Jednostka Budżetowa, Zakład Budżetowy

JEDNOSTKA BUDŻETOWA -jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych, która pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadza na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
Przykłady:
- urzędy władzy oraz administracji państwowej i samorządowej,
- urzędy statystyczne,
- prokuratury, sądy i trybunały oraz areszty i więzienia,
- jednostki wojskowe, policji i Państwowej Straży Pożarnej,
- szkoły, internaty, i świetlice,
- jednostki utrzymania dróg
- zarządy gospodarki wodnej
- domy pomocy społecznej.
Charakterystyka jednostki budżetowej:
• działa na podstawie statutu,
• podstawą gospodarki finansowej jest plan dochodów i wydatków,
• jest powiązana z budżetem metodą brutto,
• poddana jest ostrym rygorom w zakresie wydatkowania środków budżetowych, co osiąga się przez niewielkie możliwości zmian w podziałach klasyfikacji budżetowej,
• tworzone są przez: ministrów, kierowników urzędów centralnych, wojewodów i organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego,
• dochody uzyskiwane np. z tytułu opłat za udostępnienie dokumentacji przetargowej; spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej, odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie, mogą gromadzić na wydzielonym rachunku dochodów własnych,
• mogą tworzyć gospodarstwa pomocnicze,
• mogą gromadzić środki w ramach funduszu motywacyjnego,
• nie posiadają osobowości prawnej,
• posiadają rachunek bieżący dochodów i wydatków,
• nie są wyodrębnione organizacyjne,
• nie oprowadza podatków i nie korzysta z kredytów
• organ likwidujący jednostkę podejmuje decyzje o dalszym losie jej mienia.

FUNDUSZ MOTYWACYJNY - środki finansowe gromadzone przez państwowe jednostki budżetowe na wyodrębnionych rachunkach bankowych z części dochodów budżetu państwa uzyskanych z tytułu przepadku rzeczy lub korzyści majątkowych pochodzących z ujawnienia przestępstw i wykroczeń przeciwko mieniu oraz przestępstw skarbowych i wykroczeń. Środki te przeznaczone będą na: nagrody dla pracowników aparatu skarbowego, celnego, policji.

ZAKŁAD BUDŻETOWY —jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania i pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych.
Charakterystyka zakładu budżetowego:
• podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy, obejmujący dochody własne, dotacje z budżetu państwa lub budżetu jednostki JST, wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodzeń, wydatki inwestycyjne, wydatki stanowiące koszty działalności oraz stan środków obrotowych i rozliczenia z budżetem,
• może otrzymywać dotacje przedmiotową w wysokości nie większej niż 50% jego wydatków (nie dotyczy to dotacji inwestycyjnych)
• nowo utworzonemu zakładowi może być przyznana jednorazowa dotacja z budżetu na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe,
• ma prawo do zatrzymania na rok następny pewnej części wygospodarowanych środków,
• przedmiotem rozliczenia z budżetem państwa jest wynik działalności -budżetowanie netto
• ma większą niż jednostka budżetowa swobodę finansową w zakresie bieżącej działalności gospodarczej, ponieważ w planie finansowym można dokonywać zmian w ciągu roku w przypadku realizowania wyższych od planowanych dochodów i wydatków - pod warunkiem, ze nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu, ani zwiększenia dotacji z budżetu,
gospodarstwa pomocnicze - tworzone przy jednostkach budżetowych poprzez wyodrębnienie organizacyjne i finansowe części jej działalności podstawowej lub ubocznej, celem powołania gospodarstw jest łagodzenie rygorów budżetowych obowiązujących jednostkę budżetową, kiedy część działalności można oprzeć na zasadzie samofinansowania (wprowadzenie opłat, komercjalizacja działalności). Podstawą gospodarki finansowej jest plan finansowy obejmujący przychody własne, dotacje z budżetu, wydatki na wynagrodzenia. Gospodarstwa wpłacają do budżetu połowę osiągniętego zysku
(warsztaty szkolne, stołówki, hotele pracownicze, zakłady produkcyjne przy zakładach karnych).
rachunek dochodów własnych - tworzony z następujących środków:
•opłat za udostępnienie dokumentacji przetargowej
•spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej
• odszkodowań i wypłat za utracone lub uszkodzone mienie będące w zarządzie lub użytkowaniu jednostki budżetowej
inne źródła (art. 22):
dochody z działalności wykraczającej poza zakres działalności podstawowej określonej w statucie (szkolenia), opłaty egzaminacyjne, za wydawanie świadectw i certyfikatów, wpisy i wypłaty z tytułu prowadzenia postępowań odwoławczych, sprzedaż zapasów mobilizacyjnych)