Uzależnienia

UZALEŻNIE

Uzależnienie - nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji. W praktyce określenie to posiada kilka znaczeń . Wspólną ich cechą jest utrata zdolności autoregulacji, która prowadzi do rozległych konsekwencji natury fizycznej , psychologicznej i społecznej .
Toksykomania ? ujmowana jest najczęściej jako przyjmowanie substancji chemicznych , syntetycznych lub naturalnych , mający szkodliwy wpływ na organizm i psychike jednostki ,wykazujący jako patologiczny charakter przyzwyczajenia do przyjmowania określonego środka. Stanowi nadmierne używanie lub nałogowe nadużywanie środków leczniczych , jednakże nie w celu leczniczym , oraz innych środków syntetycznych lub naturalnych ? odurzających lub nie odurzających działających relaksującą lub pobudzająco ,ale zawsze szkodliwie na organizm człowieka . Przy czym środki odurzające to te, które wywołują stan odurzenia i mogą spowodować ujemne skutki dla fizycznego lub psychicznego zdrowia ludzkiego , zaś w definicji środków uzależniających akcentuje się ich wspólną cechę -zdolność potencjalnego wywołania u pewnych osobników stanu psychicznego , określanego jako uzależnienie psychiczne .
Pojecie uzależnienia nie będzie do końca jasne, jeśli nie dokonamy różnicującego opisu dwóch następujących pojęć ? nałogu i nawyku.
Nałóg ? poczucie przymusu w zakresie używania określonego środka ? odurzania się -, powiązane z koniecznością zwiększenia jego dawki , co wiąże się też z uzależnieniem fizycznym , a więc pojawienie się głodu narkotycznego i objawów odstawienia oraz z wystąpieniem poważnych konsekwencji dla psychicznego funkcjonowania jednostki oraz negatywnych skutków w życiu osobistym i społecznym .
Nawyk ? swoiste przyzwyczajenie, silne pragnienie, nieprzeparta chęć odurzania się, ale nie powiązane z koniecznością zwiększenia dawki środka i bez wystąpienie uzależnienia fizycznego (związany jest z uzależnieniem psychicznym oraz powoduje mniejszy zakres uszkodzeń w życiu osobowym i społecznym jednostki.
Czasami pojęcie nałogu używa się w szerszym znaczeniu dla określenia uzależnienia fizycznego , czy tez psychicznego , które stało się na tyle istotne , że dane zachowanie stanowi dla jednostki przymus , a więc nie ma ona nad nim wystarczającej, czyli dowolnej kontroli.
W literaturze przedmiotu spotykamy inne klasyfikacje rodzajów toksykomani. Jedną z nich stanowi klasyfikacja A. Stankowskiego, która wyodrębnia :
-narkomanię- uzależnienie od klasycznych środków ( morfina , heroina, kokaina, środki halucynogenne);
-lekomanię- uzależnienie od środków odurzających typu: barbiturany, leki uspakajające , nasenne, pobudzające, leki przeciwgorączkowe, przeciwbólowe;
-uzależnienie od substancji chemicznych (np. kleje, tri, eter, proszki do prania)
Toksykomania występuje w wielu formach wyodrębnionych za względu na kryterium rodzaju środka uzależniającego : narkotyki i alkohol.
Zespół uzależnień obejmuje kompleks zjawisk fizjologicznych, behawioralnych i poznawczych .Zespół ten charakteryzuje silna potrzeba zażywania środka , trudności w kontrolowaniu tego zachowania, uporczywe używanie wbrew szkodliwym następstwom, zwiększona tolerancja, a niekiedy występowanie zespołu abstynenckiego.
Każdy środek chemiczny ?psychotropowy czy alkohol odznacza się określoną zdolnością wywoływania uzależnienia. Charakterystyczną tego cechą jest odczuwanie przymusu zażywania danego środka o charakterze psychicznym ,fizycznym, lub łączenie obu.
Uzależnienie ogólnie polega więc na tym ,że człowiek robi świadomie coś, co jest dla niego szkodliwe.
Uzależnienie psychiczne (znane też jako psychologiczne), to nabyta silna potrzeba stałego wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji a czasami wręcz psychiczny przymus przyjmowania i kontynuowania zażywania określonego środka , co czynione jest w celu uzyskania efektów natury emocjonalnej ? dla przyjemności , lub uzyskania odprężenia , ulżenia w cierpieniu złagodzenia złego samopoczucia.
Niemożność zaspokajania tej potrzeby powoduje konsekwencje psychiczne w postaci :
? Podenerwowania
? Obniżenia nastroju
? Niepokoju
? Stanów lękowych
? Rozdrażnienia i gniewu
? Depresji z myślami samobójczymi

Zależność psychiczna to stan, w którym osoba dotknięta tą chorobą nie potrafi bez pomocy z zewnątrz przerwać zachowań kompulsywnych związanych ze zdobywaniem i konsumpcją. Nie leczona zależność psychiczna od substancji chemicznych prowadzi najczęściej do więzienia, szpitala psychiatrycznego, a w końcu i śmierci. Obecnie nie są znane skuteczne metody leczenia uzależnienia psychicznego od substancji chemicznych. Możliwe jest zatrzymanie kompulsywnych zachowań ale nie całkowite wyleczenie.
Uzależnienie fizyczne - konieczność zażywania określonych środków na skutek uzależnienia organizmu od obecności w nim danej substancji chemicznej ,bez której nie może ona normalnie funkcjonować .Na skutek braku tej substancji występuje ogólna reakcja fizjologiczna , nazwana zespołem odstawienia ?abstynencyjnym (głód) który utrzymuje się prze kilka dni, jeśli jednostka nie zażyje ponownie środka, od którego jest uzależniona. Wtórnie zatem uzależnienie fizyczne wiąże się niemożnością zerwania z nałogiem, pomimo tego że zażywany środek przestał już dostarczać jednostce jakichkolwiek pozytywnych przeżyć (euforycznych , uspakajających, czy innych) zaś jednostka uzależniona motywowana zaczyna być strachem przed przykrymi dolegliwościami wiążącymi się z odstawieniem środka ( bóle mięśniowe bóle głowy zakłócenie systemu trawienie i krążenia, zaburzenia w oddychaniu.) Jest to uzależnienie od samego środka.
Uzależnienie społeczne- występuje wyraźnie wśród młodzieży i wiąże się z zażywaniem narkotyków w grupie. Polega na tym, iż działa tu czynnik środowiskowy w postaci presji grupy ,
świadomości istnienia pewnej mody, bądź więzi z inną osobą darzoną uczuciem. Istotą tego zjawiska jest więc silne związanie jednostki z grupą , której istnienie norma zażywania środków psychoaktywnych, zaś przynależność do niej wiąże się z bezwzględną koniecznością przystosowania się do panujących w niej obyczajów, rytuałów, norm, wartości, a odrzuceni przez grupę stanowi podstawę izolacji społecznej jednostki. Jest to uzależnienie nie od środka ,ale od grupy, zaś w sensie psychologicznym bardziej od tego, jakie potrzeby jednostki grupy zaspakajała.
Zespół abstynencyjny -odstawienia- zespół niezmiernie dokuczliwych doznań fizycznych i psychicznych będących wynikiem niedostarczenia organizmowi środka, który został już wyłączony w szlak przemian metabolicznych. Objawy te występują już po 6-12 godzinach od chwili ostatniego przyjęcia środka odurzającego. Definiowany jest jako grupa objawów o rożnej konfiguracji i nasileniu występujących po całkowitym lub częściowym wycofaniu substancji używanej w sposób powtarzalny, a zwykle długotrwały. Ich obraz uwarunkowany jest osobniczo ,zależy od rodzaju leku i wielkości dawki. Symptomy te polegają na trudnych do zwalczania dysfunkcjach w niektórych układach organizmu : pokarmowym, krążenia, oddychania, oraz związanych z nimi stanach depresji lub podniecenia, a czasem drgawkach.
Tolerancja-nabyty i odwracalny stan organizmu polegający na zmniejszeniu poziomu wrażliwości na określone działanie leku, czyli jest to zjawisko polegające na zwiększeniu się z upływem czasu odporności organizmu na ich działanie , co powoduje, iż efekty oddziaływania tychże środków zmniejszają się pomimo stosowania takich samym dawek zmuszając osobę uzależnioną do ich zwiększania (czasem do takich rozmiarów , ze przekraczają one wielokrotnie dawkę śmiertelną
Tolerancja krzyżowa- zjawisko polegające na ?przeniesieniu? tolerancji na jeden środek odurzający na inny, z tej samej grupy chemicznej.
Współuzależnienie- głębokie uwikłanie w chorobę alkoholową współmałżonka , rodzica lu dziecka , nadmierna sztywność myślenia i działania powstała w wyniku niesprzyjających doświadczeń życiowych, która uniemożliwia korzystne i skuteczne rozwiązywanie trudności własnych i rodziny .Sposób przystosowania się do zagrażającej sytuacji tworzonych przez osobę pijącą , pozwala przetrwać trudne sytuacje ,ale stanowią pułapkę , która nie pozwala tworzyć normalnego i bezpiecznego życia rodzinnego. Przejawia się w aktywnych zachowaniach (rozpaczliwe próby powstrzymania picia osoby uzależnionej) lub pasywnych (rezygnacja z nadziei na lepsze życie.