Nadciśnienie tętnicze

Co to jest nadciśnienie tętnicze?
Żadnych bóli, a mimo to choroba?

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą układu krążenia, podczas której w naczyniach tętniczych panuje zwiększone ciśnienie krwi. Nadciśnienie tętnicze jest chorobą przewlekłą, podlegającą długotrwałemu leczeniu.
Bardzo często nie odczuwa się podwyższonego ciśnienia tętniczego i na ogół odkrywa się je przypadkowo. Nadciśnienie nie leczone przez lata powoduje uszkodzenie serca i naczyń krwionośnych.
Nadciśnienie tętnicze może doprowadzić do udaru mózgu i niewydolności serca. U chorych z nadciśnieniem większe jest też ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego i niewydolności nerek.
Dzięki właściwemu leczeniu można uniknąć powikłań nadciśnienia tętniczego.


Pacjent powinien współpracować z lekarzem w leczeniu swojego nadciśnienia tętniczego!



Skąd biorą się dwie wartości ciśnienia tętniczego?
Serce pracuje jak pompa.

Zadaniem serca i układu krążenia jest zaopatrywanie w krew wszystkich części ciała. Serce pompuje krew poprzez naczynia krwionośne. Czyni to, kurcząc się i rozkurczając, mniej więcej 60-80 razy na minutę. Gdy mięsień sercowy kurczy się, aby wpompować krew do naczyń krwionośnych, ciśnienie jest wyższe niż wówczas, gdy się rozkurcza. Wobec tego w trakcie każdego uderzenia serca ciśnienie w naczyniach waha się pomiędzy górną i dolną wartością. Górna wartość nazywana jest ciśnieniem tętniczym skurczowym, a dolna - ciśnieniem tętniczym rozkurczowym.
Lekarz zapisuje ciśnienie tętnicze pacjenta tak:





jest skrótem na oznaczenie ciśnienia tętniczego krwi (dla uczczenia włoskiego lekarza Riva-Rocci, który w 1885 roku skonstruował pierwszy aparat do mierzenia ciśnienia tętniczego)

oznacza ciśnienie skurczowe




oznacza ciśnienie rozkurczowe



jest jednostką pomiaru ciśnienia tętniczego wyrażaną w milimetrach słupa rtęci


Możesz sprawdzić, jak pracuje Twoje serce
Wyczuj swoje tętno w okolicy nadgarstka!

Na skutek zmian ciśnienia tętnice "pulsują". Można to wyczuć nad niektórymi naczyniami, na przykład nad tętnicą promieniową w okolicy nadgarstka.
Normalnie tętno jest regularne i wynosi około 60-80 na minutę, dokładnie tyle, ile razy w ciągu minuty serce "pompuje" krew. W trakcie wysiłku fizycznego lub stresu tętno jest szybsze.



Tętna należy szukać nad tętnicą promieniową w okolicy nadgarstka.


Tak można wyczuć tętno.



Kiedy mówimy o nadciśnieniu?
Nie wystarczy jednorazowy pomiar ciśnienia tętniczego.

U zdrowego dorosłego w spoczynku ciśnienie tętnicze skurczowe wynosi poniżej 140 mm Hg. ciśnienie rozkurczowe natomiast - poniżej 90 mm Hg.
Jeżeli ciśnienie skurczowe wynosi 140 mm Hg lub więcej, zaś rozkurczowe 90 mm Hg lub więcej, mówimy o podwyższonym ciśnieniu tętniczym.
Wystarczy zatem, gdy jedna z tych wartości jest podwyższona.

Przykłady:
prawidłowe ciśnienie tętnicze
podwyższone ciśnienie tętnicze
podwyższone ciśnienie tętnicze
podwyższone ciśnienie tętnicze
podwyższone ciśnienie tętnicze

Dzieci mają niższe wartości ciśnienia tętniczego krwi niż dorośli.
O nadciśnieniu tętniczym mówimy, gdy w większości pomiarów wykonywanych w różnych dniach wartości ciśnienia tętniczego mierzonego u pacjenta pozostającego w spoczynku są podwyższone.
Gdy podwyższone wartości ciśnienia rozkurczowego nie przekraczają 105 mm Hg. mówimy o nadciśnieniu tętniczym łagodnym, wartości pomiędzy 105 mm Hg a 115 mm Hg występują w nadciśnieniu tętniczym umiarkowanym, natomiast nadciśnienie tętnicze ciężkie występuje, gdy wartości ciśnienia rozkurczowego przekraczają 115 mm Hg.

Ciśnienie tętnicze ulega zmianie
W trakcie wysiłku fizycznego i stresu ciśnienie tętnicze wzrasta.

Również u człowieka zdrowego wartości ciśnienia tętniczego nie są stale jednakowe. W nocy ciśnienie tętnicze jest najczęściej nieco niższe niż w ciągu dnia. Praca fizyczna lub stres mogą zwiększyć wartości ciśnienia tętniczego w ciągu kilku minut. Również wysoka temperatura otoczenia, a także chłód czy ból mogą mieć wpływ na ciśnienie tętnicze.
U człowieka zdrowego ciśnienie tętnicze wzrasta jednak zawsze tylko na krótki czas, np. w trakcie wysiłku fizycznego, po czym bardzo szybko wraca do normy.



Zmienność ciśnienia tętniczego w ciągu dnia u zdrowego człowieka.



Jak często występuje nadciśnienie tętnicze?
Nadciśnienie tętnicze jest tak zwaną "chorobą dobrobytu"

Nadciśnienie tętnicze jest częstą chorobą w krajach wysoko rozwiniętych. Mniej więcej 20% ludności w Polsce ma nadciśnienie tętnicze. Dzieci rzadko mają nadciśnienie tętnicze, wraz z wiekiem częstość występowania tej choroby wzrasta.
Wielu nadciśnieniowców nie wie o swojej chorobie lub leczy ją w sposób niewystarczający.




Co piąty Polak ma nadciśnienie tętnicze.


Nadciśnienie tętnicze jest często występującą chorobą, która może pozostawać nierozpoznana przez dłuższy czas.


Najważniejsze rodzaje nadciśnienia tętniczego
Nadciśnienie tętnicze rzadko jest następstwem choroby organicznej.

Najczęstszą formą nadciśnienia jest nadciśnienie tętnicze pierwotne, zwane też samoistnym, a więc takie, którego przyczyna jak dotąd nie została dokładnie poznana. Mniej więcej 95% osób z podwyższonym ciśnieniem krwi ma nadciśnienie tętnicze pierwotne. Występuje ono szczególnie często przy towarzyszącej nadwadze i gdy inni członkowie rodziny cierpią na to schorzenie. Nadużywanie soli kuchennej w codziennej diecie, regularne spożywanie alkoholu i przyjmowanie niektórych leków, np. pigułek antykoncepcyjnych lub preparatów zawierających sterydy, może wpłynąć na wystąpienie nadciśnienia.
Tylko u 5% pacjentów z nadciśnieniem tętniczym jest ono spowodowane chorobą organiczną. Niektóre choroby nerek i nadnerczy mogą doprowadzić do nadciśnienia. Wówczas mówimy o nadciśnieniu tętniczym wtórnym objawowym.


Często:



Nadciśnienie tętnicze pierwotne - najczęstszy u nad rodzaj nadciśnienia. Rzadko:



Nadciśnienie tętnicze wtórne - rzadka forma nadciśnienia.



W jaki sposób lekarz ustala, z którym rodzajem nadciśnienia ma do czynienia?
W każdym przypadku przeprowadza badanie fizykalne.

Nadciśnienie tętnicze diagnozuje się dopiero wtedy, gdy po kilku wizytach u lekarza pomiary ciśnienia tętniczego wykazują podwyższone wartości. Podczas pierwszego badania ciśnienie tętnicze mierzone jest na lewym i prawym ramieniu.
Lekarz próbuje następnie ustalić, jaki rodzaj nadciśnienia występuje u pacjenta. Pyta się o przebyte choroby, czy najbliżsi krewni mieli lub mają nadciśnienie tętnicze, czy występują lub występowały inne choroby i jakie pacjent przyjmuje lub przyjmował leki. Ustala, czy u pacjenta występuje nadwaga, pyta o palenie tytoniu.
Następnie lekarz przeprowadza badanie fizykalne. Osłuchuje serce oraz duże naczynia krwionośne, sprawdza tętno na obu rękach oraz na obu stopach. Konieczne może okazać się wykonanie EKF (elektrokardiogram - wykres potencjałów elektrycznych w sercu), zdjęcia rentgenowskiego serca, ultrasonografii nerek lub badania dna oka.
Oceniając wyniki badania krwi i moczu, ustala się, czy możliwe jest występowanie schorzenia nerek lub nadnerczy. Niekiedy lekarze przeprowadzają pomiar ciśnienia tętniczego w sposób ciągły przez 24 godziny i badanie echokardiograficzne.

Objawy występujące w nadciśnieniu tętniczym
Często nie występują żadne objawy choroby

Nie ma żadnych specyficznych dla nadciśnienia objawów chorobowych. Najczęściej wysokie ciśnienie tętnicze nie jest odczuwane i wiele osób czuje się, mimo podwyższonego ciśnienia, przez długi czas dobrze. Objawy, które bywają wymieniane przez pacjentów z nadciśnieniem, to: uczucie kołatania i bóle w okolicy serca, bóle i zawroty głowy, duszność, pobudzenie lub zmęczenie i senność.
Te objawy mogą również wystąpić niezależnie od podwyższonego ciśnienia tętniczego.
Jeżeli przez dłuższy czas występowały podwyższone wartości ciśnienia tętniczego, może się zdarzyć, że samopoczucie pacjenta stanie się gorsze, gdy nagle zaczniemy obniżać ciśnienie. Po kilku dniach leczenia pacjent najczęściej przyzwyczaja się do normalnych wartości ciśnienia tętniczego.
Złe samopoczucie może oczywiście towarzyszyć uszkodzeniu narządów w następstwie wieloletniego zaniedbania leczenia nadciśnienia.
Również leki mogą spowodować złe samopoczucie.

Ciśnienia tętniczego nie można "wyczuć" - należy je mierzyć!


Kiedy nadciśnienie tętnicze jest niebezpieczne?
Nie leczone nadciśnienie tętnicze skraca życie.

Jest oczywiste, że nie można przewidzieć czasu życia człowieka.
Za pomocą rachunku statystycznego można jednak określić teoretycznie czas życia w zależności od stopnia ryzyka. Nadciśnienie tętnicze jest pierwszym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
Wpływ wartości ciśnienia tętniczego na czas trwania życia 35-letniego mężczyzny przedstawia poniższy rysunek.



Im wyższe wartości ciśnienia tętniczego, tym krótsze życia.



Wysokie ciśnienie tętnicze uszkadza serce i naczynia krwionośne
Wysokie ciśnienie tętnicze musi być leczone.

Nie leczone nadciśnienie tętnicze może prowadzić do udaru mózgu i zawału serca. Również niewydolność mięśnia sercowego i inne choroby układu krążenia oraz niewydolność nerek występują znacznie częściej u osób z nadciśnieniem niż u tych z prawidłowym ciśnieniem tętniczym.
Uszkodzenia narządów występują tym wcześniej, im wyższe są wartości ciśnienia tętniczego i im dłużej pozostają wysokie. Choroba nadciśnieniowa trwa przeważnie całe życie.
Tak długo musi też być leczona,gdyż sama z siebie ustępuje niezmiernie rzadko.
Co zrobić, by dzięki właściwemu leczeniu zapobiec powikłaniom nadciśnienia tętniczego, przeczytasz w następnych rozdziałach tej książki.



Powikłania nie leczonego nadciśnienia.
Poprzez właściwe leczenie można im zapobiec!