszczenia. Moim zdaniem prawdy i zasady etyki powinny być wpajane od najmłodszych lat, winny być nauczane w szkołach wszystkich szczebli. Szkoły powinny w większym stopniu uwzględniać kształtowanie woli i charakteru młodzieży. Często nie przywiązuje się do tego uwagi, czego skutki widzimy wszędzie. Według mnie to głównie od nas samych i od naszej dojrzałości moralnej zależy jak będziemy postępować i jaki naprawdę będzie świat. W grę wchodzą tu szczególnie kwestie dalszych perspektyw istnienia i rozwoju ludzkości (np. ochrona środowiska naturalnego człowieka), a także kwestie wolności, szczęścia, rozwoju osobowości ludzkiej, stosunku człowieka do wytwarzanych dóbr materialnych i całości zjawisk społecznych.
Zadaniem etyki jest także przypominanie nam o naszej polskości, zwłaszcza w chwili, gdy wejdziemy do Unii Europejskiej. Wówczas całe otaczające nas życie nie będzie już tylko nasze - polskie, lecz wspólne - europejskie.

Rosnące zainteresowanie etyką ma również swoje źródło w polityce. Oto w szybkim tempie dokonują się transformacje ustrojowe. Poszukuje się właściwych formuł przejścia od dyktatur i totalitaryzmów do ustrojów demokratycznych. Towarzyszące im: nacjonalizm, nietolerancja, ksenofobia stają się plagą wielu społeczeństw. W ostatnich dniach tematem, który poruszają ludzie na całym świecie jest kwestia wojny i pokoju, która nabrała niespotykanej dotąd ostrości ze względu na środki masowego rażenia i związane z tym zagrożenie istnienia ludzkości. W obecnej sytuacji jedynym do przyjęcia stanowiskiem z punktu widzenia etycznych ideałów jest bezwzględne odrzucenie wojny oraz polityki zbrojeń i poczynań mogących doprowadzić do konfliktu zbrojnego. Aprobatą moralną w tej sytuacji może się cieszyć jedynie zasada pokojowego współistnienia większości narodów oraz zasada rozbrojenia, zaniechania prób z bronią chemiczną i zniszczenia jej zasobów. Wszystko jednak zależy od rządzących i od ich przekonań moralnych.

2. Zakończenie.
Podsumowując muszę stwierdzić, że postawy etyczne zarówno były jak i są bardzo ważne w życiu człowieka. Etyka, jako nauka o słusznym postępowaniu, bierze w rachubę nie tylko świat społeczny, w którym żyje jednostka, lecz i to wszystko w świecie fizycznym, co ma wpływ na życie. W ostatnim czasie zmienił się stosunek człowieka do życia i jego wartości, co bierze się z tragicznych doświadczeń wojen i kataklizmów, jakie przeżywał i przeżywa człowiek przełomu wieków. Jest to także efektem wyjątkowej sytuacji ekologicznej, która postawiła człowieka wobec szczególnej alternatywy: rozwój ludzkości czy jej biologiczna zagłada. Już teraz natura domaga się rozliczeń za błędy pokoleń (powodzie, wybuchy wulkanów, trąby powietrzne...). Coraz częściej rozlegają się dramatyczne wezwania do poszukiwań nowych wymiarów życia, nowych moralnych określeń stosunku człowieka do przyrody, stosunku jednostki do społeczeństwa jako wspólnoty, wreszcie stosunku jednostki do samej siebie, do wyboru przez nią modelu życia: „mieć” czy „być”. Zwłaszcza teraz, gdy dla człowieka liczą się głównie pieniądze i kariera, postępowanie moralne mogłoby wiele zmienić. Jednak nie wszyscy potrafią się do niej odwołać i właśnie tej części ogółu jest ona najbardziej potrzebna. Naszemu światu potrzeba ludzi czcigodnych, którzy dadzą przykład społeczeństwu jak bez walki i zachłanności można żyć szczęśliwie. A tacy są naprawdę nieliczni.