Prawne podstawy życia społecznego

Prawo – jest to zespół norm postępowania o charakterze abstudecyjnym i generalnym
Norma prawna – Forma wypowiedzi wyrażona w języku prawnym
Akt normatywny – tekst który zawiera przepisy prawa
Przepis prawny –podstawowa jednostka aktu normatywnego będąca zadaniem w sensie paragraf , wstęp , artykuł.
Wykładnia – interpretacja operacja umysłowa którym celem jest ustalenie właściwego znaczenia normy prawnej. Wykładnię można podzielić ze wzg. na przedmiot , który tej wykładni dokonuje:
-wykładnia autentyczna – interpretatorem jest organ państwowy który dany akt ustawił. Ma moc powszechnie obowiązująca
- Wykładnia legalna - interpretatorem jest podmiot który ma generalna kompetencje do dokonywania wykładni prawa wszystkich aktów prawnych danego rodzaju np. ustaw
- Wykładnia praktyczna – dokonywane jest przez organy które stanowią prawo – najczęściej sądy.
- Wykładnia naukowa – to wykładnia dokonywania w nauce prawa i nie ma mocy wiążącej
Prawo cywilne – reguluje stosunki majątkowe i osobiste
Działy prawa cywilnego
1.cześć ogólna – obejmuje zasady instytucje wspólne dla całego prawa cywilnege
2. prawo rzeczowe- normy, które wyznaczają bezwzględnie prawa podatkowe skuteczne wobec wszystkich, a odnoszące się do rzeczy
3. prawo zobowiązań- normy regulujące prawo majątkowe o charakterze względnym – skutecznie wobec indywidualne wyznaczonych osób (podmiotów)
4. prawo spadkowe- reguluje przejście majątku po osobie zmarłej
5. prawo rodzinne- reguluje stosunki między małżonkami, rodzicami, a dziećmi, instytucje opieki,
6. prawo na dobach niematerialnych- prawo do programu komputerowego, prawa autorskie.
Podstawowe zasady prawa cywilnego
1. Autonomia woli stron- strony mogą swobodnie zawierać umowy, swobodne w kształtowaniu stosunków cywilno-prawnych,
2. zasada równości podmiotów stosunku cywilno-prawnego
Podmioty występujące w obrocie prawnym na tle kodeksy cywilnego:
Podmioty dzielą się na :
- os. fizyczne,
- os. prawne,
- jednostki organizacyjne nie posiadają osobowości prawnej
Osoba Fizyczna- Jest nią każdy człowiek , od momentu urodzenia osoba fiz. nabywa zdolność prawna a traci z chwilą śmierci. Fakt urodzenia stwierdzany jest Akt Urodzenia, fakt śmierci – Aktem Zgonu. Osoba fiz. Posiada dobra osobiste , które podlegają ochronie. Są to: wolność tajemnice korespondencji , nazwisko , pseudonim itp.
Każda os. fiz. Podlega indywidualizacji przez posiadanie :
- imienia , nazwiska
- miejsce zamieszkania
Osoba która pozostaje pod władza rodzicielska miejscem zamieszkania określa się wg. Miejsca zamieszkania rodziców lub tego z nich które ma przyznana władzę rodzicielska lub może być to określone postanowieniem Sądu Opiekuńczego.
Osoba Prawna – jest to: Skarb Państwa , jednostki organizacyjne , którym przepisy szczególnie przyznają osobowość prawną. Na gruncie K.C. jedynie Skarb Państwa zyskał os. praw. Osoba prawna powstaje z chwilą
Wpisu do właściwego rejestru. Od zasady tej są wyjątki: Skarb Państwa , Gmina
Osoba prawna działa poprzez swoja organy.
Jednostki- nie posiadają np. w zmianowości mieszkaniowe.
Zdolność prawna – jest to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków. Os. fiz. Osiągo zdolność prawną z chwilą urodzenia się (żywo urodzone dziecko).
- Dziecko posiada zdolność prawną już w chwili poczęcia, w momencie otwarcia spadku może zostać spadkobiercą jeśli urodzi się żywe.
- z chwilą urodzenia dziecko może żądać naprawienia szkód doznanych przed urodzeniem (nie może tego wobec matki)
- istnieje możliwość uznania dziecka jeszcze przed jego urodzeniem
- matka jest uprawniona do żądania od mężczyzny, który nie jest jej mężem, a ojcem jej dziecka i ojcostwo jego zostało uwiarygodnione, pewnej sumy na koszty utrzymania dziecka przez pierwsze 3 miesiące życia i matki na okres porodu,
- dla dziecka poczętego, a jeszcze nie narodzonego można ustanowić kuratora jeśli jest to potrzebne do strzeżenia jego praw. Kuratela ustaje po urodzeniu.
Zdolność do czynności prawnych – jest to zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą dokonywanych przez siebie czynności prawnych.
Os. fizyczna może mieć zdolność do czynności prawnych: pełną, ograniczoną, być pozbawioną.
Os. fiz. Pozbawione zdolności do czynności prawnych to:
-os. która nie ukończyła 13 lat,
- os. która ukończyła 13 lat, ale została całkowicie ubezwłasnowolniona – dokonuje tego Sąd Okręgowy.
Osoby które są pozbawione zdolności do czynności prawnych
Nie mogą dokonywać tych czynności , bo czynności te są nie ważne.
Wyjątek: umowy powszechnie zawierane w drobnych , powszechnych sprawach życia codziennego , np. kupowanie gazety , bulki umowa staje się ważna jeśli nie zawiera rażącego wykorzystywania osoby pozbawionej osoby prawnej.
Osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnej
-Osoby które ukończyły 13 lat a nie ukończyły 18
-Osoby częściowo ubezwłasnowolnione które ukończyły 18 lat
-Osoby pełnoletnie w stosunku do których toczy się postępowanie o ubezwłasnowolnione.

Osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnych:
-do ważności czynności prawnych przez te osoby wymagana jest zgoda przedstawiciela ustawowego. Jeśli brak jest tej zgody to przedstawiciel ustawowy może później wyrazić zgodę na zawarcie tej umowy.
Zgodę przedstawiciela ustawowego nie jest wymagana gdy :
-Umowy powszechnie zawierane w drobnych bieżących sprawach życia codziennego
-rozporządzanie własnym zarobkiem
-rozporządzanie przedmiotami danymi tej osobie do swobodnego użytku
-czynności , gdy osoba nie nabywa prawa lub nie zaciąga zobowiązania może przyjąć kosztowny prezent
Ubezwłasnowolnienie-jest to pozbawienie zdolności do czynności prawnej.
Całkowite- ubezwłasnowolnienie dotyczy osób które ukończyły 13 lata choroba psychiczna , niedorozwój umysłowy , narkomania pijaństwo (które z tego powodu nie są w stanie samodzielnie kierować swoim postępowaniem) J
Skutki ubezwłasnowolnienia całkowitego:
-utrata zdolności do czynności prawnych
-oddanie osoby pod opiekę
-zakaz zawierania związków małżeńskich
-ustalenie opiekuna prawnego
Częściowe
– os. musi być pełnoletnia ( 18 lat ) , lub dziewczyna ( 16 lat ) która zawarła związek małżeński za zgodą Sądu Opiekuńczego
-Choroba psychiczna niedorozwój umysłowy lub innego rodzaju zaburzenia psychiczne , pijaństwo narkomania
-gdy potrzebna jest pomoc prowadzenia jej spraw J
Skutki ubezwłasnowolnienia częściowego :
-Ograniczenie zdolności do czynności prawnych
-ustalenie kuratora
-Osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych nie może również sprawować władzy rodzicielskiej nad swym dzieckiem , przysposobić dziecka sporządzić testamentu Uznać dziecko bez zgody przedstawiciela ustawowego
Rozwód
Małżeństwo może ustać w konsekfencji :
-Śmierci małżonka
-uznanie małżonka za zmarłego
- ubezwłasnowolnienia
-Rozwodu
Sąd może orzec rozwód , jeśli ustali ,iż :
-pożycie małżonków uległo rozkładowi
- rozkład pożycia ma charakter zupełny- zostały zerwane więzi między małżonkami (duchowe, fizyczne, gospodarcze)
- trwały rozpad, który istnieje od pewnego czasu i można stwierdzić, że więź małżeńska w przyszłości się nie odbuduje

Zupełny i trwały rozpad może nastąpić z różnych czasami błachych powodów. Gdy nie ma np. więzi gospodarczej mieszkają osobno, a pozostałe więzi istnieją nie oznacza to, ze doszło do rozpadu . jeśli więż duchowa i fizyczna ustała, ale nie gospodarcza, może to być rozpad małżeństwa.
Sąd nie może orzec rozwodu jeśli:
- wskutek tego miałoby ucierpieć dobro małoletnich dzieci małżonków,
- orzeczenie go stawiałoby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego z innych powodów niż zagrożenie dobra dziecka,
- z jego żądaniem wystąpił małżonek wyłącznie winny rozpadowi pożycia, drógi z małżonków nie godzi się na rozwód, a odmowa tej zgody nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społ.
Przyczyny rozwodu:
1. zawinione:
- agresja (znęcanie się, pobicia),
- alkoholizm,
- zdrada,
- odmowa pomocy,
- zaniedbanie rodziny

2. niezawinione:
-choroba współmałżonka (choroba nieuleczalna , AIDS , długotrwała choroba psychiczna)
-podłoże ekonomiczne (brak mieszkania)

3.różnice poglądów, przekonań duża różnica wieku nie mogą nastąpić przesłanki rozwodu
Wyłącznie wina jednego z małżonków:
Gdy przyczyny , które doprowadziły do rozkładu małżeństwa są po stronie tylko jednego małżonka.
Wspólna wina:
Jeśli przyczyny tego rozkładu leżą po obu stronach małżonków
Orzeczenie o winie:
Z Urzędu Sąd musi orzec o opiece:
- między rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi
-Koszty utrzymania
-sposoby korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania
-decyduje o winie
Na żądanie stron Sąd może orzec:
-eksmisje
-o podziale wspólnego mieszkania, jeśli drugi wyraża zgodę
- podział majątku wspólnego
Zasady współżycia społecznego – To normy postępowania ludzi

-nie może być ubezwłasnowolniona,
-osoba, która musi dawać gwarancję należytego wychowania.

Rodzaje przysposobienia:

1. pełne:
-dziecko nabywa nazwiskom swoich rodziców,
-ma prawo do dziedziczenia po nowych rodzicach i po krewnych tych rodziców,
-traci prawa do poprzedniej rodziny,
-pomiędzy dzieckiem, a nowymi rodzicami powstaje obowiązek alimentacyjny
-zasadą jest równe traktowanie dzieci swoich i przysposobionych
-jest ono rozwiązywalne
-przysposobiony staje się w sensie prawnym również wnukiem rodziców przysposabiającego, bratem, siostrą jego dzieci, itp.

2. pełne nierozwiązywalne (całkowite):
-następuje całkowite zerwanie więzi z rodziną naturalną,
-sporządza się nowy akt urodzenia dziecka,
-nie można ustalić pochodzenia dziecka.

Może być orzeczone pełne nierozwiązywalne przysposobienie gdy:
-rodzice wyrażają zgodę na przysposobienie dziecka bez wskazania osoby przysposobiającej (zgoda blankietowa) przed Sądem Rodzinnym,
-rodzice nie żyją,
-rodzice są nieznani.

3. niepełne:
-skutki to tylko więź między rodzicami, a dzieckiem, nie wchodzi do rodziny,
-skutki jego ograniczają się do powstania stosunku rodzicielskiego przy zachowaniu związków przysposobiającego dziecka z jego rodziną naturalną,
-dziecko nie zostaje włączone do nowej rodziny, nie staje się siostrzeńcem, wnukiem,
-przysposobiony zachowuje wszystkie więzy z rodzina naturalną i pozostaje jej członkiem,
-przysposobiający będzie dziadkiem dla dziecka przysposobionego

Uczestnicy:
-rodzice,
-opiekun,
-małoletni,
-wnioskodawca.

Dziecko, które ukończy 13 r.ż. – potrzebna jest zgoda dziecka

Przysposobienie zagraniczne:
Osoba mieszkająca za granicą może przysposobić dziecko, tylko jeśli w Polsce nie będzie go mógł nikt przysposobić.

Wyjątki:
Gdy osoba z zagranicy jest spokrewniona lub jeśli przysposobiła już rodzeństwo tego dziecka. Wtedy pierwszeństwo ma rodzina zagraniczna. Przed przysposobieniem jest okres przedadopcji (osobistej styczności) w Polsce.
O długości tego okresu decyduje Sąd Rodziny.

Przysposobienie może być rozwiązane z bardzo ważnych powodów:
-przysposobiającego,
-przysposobionego,
-prokuratora

Obowiązek alimentacyjny:

Obowiązki alimentacyjne polecają na dostarczeniu osobie uprawnionej przez obowiązanych członków rodziny środków utrzymania, a jeśli chodzi o obowiązki rodziców wobec małoletnich dzieci również środków wychowania. Ich realizacja ma służyć zaspokajaniu bieżących potrzeb osób uprawnionych. Powstaje z mocy prawa. Obowiązek ma charakter zobowiązany- uprawomocniony jest wierzyciel, zobowiązanym- jego dłużnik. Mają one ściśle osobisty charakter.
Rodzice zobowiązani są do świadczeń alimentacyjnych:
-zasadą jest, że do świadczeń alimen. uprawniona jest os., która znajduje się w niedostatku,
-zasada ta jest zmodyfikowana wobec dziecka- obowiązek alimen. istnieje jeśli dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, a dochody z majątku dziecka nie wystarczają na pokrycie kosztów utrzymania i wychowania,
-podst. zasadą w stosunkach między rodzicami a dziećmi jest zasada „równej stopy życiowej” rodziców i dzieci.
-obowiązek alimen. nie jest ograniczony żadnym terminem.
-zakres obowiązku alimen. (rodziców wobec dzieci) zależy od: poziomu usprawiedliwionych potrzeb osób uprawnionych, możliwości zarobkowych i majątkowych rodziców.
-„niedostatek”- jest to sytuacja, w której własnymi środkami nie można zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb.

Wysokość alimentów jest uzależniona od aktualnych potrzeb dziecka. Jeśli Sąd ustali że potrzeby dziecka są wyższe, to i tak zasądzi tyle na ile są (możliwości zarobkowe i majątkowe rodzica) zobowiązanego określające zarobki, jakie mógłby osiągnąć w pełni wykorzystując swoje siły i możliwości.
Alimenty między ojcem a pasierbem a macochom:
(jeśli przyczyni się do wychowania dziecka)
-pasierb może żąddać od ojczyma, macochy świadceń alimen. jeśli odpowiada to zasadom współżycia społ.Sąd orzekając rozkład pożycia musi określić kto ponosi winę za ten rozkład. Sąd może odstąpić od orzekania o winie jeśli oboje się na to godzą. Sąd z urzędu ostrzega o wysokości kosztów utrzymania małoletnich dzieci , osobno dla każdego dziecka.
Zmiana nazwiska:
3 miesiące od uprawomocnienia się wyroku można wrócić do nazwiska panieńskiego , należy złożyć oświadczenie w Urzędzie Stanu Cywilnego u kierownika. Mąż nie może odebrać nazwiska żonie.
Separacja
Przesłanki separacji:
- zupełny rozkład pożycia,
Separacje sąd może orzec w procesie:
-Sprzeczność separacji z dobrem wspólnym mało letnich dzieci
-Sprzeczność separacji z zasadami życia społecznego
Orzeczenie nieprocesowe:
1. pozytywne:
-Zupełny rozkład pożycia
-Zgodne żądanie małżonków
2. negatywne:
-Brak wspólnych małoletnich dzieci
-Sprzeczność sep. z zasadami współżycia społ.

Jeśli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji a drugi rozwodu i uzasadniony jest rozwód, to sąd orzecze rozwód.
Małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć małżeństwa , są zobowiązani do wierności.
Separacja może być uchylona przez sąd , rozwód nie.
Władza rodzicielska:
Jest to ogół obowiązków ciążących na rodzicach i praw im przysługujących w celu należytego wykonywania pieczy nad osobą dziecka i jego majątkiem.
Władzę rodzicielską nabywają rodzice z chwilą urodzenia dziecka aż do osiągnięcia przez nie pełnoletniości. Władza rodzicielska może być przedłużona , można ustanowić opiekę
Treść władzy rodzicielskiej:
-piecze nad osobą dziecka – uprawnienia i obowiązki związane z wychowaniem i kierowaniem dzieckiem , troska o jego fiz. i duchowy rozwój w celu należytego przygotowania go do pracy i dorosłego życia.
-Piecze nad majątkiem dziecka
-Reprezentacja ustawowa dziecka – rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka podlegającego ich władzy rodzicielskiej
Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom z mocy samego prawa.

Władza rodzicielska może ustać wcześniej:
-w razie śmierci dziecka lub rodzica
-w razie utraty przez rodzica pełnej zdolności do czynności prawnej
-w razie zaprzeczenia ojcostwa , macierzyństwa
-unieważnienia uznania dziecka
-pozbawienia władzy rodzicielskiej
-uchylenie wyroku ustalającego ojcostwo

Rodzice , którym przysługuje władza rodzicielska reprezentują dziecko i rozporządzają jego majątkiem. Zarząd majątkiem rodzice muszą sporządzać z należytą starannością. Nie obejmuje to zarobków i przedmiotów , które zostały oddane dziecku do swobodnego użytku. Rodzice nie mogą bez zezwolenia Sądu Opiekuńczego dokonywać czynności przekraczającego zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka ani też wyrażać zgodę na wykonywanie tej czynności przez samo dziecko. Rodzice mogą przyjąć darowiznę , nieruchomości. Darowizna nie może być obciążona.
Kiedy rodzic nie może reprezentować dziecka:
-przy czynnościach prawnych miedzy dziećmi pozostającymi pod władzą rodzicielską ,
-przy czynnościach prawnych między dziećmi , a jednym z rodziców lub jego małżonkiem.

Jeżeli rodzice nie mogą reprezentować dziecka to w tedy reprezentuje go kurator ustanowiony przez Sąd.
Obowiązek alimentacyjny trwa do momentu kiedy dziecko samodzielnie zacznie się utrzymywać.
Zawieszenie władzy rodzicielskiej:
-musi być przemijająca przeszkoda w wykonywaniu władzy rodzicielskiej
-Sąd ma obowiązek uchylić orzeczenie o zawieszeniu jeżeli jest ku temu odpowiednia przyczyna
Pozbawienie władzy rodzicielskiej
Jeżeli Sąd pozbawi wł. rodzicielskiej to oni nadal te władze mają ale nie mogą jej wykorzystywać
Przesłanki do pozbawienia władzy rodzicielskiej:
-trwała przeszkoda wykonywaniu władzy rodzicielskiej ( skazanie rodzica na długoletnią karę pozbawienia wolności)
-jeśli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej (znęcanie się nad dzieckiem , pobicia porzucenie )
-rażące zaniedbanie swoich obowiązków względem dziecka
Skutkiem pozbawienia wł. rod. jest utrata praw i obowiązków wynikające z tej władzy.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej:
- jeśli dobro dziecka jest zagrożone
-celem ograniczenia władzy jest odnowa działania i niesienia pomocy rodzicom.
Fakultatywne pozbawienie władzy rodzicielskiej
-udzielanie pomocy rodzinie
-wykonywanie leżącej pieczy nad małoletnim
Sądowe ustalenie ojcostwa:
Ustalenie rodzica przysługuje obojgu rodzicom. Każdy rodzic może działać samodzielnie
Władza rodzicielska przysługuje tylko jednemu z rodziców gdy:
-w razie śmierci drugiego rodzica
-w razie braku pełnej zdolności do czynności prawnej jednego rodzica
-w razie pozbawienia , zawieszenia lub ograniczenia władzy jednego rodzica
Władza rodzicielska przysługuje tylko matce:
-jeśli ojcostwo nie zostało ustalone
-jeśli ojcostwo zostało ustalone przez sąd ale sąd nie przyznał władzy rodzicielskiej

Jeśli władza rodzicielska nie przysługuje żadnemu z rodziców lub rodzice są nieznani dla dziecka ustanawia się opiekuna prawnego.
Opieka
Dwa rodzaje opieki:
1. Opieka nad małoletnim
2. Opieka nad ubezwłasnowolnionym
Opieka nad małoletnim ( cechy ) :
-dobro dziecka
-powszechność
-bezpłatność
-nadzór sądu
Opieka dla małoletniego może być ustanowiona gdy:
-żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska
-rodzicie są nieznani
Władza rodzicielska nie przysługuje gdy:
-rodzice nie żyją
-władza rodzicielska jest zawieszona
-rodzice pozbawieni są praw rodzicielskich
-nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych
-Sąd nie przyznał władzy rodzicielskiej ojcu a władze nie przysługuje również matce
Na treść obowiązków składa się
-piecza nad osobą dziecka
-piecza nad majątkiem
-Przedstawicielstwo ustawowe
Opiekun – przedstawiciel prawny
Nie może być opiekunem
-osoba która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnej
-osoba pozbawiona praw publicznych
-osoba pozbawiona praw rodzicielskich lub opiekuńczych
-osoba u której istnieje prawdo podobieństwo , że nie wywiąże się należycie z obowiązków opiekuna.

Objęcie opieki następuje z chwila złożenia przyrzeczenia przed Sądem Opiekuńczym. Opiekun powinien wykonywać swoje obowiązki z należytą starannością w wobec dziecka. Do opieki stosuje się odpowiednie przepisy o władzy rodzicielskiej.
Opieka , a władza rodzicielska
-opieka z mocy samego prawa podlega nadzorowi Sądu
-opiekun musi uzyskać zgodę Sądu Opiekuńczego we wszystkich ważniejszych sprawach ( nie ma obowiązku utrzymywać tego podopiecznego z własnych środków )
Zakończenie stosunku opieki:
-zwolnienie z opieki
-ustanie opieki
Zwolnienie z opieki
-z inicjatywy opiekuna – z ważnych powodów pełnienie funkcji opiekuna stało się zbyt uciążliwe
-z urzędu – gdy stał się nie zdolny do opieki dopuszcza się czynów , zaniedbań naruszających dobro pozostającego pod opieką
Ustanie opieki następuje:
-z chwilą ukończenia 18 lat
-z chwilą przywrócenia władzy rodzicom
Opieka nad całkowicie ubezwłasnowolnionym , a nad małoletnim – różnice:
-opieka nad małoletnim ustanawia się gdy zaistnieje prawny do tego powód
-nad całkowitym ubezwłasnowolnionym nie ustanawia się opiekuna jeśli osoba ta znajduje się pod władza rodzicielską.
-opieka nad całkowitym ubezwłasnowolnionym może trwać całe życie - nie jest określona terminem.
Opieka nad całkowicie ubezwłasnowolnionym ustaje z mocy prawa:
-w razie uchylenia ubezwłasnowolnienia
-zmiany ubezwłasnowolnionego całkowitego na częściowy
Zadania opiekuna całkowicie ubezwłasnowolnionego:
-staranie o prawidłowe leczenie
-zaspokajanie potrzeb
-ochrona przed krzywdzącym działaniem ubezwłasnowolnionego ( ochrona otoczenia )
-ochrona przed wyrządzeniem krzywdy ubezwłasnowolnionemu
Przysposobienie
Stosunek pomiędzy dzieckiem (przysposobionym), a przysposobiającym, który ma jak najbardziej przypominać stosunki naturalne panujące między rodzicem, a dzieckiem
Przysposobić możemy:
-małoletniego,
-dla dobra osoby.
O przysposobieniu orzeka Sąd Rodzinny.
Warunki:
-musi być odpowiednia różnica wieku,
-muszą być dobre warunki materialne,
-gwarancja lepszego wychowania niż dotychczas.
Przysposobić może 1 os. lub małżonkowie.
Konkubinat nie ma możliwości, tylko małżonkowie mają oboje prawo przysposobić.
Przysposobiającym może być:
-osoba, która ma pełną zdolność do czynności prawnych,

Roszczenia ojca względem pasierba:
-przyczynienie się do wychowania i utrzymania dziecka,
-żądanie musi odpowiadać zasadom współżycia społ.
-niedostatek ojczyma.
Świadczenia alimentacyjane między małżonkami:
-małżonek musi znajdować się w niedostatku (ten który żąda świadczeń),
-małżonek żąda od małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia (istnieje pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego).
Nieletni (kategorie):
I. z zakresie zwalczania i zapobiegania demoralizacji- os. które nie ukończyły 18 lat,
II. w sprawach o czyny karalne- os. które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu 13 r.ż., a przed ukończ. 17r.ż.,
III. w zakresie wykorzystania środków wychowawczych i poprawczych- to os. wzg. których środki te zostały orzeczone , nie dłużej niż do ukończenia 21r.ż.
Środki stosowane wobec nieletnich:
-środki wychowawcze,
-środki poprawcze- w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym
-środek leczniczo- wychowawczy,
-kara.
Środki wychowawcze:
-upomnienie,
-nadzór kuratora, rodziców,
-zobowiązanie do określonego zadania (podjęcie nauki lub pracy, przeproszenie pokrzywdzonego),
-umieszczenie w instytucji lub organizacji powołanej do przygotowania zawodowego, w rodzinie zastępczej, w placówce opiek.-wychow.,
-skierowanie do kuratorskiego ośrodka pracy z młodzieżą.
Środek poprawczy:
-umieszczenie w zakładzie poprawczym, aby zapobiegać jego dalszej demoralizacji, popełniania przez niego dalszych przestępstw.
Środki leczniczo- wychow.:
-umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym lub innym odpowiedniku zakładu leczniczego.
Środki wychow. wobec rodziców:
- współpraca ze szkołą, poradnią psychiatryczno- pedagogiczną, zakładem pracy, lekarzem,
-poprawa warunków zdrowotnych, bytowych, wychowawczych nieletniego.
Funkcje prawa karnego:
-ochronna - chroni podmioty przed kradzieżą zabójstwem. Przepisy zawarte w tym prawie chronią podmioty
-gwarancyjna – każdy obywatel ma jasno określony zakres czynów zabronionych. Sąd zastosuje tylko taka karę jaka jest przewidziana w kodeksie
-prewencyjno – wychowawcze - kara ma nie tylko dawać represje , ale ma być wychowawcza , zapobiegawcza.
Przestępstwo czyn zabroniony pod groźba kary przez ustawę obowiązująca w momencie jego dokonania. Musi to być czyn przez sprawcę zawiniony , o większej nisz znikomej społecznej szkodliwości . Może polegać na działaniu , oraz na zaniechaniu działania. Jest zbrodnia albo występkiem
Odpowiedzialność karną-ponoszą osoby, które popełniły czyn zabroniony po ukończeniu 17 r.ż.
Wyjątek nieletni który ukończył 15 r.ż i dopuści się czynu zabronionego może odpowiadać na zasadach określonych w Kodeksie , jeżeli okoliczność sprawcy , stopień rozwoju sprawcy , jego właściwości i warunki osobiste za ty6m przemawiają , a w szczególności jeżeli poprzednio stosowane środki wychow. lub poprawcze okazały się bezskuteczne.
Właściwości osobiste sprawcy:
-wiek,
- stan zdrowia,
- stan demoralizacji,
- cechy charakteru.
Warunki osobiste sprawcy:
- rodzinne(rodzina pełna, niepełna, warunki materialne, zdrowotne),
- środowisko(grupę przestępcze),
Przestępstwa przeciwko rodzinie:
-bigamia,
-nie alimentacja,
-znęcanie się psychicznie lub fizycznie,
-rozpijanie małoletniego,
-porzucanie małoletniego poniżej 15 lat lub osoby nieporadnej ,

.

Demoralizacja – wg. Ustawy , naruszenie zasad współżycia , popełnienie czynów zabronionych , systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego i kształcenia zawodowego , używanie alkoholu lub innych środków odurzających , nierząd , włóczęgostwo , przebywanie w grupach przestępczych itp.