Dochody własne

W celu sprawnego działania jednostki samorządu terytorialnego powinny, podobnie jak inne przedsiębiorstwa, inwestować w swój rozwój, który przejawia się na płaszczyźnie materialnej w postaci rozbudowy i tworzenia infrastruktury komunalnej (kanalizacja, drogi czy wodociągi) oraz społeczno – kulturalnej (ośrodki zdrowia, szkoły, ośrodki rekreacyjno – sportowe, kulturalnych). Samorządu od chwili ich reaktywowania w 1990 rok poświęcały na te cele pokaźne nakłady finansowe, lecz w skutek znacznego zaniedbania poprzednich dziesięcioleci sprawiają, że niedociągnięcia w komunalnej infrastrukturze są rozległe i dlatego trzeba w nią ciągle inwestować. W tym celu jednostki samorządu terytorialnego muszą pozyskiwać odpowiednie źródła pokrycia finansowego, do których można zaliczyć dochody własne.
Żadna ustawa nie definiuje ani nie wyjaśnia pojęcia dochodów własnych. W literaturze przyjmuje się, że są to wszystkie dochody pochodzące ze źródeł będących na terenie danej jednostki samorządowej, które przekazywane są w całości i bezterminowo samorządom z mocy prawa, nazywa się dochodami własnymi.
W praktyce nie jest możliwe przejrzyste sklasyfikowanie dochodów samorządowych, kryteria podziałów są różnorodne i często nakładają się na siebie. Niektóre zawarte są bezpośrednio w przepisach prawnych, natomiast inne tylko w postulatach naukowych. W literaturze wymienia się trzy zasadnicze kryteria klasyfikacji dochodów samorządowych, są nimi: ekonomiczne, prawne i organizacyjne. Kryterium ekonomiczne podkreśla źródło pochodzenia. Pierwotnym źródłem dochodów budżetu państwa jak i budżetów jednostek samorządów terytorialnych, jest wypracowany produkt krajowy brutto. Organy samorządowe mają do dyspozycji dochody własne i transferowe. Podział ten jest punktem wyjścia i podstawą analiz poziomu samodzielności finansowej danych jednostek samorządów terytorialnych. Kryterium prawne dotyka techniki gromadzenia dochodów na szczeblu regionalnym jak i lokalnym. W oparciu o to dochody można podzielić na: przymusowe oraz dobrowolne, bądź odpłatne i nieodpłatne.
Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego grupuje dochody własne tychże jednostek według trzech grup: gmin, powiatów i województw.
Tak, więc źródłami dochodów własnych gmin są:
1. Wpływy z podatków ( leśny, rolny, od nieruchomości, od środków transportowych, od spadków i darowizn, dochodowego od osób fizycznych, regulowanego w formie karty podatkowej, od czynności cywilno prawnych, od posiadania psów,
2. Wpływy z opłat ( targowej, skarbowej, administracyjnej, miejscowej, eksploatacyjnej),
3. Dochody pozyskiwane przez gminne jednostki budżetowe gminy jak i wpłaty od gminnych zakładów budżetowych oraz gospodarstw pomocniczych gminnych jednostek budżetowych,
4. Dochody wynikające z majątku gminy,
5. Zapisy, spadki i darowizny na rzecz gminy,
6. Dochody z grzywien i kar pieniężnych określonych w odrębnych przepisach,
7. 5% dochodów pozyskiwanych na rzecz państwa w związku z wykonywanymi zadaniami administracji rządowej jak i innych zadań zleconych ustawami,
8. Odsetki od nieterminowo spłacanych należności stanowiących dochody gminy,
9. Odsetki od udzielanych przez gminę pożyczek,
10. Odsetki od gromadzonych na rachunkach bankowych gminy środków finansowych,
11. Dotacje płynące z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego,
12. Oraz inne dochody wynikające z odrębnych przepisów prawa.
Katalog dochodów gmin, który został zawarty w ustawie, daje gminom dużo większą samodzielność finansową w porównaniu do powiatów czy województw. Większość dochodów pochodzi z podatków jak i opłat lokalnych, które są w całości oddane do rozdysponowania przez gminę.
Opierając się o ustawę o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, można wyciągnąć wnioski, że gmina pobiera także inne opłaty wynikające z oddzielnych przepisów (dotyczy to opłaty adiacenckiej i za użytkowanie wieczyste). Ważne jest nie tylko przeznaczenie ogółu dochodów z opłat lokalnych i podatków na finansowanie zadań gmin, ale również nadanie gminie ograniczonego władztwa podatkowego, czyli możliwości: ustalania wysokości stawek podatkowych, określania ceny drewna czy żyta, które są odpowiednikami stawki podatkowej przy obliczaniu podatku leśnego czy rolnego, w końcu wprowadzania innych ulg i zwolnień podatkowych niż te przewidziane w ustawie. System dochodów gmin w znacznym stopniu odpowiada zasadom zawartym w Europejskiej Karcie Samorządu Terytorialnego oraz zasadom konstytucyjnym. Ustawowe regulowanie mechanizmów i zasad zasilania budżetów gmin z opłat lokalnych i podatków, udziałów w podatkach centralnych, ale także z dochodów wyrównawczych takich jak subwencje ogólne, ogranicza zakres arbitralności i uznaniowości władz centralnych.
Natomiast inne źródła dochodów mają powiaty, które określa podobnie jak dochody gmin ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, a więc są to:
1. Wpływy z opłat, które stanowią dochody powiatu, dokonywanych na podstawie odrębnych przepisów prawa,
2. Dochody pozyskiwane przez powiatowe jednostki budżetowe jak i wpłaty od powiatowych zakładów budżetowych oraz gospodarstw pomocniczych powiatowych jednostek budżetowych,
3. Dochody pochodzące z majątku powiatu,
4. Dochody z grzywien i kar pieniężnych określonych w przepisach prawa,
5. Zapisy, spadki i darowizny na rzecz powiatu,
6. 5% dochodów pozyskiwanych na rzecz skarbu państwa związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej jak i innych zadań zleconych ustawami, o ile przepisy nie stanowią inaczej,
7. Odsetki od udzielanych przez powiat pożyczek,
8. Odsetki od środków finansowych zgromadzonych na rachunkach bankowych powiatu,
9. Odsetki od nieterminowo regulowanych należności stanowiących dochody powiatu,
10. Dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego,
11. Inne dochody należne powiatowi na postawie przepisów prawa.
Pośród źródeł dochodów powiatów nie ma daniny publicznej, która byłaby samodzielnie realizowana przez powiat. Natomiast podstawowe znaczenie w finansowaniu zadań powiatów mają subwencje i dotacje celowe.
Źródłami dochodów województw samorządowych określone są jak w pozostałych przypadkach w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, a są nimi:
1. Dochody pozyskiwane przez wojewódzkie jednostki budżetowe jak i wpłaty od wojewódzkich zakładów budżetowych oraz gospodarstw pomocniczych wojewódzkich jednostek budżetowych,
2. Dochody płynące z majątku województwa,
3. Zapisy, spadki i darowizny na rzecz województwa,
4. Dochody z grzywien i kar pieniężnych określonych przepisami prawa,
5. 5% dochodów pozyskiwanych na rzecz skarbu państwa związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zapisanych w ustawach,
6. Odsetki od pożyczek udzielonych przez województwo,
7. Odsetki od nieterminowo uregulowanych należności stanowiących dochody województwa,
8. Odsetki od środków finansowych zgromadzonych na rachunkach bankowych województwa,
9. Dotacje pochodzące z budżetów innych jednostek samorządowych,
10. Inne dochody należne województwu na podstawie przepisów prawa.
Podobnie jak w dochodach gmin i powiatów w przypadku dochodów województw nie występują daniny publiczne w formie podatków i opłat.
Ponadto jednostki samorządu terytorialnego mogą korzystać z dotacji funduszy celowych i środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. Poszczególne uregulowania dochodów poszczególnych jednostek samorządowych oraz zróżnicowany zakres przesądzają o nierównym wyposażeniu tychże jednostek w źródła dochodu, również o zakresie samodzielności finansowej. Najbardziej rozbudowany i zróżnicowany charakter mają dochody gmin. Gminy są także wyłącznym dysponentem opłat publicznych i podatków, natomiast w powiatach i województwach dominują dochody transferowane z budżetu państwa w formie dotacji i subwencji.
2.2 Subwencje i dotacje
Drugim ważnym elementem polskiego podziału dochodów publicznych między państwo a jednostkę samorządu terytorialnego stanowi konstytucyjna zasada dofinansowywania, która realizowana jest przez samorządy terytorialne w formie transferów, to znaczy środków przekazywanych przez państwo. Transfery te mogą przyjmować formę dotacji lub subwencji, trzeba podkreślić, iż utożsamianie tych dwóch zjawisk jest błędne. Różnice związane są z elementami konstrukcyjnymi tych świadczeń, chodzi o podmiot przekazujący świadczenie jakim jest państwo oraz beneficjenta, czyli jednostki samorządu terytorialnego, jak i celu ich stosowania.
Subwencja ogólna stanowi bezzwrotne zasilenie finansowe jednostek samorządu terytorialnego z budżetu państwa, inaczej mówiąc jest to forma wyrównania niewystarczających dochodów własnych, w szczególności majątkowych i podatkowych. W poszczególnych aktach prawnych odnoszących się do finansów samorządów terytorialnych nie do końca unormowano obiektywność podziału kwot subwencji, które są należne jednostkom samorządu terytorialnego.
Otrzymane z budżetu państwa subwencje mogą być dowolnie wykorzystane przez daną jednostkę, lecz stosownie do zarządzeń organu stanowiącego takiej jednostki. Nie istnieją dyrektywy mówiące o trybie wykorzystania subwencji, a przede wszystkim sposób i cel wykorzystania nie jest wyznaczony samą nazwą subwencji. W obowiązującym prawie dla każdej kategorii jednostek samorządowych wprowadzony został odrębny system klasyfikacji subwencji ogólnej.
Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego klasyfikuje subwencję ogólną z osobna dla gmin, powiatów i województw. W przypadku gmin i powiatów subwencja dzielona jest na części:
1. oświatową,
2. wyrównawczą.
3. równoważącą.
Natomiast na przykładzie województwa wyróżnia się części:
1. wyrównawczą,
2. regionalną,
3. oświatową.
Subwencja wyrównawcza podzielona została na dwa składniki:
1. subwencja podstawowa ( kwota podstawowa),
2. subwencja uzupełniająca (kwota uzupełniająca).
Pierwsza z nich przeznaczona jest dla jednostek o niskich dochodach przeliczanych na jednego mieszkańca. Natomiast druga przyznawana jest tym jednostkom, w których zaludnienie jest mniejsze niż średnia krajowa. Rolą tej subwencji jest wyrównanie dysproporcji w dostępie do źródeł dochodów.
Subwencją równoważącą jest łączna kwota środków wpłacanych przez gminy, powiaty silne finansowo, a także jednostek samorządowych, którym nie zostały wypłacone subwencje uzupełniające. Środki pieniężne na ten typ subwencji pochodzą, więc od gmin, powiatów mających ponadprzeciętne dochody.
Wysokość subwencji oświatowej dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego ustalana jest corocznie w ustawie budżetowej, co oznacza, ze kwota ta może ulegać zmianom oraz mieć wpływ na sposób realizacji zadań oświatowych. Kwotę te ustala się jako łączną wysokość kwoty części oświatowej subwencji ogólnej, lecz nie mniejszej niż zatwierdzona w ustawie budżetowej w roku bazowym, która skorygowana jest o kwotę innych wydatków na rzecz zmiany realizowanych zadań oświatowych. Od subwencji oświatowej odlicza się 0,6% na rezerwę. Podział części oświatowej subwencji ogólnej dokonuje minister właściwy do spraw oświaty i wychowania uwzględniając tryb oraz rodzaj szkół, placówek prowadzonych przez te jednostki samorządu terytorialnego, stopnia awansu zawodowego nauczycieli jak i liczby uczniów.
Część regionalną subwencji ogólnej tworzy się z wpłat środków finansowych przez stabilne finansowo województwa na rzecz województw o niskich dochodach. Konstrukcja tej subwencji jest bardzo skomplikowana, a charakterystyczne jest to, że każda część składająca się na subwencję regionalną rozdysponowywana jest według odmiennych reguł, które określone zostały w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
Podstawową cechą subwencji jest jej obiektywny charakter, chodzi o to, że subwencje otrzymuje każda jednostka samorządu terytorialnego, która spełnia określone ustawowo kryteria. Jednocześnie przekazywanie subwencji we właściwej kwocie jest prawnym obowiązkiem podmiotu subwencjonującego. Tym samym subwencja jest świadczeniem o charakterze ogólnym, to znaczy, że o przeznaczeniu wykorzystania środków finansowych decyduje beneficjent, a nie instytucja przyznająca subwencję.
Dotacja w przeciwieństwie do subwencji jest świadczeniem celowym, co oznacza, że może być wykorzystana przez dotowanego tylko na określony cel. Dotacje, które nie zostały wykorzystane na wskazany cel (lub nawet nie wykorzystane) co do zasady muszą być zwrócone. Podmiot dotujący posiada zwykle szeroki zakres swobody, jeśli chodzi o określanie kryteriów przyznawania dotacji jak i ustalania jej wysokości, dlatego też można mówić o uznaniowym charakterze tego transferu.
Dotacje celowe są przekazywane z budżetu państwa do budżetów jednostek samorządu terytorialnego ze wskazaniem celu ich wykorzystania. Nie są one uregulowane ustawami ustrojowymi i w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego wedle jednolitych zasad. Istnieje wiele rodzajów dotacji , które przysługują na różne cele i są przekazywane przez różne organy. Pod względem charakteru nie istnieją jednolite dotacje. Jednakże część z nich ustawodawca zakwalifikował do dochodów stałych jednostek samorządowych, zalicza się do nich:
1. dotacje celowe na związane z zadaniami administracji rządowej, które zostały zlecone gminom i inne zadania zlecone ustawowo,
2. w przypadku powiatów i województw są to dotacje celowe na sfinansowanie zadań własnych i zadania z zakresu administracji rządowej, które wykonywane są przez te jednostki samorządu terytorialnego na podstawie odrębnych przepisów,
3. powiatom przysługują dotacje celowe na realizację zadań powiatowych służb, straży i inspekcji.
W przypadku dotacji , które są dochodami stałymi obowiązuje te same zasady przydzielania. Kwoty dotacji celowych określane są według zasad przyjętych do ustalania wydatków podobnego rodzaju w budżecie państwa. Przekazywane są przez wojewodów, z zastrzeżeniem, iż mogą być także upoważnione inne organy do ich rozdysponowywania. Tryb przekazywania musi uwzględniać terminowe i pełne wykonanie zadań. Niedotrzymanie przez administracje rządowe tych warunków skutkuje powstaniem roszczenia po stronie jednostki samorządu terytorialnego do dochodzenia należnych kwot w postępowaniu sądowym.
Ustawa o finansach publicznych dotacjami nazywa wydatki budżetu państwa, które podlegają szczególnym rozliczeniom. Wydatki te przeznaczone są na:
1. dofinansowanie bądź finansowanie:
a) zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego i zadań z zakresu administracji rządowej,
b) określonych ustawowo zadań, realizowanych przez inne jednostki niż samorządu terytorialnego,
c) zadań bieżących jednostek samorządu terytorialnego,
d) zleconych zadań, które zrealizowane mają być przez jednostki nie zaliczane do sektora finansów publicznych, w tym stowarzyszeniom i fundacjom,
e) kosztów zrealizowania inwestycji, określanych w ustawie o finansach publicznych, nazywane dotacjami celowymi,
2. dofinansowanie bieżącej działalności ustawowo wskazanego podmiotu, czyli dotacje podmiotowe,
3. dopłaty do równych wyrobów i usług, kalkulowanych według stawek jednostkowych, czyli dotacje przedmiotowe,
4. dopłaty do oprocentowania kredytów określonych w przepisach prawa,
5. dotacje dla nowo utworzonych zakładów budżetowych oraz gospodarstw pomocniczych na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe, nazywane na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe.
Ustawa o finansach publicznych reguluje tylko formy wsparcia dotacyjnego, lecz podstawa prawna stosowania poszczególnych rodzajów dotacji, kwot i przeznaczenia ujęte są w ustawie budżetowej.

2.3 Inne zewnętrzne źródła finansowania
Bardzo ważnym elementem finansowania projektów inwestycyjnych przez samorządy są przychody budżetowe. Przychody te przede wszystkim pochodzą z kredytów i pożyczek, a także sprzedaży papierów wartościowych jak i prywatyzacji majątku komunalnego. Dzięki temu możliwe jest pokrycie niedoborów, które występują w ciągu roku i finansowanie wydatków inwestycyjnych, na które brakuje środków finansowych płynących z podatków czy transferów z budżetu państwa. Przychody te mogą mieć charakter zwrotny lub bezzwrotny. Przychodami zwrotnymi są najczęściej kredyty, obligacje komunalne lub pożyczki, oznaczają one napływ środków pieniężnych na wskutek operacji czasowych, a ich skutkiem jest zaciągnięcie zobowiązania. Nie stanowią, więc dochodu tych jednostek, a nawet obciążają budżet danego roku lub lat następnych, zwiększając zadłużenie samorządu.
Zobowiązania takie umożliwiają jednak zwiększenie płynności budżetowej w danym roku obrotowym, dzięki czemu można sfinansować więcej zadań regionalnych i lokalnych, a w szczególności dużych projektów, które przekraczają możliwości rocznego budżetu.
Oprócz przychodów o charakterze zwrotnym, mających duże znaczenie w pozyskiwaniu dodatkowych środków na finansowanie inwestycji, występują także przychody bezzwrotne, które pochodzą z prywatyzacji majątku samorządowego jak i nadwyżki budżetowe. Wpływy z prywatyzacji nazywa się przychodami a nie dochodami budżetowymi, wiąże się to z tym, żeby środki pochodzące z prywatyzacji nie były wykorzystywane na bieżące zadania jednostek samorządu terytorialnego, lecz służyły inwestycjom komunalnym. Z kolei nadwyżki budżetowe powstają w trakcie wykonywania budżetu i są rezultatem osiągania większych niż planowane dochodów, oszczędnemu wydatkowaniu środków oraz niepełnemu zrealizowaniu wydatków, mogą być one przeznaczone na finansowanie działalności inwestycyjnej.
Omówione wyżej przychody łączy cecha mówiąca, iż o zakresie ich samodzielnie decydują władze samorządowe, co nie miało pokrycia w przypadku dochodów, czyli podatków, subwencji i dotacji, które są ustalane przez decyzje władz rządowych. Należy też zwrócić uwagę, że przychody są formą zasilania finansowego, która wywołuje całkowicie inne skutki prawne i ekonomiczne niż gromadzenie dochodów budżetowych w formie transferów czy podatków. Przychody te zwiększają płynność jak i pozwalają na finansowanie inwestycji wykraczające poza granice rocznych dochodów.
W krajach zachodnich bardzo szerokie zastosowanie ma finansowanie inwestycji komunalnych przez kredyty i pożyczki. W tych krajach występują także ograniczenia ustawowe, które dotyczą rozmiarów działalności kredytowo – pożyczkowej dla określonych samorządów. Ograniczenia te mają na celu monitorowanie odpowiedniego zadłużania się samorządów a co za tym idzie długofalowego rozwoju regionalnego oraz lokalnego.
Także w Polsce pożyczki i kredyty muszą być wyznaczane odpowiednimi ustawami. Przede wszystkim ustawa o finansach publicznych wprowadza wiele uregulowań ograniczających, które zapewniają bezpieczeństwo finansowe jednostki samorządowej oraz ochronę wierzycieli, a przy tym zwiększyć zabezpieczenie finansów publicznych. Kredyty i pożyczki mogą być zaciągane przez wszystkie jednostki samorządu terytorialnego. Formy te różnią się elementami konstrukcji jak i funkcjonowania. Umowa pożyczki regulowana jest kodeksem cywilnym, natomiast umowa kredytowa – przepisami prawa bankowego. Kredyt udziela jedynie bank, natomiast pożyczka może być udzielana zarówno przez bank, jak i inne podmioty, na przykład: fundacje, osoby fizyczne, państwowe fundusze celowe. Umowa kredytu musi zawierać cel wykorzystania kredytu oraz warunki jego wykonania, w przypadku pożyczki jest to bardziej uniwersalny charakter i nie ma wymogów opisania szczegółowego celu oraz warunków wykorzystania kapitału. Kolejna różnica związana jest z tym, umowa pożyczki przenosi na własność pożyczkobiorcy środki finansowe, natomiast umowa kredytowa nie przenosi własności przedmiotu kredytu, lecz stawia do dyspozycji kredytobiorcy na czas określony w umowie daną kwotę pieniężną. Mimo różnic o charakterze prawnym, cele zaciągania kredytów jak i pożyczek są zbieżne. Głównym celem kredytów i pożyczek krótkoterminowych jest pokrycie niedoboru budżetowego jednostki samorządu terytorialnego występujący w ciągu roku, natomiast w przypadku pożyczek i kredytów długoterminowych przeznaczenie wiąże się z finansowaniem wydatków, które nie znajdują pokrycia w planowanych dochodach tychże jednostek.
Krótkoterminowe pożyczki i kredyty podlegają zwrotowi w tym samym roku, w jakim zostały zaciągnięte. Na koniec każdego roku zadłużenie powiązane z finansowaniem niedoboru budżetowego nie powinno występować. Należy zwrócić uwagę, iż kredyty i pożyczki są instrumentami wykonywania budżetu samorządu, które są związane z nierytmicznymi wpływami dochodów podatkowych i innych dochodów jednostki budżetowej. Podczas realizacji budżetu obowiązuje koniczność utrzymywania ciągłej równowagi, co oznacza, że wydatki budżetowe wykonywane są na miarę dochodów. W rzeczywistości, a w zasadzie w pierwszym kwartale wydatki nie mają wystarczającego pokrycia finansowego w rezultacie różnych opóźnień we wpływach dochodów budżetowych i to powoduje potrzebę zaciągnięcia kredytu bądź pożyczki lub nawet emisji papierów wartościowych, w celu pokrycia niedoboru budżetowego.
W przypadku zarządzania środkami krajowymi, które są do dyspozycji jednostek samorządu terytorialnego przeważają tradycyjne metody planowania budżetu oraz z trudem przyjmuje się stwarzanie budżetów zadaniowych oraz programów działań rozwojowych. Natomiast korzystanie ze środków Unii europejskiej nierozerwalnie związane jest ze stosowaniem metody programowania.
W Unii europejskiej obowiązują okresy programowania, które definiują programy operacyjne, dzięki którym przyznawane są środki unijne na z góry ustalone lata. W chwili obecnej obowiązującym okresem programowania jest 2007 – 2013, lecz może być on rozliczony do 2015 roku. Jest to wynikiem zasady n+2.
W okresie 2007 – 2013 dostępne są takie programy, z których można uzyskać dotacje unijne jak:
1. 16 Regionalny Program Operacyjny (PRO),
2. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka,
3. Program Operacyjny Kapitał Ludzki,
4. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko,
5. Program Operacyjny Rozwój Województw Polski Wschodniej,
6. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich,
7. Program Operacyjny Pomoc Techniczna,
8. Program Operacyjny Europejska Współpraca Terytorialna.
Funduszem strukturalnym nazywa się finansowe instrumenty polityki strukturalnej, która realizowana jest przez Unię Europejską. Powstały one w celu zmodernizowania i zrestrukturyzowania gospodarek państw członkowskich.
Programowanie jak i wdrażanie funduszy strukturalnych w każdym kraju Unii Europejskiej musi być zgodny z procedurami i zasadami wspólnotowymi, które określone są w Rozporządzeniu Rady WE z dnia 21 czerwca 1999 roku, wprowadza on ogólne przepisy odnośnie funduszy strukturalnych. Podstawowe zasady korzystania z Funduszu Spójności oraz funduszy strukturalnych określają także przepisy polskiego prawa, głównie ustawa z dnia 28 listopada 1998 roku o funduszach publicznych oraz ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o Narodowym Planie Rozwoju.
Polityka spójności ma na celu w latach 2007 – 2013 zwiększyć wzrost gospodarczy oraz zatrudnienie we wszystkich miastach i regionach Unii Europejskiej. Polityka ta realizowana jest głównie dzięki funduszom strukturalnym takich jak:
1. Europejskiemu Funduszowi Rozwoju Regionalnego (EFRR),
2. Europejskiemu Funduszowi Społecznemu (EFS),
3. Funduszowi Spójności (FS).
Największym funduszem jest Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Ma on na celu wspieranie oraz wyrównanie różnic między regionami biedniejszymi a bogatszymi. Fundusz ten finansuje programy unijne, które pomagają opóźnionym w rozwoju regionom. Dziedzinami, które mogą być finansowane dzięki temu funduszowi to:
a) Rentowe inwestycje produkcyjne, które umożliwiają utrzymywanie lub tworzenie trwałego zatrudnienia,
b) Inicjatywy na rzecz rozwoju lokalnego i zatrudnienia oraz działalność małych jak i średnich przedsiębiorstw,
c) Rozwój inwestycji w dziedzinie kultury oraz turystyki,
d) Poprawa oraz ochrona stanu środowiska,
e) Rozwój informacyjnego społeczeństwa.
Dzięki tym inwestycjom Unia europejska wspiera tworzenie oraz rozwój nowych miejsc pracy oraz wpływa pozytywnie na rozwój gospodarczy.
Europejski Fundusz Społeczny kojarzony jest z możliwością finansowania szkoleń, wspierania zatrudnienia i warsztatów. Fundusz ten powstał, aby poprawiać jakość oraz dostępność pracy oraz zatrudnienia na terenie Unii Europejskiej. Dziedzinami, którymi obejmuje EFS to:
a) Przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego,
b) Promocja aktywnej polityki rynku pracy, która ma na celu zapobieganie oraz przeciwdziałanie bezrobociu,
c) Doskonalenie kadr gospodarki,
d) Kształcenie ustawiczne,
e) Rozwój przedsiębiorczości,
f) Zwiększenie uczestnictwa i dostępu dla kobiet na rynku pracy.
Natomiast Fundusz Spójności wspiera takie sektory jak: transport i środowisko. Z tego funduszu jest możliwość otrzymywania środków finansowych na duże projekty inwestycyjne. Głównymi odbiorcami tych środków są jednostki samorządów terytorialnych, związki gmin oraz inne podmioty gospodarcze. Fundusz ten przeznaczany jest na wspieranie takich dziedzin jak:
a) Poprawa jakości wód powierzchniowych,
b) Racjonalizacja gospodarki odpadami oraz ochrona powierzchni ziemii,
c) Polepszenie dystrybucji i jakości widy pitnej,
d) Poprawa jakości powietrza,
e) Zapewnienie spójności sieci komunikacyjnej państwa oraz regionów z krajami europy,
f) Zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpożarowego,
g) Rozwój bezpiecznej infrastruktury drogowej.
Fundusz Spójności nie zalicza się do funduszy strukturalnych, lecz jest instrumentem polityki strukturalnej. Pomoc z tego funduszu otrzymują kraje, a nie regiony. Fundusz ten trafia do krajów członkowskich, których produkt krajowy brutto przypadający na jednego mieszkańca jest niższy niż 90% średniej w państwa unijnych.