Program dydaktyczny,, Życie bez agresji"

PROGRAM
,,Życie Bez Agresji”


„Dobra szkoła to nie taka, w której nic
złego się nie dzieje. Dobra szkoła to
taka, która nie zamyka oczu na problemy”

Zadaniem współczesnej oświaty jest, poza realizacją zadań edukacyjnych, zapewnienie w szczególności wspomagania wychowawczej roli rodziny. Niestety, coraz większa liczba rodziców przyjmuje postawę roszczeniową: szkoła ma nauczyć, wychować, ubrać, wyżywić, zaopatrzyć w podręczniki, jak najdłużej opiekować się dzieckiem. Za swoje ewentualne błędy wychowawcze i niepowodzenia dydaktyczne obarcza szkołę.
Czy szkoła musi być bezradna wobec rosnącej patologii, agresji, przemocy, uzależnień, wagarów, a także braku zainteresowania rodziców losami swoich dzieci? Od kilku lat mówi się o tym, że jest źle, a za słowami nie idą czyny. Media pokazują jak kolega zabija kolegę, przypadki agresji w relacjach rówieśniczych, ale także w relacjach nauczyciel – uczeń, nauczyciel – rodzic itp. Mówi się o złym wpływie telewizji, komputerów, internetu, gier komputerowych,.
Przedszkole, szkoła, podwórko, ulica, kawiarenka internetowa, to najlepsze miejsca, w których widać i słychać całe zło. Już w przedszkolu dzieci używają wulgaryzmów, są agresywne i nie respektują żadnych nakazów i zakazów. W szkole najlepiej można zaobserwować i dowiedzieć się od dzieci jakie postawy prezentują dorośli, bo to oni są wzorcem dla najmłodszych. Czy to poprzez media, czy też bezpośrednio w domu rodzinnym, bądź na ulicy. Lekcje wychowania do życia w rodzinie są okazją do rozmów z uczniami na nurtujące ich problemy. Tam dzieci dają sygnał o molestowaniu psychicznym przez dorosłych, o stosowaniu wobec nich przemocy, o wypożyczaniu przez starszą młodzież filmów pornograficznych i o oglądaniu ich również przez młodsze dzieci, o namawianiu ich do sesji zdjęciowych itp. Sygnały te są dla nas podstawą do podejmowania działań w obronie dzieci.
Ze względu na coraz większą wagę problemów szkoła nie poradzi sobie sama, musi szukać i gromadzić sojuszników, nie działa bowiem w próżni. Nie ma już czasu, aby czekać na rozwiązania systemowe, które to od lat stosują kraje Zachodniej Europy i nie tylko.

Podstawy prawne działalności profilaktycznej w szkole.

- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 72
Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją.
Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz Publicznych.

Co to jest profilaktyka?
PROFILAKTYKA jest to zespół działań uprzedzających, kształtujących spodziewany rozwój zjawisk poprzez wzmacnianie czynników chroniących przed rozwojem zagrożeń (profilaktyka kreatywna) oraz osłabianie czynników ryzyka sprzyjających rozwojowi problemów (profilaktyka defensywna).

PROFILAKTYKA

Wzmacnianie czynników chroniących
Wszystkie elementy i sytuacje osłabiające oddziaływanie czynników ryzyka
Czynniki chroniące:
1. Silna więź z rodzicami (dobry kontakt, rozmowy na temat problemów i przeżyć, otwartość).
2. Zainteresowanie nauką i własnym rozwojem (aspiracje, dążenie do sukcesu, zabieganie o dobre wyniki w nauce, uznanie środowiska itp.).
3. Praktyki religijne.
4. Szacunek dla norm społecznych, tradycji.
5. Zainteresowanie konstruktywnymi grupami rówieśniczymi.

Osłabianie czynników ryzyka
Wszystkie elementy (cechy, sytuacje, warunki) zwiększające ryzyko wystąpienia zachowań problemowych i związanych z nimi szkód
Czynniki ryzyka:
1. Słaba więź z rodziną, ze szkołą, z kościołem.
2. Niepowodzenia szkolne.
3. Przynależność do problemowych grup rówieśniczych.
4. Dostrzeganie aprobaty rówieśników i dorosłych dla zachowań przestępczych.


Pojęcia stosowane w profilaktyce
Niedostosowanie społeczne – termin psychologiczny, oznacza: „zaburzenia relacji społecznych pomiędzy jednostką i otoczeniem, którego podłożem jest nieprawidłowy rozwój sfery emocjonalno – wolitywnej człowieka” (Pospiszyl, Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie).
Trudności wychowawcze – termin stosowany w pedagogice, kładzie nacisk na funkcjonowanie dziecka w szkole oraz stosunek do autorytetu wychowawczego rodziców i nauczycieli.
Zaburzenia zachowania – termin stosowany w psychiatrii i oznacza zaburzenie relacji dziecka z otoczeniem, którego podłożem jest nieprawidłowy rozwój osobowości.
Zjawiska patologii społecznej – termin używany w psychologii społecznej i socjologii, oznacza ogół niekorzystnych czynników wywierających negatywny wpływ na stan psychiczny człowieka, grup społecznych, znacznie utrudniając im prawidłowe funkcjonowanie w rolach.
Uzależnienia – niekontrolowany stan zależności fizycznej, psychicznej i społecznej od środka uzależniającego:
zależność fizyczna (fizjologiczna) – wbudowanie uzależniającego związku chemicznego lub jego metabolików w cykl przemian tkankowych
zależność psychiczna – stan psychiki objawiający się wysokim poziomem pragnienia przyjęcia środka uzależniającego
zależność społeczna – ma związek z otoczeniem i ceremoniałem przyjmowania środków uzależniających.

Program profilaktyczny – działania zmierzające do ochrony dziecka przed wybranym zagrożeniem, np. alkoholizmem, narkomanią, AIDS itp. P
Szkolny program profilaktyki – zespół działań zmierzających do ochrony dzieci i młodzieży przed wszelkimi zagrożeniami, zjawiskami patologii społecznej.


Profilaktyka pierwszorzędowa:

1. Adresowana jest do szerokiej populacji dzieci i młodzieży uznanych za zagrożone zjawiskami patologii społecznej, do grupy niskiego ryzyka (programy informacyjne, edukacyjne).
Celem tych działań jest:
promocja zdrowego stylu życia i uczenie sposobów radzenia sobie z sytuacjami trudnymi
opóźnienie wieku inicjacji, a przez to zmniejszenie zasięgu zachowań ryzykownych.
Dewizą w tej pracy jest ukazanie alternatywy w stosunku do zachowań ryzykownych i problemowych (sport, rekreacja, muzyka, zajęcia w kółkach zainteresowań, nie w przedmiotowych – w takich, gdzie dzieci mogą odreagować napięcia)
Realizatorzy programu: wszyscy nauczyciele i wychowawcy klas wspierani przez psychologów.
Teren działań: szkoła.
Profilaktyka drugorzędowa:
Działania i programy skierowane do grupy młodzieży po inicjacji:
alkoholowej, narkotykowej, utrzymującej sporadyczny kontakt z grupami przestępczymi itp. Jest to grupa wysokiego ryzyka (uczniowie w trakcie leczenia psychiatrycznego, „weekendowi bracze”, dzieci po próbach samobójczych)
Cel działań:
ograniczenie głębokości i czasu trwania dysfunkcji
umożliwienie wycofania się z zachowań ryzykownych.
Ta grupa młodzieży powinna być objęta zajęciami socjoterapeutycznymi, poradnictwem rodzinnym, zawodowym, pomocą w pokonywaniu problemów rodzinnych, osobistych, szkolnych.
Realizatorzy programu: pedagog szkolny, psychologowie, terapeuci, doradcy rodzinni.
Teren działań: szkoła, poradnie psychologiczno – pedagogiczne, placówki służby zdrowia, kluby, świetlice.
Dla osiągnięcia skuteczności programów pomocy konieczne jest współdziałanie ze szkołą wielu instytucji wspomagających oraz organizacji środowiskowych (MOPS, MONAR itp.).
Każdy program zbudowany na tym poziomie powinien być zbudowany w oparciu o pogłębioną diagnozę.

Profilaktyka trzeciorzędowa:

Adresowana do grupy młodzieży uzależnionej, zaawansowanej w strukturach grup przestępczych, uznanej za zdemoralizowaną, wykolejoną.
Cel działania:
przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu chorobowego i degradacji społecznej młodych
ukazanie szansy na powrót do normalnego życia w społeczeństwie
ochrona innych (dzieci, młodzieży, rodziny) przed skutkami choroby (alkoholu, narkotyków).
Realizatorzy programów: specjaliści terapeuci. Lekarze, psychoterapeuci, psychologowie, specjaliści z zakresu resocjalizacji.
Miejsce realizacji: placówki specjalistyczne (poradnie odwykowe, zakłady lecznictwa zamkniętego, zakłady resocjalizacyjne i wychowawcze, zakłady karne itp.).
Duże koszty (leczenie, specjaliści), mała niekiedy skuteczność działań, a tym samym mała szansa na powrót do normalnego życia.
Działania na tym poziomie wymagają współpracy wielu resortów.
Główną strategią działania na tym poziomie jest „strategia zmniejszania szkód”, stosowana zwłaszcza wtedy, gdy zawodzą interwencje, terapia i resocjalizacja.

Ja zajmę się profilaktyka pierwszorzędową, ponieważ w naszej szkole nie spotkałem się jeszcze z zachowaniami pasującymi do dwóch ostatnich opisów.

Etapy konstruowania „szkolnego programu profilaktyki”

Etap 1
Powołanie szkolnego zespołu do pracy nad SPP. Powinien być złożony z reprezentantów wszystkich grup społeczności szkolnej: nauczycieli, rodziców, uczniów. Ważne by w zespole był informatyk, pedagog (psycholog), polonista, wychowawcy.
Etap 2
Wstępne rozpoznanie problemów:
1. Szkoły
2. Uczniów
3. Problemów rodziców oraz ich umiejętności wychowawczych
4. Środowiska lokalnego
Etap 3
Pogłębiona diagnoza aktualnych problemów i potrzeb uczniów, szkoły, problemów i umiejętności wychowawczych rodziców, instytucji i organizacji wspierających (zbudowanie narzędzi diagnozy).
Etap 4
Opracowanie celów programu (do kogo skierowany jest dany program –
edukacyjny czy terapeutyczny).
Etap 5
Określenie zadań, metod, środków działania oraz osób realizujących
wybrane cele.
Etap 6
Określenie źródeł finansowania (wyraźnie sprecyzowany budżet).
Etap 7
Dokładny podział zadań (należy doprowadzić do zgodności osób nadzorujących i członków grup roboczych na temat poszczególnych zadań).
Etap 8
Wdrażanie programu (w celu prawidłowego wdrożenia niezbędne jest
dokładne określenie zakresu odpowiedzialności i nadanie temu przydziałowi
formalnego charakteru).
Etap 9
Ewaluacja – czy program realizowany jest zgodnie z planem i czy
przyczynia się do osiągnięcia pożądanych efektów. Określenie stosunku
między poniesionymi kosztami i osiągniętymi korzyściami.
Etap 10
Wprowadzenie korekt w programie (modyfikacja programu, dostosowanie zadań do wymogów zmieniającej się sytuacji)

Strategie profilaktyki

Strategia informacyjna – informacje o skutkach zachowań
ryzykownych i umożliwienie dokonywania
racjonalnych wyborów (mało skuteczna).

Strategia edukacyjna - pomoc w rozwijaniu umiejętności
psychologicznych i społecznych
(komunikacja, negocjacje, asertywność,
radzenie sobie ze stresem), uważana za bardzo
skuteczną; uzupełnia strategię informacyjną,
wzmacnia czynniki chroniące.

Strategia alternatyw - pomoc w zaspokajaniu ważnych potrzeb
(sukcesu, przynależności) poprzez działania
sportowe, artystyczne; osiąganie satysfakcji
życiowej.

Strategia interwencyjna – pomoc w identyfikowaniu i rozwiązywaniu
problemów, radzeniu sobie z problemami,
wspieranie w sytuacjach kryzysowych.

Strategia zmniejszania szkód – przewidziane głównie dla profilaktyki
trzeciorzędowej (docieranie z opieką
medyczną do narkomanów, wymiana igieł i
strzykawek, pomoc socjalna); są to programy
zmniejszania zła.
Strategia zmian prawa – zmiana aktów prawnych na poziomie klasy,
szkoły, środowiska lokalnego.


Charakterystyka programu wspomagania szkół, przedszkoli, domu dziecka w zakresie wychowania dzieci i młodzieży
1.Cele ogólne programu:
przeciwdziałanie demoralizacji i przestępczości nieletnich,
podniesienie dyscypliny wśród dzieci i młodzieży,
objęcie opieką specjalistyczną dzieci z deficytami rozwojowymi i zaburzeniami,
wzrost bezpieczeństwa w szkołach oraz w miejscach publicznych,
umacnianie funkcji opiekuńczo – wychowawczej i poczucia odpowiedzialności rodzin za wychowanie nieletnich na świadomych swych obowiązków członków społeczeństwa,
udzielanie pomocy rodzinie w trudnych sytuacjach życiowych.
2. Cele szczegółowe:
promowanie zdrowego stylu życia,
ukazanie alternatywnych form spędzania wolnego czasu jako przeciwwaga do zachowań ryzykownych, zagrażających zdrowiu i życiu własnemu oraz kolegów,
nauka zachowań asertywnych,
szkolenie nauczycieli i rodziców w zakresie przeciwdziałania sytuacjom trudnym wychowawczo,
ukazywanie zagrożeń, jakie niosą za sobą uzależnienia,
podniesienie osiągnięć edukacyjnych uczniów.

3. Adresaci: uczniowie naszego Gimnazjum (tj. Gimnazjum nr 1 w Nowym Sączu) i ich rodzice, wychowankowie domu dziecka,
4. Metody i formy pracy: rozmowy, prelekcje, debaty, zajęcia warsztatowe, projekcja filmów, udział w spektaklach teatralnych o tematyce profilaktyczne, konkursy, zajęcia pozalekcyjne, w tym sportowe, imprezy profilaktyczno – edukacyjne, opracowanie ulotek, broszur o tematyce profilaktyczne, materiałów informacyjnych, regulaminów,
5. Źródła finansowania: budżet miasta, środki pozabudżetowe (dotacje), środki finansowe instytucji wspomagających.
6.Spodziewane efekty:
podwyższenie kompetencji wychowawczych i profilaktycznych nauczycieli i rodziców,
zwiększenie liczby kół zainteresowań i innych zajęć pozalekcyjnych,
zmniejszenie liczby miejsc, w których spotyka się młodzież łamiąca obowiązujące prawo,
ograniczenie zachowań niekorzystnych społecznie,
wzrost osiągnięć edukacyjnych dzieci i młodzieży.

Podział zadań: w tabeli przedstawiono zadania statutowe, które każda z wymienionych instytucji wspomagających wychowanie realizuje na bieżąco.


INSTYTUCJA
REALIZOWANE ZADANIA
MIEJSKI OSRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ
zorganizowanie i prowadzenie świetlicy miejskiej przy gimnazjum,
organizowanie „Niebieskich pokoi” (dla nieletnich ofiar przestępstw)
obejmowanie jak największej liczby uczniów/ich rodzin pomocą społeczną
URZĄD MIASTA– PREZYDENT
przyznawanie szkołom środków na zajęcia pozalekcyjne – sobotnie
zatwierdzanie w arkuszach organizacyjnych szkół podstawowych i w gimnazjum etatów pedagoga szkolnego
wspieranie działań w zakresie organizowania i funkcjonowania świetlic.
SZKOŁY – gimnazjum

prowadzenie zajęć dodatkowych i pozalekcyjnych, w tym organizowanie konkursów i zawodów sportowych
organizowanie zajęć dla uczniów w czasie ferii zimowych
opracowywanie, wdrażanie szkolnych programów profilaktyki i zdobywanie środków pozabudżetowych na ich realizację
opracowywanie i egzekwowanie katalogów kar i nagród, zawartych w statutach szkół
wykorzystywanie wolontariuszy do prowadzenia zajęć pozalekcyjnych
promowanie uczniów zdolnych i zachowujących się zgodnie z przyjętymi normami
realizowanie zajęć dodatkowych wspomagających rozwój dzieci
promowanie umiejętności mądrego wykorzystania czasu wolnego
POLICJA
przeprowadzanie w szkołach
rozmów profilaktycznych
prowadzenie zajęć na tematy agresji i narkotyków
realizacja programów „Bezpieczna szkoła”, „Bezpieczne miasto”, „Bezpieczne ferie” itp
przybliżanie uczniom zawodu policjanta – pogadanki w szkołach, wycieczki do komisariatu
PREZYDENT MIASTA
uruchamianie kolejnych miejskich świetlic, wyposażanie ich w środki dydaktyczne i sprzęt sportowy
nadzór nad właściwym wykorzystaniem świetlic
przeznaczanie środków na promowanie programu : ,,życie bez agresji”
organizowanie zajęć obejmujących jak największą ilość dzieci i młodzieży, w tym zajęć profilaktycznych
PORADNIA PSYCHOLOGICZNO – PEDAGOGICZNA
prowadzenie pedagogizacji rodziców w szkołach
prowadzenie zajęć terapeutycznych dla dzieci i rodziców zagrożonych patologią
prowadzenie warsztatów zawodoznawczych
diagnozowanie uczniów sprawiających trudności dydaktyczne i wychowawcze (wydawanie stosownych opinii i orzeczeń)
MIEJSKI DOM KULTURY
organizowanie zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży
organizowanie spektakli o tematyce profilaktycznej
organizowanie zajęć dla uczniów w czasie ferii zimowych i wakacji
URZĄD PRACY
kierowanie absolwentów i wolontariuszy do pracy w szkołach, domu dziecka
JEDNOSTKA RATOWNICZA - GAŚNICZA
Przeprowadzanie rozmów w szkołach na temat skutków niewłaściwych zachowań
zapoznawanie z zawodem strażaka

Uważam, że wykorzystanie takiego programu chociaż w małych ilościach da oczekiwane skutki. Myśłę, że najlepszym sposobem na rozładowanie negatywnych emocjii jest sport. Dlatego także w szkołach powinny być organizowane dodatkowe zajęcia wychowania fizycznego.Tak jest np. W naszej szkole.W naszej szkole zdecydowanie rzadko pojawia sie problem agresji, z czego sie bardzo cieszę.
Program ten nie jest kilkodniowy, wymaga on pracy, czasu i zaangażowania obu stron: młodzieży i nauczycieli.