Prawo karne i Prawo wykroczeń

Prawo karne dzielimy na :
1. Prawo karne materialne ? zespół norm prawnych określających przestępstwa czyli czyny zabronione pod groźbą kary oraz ustalających zasadę odpowiedzialności za te czyny oraz kary i środki karne stosowane wobec sprawców.
Kodeks karny (06.06.1997)
kodeks karny dzieli się na:
- część ogólna ? mówi jakie mamy kary, czym jest przestępstwo, kwestia recydywy, środki karne itp.
- część szczególna ? poszczególne typy przestępstw
- część wojskowa

2. Prawo karne wykonawcze ? zespół norm prawnych, określających zasady wykonywania kar i środków karnych oraz środków zabezpieczających oraz innych rozstrzygnięć wydawanych w sprawach karnych.
Kodeks karny wykonawczy jest ustawą właściwą w zakresie prawa karnego wykonawczego (06.06.1997)

3. Prawo karne procesowe ? zespół norm prawnych określających sposób postępowania
w sprawach o przestępstwo.
Kodeks postępowania karnego (06.06.1997)


Funkcje prawa karnego:
- funkcja subsydialna (zastępcza) ? pełni ją prawo karne w stosunku do przepisów innych dziedzin prawa. Prawo karne wkracza wszędzie tam, gdzie regulacje właściwe dla innych dziedzin prawa okazuję się niewystarczające dla ochrony stosunków społecznych oraz praw i interesów podmiotów tych stosunków.

- funkcja ochronna - prawo karne chroni stosunki społeczne i prawa podmiotów tych stosunków.

- funkcja gwarancyjna ? funkcja ta wyraża się w naczelnych zasadach prawa karnego.
a) nullum crimen sine lege ? nie ma przestępstwa bez ustawy ? znamiona przestępstwa muszą być określone w ustawie.
b) nulla poena sine lege ? nie ma kary bez ustawy ? sąd może stosować wyłącznie kary określone w ustawie.
c) lex retro non agit ? prawo nie działa wstecz.

- funkcja afirmacyjno ? motywacyjna ? prawo karne określa standardy postępowania w społeczeństwie (nakazy i zakazy).

- funkcja prewencyjno wychowawcza ? celem kary i innych środków karnych jest zapobiegawczo ? wychowawcze oddziaływanie zarówno na sprawcę przestępstwa (prewencja indywidualna) jak i na ogół społeczeństwa (prewencja ogólna).

- funkcja sprawiedliwościowa ? stosowanie prawa karnego powinno zaspokajać społeczne poczucie sprawiedliwości .

- funkcja kompensacyjna ? prawo karne powinno uwzględniać interesy ofiar przestępstw, poprzez stosowanie np. obowiązek naprawienia szkody.


Źródła prawa karnego:
1. Ustawa.
2. Konwencje międzynarodowe.
3. Akty niższego rzędu (rozporządzenia, zarządzenia, nie stanowią źródeł prawa karnego, ale mają charakter dopełniający).
4. Orzecznictwa sądowe ? ma charakter pomocniczy.
5. Poglądy nauki ? mają wpływ na orzecznictwo.


Przepis części szczególnej kodeksu karnego składa się:
1. Dyspozycja - zespół znamion określających dny typ przestępstwa.
2. Sankcja ? kara.


Wykładnie w sprawie karnej. (wykładnia ? interpretacja)
1. Wykładnie ze względu na podmiot jej dokonujący:
-wykładnia autentyczna ? polega na wiążącym wyjaśnieniu w ustawie pojęć przez nią używanych
-wykładnia sądowa - jest dokonywana przez sąd najwyższy oraz sądy apelacyjne, których zadaniem jest kształtowanie jednolitej wykładni interpretacji prawa.
-wykładnia naukowa ? dokonywana przez doktrynę przedstawicieli nauki formie podręczników, artykułów, komentarzy do ustaw.

2. Metody wykładni.
- wykładnia językowa (literalna, semantyczna, gramatyczna) ? polega na wyjaśnieniu
pojęć użytych w ustawie, przepisach na podstawie znaczenia jakie nadaje się im w
języku polskim

- wykładnia logiczna ? oparta schematami wnioskowania
* dedukcyjna ? wnioskowanie z większego na mniejsze
* z mniejszego na większe
* przeciwieństwa ? z większego na mniejsze i z mniejszego na większe

- wykładnia celowościowa ? polega na wyjaśnieniu treści przepisu (sensu przepisu) poprzez ustalenie celu jaki chciał osiągnąć ustawodawca
- wykładnia systemowa - polega na wyjaśnieniu treści przepisu (sensu przepisu) na podstawie jego miejsca i funkcji w systemie prawa karnego -wykładnia historyczna ? polega na wyjaśnieniu treści przepisu na podstawie jego genezy i ewolucji
-wykładnia prawno ? porównawcza ? polega na wyjaśnieniu treści przepisu na podstawie jego porównania z przepisami w innych systemach prawa


Obowiązywanie ustawy karnej pod względem czasu.
1. Czas popełnienia przestępstwa (art.6 KK) ? to czas w którym sprawca działał lub
zaniechał działania, do którego był zobowiązany.

2. Zagadnienia w kwestiach zmiany ustawodawstwa (art.4 KK) ? jeżeli w czasie
orzekania obowiązują inne przepisy niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się nowe przepisy, chyba że stare są względniejsze dla sprawcy.


Obowiązywanie ustawy co do miejsca i osob.

1. Miejsce popełnienia przestępstwa ? to miejsce, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był zobowiązany albo gdzie skutek przestępny nastąpił lub wg zamiaru sprawcy miał nastąpić.

2. Zasada terytariolności (art.5 KK) ? w Polsce ustawę karną stosuje się do sprawcy,
który popełnił czyn zabroniony na terytorium RP, jak również na polskim statku
wodnym lub powietrznym.


3. Odpowiedzialność za przestępstwa popełnione zagranicą (art.109 KK)
- zasada narodowości podmiotowej (zasada obywatelstwa) ? polską ustawę karną
stosuje się do obywatela polskiego, który popełnił przestępstwo zagranicą.

- zasada narodowości przedmiotowej (art.110 KK) ? polską zasadę karną (KK) stosuje się do cudzoziemca, który popełnia przestępstwo zagranicą pod warunkiem, że czyn ten jest uznany za przestępstwo w miejscu jego popełnienia i należy do określonej
kategorii przestępstw.
Przeciwko interesom RP, obywateli polskich, w charakterze terrorystycznym.

- zasada narodowości przedmiotowej (obostrzona) ? polską ustawę karną stosuje się do cudzoziemca, który popełnia zagranicą określonej kategorii przestępstw, popełnia określone przestępstwa (przeciwko bezpieczeństwu wewnętrznemu lub zewnętrznemu RP ) niezależnie od tego, czy czyn ten stanowi przestępstwo w miejscu jego popełnienia.

Definicja przestępstwa.
Przestępstwo ? czyn człowieka zabroniony pod groźbą kary przez obowiązującą ustawę, która określa jego znamiona, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym nie znikomy.

Przestępstwa dzieli się na :
1. Zbrodnie ? czyny zagrożone karą pozbawienia wolności od lat 3.
2. Występki ? czyny zagrożone karą grzywny (powyżej 30 stawek dziennych, stawka dzienna = 30 zł ), karą ograniczenia wolności powyżej 1 miesiąca do 15 lat.

Znamiona (cechy ) przestępstwa:
- przestępstwo musi mieć skutek
- czas popełnienia przestępstwa ? czyn zabroniony określa się w czasie, w którym działał sprawca lub zaniechał działania
- miejsce popełnienia przestępstwa ? czyn zabroniony określa w miejscu, w którym działał sprawca lub zaniechał działania

okres jurysdykcyjny ? okres, w którym obowiązuje prawo, mieści się na terenie administracyjnym RP

nowelizacje ? uzupełnienia

formy stawialne ? przygotowanie, usiłowanie (gdy zachowanie sprawcy zmierza bezpośrednio do skutku przestępczego, który nie następuje)




ZANMIONA PRZESTĘPSTWA ? to zespół cech charakterystycznych, tworzących zarys typu przestępstwa.
Ustawowe znamiona (określone w Kodeksie Karnym)

1. Podmiot przestępstwa ? to podmiot, który posiada zdolność do zawinienia.
Zdolność do zawinienia posiada 2 elementy:
a) osiągnięcie wieku odpowiedzialności karnej (od 17 lat, art.10 KK), może być od 15 lat, kiedy popełnia najcięższe zbrodnie
b) zdolność do rozumienia znaczenia swojego czynu i pokierowania swoim postępowaniem

NIELETNI ? osoba poniżej 17-tego roku życia
MŁODOCIANY ? osoba, która w czasie popełnienia czynu nie ukończyła 21-ego roku życia, a w czasie orzekania w I instancji, to taka, która nie ukończyła 24-ego roku życia.


Przestępstwa ze względu na podmiot dzielmy na:
- powszechne ? (ogólno sprawcze) ? może być popełnione przez każdą osobę zdolną do
zawinienia. Są oznaczone za pomocą zaimka ?kto?.
- indywidualne ? to takie, które mogą być popełnione przez osobę posiadającą szczególne
właściwości określone w ustawie.
np. Matka, która zabija dziecko pod wpływem przebiegu porodu.


2. Strona podmiotowa ? polega na podziale na winę umyślną i nieumyślną.

WINA ? zarzucany z punktu widzenia prawa karnego stosunek sprawcy do realizacji znamion czynu zabronionego (przestępstwa).

ZBRODNIA ? można ją popełnić tylko umyślnie.

WYSTĘPEK ? można popełnić umyślnie, a nieumyślnie , gdy ustawa tak stanowi

art. 155 KK ? nie umyślne zabicie człowieka


Postacie winy:
- wina umyślna ? istota winy umyślnej, to zamiar popełnienia przestępstwa
* zamiar bezpośredni ? polega on na tym, że sprawca chce popełnić przestępstwo.
Musi swoja wolą świadomością obejmować zamiar popełnienia przestępstwa.

* zamiar ewentualny ? polega na tym, że sprawca wprawdzie nie chce popełnić czynu zabronionego, ale przewiduje realną możliwość jego popełnienia i na nią się godzi.

- wina nieumyślna ? polega naruszeniu reguł ostrożności
* lekkomyślność ? polega, na tym, że sprawca uświadamia sobie możliwość popełnienia czynu zabronionego, ale bezpodstawnie przypuszcza, że tego uniknie

*niedbalstwo ? jest najłagodniejszą winą jaka występuje, polega na tym, że sprawca nie przewiduje możliwości popełnienia czynu zabronionego, chociaż mógł i powinien przewidywać.

- wina kombinowana (mieszana) ? polega na takim połączeniu winy umyślnej lub nieumyślnej z winą nieumyślną, w którym znamiona typu podstawowego objęte są winą umyślną lub nieumyślną, natomiast następstwa czynu zawsze winą nieumyślną.



3. Przedmiot przestępstwa.

Rodzajowy przedmiot ochrony ? jest to zbiór norm prawnych chronionych dobra tożsame (analogiczne) pod względem rodzajowym np. przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu.

Indywidualny przedmiot ochrony ? to dobra prawne będące przedmiotem ochrony danego przepisu prawa karnego.
Mamy również bliższy i dalszy przedmiot ochrony.

Przestępstwo podobne ? przestępstwo tego samego rodzaju, popełnione z użyciem przemocy lub groźby jej użycia w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Przedmiot wykonawczy ? to dobro, które jest przedmiotem zamachu.


4. Strona przedmiotowa.

Zaniechanie - powstrzymywanie się od wymaganego działania.

Podział przestępstwa ze względu na skutek:
* przestępstwa skutkowe (materialne) ? polegają na tym, że wywołanie przez sprawcę określonych skutków, należy do znamion ustawowych przestępstwa
*przestępstwa bez skutkowe (formalne) ? do ich dokonania nie jest konieczne
wystąpienie żadnego skutku, karalne jest bowiem samo zabronione zachowanie się

5. Typu przestępstwa.

- typ podstawowy ? postać zasadnicza przestępstwa ? art. 148 1 KK
- typ kwalifikowany ? jest tworzony na szczególne okoliczności czynu, sposób działania sprawcy, jego motywację ? art. 148 2, 3 KK
- typ uprzywilejowany ? mówi o zabójstwie w efekcie usprawiedliwionym - art. 148 4 KK

Związek przyczynowo ? skutkowy ? to takie powiązanie zjawisk, w którym jedno wynika z drugiego, a bez zaistnienia pierwszego, drugie by nie nastąpiło.

6. Okoliczności uchylające bezprawność, kontratypy ? uchylenie bezprawności czynu
wiąże się z tym, że ustawodawcą bądź uznaje ukaranie sprawcy za niecelowe, bądź
uznaje czyn za usprawiedliwiony.

Kontratypy:
- obrona konieczna
- stan wyższej konieczności
- ryzyko nowatorstwa ? art. 27 KK
- ryzyko sportowe (kontratyp poza ustawowy) ? zabieg leczniczy (poza ustawowy) ?
- szczególne uprawnienia i obowiązki (poza ustawowe) np. wychowawcze karcenie
nieletnich, normy obyczajowe, samopomoc legalna

7. Okoliczności uchylające winę:
? błąd co do znamion art. 28 1 KK
? błąd co do prawa ? nieświadomość bezprawności art. 30 KK
? błąd co do kontratypu ? art. 29 KK
? niepoczytalność i poczytalność ograniczona ? art. 31 KK
? działanie w warunkach rozkazu
? to stan wyższej konieczności z art. 26 2

8. Formy popełnienia przestępstwa.
a) formy stadialne przestępstwa:
- przygotowanie art. 16 1 KK ? przygotowanie do popełnienia przestępstwa nie jest karalne
- usiłowanie art. 13 KK ? usiłowanie zachodzi wtedy, kiedy sprawca w zamiarze popełnienia czynu zabronionego, bezpośrednio zmierza do jego wykonania, które jednak nie następuje, usiłowanie jest karalne, kara jest taka jak popełnienie przestępstwa
* usiłowanie udolne ? jest możliwe do dokonania, gdyby nie wystąpiły jakieś przeszkody
* usiłowanie nieudolne ? zachodzi wtedy, gdy dokonanie przestępstwa jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim przestępstwa lub ze względu na użycie niewłaściwego środka
- dokonanie

b) formy zjawiskowe ( art. 18)
- sprawstwo
indywidualne - sprawca sam realizuje wszystkie znamiona przestępstwa kierownicze ? zachodzi wtedy, gdy dana osoba kieruje realizacją czynu zabronionego przez inną osobę lub ma możliwość panowania nad akcją przestępczą
polecające ( z polecenia) ? zachodzi wtedy, gdy dana osoba wykorzystuje
uzależnienie, innej osoby (osób) od siebie i wydaje jej (im) polecenie wykonania przestępstwa, ale nie kieruje przebiegiem akcji
współsprawstwo ? zachodzi, gdy dwie lub więcej osób działa w porozumieniu, którego treścią jest wspólne popełnienie przestępstwa
podżeganie ? nakłanianie innej osoby do popełnienia przestępstwa, wymiar kary jest taki sam jak za dokonanie
pomocnictwo ? polega na ułatwieniu innej osobie popełnienia przestępstwa poprzez dostarczenie narzędzi, informacji, rady itp. , wymiar kary jest taki sam jak za dokonanie


Czyny współkarane następcze - to gdy ktoś po dokonaniu czyny zabronionego popełnia jakieś inne wykroczenie ale dlatego, że korzysta z owoców pierwszego wykroczenia, czynu zabronionego.


Zbieg przestępstw i zbieg przepisów.

Przestępstwo ciągłe (czyn ciągły) - dwa lub więcej zachowań podjętych w krótkich odstępach czasu w realizacji z góry powziętego zamiaru, uważa się za jedno przestępstwo.

Ciąg przestępstw (art. 91 KK ) ? jeżeli sprawca popełnia w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł chociażby nieprawomocny wyrok co do któregokolwiek z nich, sąd orzeka jedną karę na podstawie przepisu, którego znamiona każde z tych przestępstw wyczerpuje w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

Przestępstwo trwałe ? tworzenie i utrzymywanie pewnego stanu rzeczy przez pewien okres czasu.

Realny zbieg przestępstw (rzeczywisty) - (art. 85 ? 86 KK) ? zachodzi wtedy, jeżeli sprawca popełnia dwa lub więcej przestępstw, które są łącznie rozpoznawane w jednym postępowaniu, w takiej sytuacji sąd orzeka karę łączną biorąc pod uwagę kary wymierzone z osobna za każde przestępstwo.
Sąd orzeka karę łączną w oparciu o zasadę aspiracji ? od najwyżej z wymierzonych kar do ich sumy.


ZBIEG PRZEPISÓW
Zbieg pozorny (pomijalny) ? jeden czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch lub więcej przepisach, ale na podstawie reguł wykładni właściwa jest kwalifikacja prawna na podstawie tylko jednego przepisu.

Reguły wykładni:
- zasada specjalności ? przepis szczególny wyłącza zastosowanie przepisu ogólnego
- zasada konsumpcji (pochłaniania) ? jeden przepis zawiera w sobie okoliczności objęte znamiona drugiego przepisu


Zbieg rzeczywisty przepisów (kumulatywny) ? art. 11 KK ? zachodzi wtedy, gdy jeden czyn wyczerpuje znamiona dwóch lub więcej przepisów, ale przepisy te nie pozostają względem siebie w stosunku specjalności lub pochłaniania. W takiej sytuacji sąd skazuje sprawcę na podstawie przepisu przewidującego najwyższą karę.

System kar i środków karnych.
Katalog kar:
a)grzywna ? system stawek dziennych, dwuetapowy, najpierw sąd określa liczbę stawek dziennych (10 ? 360, czasem do 540) ? pierwszy etap, uwzględnia wagę przestępstwa, drugi etap ? określenie wartości jednej stawki (od 10 zł do 2000 zł)
b)ograniczenie wolności (od 1 miesiąca do 15 lat) ? wymiar kary od 1 do 12 miesięcy, ma dwie postacie:
- nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne, wskazane przez
sąd, w wymiarze od 20 do 40 godzin miesięcznie
- potrącenie z wynagrodzenia za pracę w wysokości od 10 % do 25% w
stosunku miesięcznym, bądź na rzecz państwa, bądź na określony cel społeczny
W czasie odbywania kary ograniczenia wolności:
- skazany nie może zmieniać miejsca stałego pobytu bez zgody sądu
- ma obowiązek składania wyjaśnień co do przebiegu odbywanej kary
- obowiązek wykonywania pracy wskazanej przez sąd
Sąd może też nałożyć inne obowiązki:
- oddać pod nadzór kuratora, osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji, organizacji społecznej
- inne obowiązki probacyjne (art.77 KK) np. przeproszenie poszkodowanego, łożenie na poszkodowanego itp.
c) pozbawienie wolności od 1 miesiąca do 15 lat
d) 25 lat pozbawienia wolności ? po 15 latach może nastąpić warunkowe, przedterminowe zwolnienie e)
e) dożywotnie pozbawienie wolności
Zakłady karne ? system otwarty, półotwarty, zamknięty
art. 58 3 KK ? zasada wyjątkowości

Środki karne:
-pozbawienie praw publicznych
-zakaz zajmowania określonych stanowisk, wykonywania zawodu, prowadzenia działalności gospodarczej
-zakaz działalności związanej z edukacją
-obowiązek powstrzymywania się w określonych środowiskach, miejscach, zakaz kontaktowania się z pewnymi osobami, zakaz zmiany miejsca stałego pobytu bez zgody sądu, zakaz prowadzenia pojazdu
-przepadek przedmiotu (art. 44 KK)
-przepadek korzyści lub jej równowartości (art. 45 KK)
-obowiązek naprawienia szkody
-nawiązka
-świadczenie pieniężne (art. 49 KK)
-publikacja wyroku ? podanie wyroku do publicznej wiadomości

Środki probacyjne ? poddanie próbie:
1. Warunkowe zawieszenie wykonania kary ? przesłanki stosowania tego środka (art. 65 KK):
a)orzeczona kara nie przekracza 2 lat pozbawienia wolności
b)jest to wystarczające dla osiągnięcia celów kary, w szczególności zapobieżenia powrotu do przestępstwa
c)istnieje pozytywna prognoza kryminologiczna tzn. sprawca nie popełni ponownie przestępstwa i nie będzie naruszał porządku prawnego, bierze pod uwagę: postawę sprawcy, warunki i właściwości osobiste, dotychczasowy sposób życia, zachowanie się po popełnieniu przestępstwa


Sąd zawiesza wykonanie kary na okres próby, który wynosi:
- od 2 do 5 lat ? przy karze pozbawienia wolności
- od 1 do 3 lat ? dla kary ograniczenia wolności lub grzywny - Sąd może nałożyć obowiązki próby w tym dozór kuratora oraz obowiązki z art. 72 KK
- Sąd może zarządzić wykonanie kary gdy:
- sprawca popełni inne przestępstwo
- rażąco narusza porządek prawny
- uchyla się od nadzoru lub innych obowiązków

Sąd zarządza wykonanie kary, gdy sprawca popełnia przestępstwu umyślne.

Skazanie ulega zatarciu po 6 miesiącach od zakończenia próby.
1. Warunkowe umorzenie postępowania ( art. 66 KK) ? przesłankistosowania:
- czyn jest zagrożony arą nie przekraczającą 3 lat
- wina i szkodliwość społeczna czynu nie są znaczne
-sprawca nie był dotąd karany za przestępstwo umyślne
- istnieje pozytywna prognoza kryminologiczna

Okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości.
Okres próby od 1 do 2 lat.
Obowiązki próby:
- obowiązek naprawienia szkody, przeprosiny
- może nałożyć pozostałe obowiązki z art. 72 KK
Sąd podejmuje umorzone postępowanie, jeżeli sprawca popełnia przestępstwo umyślne, na które został wcześniej skazany. (art. 68 KK)


1. Warunkowe, przedterminowe zwolnienie.
- pozytywna prognoza kryminologiczna
- sprawca odbył

Okres próby to czas pozostały do odbycia kary, nie krótszy niż 2, nie dłuższy niż 5 lat.

Recydywa - ponowne lub wielokrotne popełnianie przestępstwa przez tego samego sprawcę.
a) recydywa szczególna ? recydywa w typie podstawowym (zwykłym) ? zachodzi wtedy, gdy sprawca skazany za przestępstwo umyślne w ciągu 5 lat od odbycia kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności popełnia umyślne przestępstwo. Sąd może w takiej sytuacji wymierzyć karę w wysokości do górnej granicy ustawowej zwiększonej o połowę ( art. 64 KK 1 i 2)
b) recydywa ogólna ? powrót do przestępstwa po uprzednim skazaniu
c) multirecydywa ? zachodzi wtedy, gdy sprawca uprzednio skazany w warunkach recydywy szczególnej podstawowej, który odbył łącznie co najmniej rok pozbawienia wolności w ciągu 5 lat po odbyciu ostatniej kary, popełnia ponownie umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, zgwałceniu, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przeciwko mieniu z użyciem przemocy lub groźby jej użycia

W takiej sytuacji sąd wymierza karę powyżej dolnej granicy, a może ją wymierzyć do górnej granicy zwiększonej o połowę.

Dyrektywy wymiaru kary (środków karnych):

Sądowy wymiar kary ? polega na określeniu kary wobec sprawcy przestępstwa.

Ustawowy wymiar kary ? to wymiar kary odpowiadający wysokości sankcji przewidzianych w kodeksie.

Zasady (dyrektywy) sądowego wymiaru kary:
- dyrektywa swobody sądu przy wymiarze kary. Sąd wymierza karę wedle swojego uznania.
- indywidualizacja kary ? polega na dostosowaniu kary
- zasada humanitaryzmu ( art. 3 KK) ? kary można stosować z zastosowaniem
humanitaryzmu
- dyrektywa preferencji kar nie izolacyjnych (art. 51 KK)

Dyrektywy ustawowego wymiaru kary:
- dyrektywa sprawiedliwości kary ? kara powinna być współmierna do winy i społecznej
szkodliwości czynu
- dyrektywa prewencji ogólnej ? polega na społecznym oddziaływaniu kary
- dyrektywa prewencji indywidualnej (szczególnej) ? przy wymiarze kary należy
uwzględniać jej cel zapobiegawczy i wychowawczy
- nadzwyczajne złagodzenie kary (art. 60 KK) ? polega ono na wymierzeniu kary poniżej
dolnej granicy ustawowego zagrożenia lub kary łagodniejszego rodzaju.

Odstąpienie od wymierzenia kary ? polega na odstąpieniu od wymierzenia kary w całości albo na orzeczeniu środka karnego (art. 59 KK)

Środki zabezpieczające - środki o charakterze izolacyjno-leczniczym i rehabilitacyjnym:
- umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym
- umieszczenie w zakładzie karnym, w którym stosuje się środki lecznicze lub rehabilitacyjne
- umieszczenie w zakładzie zamkniętym lub leczenie ambulatoryjne wobec sprawców

przestępstw wobec wolności seksualnej
- umieszczenie w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego

Przedawnienie.
a) przedawnienie karalności
- zabójstwo ? 30 lat
- inna zbrodnia ? 20 lat
- przestępstwo zagrożone 3 latami pozbawienia wolności ? 10 lat
- czyn zagrożony ograniczeniem wolności i grzywną - 3 lata
- przestępstwo zagrożone poniżej 3 latami pozbawienia wolności - 5 lat

b) przedawnienie wykonania kary ? nie można wykonać kary jeżeli od uprawomocnienia się
wyroku minął określony czas.
Terminy:
- 30 lat ? skazanie na karę powyżej 5 lat ( 25 lat lub dożywocie)
- 15 lat ? skazanie na karę poniżej 5 lat
- 10 lat ? jeżeli był skazany na inną karę


Zatarcie skazania ? polega na uznaniu skazania za niebyłe (usunięcie wpisu z rejestru).
Zatarcie skazania następuje:
- na podstawie decyzji prezydenta (prawo łaski)
- z mocy prawa
* depenalizacja
* pozytywny upływ okresu próby
- upływ od daty wykonania kary: 10 lat, przy karze 25 lat pozbawienia wolności,
dożywotniego pozbawienia wolności i karze pozbawienia wolności, 5 lat przy karze
grzywny lub ograniczenia wolności, 1 rok, gdy odstąpiono od wymiaru kary
- na mocy decyzji sądu ? na wniosek skazanego, możliwe jest zatarcie skazania już po
upływie 5 lat, jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego, a orzeczona kara nie
przekracza 3 lat

Ułaskawienie ? indywidualny akt łaski, przysługuje prezydentowi.

Abolicja - to nakaz umorzenia lub zakaz wszczęcia postępowania w skutek uchylenia karalności pewnych czynów.

Amnestia ? zbiorowy akt łaski, który polega na darowaniu lub złagodzeniu prawomocnie orzeczonych kar.


PRAWO WYKROCZEŃ

Prawo wykroczeń dzieli się na materialne i procesowe.

Materialne prawo wykroczeń ? określają zasady, odpowiedzialności za wykroczenie, kary, środki i określają jakie czyny są wykroczeniami.

Procesowe prawo wykroczeń ? regulują postępowanie organów procesowych, obowiązki, zasady tego postępowania.

Rozgraniczenie przestępstw i wykroczeń:
- kryterium rozgraniczenia prawnego
- kryterium społecznej szkodliwości czynu
- kryterium odrębności procesowej

WYKROCZENIE ? czyn zabroniony, wypełniający znamiona określone w ustawie, obowiązującej w czasie jego popełnienia, społecznie szkodliwy, którego sprawcy można przypisać winę.

Zasady stosowania prawa wykroczeń (art. 4 KW)
- czas popełnienia wykroczenia - czyn zabroniony określa się w czasie, w którym działał sprawca lub zaniechał działania
- miejsce popełnienia wykroczenia - czyn zabroniony określa w miejscu, w którym działał sprawca lub zaniechał działania
- zasada terytorialności - w Polsce ustawę karną stosuje się do sprawcy,
który popełnił czyn zabroniony na terytorium RP, jak również na polskim statku
wodnym lub powietrznym.

Obrona konieczna i stan wyższej konieczności ? kontratypy ? okoliczności uchylające bezprawność.

Okoliczności uchylające winę :
- niepoczytalność i poczytalność ograniczona
- błąd co do znamion (faktu)
- błąd co do prawa ? nieświadomość bezprawności

Zasada wykroczenia:
- podmiot
*powszechne
*indywidualne
- strona podmiotowa

Zasada prawa wykroczeń ? wykroczenia można popełnić zarówno umyślnie jak i nieumyślnie, chyba że przepis przewiduje odpowiedzialność tylko z winy umyślnej.

Podział na:
- materialne
- formalne

Formy popełnienia wykroczenia:
a) stadialne:
- przygotowanie
- usiłowanie
- dokonanie
b) zjawiskowe


Kary:
- kara aresztu od 5 do 30 dni, najwyższa z kar
- kara ograniczenia wolności ? 1 miesiąc, ma dwie postacie ;
* nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne, wskazane przez
sąd, w wymiarze od 20 do 40 godzin miesięcznie
* potrącenie z wynagrodzenia za pracę w wysokości od 10 % do 25% w
stosunku miesięcznym, bądź na rzecz państwa, bądź na określony
cel społeczny
- kara grzywny ? kwotowo od 20 zł do 5000 zł, może być orzekana jako kara samoistna, może
nastąpić również zamiana grzywny na inna karę
- nagana ? ma charakter wychowawczy, powinna być stosowana z innymi środkami karnymi
(art. 36 KW)

Środki karne:
- zakaz prowadzenia pojazdu
- przepadek przedmiotu
- nawiązka
- publikacja wyroku
- obowiązek naprawienia szkody
- inny sposób wskazany w przepisie szczególnym

Przepisy prawa wykroczeń muszą przewidywać środki karne.

Środki oddziaływania wychowawczego:
- pouczenie, ostrzeżenie, zwrócenie uwagi lub zastosowanie innych środków oddziaływania wychowawczego

Środki prowacyjne w prawie wykroczeń (art. 42 i następne KW) ? warunkowe zawieszenie kary aresztu:
- przesłanki
- pozytywna prognoza kryminologiczna

Okres próby od 6 miesięcy do roku.
Nie stosuje się do:
-sprawców wykroczeń o charakterze chuligańskim
- sprawców, którzy w ciągu 2 lat przed popełnieniem wykroczenia byli karani za podobne przestępstwo lub wykroczenie.

Sąd zarządza obligatoryjnie zarządzenie kary, gdy w okresie próby popełnił podobne przestępstwo lub wykroczenie.
Sąd fakultatywnie zarządza wymierzenie kary, gdy ktoś popełnił inne przestępstwo lub wykroczenie.

Recydywa w prawie wykroczeń:
- szczególna (podstawowa) ? dotyczy uprzedniego ukarania za przestępstwo lub wykroczenie podobne. (art. 33 4 KW)
- multirecydywa ? sąd może wymierzyć karę aresztu sprawcy czynu, zagrożonego nawet karą łagodniejszą, który został co najmniej dwukrotnie ukarany za podobne wykroczenie umyślne i ciągu dwóch lat od ostatniego ukarania, ponownie popełnia podobne wykroczenie umyślne

Przedawnienie:
- przedawnienie karalności wykroczenia to rok od jego popełnienia, jeżeli w tym czasie zostało popełnione wykroczenie to dwa lata
- przedawnienie wykonania kary ? 3 lata od uprawomocnienia się orzeczenia

Zbieg przestępstw i wykroczenia:
- pozorny zbieg przestępstwa i wykroczenia ? występuje w sytuacji, gdy znamiona wykroczenia są częścią składową znamiona przestępstwa ? zasada pochłaniania
- rzeczywisty zbieg przestępstwa i wykroczenia ? czyn wyczerpuje zarówno znamiona przestępstwa jak i wykroczenia, ale nie następuje pochłanianie jednego przepisu przez drugi. Sąd orzeka równocześnie karę i za przestępstwo i za wykroczenie, z tym, że jeżeli orzeczono karę tego samego rodzaju wykonuje się karę surowszą.

Zbieg przepisów i zbieg wykroczeń:
- realny zbieg wykroczeń ? zachodzi wtedy, jeżeli sprawca popełnia dwa lub więcej wykroczeń, które są łącznie rozpoznawane w jednym postępowaniu, w takiej sytuacji sąd orzeka karę łączną biorąc pod uwagę kary wymierzone z osobna za każde wykroczenie.
- zbieg przepisów :
* zbieg pozorny - jeden czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch lub więcej przepisach, ale na podstawie reguł wykładni właściwa jest kwalifikacja prawna na podstawie tylko jednego przepisu (art. 94-95 KW)
*zbieg rzeczywisty - zachodzi wtedy, gdy jeden czyn wyczerpuje znamiona dwóch lub więcej przepisów, ale przepisy te nie pozostają względem siebie w stosunku specjalności lub pochłaniania. W takiej sytuacji sąd skazuje sprawcę na podstawie przepisu przewidującego najwyższą karę.