Higiena psychiczna

Higiena psychiczna


Pod pojęciem higieny psychicznej rozumiemy dziś naukę o zdrowiu psychicznym człowieka , albo grupy społecznej np. dzieci w wieku przedszkolnym, szkolnym, młodzieży w wieku szkolnym. Nauka ta obserwuje i bada czynniki, które w pozytywny sposób wpływają na zdrowie psychiczne - jest gałęzią medycyny.
Pod koniec XIX wieku i w początkach XX wieku rozwój higieny psychicznej wiązano z akcją społeczną, która miała na celu poprawić los psychicznie chorych. Książka Beersa „Umysł, który sam siebie odnalazł” doprowadziła do rozwoju profilaktyki chorób nerwowych, psychicznych oraz urazów psychicznych. W 1908 roku powstał Komitet Higieny Psychicznej, który wpłynął na polepszenie opieki, pielęgnacji nad tymi ludźmi oraz na ponowne włączenie ich do życia społecznego.
Choroba psychiczna 100, 200 lat temu wzbudzała lęk, a chorych izolowano w ciemnych pomieszczeniach, traktowano gorzej niż przestępców. To uważano za leczenie.
Obecnie powstało wiele instytucji zajmujących się problematyką zdrowia i higieny psychicznej.


Zadania higieny psychicznej

· Polegają na zapobieganiu zaburzeniom psychicznym poprzez stworzenie optymalnych warunków rodzinnych, szkolnych i społecznych
· Mają na celu uodpornienie człowieka na ujemne działania współczesnego świata
· Dokonania analizy różnorodnych czynników wpływających ujemnie na rozwój psychiczny – wskazana pomoc psychologów



Zdrowie psychiczne


Pod pojęciem zdrowia psychicznego rozumiemy zdolność każdego człowieka do normalnego rozwoju i funkcjonowania umysłowego. Czyli zdrowym psychicznie jest człowiek, u którego praca mózgu, układu nerwowego, układu narządów zmysłów i układu hormonalnego nie jest zaburzona, a jego zachowania są podobne do większości ludzi, których nazywamy normalnymi.

Zaburzeniami zdrowia psychicznego zajmuje się dział medycyny – psychiatria. Jej zadaniem jest leczenie i rozpoznawanie chorób dotyczących układu nerwowego, a dysfunkcją występującą w obrębie tego układu np. dysleksja, dysortografia, dysgrafia (Zajmuje się psycholog). Należy zwrócić uwagę, że psychiatra to lekarz medycyny, który uzyskał specjalizacje w dziedzinie psychiatrii, a psycholog to absolwent studiów uniwersyteckich Wydziału Nauk Społecznych.

Psychika człowieka podlega nieustannemu działaniu bardzo wielu bodźców, które często przekraczają jego zdolności adaptacyjne. Powoduje to zaburzenia równowagi psychicznej, które doprowadza do wzmożonych stanów napięcia emocjonalnego i narastanie konfliktów wewnętrznych.


Zadania stawiane przed człowiekiem wymagają :

· Koncentracji
· Zdolność do wykonywania zadań wielofunkcyjnych i złożonych
· Szybkiej orientacji
· Podzielność uwagi odpowiedzialność za pracę

Aby nie dochodziło do zaburzeń równowagi psychicznej powinno się przestrzegać następujących zasad przy wykonywaniu pracy bez względu na rodzaj i uczeniu się :

· Trzeba zachować rytmiczność pracy i wypoczynku
· Systematyczność w wykonywaniu zadań
· Prawidłową organizację pracy

Wymagania stawiane przed każdym powinny odpowiadać do jego możliwościom, być przystosowane do wieku, stanu zdrowia i indywidualnych cech osobowości. Należy dbać o odpowiednią ilość snu, ustalić ilość posiłków i dobrze zorganizować cały dzień planując wypoczynek.

Co to jest stres ?



Czynniki szkodliwe działające na organizm a zwłaszcza psychikę człowieka zaburzają jego reakcję i powodują odpowiedź na te bodźce – stresory Selye z Montrealu stwierdził, że istnieje typowa odpowiedź na bodźce i dzieli ją na trzy fazy :

· Pierwsza faza – reakcja alarmowa objawiająca się zmniejszonym stanem aktywności (apatia)
· Druga faza – mobilizacja organizmu – faza odporności
· Trzecia faza – stadium wyczerpania – spadek i załamania sił odpornościowych organizmu (apatia)

Teorię tę nazwano reakcją stresową, albo stresem (nacisk, napięcie, obciążenie). Pod wpływem dłuższego działania czynników stresorodnych takich jak lęk, przemoc, napięcie emocjonalne powstają zaburzenia czynnościowe w psychice, które nazywamy nerwicą lękową. Mogą one wywołać również:


· Zaburzenia w prawidłowej pracy serca i naczyń krwionośnych (nerwica serca i naczyń krwionośnych).
· Zaburzenia pracy układu pokarmowego – nerwica żołądka i jelit
· Nerwice ruchowe – tiki, jąkanie, seplenienie

Dopóki nie wystąpią zmiany organiczne narządach mówimy o nerwicy. Współczesna medycyna dowiodła, że długotrwały stres może być odpowiedzialny za wystąpienie chorób organicznych takich jak:

· Zawał mięśnia sercowego
· Wylew krwi do mózgu
· Nadciśnienie tętnicze
· Choroby nowotworowe
· Owrzodzenia śluzówki żołądka i jelit


10 najważniejszych objawów stresu:

1. Znaczne uczucie pulsowania w okolicy głowy, ból głowy, czasami o charakterze migrenowym
2. Trudności w oddychaniu, przełykaniu śliny, suchość w ustach odruchowe ziewanie, uczucie „kluski w gardle”
3. Zmęczenie oczu – mroczki, uczucie piasku pod powiekami
4. Ból uszu, osłabienie słuchu, uczulenie na zapach, napięcie skóry głowy
5. Zaczerwienie, lub bladość twarzy, swędzenie, pieczenie, wysypka
6. bolesność w okolicy szyi lub klatce piersiowej, kręgosłupa, kończyn dolnych, skurcze mięśniowe
7. Ból serca kłujący promieniujący do małego palca u lewej ręki, stan ogólnego niepokoju i lęku
8. Bolesność w okolicy brzucha, niestrawność, kruczenie jelit, naprzemienne biegunki i zaparcia
9. Drżenie palców, bezwładność lub zaciskanie palców, obgryzanie paznokci
10. Inne objawy jak: złe samopoczucie, płaczliwość, apatia, zgrzytanie zębami w czasie snu, odruchowe wzdychanie, marszczenie brwi itp.

Jeżeli występują objawy stresu należy podjąć działania antystresowe. Można wspomóc się specjalistami. Jeżeli nie potrafimy się zrelaksować dochodzi do nerwic. Wywołuje je współczesna cywilizacja, pośpiech. Nerwica jest formą nieprzystosowania człowieka, dziecka do środowiska, a na jej rozwój wpływają czynniki stesogenne w środowisku domowym, szkolnym lub pracy.

U dziecka występują często reakcje gniewu, bezradności, przygnębienia, agresji i strachu. U bardzo małych dzieci czynnik stresorodny może wywołać niepokój, płacz, kaszel, wymioty i zaburzenia snu.
W szkole dziecko jest nadpobudliwe, ma tiki, szybko się męczy, nie może się skupić, mogą występować objawy z układów – bóle brzucha, wymioty.


Objawy nerwicy lękowej (szkolnej ) u dziecka może spowodować:

· Niepowodzenie w nauce
· Lęk przed nauczycielem, kolegami i sytuacjami konfliktowymi
· Strach przed karą i bólem fizycznym
· Wychowanie niekonsekwentne

Należy zastanowić się co ma wpływ na nerwicę powstającą w rodzinie:

· Nadużywanie w okresie ciąży alkoholu, narkotyków, papierosów, niedożywienie, niektóre choroby organiczne np. różyczka, AIDS, choroby weneryczne, urazy
· W okresie dzieciństwa zaburzenie relacji pomiędzy rodzicami a dzieckiem, brak więzi emocjonalnych, niewłaściwy klimat uczuciowy
· W wieku szkolnym nieprzestrzeganie reguły codziennego dnia, chaotyczne spędzanie dnia, nieprzestrzeganie potrzeb fizycznych, brak znajomości rozwoju psychofizycznego dziecka

Życie człowieka składa się z wielu elementów, dominują jednak dwa – praca i odpoczynek. Racjonalny odpoczynek jest tak samo ważny jak praca i odżywianie. Ważny jest on w systemie codziennym, cotygodniowym oraz w systemie urlopowym (zmiana warunków klimatycznych).



Wskazania profilaktyczne w celu uzyskania prawidłowego stanu zdrowia psychicznego:

· Wczesne wykrycie dolegliwości
· Stosunki międzyludzkie i środowisko nie powinny działać szkodliwie na układ nerwowy człowieka
· Akcje profilaktyczne – psychoterapia indywidualna, grupowa. Środowiskowa
· Profilaktyczna opieka nad matką zanim dziecko przyjdzie na świat
· Współpraca pomiędzy szkołą i rodziną
· Prowadzenie pogadanek z zakresu fizjologii i patologii rozwoju psychicznego