Wiek XIX

1.Szkolnictwo elementarne.
Anglia- zakładano szkółki niedzielne, miały dać wiedzę elementarną i użyteczną do pracy zarobkowej
powstanie szkół wzajemnego nauczania, w których starsi tzw.monitorzy nauczali młodszych w 10 osobowych grupach, system był tani lecz nie dawał efektywnych skutków
Pestalozzi-źle oceniał system monitorialny, uważał, iż naukę należy upowszechniać(nauka o rzeczach przy pomocy zmysłów)
1825r. obowiązek szkolny w Niemczech, a w 1833r. We Francji
tworzono szkoły elementarne publiczne gminne
od 1870r. bezpłatność nauczania
szkoły stawały się coraz bardziej nowoczesne
uczniowie posiadali podręczniki
rozwój bibliotek

2.Rozwój ochronek.
Pierwsze ochronki(dwie grupy):
-do 6 roku życia
-od 6 roku życia
Trudne warunki, 1 opiekunka na 150 dzieci
Włochy, koniec XVIIw.- matki pracujące powierzały opiekę nad dzieckiem jednej spośród siebie za opłatą kiedy reszta pracowała
Pierwsza ochronka (pastor-Oberlin) założona we Francji w 1769r., jej celem była opieka, wychowanie, nauka mówienia, łączono zabawę z nauką czytania, dziewczynki przyuczano do robót ręcznych
Anglia-ochronka za sprawą przemysłowca Owena, który zakłada ochronkę dla dzieci swoich pracowników
Francja, szkoły dla przyszłych ochroniarek(M.Pape-Carpantier)
Niemcy(Froebel)-Freblanka, dzieci powinny obcować z przyrodą, uczyć się porzez zabawę.

3.Szkolnictwo średnie.
Szkoły realne-zaliczone do życia, bo uczono w nich matematyki, j.nowożytnych, nauka kończyła się egzaminem, ale nie uprawniało to do dostania się na wszystkie studia(tylko na politechniczne)
szkoły klasyczne-odwołanie się do greckiej etyki, filozofii, 40% programu to nauka j.klasycznych oraz historia starożytna iprzedmioty ogólnokształcące(7sztuk wyzwolonych), wiedza encyklopedyczna, nauka 9letnia, droga, ale i też ceniona, bo dawała możliwość awansu społecznego
szkoły zawodowe-miały na celu wyposażyć młodzież w zasób wiedzy zawodowej z danej dziedziny i dać umiejętności praktyczne z danej dziedziny np. średnie szkoły techniczne

4.Szkolnictwo wyższe.
Zrezygnowano z wydziału niższego(sztuki wyzwolone), a w jego miejsce utworzono wydział filozoficzny, na którym kształcono w j.klasycznym
wprowadzono do dydaktyki uniwersyteckiej metodę seminaryjną
tworzono nowoczesną bazę laboratoryjną
powstają szkoły wyższe politechniczne kształcące w różnych specjalnościach, związanych z zawodem; powstają wyższe szkoły zawodowe np. wyższa szkoła górnicza

5.Oświata dla dorosłych.
Kursy i szkoły elementarne
szkoły-kluby, które popularyzowały wiedzę z interesujących ich dziedzin za pomocą lektorów np. prof. Uniwersyteckich
uniwersytety:
a) powszechne-Cambridge(organizowano cykle wykładów z danej dziedziny, 1 dzień w tygodniu); Oxford(letnie sesje wakacyjne)
b)ludowe- Dania(kursy adresowane do ludzi ze wsi, 5miesięczne, w czasie, których słuchano wykładów np. o kulturze wsi.