Prawo a administracja

Nauka o administracji
„ Prawo a administracja”

Jednym z czynników kształtujących administracje publiczną jest prawo. Administracja publiczna w odróżnieniu od administracji prywatnej jest kształtowana według konkretnych schematów. W momencie powstania państwa prawnego przyjęto, że działalność administracji musi być uregulowana prawem. Wskazuje to Konstytucja RP w artykule 7 „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa”.
Działanie administracji publicznej zgodnie z prawem jest istotnym elementem ustroju państwa prawa. Prawo określa zadania administracji, organizuje aparat administracyjny, oraz formy czynności podejmowanych prze organy administracji i jej aparat. Poza stosowaniem prawa przez administracje może ona także je tworzyć ale tylko prawo typu wykonawczego. Według nauki o administracji wynikają z tego powodu problemy. Jednym z problemów jest to , jak daleko może posunąć się prawodawca w działalności administracji państwowej lub publicznej. Chodzi o to czy działalność administracji ma być „twórcza” czy „swobodna” a administracja ma się kierować względami celowości byleby tylko działała w ramach ustawy. Zbytnie sformalizowanie działalności administracji może powodować skrępowanie jej działalności. Np.: zasłanianie się niemożliwością wykonania zadania gdyż przepisy na to nie pozwalają. Potrzebna jest kontrola administracji i legalności jej działania. Pozostawienie jej zbytniego „luzu” mogło by spowodować utrudnienie kontroli przez sądy administracyjne.
Innym z problemów jest technika jaka należy przyjąć w prawodawstwie dla administracji. Chodzi o to czy przepisy maja mieć charakter ogólny tak by przepis był trwały i nie wymagał ciągłych zmian, czy też tworzyć przepisy szczegółowe regulujące działania administracji, ale szybciej ulegające dezaktualizacji. Problemem także jest kto będzie stosował przepisy: wykwalifikowany urzędnik który poradzi sobie ze stosowaniem przepisów ogólnych i będzie je umiał zastosować , czy tez urzędnik o niższych kwalifikacjach, który nie poradzi sobie z przepisami ogólnymi i będzie je stosował w innych celach niż te, dla których przepis ustalono
Z założeń demokratyzmu płynie dyrektywa ograniczająca administracyjne prawodawstwo. Oznacza to konieczność określenia przez parlament granic regulacji administracji. Postulat ten oznacza że powinno się eliminować lawinę przepisów administracyjnych, które powodują że administracja jak i podmioty na które one oddziaływują nie wiedzą jaki w danym czasie obowiązuje przepis. W dzisiejszych czasach to ograniczenie jest raczej niemożliwe. Można jedynie postulować ograniczenie do rozsądnych granic a jednocześnie szukać sposobów na ograniczenie liczby przepisów wydawanych przez administrację publiczną.
Możliwość tworzenia prawa czyli inicjatywę ustawodawczą zawiera Konstytucja w artykule 118. Określa ona kto może wystąpić z inicjatywa ustawodawczą. Przez prawo został określony sposób tworzenia aktów administracyjnych. Gotowe akty powinny być ogłoszone w dzienniku ustaw lub dzienniku urzędowym a następnie zaewidencjonowane dla lepszej możliwości korzystania z nich.
W momencie tworzenia przepisów należy brać zamierzone i niezamierzone skutki jakie wywoła wydanie aktu normatywnego. Chodzi tu o konieczność przewidywania jak zachowa się adresat przyszłego aktu prawnego np.: czy zastosuje się do nakazów i zakazów normy i jakie będą sankcje za złamanie przepisu. Z tego też powodu należy tworzyć przepisy które maja szanse realizacji i będą przestrzegane. Niektóre sprawy wymagają uregulowania sprawy aktem normatywnym np.: posiadanie gaśnic w samochodzie, ale także są przepisy które wydawane są niepotrzebnie i budzą tylko kontrowersje. Na skuteczno stosowania prawa wpływa tworzenie jasnych i zrozumiałych przepisów, rozpowszechnianie ich oraz ich realizacja. W kierunku przestrzegania prawa działa w administracji cały zespól organów kontroli, które dzielimy na kontrolę oficjalna , oraz niesformalizowaną (kontrola przez społeczeństwo). Obywatel przestrzega przepisów prawnych ustanowionych przez administracje dlatego, że inni tak postępują, a także przed sankcjami organu administracyjnego lub innego organu państwa np: sąd. Motywy którymi kierują się adresaci przy przestrzeganiu norm prawa, zależy też w dużej mierze od tego, jakie sprawy reguluje to prawo. Człowiek stosuje lub nie stosuje normy prawa kierując się motywami ekonomicznymi, aby osiągnąć największe korzyści przy najmniejszych nakładach.
Przy tworzeniu prawa przez administrację publiczną chodzi o to by służyło ono realizacji wartości akceptowanych przez społeczeństwo . Zazwyczaj chodzi tu o wartości typu politycznego (demokratyzm działania), ekonomicznego model gospodarki), czy wartości uznawane przez związki wyznaniowe. Podsumowując należy podkreślić, że prawo jest ściśle połączone z administracją. Istnieje między nimi silna zależność. Administracja publiczna w nie mogła by istnieć bez uregulowań prawnych. Zapewniają one ład i porządek w działaniu samej administracji jak i wydawaniu przez nią aktów normatywnych.