Polityka i samorząd

1.Czy gminy w Szwajcarii powoływane są przez kantony? Nie
2.Z kogo składa się komisja studialna? 30% i reszta mieszkańców
3.Jakie formy nadzoru stosowane są w Szwajcarii ? represyjne, współdziałania
4.Jakie warunki musi spełniać społeczeństwo lokalne ? 1) Francja-społ.lok.musi być realnymi strukturami istniejącymi na danym obszarze historycznie ukształtowanym 2) Społeczeństwa lokalne SA osobami prawa publicznego, a ich przynależność do osób publicznych wynika ze spełnienia określonych warunków ( zamieszkiwanie na danym obszarze ) 3) Wyłaniane przez społeczności lokalne w wyborach powszechnych rady lokalne, a więc organy rozstrzygające decydujące o sprawach ich zbiorowości z prezydentami na czele
5.Czy miasto powyżej 100 000 mieszkańców stanowi odrębny powiat? Tak, Szwajcaria
6.Czy władza lokalna w Anglii jest częścią władzy centralnej? Tak
7.Kto decyduje o liczbie okręgów wyborczych i granicach gminy?
8.Na jaką kadencje powoływany jest burmistrz? 6 lat Francja
9.Czy mer i jego zastępcy tworzą magistrat? Tak
10.Czy decentralizacja we Francji miała miejsce w latach 1982-1988? Tak
11.Czy przed reformami decydujący głos miał prefekt w departamencie? Tak
12.Czy w gminach do 2000 mieszkańców zachowano wybory większościowe? Tak
13.Jakie systemy wyborcze obowiązują w Niemczech?
14.O jaką zasadę opiera się nadzór we Francji? Legalności
15.Czy hrabstwo i dystrykt to struktury podstawowe w W.Brytani? Tak
16.Kto sprawuje władzę wykonawczą w kantonach? Rada kantonalna
17.Czy obywatelstwo gminne w Szwajcarii jest najważniejsze? Tak
18.Czy radę w Niemczech może zwołać 10% uprawnionych obywateli do głosowania? Tak
19.Kto sprawuje władzę wykonawczą w departamencie? Rada departamentu
20.Kto wybiera burmistrza w modelu burmistrzowskim?
21.Czy gmina kościelna ma osobowość prawną? Nie, Szwajcaria
22.Czy rada Gminy w Szwajcarii jest organem wykonawczym? Tak
23.Kto jest organem wykonawczym w kantonie? Rada kantonalna
24.Pojęcie dekoncentracji. Dekoncentracja, to przenoszenie zadań na organy niższego szczebla. Pod pojęciem dekoncentracji rozumie się również powierzenie organom niższym uprawnień do podejmowania decyzji w ściśle określonym zakresie z utrzymaniem szerokiej ingerencji organów wyższych oddanie części kompetencji władz centralnych władzom niższego szczebla
25.Pod jakim względem samorząd podlega kontroli? Legalności
26.Czy w gminie 2000 mieszkańców wybory są większościowe? Tak
27.Czy kanton powołał gminę? Nie
28.Niemcy-czy wybory są 5 przymiotnikowe? Tak
29.Czy starosta jest organem wykonawczym? Tak
30.Model niemiecki
31.Francja-kto był przed decentralizacją organem podejmującym decyzje dot.gminy?
32.Czy mieszkańcy Anglii mogą uczestniczyć w posiedzeniach komisji? Tak
33.Czy w Szwajcarii zgromadzenie ludowe odbywa się w 40% gmin? Tak
34.Model północno i południowo niemiecki.
35.Kto może zwołać posiedzenie Rady Gminy? Organ wykonawczy


Polityka Lokalna – jest rozumiana jako działalność publiczna, realizowana w ramach – w obrębie globalnego systemu politycznego.
Władza Lokalna – rozumiana jako część składowa władzy państwowej w ramach podmiotowych i przedmiotowych, przekazaną dobrowolnym jednostkom terytorialnym.
Decentralizacja – ustawowe przeniesienie zadań i kompetencji władzy ze szczebla centralnego na rzecz struktur lokalnych, które wykonując swoje kompetencje korzystają z prawnie ustalonej samodzielności ( niezależności ).
Pięć kategorii zasobów Rhodesa
1.Środki prawno – konstytucyjne – im większy jest zakres funkcji przekazanych władzom lokalnym, tym większy jest zakres działania władzy lokalnej, tym mniejsza jest zależność od władzy centralnej
2. Środki finansowe – im więcej środków finansowych jest przekazanych władzom lokalnym, tym większy jest zakres działania władzy lokalnej, tym mniejsza jest zależność od władzy centralnej.
3. Zasoby polityczne – im bardziej struktury lokalne są sformalizowane, mają charakter polityczny, im mocniej wyrażają lokalne odrębności oraz im większe jest zaangażowanie liderów politycznych struktur krajowych, tym większy jest zakres strategii działania im mniejsza jest zależność od władzy centralnej.
4. Zasoby profesjonalne – im bardziej profesjonalni są radni i pracownicy władz lokalnych oraz im większy jest zakres oddziaływania lokalnych środowisk zawodowych, tym większa jest działalność władzy lokalnej, im mniejsza jest zależność od władzy centralnej.
5. Zasoby hierarchiczne – im mniejszy jest stopień kontroli, wykonywanej przez organy centralne, tym większy jest zakres działa władzy lokalnej, tym mniejsza jest zależność od władzy centralnej.
Dwie definicje samorządu
1.Samorząd ( definicja w znaczeniu prawnym z elementem funkcjonalnym i korporacyjnym ) – jest to wykonywanie zadań administracji publicznej w sposób scentralizowany i na własną odpowiedzialność przez odrębne w stosunku od państwa podmioty, które w zakresie wykonywanych zadań nie podlegają ingerencji państwa. W tym sensie samorząd wskazuje na „ wolność od państwa ”
2.Samorząd ( definicja Schnappa w znaczeniu politycznym ) – jest to honorowe uczestnictwo osób cywilnych w wykonywaniu określonych zadań państwowych, a więc wskazuje na „ wolność do państwa ”
Cechy samorządu lokalnego:
- Władza stanowienia prawa
- Władza kadrowa
- Władza finansowa i podatkowa
- Władza organizacyjna
SZWAJCARIA- Organem władzy ustawodawczej jest Parlament
W 19-nastu kantonach władza ustawodawcza sprawowana jest w systemie demokracji mieszanej to jest przez Parlament Kantonalny oraz instytucje Referendum i inicjatywy ludowej.
W 3-ch kantonach oprócz tradycyjnych form władzy ustawodawczej istnieje tzw. Zgromadzenie Ogólne Obywateli ( którymi są wyłącznie mężczyźni powyżej 20-stego roku życia )
Organem władzy wykonawczej jest Rząd Kantonalny ( zwany również Radą Rządową ).
Władza ustawodawcza:
Przewodniczący Gminy to inaczej- prezydent, mer, syndyk.
W małych gminach do 1 tysiąca obywateli Zgromadzenie Gminy funkcjonuje bardzo dobrze, wówczas na zgromadzeniach decyduje się o preliminarzu, obrachunku ( sprawy finansowe ). W gminach powyżej 10tysięcy obywateli ( głównie kantony niemiecko – szwajcarskie ) Zgromadzenie Gminy wybiera Parlament oraz Radę Gminy jako przedstawicielstwo. Kadencja parlamentu od 2 do 4 lat.
Władza wykonawcza:
Rady Gminy w małych gminach wybierane są przez Zgromadzenie Gminy, natomiast w dużych gminach przez Parlament. Kadencja Rady Gminy trwa od 2 do 4 lat w zależności od wielkości gminy ( w sensie terytorialnym oraz liczby mieszkańców ). Skład Rady Gminy wynosi od 5 do 7 członków, każdy z nich przewodniczy określonemu wydziałowi administracyjnemu zbudowanemu na zasadzie resortowej ( branżowej ) – układ ten jest bardzo efektywny i wyraźny kompetencyjnie.
Członkowie Rady wybierają Przewodniczącego Gminy, który wykonuje swoje funkcje przez 1 rok, bez możliwości reelekcji. Przewodniczący prowadzi obrady Rady Gminy a w małych gminach może pełnić swoje funkcje odpłatnie.
Obywatelstwo: Obywatelstwo Gminne – najtrudniej je uzyskać bowiem do jego otrzymania nie wystarczy samo zamieszkiwanie na obszarze gminy, konieczne jest także wytworzenie więzi.
Obywatelstwo Kantonalne – jest dopełnieniem decyzji podjętej przez gminę.
Obywatelstwo Federacyjne – to tylko czysta formalność.
System wyborczy: Prawo czynne przysługuje Szwajcarom, którzy najpóźniej w dniu wyborów ukończyli 18 rok życia i nie są ubezwłasnowolnieni. Bierne prawo wyborcze przysługuje Szwajcarom powyżej 20 roku życia.
W Szwajcarii istnieją dwie formy demokracji bezpośredniej w administracji lokalnej:
Inicjatywa Ludowa – wniosek może złożyć nawet 1 osoba.
Referendum – instytucja istnieje od 1848 roku, może mieć charakter; obligatoryjne,fakultatywne, nadzwyczajne.
FRANCJA
WŁADZA USTAWODAWCZA
Organem uchwałodawczym w gminie jest Rada Gminy wybierana w wyborach powszechnych. Liczba radnych zależy od wielkości gminy i może ona wynosić od 9 do nawet 163 osób.
WŁADZA WYKONAWCZA
Rada Gminy wybiera przewodniczącego, który jest organem wykonawczym i nosi miano Mera.
Rada Gminy wybiera też zastępców Mera, którzy wraz z nim tworzą Magistrat – organ monokratyczny a nie kolegialny, w którym zastępcy powołani są do współpracy
WŁADZA USTAWODAWCZA
Organem uchwałodawczym jest Rada Departamentalna zwana także Generalną. Jest ona wybierana w wyborach bezpośrednich a jej kadencja trwa 6 lat przy czym co 3 lata następuje wymiana połowy składu. Rada zbiera się raz na kwartał lub częściej na wniosek 1/3 składu.
Departamenty
We Francji istnieje 100 departamentów ( wraz z zamorskim terytorium Francji ) lub 96 ( samo państwo ).
WŁADZA USTAWODAWCZA
Organem uchwałodawczym jest Rada Departamentalna zwana także Generalną. Jest ona wybierana w wyborach bezpośrednich a jej kadencja trwa 6 lat przy czym co 3 lata następuje wymiana połowy składu. Rada zbiera się raz na kwartał lub częściej na wniosek 1/3 składu.
WŁADZA WYKONAWCZA
Rada Departamentalna wybiera Przewodniczącego ( organ wykonawczy ) oraz Biuro ( tworzone przez przewodniczącego i jego zastępców w liczbie do 10 osób ) lub Zarząd na 3-letnią kadencję.
Na poziomie departamentu funkcjonuje ponadto urząd Prefekta. Jest on reprezentantem rządu, powoływanym przez prezydenta republiki.
Region
We Francji istnieje 26 regionów ( wraz z zamorskim terytorium Francji ) lub 22 ( samo państwo ).
WŁADZA USTAWODAWCZA
Od 1982 roku region posiada wyłaniany w wyborach organ zwany Radą Regionalną, wybierana w ten sam sposób co Rada Departamentalna. Podstawowymi.
WŁADZA WYKONAWCZA
Organem wykonawczym jest Przewodniczący wyłaniany przez Radę Regionalną spośród członków wraz z Biurem ( Zarządem ).
Wybory
W gminach poniżej 3,5 tysiąca mieszkańców:
-Głosowanie w systemie większościowym na listy. -System dwuturowy. -Na liście znajduje się tylu kandydatów ile jest miejsc do obsadzenia.
W gminach poniżej 2,5 tysiąca mieszkańców: -Dopuszcza się do udziału w głosowaniu listy niepełne. -Każdy wyborca może dopisać osobę na brakującą pozycję ( system spersonalizowany ).
W gminach powyżej 3,5 tysiąca mieszkańców: -Głosowanie na listy. -Jeżeli w jednej turze lista uzyska absolutną liczbę głosów otrzymuje ½ miejsc w Radzie. Pozostałe miejsca podzielone zostają według reprezentacji proporcjonalnej. -Jeżeli w pierwszej turze żadna lista nie uzyska większości bezwzględnej wówczas organizowana jest druga tura według tej samej procedury z tym, że ½ miejsc w Radzie przypada liście o największej liście głosów. -Ważnym obostrzeniem jest konieczność przekroczenia 10% progu poparcia.
Wybory do Rad Departamentalnych odbywają się identycznie, a do Regionalnych Rad w oparciu o zasadę proporcjonalności z koniecznością przekroczenia progu wyborczego.
Formy Demokracji Bezpośredniej 1) Referendum na szczeblu Centralnym:
Prawodawcze – jego wynik ma charakter obligatoryjny.
Opiniodawcze – jego wynik ma charakter fakultatywny.
2)Referendum na szczeblu Lokalnym:
Uregulowane ustawą z 26 lutego 1995 roku, ma charakter opiniodawczy i ma jedynie dostarczyć informacji o stanie poglądów mieszkańców na daną kwestie.
WIELKA BRYTANIA
Wielka Brytania składa się z czterech krain: 1)Anglia posiadająca 45 hrabstw. 2)Walia posiadająca 12 hrabstw.3)Szkocja posiadająca 33 hrabstw. 4) Irlandia Północna posiadająca 6 hrabstw. Łącznie jest 96 wszystkich hrabstw
Szkocja: Do dziś w Szkocji przetrwało 70 klanów ( odpowiedniki starożytnych wspólnot plemiennych ), takich jak: Brusów, Duglasów, Stuartów, Fergusonów. Ważne daty:1603 rok – połączenie kolonii szkockich oraz angielskich..1707 rok – połączenie parlamentów obu królestw.
Walia: 1576 rok – połączenie kolonii walijskich z angielskimi
Irlandia Północna
Irlandia Północna jest krajem wchodzącym w skład Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Jej stolicą jest Belfast. Ważne daty:1801 rok – połączenie z Anglią.1922 rok – utworzenie się Wolnego Państwa Irlandzkiego, w skład którego weszło 6 hrabstw północno – wschodniej prowincji Ulster ( pozostały one przy Zjednoczonym Królestwie ).
Wyspy Normandzkie oraz Wyspa Mann
Wyspa Mann posiada najstarszy parlament na świecie. Wyspą tą rządzi Gubernator, który jest przedstawicielem Wielkiej Brytanii oraz łączy obie wyspy. Parlament jest podzielony na dwie izby:
Izba wyższa zwana Radą Ustaw posiada 12 członków. Izba niższa posiada 24 członków, którzy są wybierani w wyborach powszechnych co 5 lat.
Anglia jest uważana za kolebkę światowego parlamentaryzmu ( 1215 rok – powstała Wielka Karta ).
-Czasy anglosaskie – powstaje pierwsza administracja lokalna, która dzieli kraj na hrabstwa, na czele których stoi szeryf ( podzielone na okręgi przetrwały do XIX wieku ). -Połowa XIV wieku – powołani zostają w hrabstwach i parafiach, Sędziowie Pokoju. -Parafia – początkowo była jednostką organizacyjną kościoła, później jednak coraz bardziej świecką Parafią kierowała Rada Parafialna, która najpierw zajmowała się nakładaniem podatków kościelnych a później lokalnych. -Nowoczesny samorząd zaczął się kształtować dopiero w latach 1834 – 1835 czyli po rewolucji burżuazyjnej.-1872 rok - powstał pakiet aktów prawnych, które wprowadziły reorganizację władzy lokalnej. Był to wówczas nowoczesny dokument ( wypełniony nowoczesną treścią ), który podzielił państwo na: Hrabstwa oraz Dystrykty i Parafie ( 10 tyś. )
Miasto Londyn: w 1963 roku, na mocy aktu prawnego uchwalony został Obszar Wielkiego Londynu z Rada Wielkiego Londynu. W 1985 roku okazało się jednak, że było to złe rozwiązanie, gdyż Rada Wielkiego Londynu była uważana za coś w rodzaju centralizacji. Spowodowało to, że w tym samym roku podzielono Londyn na 32 dzielnice, których władze są wybierane w wyborach powszechnych.
Struktura władzy lokalnej w Wielkiej Brytanii Każda z jednostek terytorialnych, poza niektórymi parafiami, posiada Rady Parafialne. Funkcje Rady Dystryktu i Hrabstwa regulują akty prawne z 1972 roku – obie Rady są radami podstawowymi oraz strukturami niezależnymi od siebie – różnią się zadaniami i liczbą osób, ale obie są najważniejszymi organami władzy lokalnej, całkowicie niezależnymi od szczebli wyższych ( niektóre decyzje wymagają jednak akceptacji władzy centralnej ).
Zasady wyborcze: Testem dla władz lokalnych są wybory samorządowe odbywające się co 4 lata. Radni wybierani są w okręgach jedno- lub wielomandatowych. Wygrywa w nich osoba która uzyska najwięcej głosów. Gdy dwie osoby uzyskają taką samą liczbę głosów o wygranej decyduje się losowo. 84% - 85% deputowanych to przedstawiciele partii ( głównie Konserwatywnej i Pracy ), a wynik wyborów jest sprawdzianem popularności partii ( np. jeśli w hrabstwach nastawionych na Torysów zaczynają wygrywać Laburzyści, to wówczas jest to znak, że polityka centralna jest źle oceniana).
Prawa wyborcze: Czynne prawo wyborcze w Wielkiej Brytanii posiada osoba, która jest członkiem wspólnoty Narodów lub Republiki Irlandii, ukończyła 18 lat oraz stale zamieszkuje Zjednoczone Królestwo.
Bierne prawo wyborcze posiada osoba, która ukończyła 21 rok życia oraz spełnia 1 z 5 warunków:
1) Znajduje się w spisie wyborców danego organu administracji lokalnej.
2) Musi zajmować jako właściciel lub dzierżawca ziemię lub nieruchomość od 12 miesięcy na terenie danego organu administracji lokalnej.
3) Jego główne lub wyłączne miejsce pracy znajdowało się przez 12 miesięcy na obszarze danej Rady.
4) Zamieszkiwanie przez 12 miesięcy na obszarze Rady.
5) W przypadku ubiegania się o członkostwo w Radzie Parafii, musi przez 12 miesięcy zamieszkiwać na terenie parafii lub 3 mile od niej.
Formy Demokracji Bezpośredniej
Instytucja demokracji bezpośredniej – nie jest rozpowszechniana w Wielkiej Brytanii. W kraju tym rozpowszechnia się demokrację przedstawicielską. Władze brytyjskie wykorzystują konsultacje – zasięganie opinii publicznej w procedurach pozareferendalnych.
NIEMCY
Powiaty -W samodzielnych landach powiaty nie występują.
-Uchwalanie ustaw o funkcjonowaniu powiatów należy do kompetencji parlamentów związkowych. -Wielkość powiatów jest zróżnicowana ( powiaty wschodnie są mniejsze – około 50 tysięcy km2 ) -Powiat traktowany jest jako swoisty związek gmin, ale gminy nie są hierarchicznie podporządkowane powiatom. -Gminy należące do danego powiatu mają obowiązek ściągać podatki i inne środki finansowe – poza tym brak tu jakichkolwiek elementów podległości. -Ze względu na różną genezę powstania poszczególnych powiatów istnieją w nich różne rozwiązania. -Pierwotnie szefem administracyjnym powiatu był urzędnik powiatowy współpracujący z pracownikami urzędów. Obecnie jest nim starosta o określonej kadencji
WŁADZA WYKONAWCZA Szefem administracji powiatowej jest Starosta wybierany na okres kadencji przez członków lub w wyborach powszechnych. Aby zostać Starostą trzeba spełnić wysokie wymagania – najlepiej być prawnikiem a idealnie sędzią
Mamy następujące rodzaje starostwa:
 Model północno – niemiecki ( Bawaria, Wittenberga ) – model dualistyczny: starosta ( od 6 do 8 lat kadencja ) + Rada.
 Ustrój Komisji Powiatowej ( Brandenburgia, Hesja, Szlezwik ) – słabsza pozycja starosty ( bieżące zawiadywanie ). Najważniejsza jest Komisja Powiatowa.
 Ustrój Dyrektorski ( Saksonia, Nadrenia, Westfalia ) – starosta pełni funkcje reprezentacyjne, wykonuje uchwały Rady Powiatowej, ma w Radzie Powiatowej prawo głosu oraz prawo veta + bardzo ważna funkcja dyrektora, który zawiaduje całą organizacją.
MODELE USTROJU GMIN W Niemczech Magistrat wybierany jest przez Radę i składa się z członków zawodowych oraz honorowych, działających pod przywództwem burmistrza.
Pozycja członków równa jest pozycji burmistrza, mają oni wydzielone kompetencje na zasadzie decernatu ( działają samodzielnie, ale pod przewodnictwem burmistrza ), przy podejmowaniu decyzji głos burmistrza jest rozstrzygający. Model Burmistrzowski –wyborcy wybieraja Radę, Rada burmistrza, który kieruje administracją gminną.Kadencja burmistrza jest zróżnicowana i oscyluje w granicach 6-12 lat.Rada może odwołać burmistrza 2/3 głosów. Model Północnoniemiecki- głównym organem jest Rada, której przewodniczy wybrany przez Radę burmistrz. Drugim organem jest dyrektor gminy kierujący administracją , który stanowi siłę równorzędną z Radą Gminy. Model Południowoniemiecki- naród wybiera radę i burmistrza, który kieruje administracją gminną. Burmistrz przewodniczy Radzie i wykonuje jej uchwały.
Zadania gminy dzielą się na: Obowiązkowe – które gmina musi wykonywać. Dobrowolne – gmina może je wykonywać w ramach swej sprawności, ale musi dysponować odpowiednimi ku temu środkami.
Zasady oraz Prawa Wyborcze
• Niemieckie systemy wyborcze:
 System Proporcjonalny – funkcjonuje w Hesji, Nadrenii – Palatynie i Saarze. To szczególna odmiana systemu blokowego, w którym wyborcy oddają głos na listy partyjne a nie na kandydatów.
 System Kumulowany – funkcjonuje w Badenii, Witenberdze i Bawarii. Wyborca dysponuje tylko tyloma głosami ile mandatów jest do obsadzenia i ma możliwość skumulowania do 3 głosów na 1 kandydata.
 System Panaszerowany – funkcjonuje w Bawarii, Witenberdze oraz Badenii. Wyborca może rozdysponować głosy między kandydatów z różnych list. Układając tym samym własną listę.
 System Większościowo – Proporcjonalny – występuje w Północnej Nadrenii i Westfalii. 50% składu radnych pochodzi z wyborów proporcjonalnych a 50% z wyborów większościowych.
W Szlezwiku i Holsztynie funkcjonuje odmiana tego systemu tzw. System Personalno – Proporcjonalny, polegający na tym, że wobec kandydatów stosuje się system personalny, a wobec list proporcjonalny. Wymagane jest przekroczenie 5% progu wyborczego.
Formy Demokracji Bezpośredniej
• Referendum nie jest zbyt popularne w Niemczech, bowiem funkcjonuje tam przekonanie, że mieszkańcy nie posiadają niezbędnej fachowości, by móc decydować o pewnych kwestiach.
• Na terytorium landów wschodnich funkcjonuje tzw. wniosek obywatelski. Składany przez co najmniej 10% uprawnionych do głosowania obywateli do Rady Gminy, która jest zobowiązana wprowadzić dany problem do porządku obrad.
• Referendum jest wiążące dla Rady Gminy jeżeli weźmie w nim udział ponad 25% obywateli gminy.
• Żądanie Obywatelskie składane jest o realizację jakiegoś przedsięwzięcia.
POLSKA
Władze ustawodawczą w Gminie sprawuje Rada Gminy lub Miasta w zależności od tego czy siedziba gminy znajduje się na obszarze posiadającym prawa miejskie
 15 w gminach do 20 tysięcy mieszkańców.
 21 w gminach do 50 tysięcy mieszkańców.
 23 w gminach do 100 tysięcy mieszkańców.
 25 w gminach powyżej 200 tysięcy mieszkańców.
+3 radnych na każde kolejne rozpoczęte 100 tysięcy mieszkańców.
-Maksymalna liczba deputowanych ustalona została na 45 osób. Ilość radnych nie jest jednak aż tak istotna, ważniejsze jest to jaką część gminy poszczególni radni reprezentują.
-Rada działa w trybie kadencyjnym, a jej kadencja wynosi 4 lata.
Rada obraduje w trybie sesyjnym. Sesje dzielą się na: Sesje zwyczajne – zwoływane przez przewodniczącego nie rzadziej niż raz na kwartał. Sesje nadzwyczajne – zwoływane na wniosek ¼ składu Rady lub burmistrza / wójta / prezydenta miasta.
WŁADZA WYKONAWCZA Władze wykonawczą w Gminie sprawuje Wójt / Burmistrz / Prezydent Miasta ( jest wówczas gdy gmina ma prawa miejskie + 100 tysięcy mieszkańców lub jeżeli przed wejściem ustawy funkcjonował prezydent ).Wójt wybierany jest w wyborach powszechnych.
Kandydat na Wójta musi spełniać następujące warunki:Posiadać prawo wybieralności. Mieć polskie obywatelstwo. Posiadać prawo wybierania do danej Rady. Ukończyć 25 lat. Nie musi być mieszkańcem gminy.
Powiaty WŁADZA USTAWODAWCZA
Władze ustawodawczą w Powiecie sprawuje Rada Powiatu. -Kadencja Rady Powiatu trwa 4 lata. -Kadencja rady rozpoczyna się z chwilą ogłoszenia wyniku wyborów, a wygasa po 4 latach.
Radę Powiatu można odwołać w wyniku referendum.
Wybieranie i odwoływanie zarządu powiatu ( od 2002 roku ). Proces wyboru wygląda następująco: Jeżeli Rada Powiatu nie dokona wyboru zarządu powiat zostaje rozwiązana z mocy prawa. Rozpisane zostają wówczas przedterminowe wybory a czas na powołanie zarządu zostaje wydłużony o 3 miesiące. Jeżeli zarząd ponownie nie zostanie wybrany Rada Powiatu ulega rozwiązaniu a jej kompetencje przejmuje osoba wskazana przez prezesa Rady Ministrów.
Zadania Rady Powiatu mają charakter enumeracji pozytywnej, a nie jak w przypadku Rady Gminy – domniemania kompetencji. Funkcje te odwzorowane zostały z zakresu gminy oraz dostosowane do potrzeb powiatu.
Władzę wykonawcza w Powiecie sprawuje Zarząd Powiatu / Prezydent Miasta na prawach powiatu.
Jest kreowany przez Radę Powiatu. W jego skład wchodzą: Starosta, Wicestarostowie, Pozostali członkowie
Zarząd Powiatu jest organem obligatoryjnym i kadencyjnym a jego kadencja upływa w momencie wyboru nowego zarządu. W skład zarządu wchodzi od 3 do 5 osób ( w tym starosta i wicestarostowie ). Zarząd Powiatu zostaje odwołany w momencie nie udzielenia mu absolutorium – odwołać można cały zarząd ( bezwzględna większością głosów ) lub starostę ( wówczas zarząd także musi podać się do dymisji ).Starosta ma szczególną pozycję. Jest on przewodniczącym organu kolegialnego, ale niektóre funkcje należą do jego wyłącznej właściwości. Do kompetencji Starosty należą m.in.:Przygotowanie porządku obrad. Przygotowanie materiałów do planowanego porządku obrad. Zapewnienie obsługi obrad. Zwoływanie posiedzeń. Przewodniczenie posiedzeniom. Pełnienie funkcji zwierzchnika powiatowej inspekcji oraz komisji do spraw Porządku Publicznego ( liczy ona 8 osób wybieranych na 3 lata, do ich kompetencji należy: ocena zagrożeń porządku i bezpieczeństwa publicznego ).
Starosta nie jest organem samorządu, organem samorządu jest Zarząd Powiatu a Starosta jest tylko jego przedstawicielem wykonującym samoistne zadania
Województwa
WŁADZA USTAWODAWCZA
Władzę ustawodawczą w województwie sprawuje Sejmik Województwa. Wyłaniany jest w wyborach powszechnych i bezpośrednich. Posiada właściwości stanowiące i kontrolne. Liczba radnych:Minimum 30 osób w województwach do 2 mln. Mieszkańców.+ 3 radnych na każde kolejne rozpoczęte 500 tysięcy mieszkańców.
Brak górnej granicy.
Sejmik Województwa działa na zasadzie większości zwykłej.Jego obrady mają charakter jawny z wyjątkiem spraw osobowych np. wybór członków zarządu. Powołuje komisje, w których nie mogą zasiadać osoby spoza Sejmiku Województwa.
Władzę wykonawczą w województwie sprawuje Zarząd Województwa. Liczy 5 osób: Marszałek. Od 1 do 2 wicemarszałków. Pozostali członkowie.
Referendum Lokalne
Po raz pierwszy o instytucji tej wspomniano w 1990 roku. Kwestię tą regulują ustawy z października 1991 roku oraz z 15 września 2000 roku ( odwołanie Rad Gmin i Powiatów oraz Sejmiku Województwa ).
Referenda dzielą się na: Obligatoryjne Odwołanie organu przed upływem kadencji ( Wójt, Rada Gminy i Powiatu, Sejmik Województwa ). Możliwość samoopodatkowania na cele publiczne.
Fakultatywne W każdej ważnej sprawie. Inicjowane przez władze.Frekwencja 30% + zasada 2/3 „za” dla ważności referendum. Cele wyraźnie określone. Procedura: Inicjator ( w gminie i powiecie jest to minimum 5 osób, w województwie jest to minimum 15 osób ). Zebranie podpisów ( w gminie i powiecie 10%, w województwie 5% ). Dla ważności referendum, frekwencja musi wynieść 3/5 a „za” musi głosować 50% + 1.
W Polsce odbyło się około 440 referendów, w tym tylko około 12% okazało się ważnych.