Konkurencja

KONKURENCJA, ekon. proces, w którym uczestnicy rynku, dążąc do realizacji swych interesów, próbują przedstawić oferty korzystniejsze od innych ze względu na cenę, jakość, warunki dostawy i in. charakterystyki, wpływające na decyzję zawarcia transakcji.; Formy konkurecji oraz jej nasilenie zależą od struktur rynkowych, w których działają konkurenci. Ulegały one zmianom w trakcie procesu rozwoju kapitalizmu. Pierwszą z nich była wolna konkurencja, która powstawała w miarę odchodzenia od merkantylizmu i dominowała do ok. 1880. Jej odzwierciedleniem w teorii ekonomii jest model konkurencji doskonałej opiera się on na założeniach: podaż jest rozdrobniona tak, iż żaden z producentów nie ma wpływu na wysokość ceny; popyt jest rozdrobniony tak, iż żaden z konsumentów nie ma wpływu na wysokość ceny; nie występują bariery wejścia i wyjścia z gałęzi; istnieje doskonały przepływ informacji, dzięki któremu producenci mogą podejmować optymalne decyzje. W konkurencji doskonałej każdy przedsiębiorca stoi przed doskonale elastyczną krzywą popytu, co oznacza, że zmiany rozmiarów jego produkcji nie mają wpływu na wysokość ceny. Po 1880, wraz z procesem koncentracji produkcji i kapitału, powstały różne formy konkurencji niedoskonałej, w której producenci stoją przed ujemnie nachyloną krzywą popytu, co oznacza, że zmiany rozmiarów ich produkcji mają wpływ na poziom ceny. Konkurencja monopolistyczna występuje między dostawcami wytwarzającymi zróżnicowane produkty i stojącymi przed wysoce elastycznymi krzywymi popytu (przykładem jest duży sklep na rogu ulicy, któremu korzystne usytuowanie pozwala na pobieranie nieznacznie wyższych cen niż np. w położonych na peryferiach supermarketach). Specyficzna odmiana konkurencji występuje w oligopolu jest to konkurencja niecenowa; polega ona na stosowaniu różnych metod popierania sprzedaży przy utrzymywaniu stabilnych cen: promowaniu produktu i znaku firmowego, zapewnieniu szerokiej dostępności produktu i dogodnych warunków zakupu (np. sprzedaż ratalna, kredyt handl.), sprawnego serwisu. Współcześnie występują wszystkie wykształcone hist. formy konkurencji. Wymuszają one racjonalne zachowania podmiotów gosp.: obniżanie koszów, wprowadzanie innowacji, przez co przyczyniają się do rozwoju gospodarczego. Ze względu na swe szczególne walory konkurencja jest chroniona przez prawo we wszystkich krajach rozwiniętych (ustawodawstwo przeciwmonopolowe).