Pedagog - cele i zadania

Pedagog szkolny
Zadania:
1) Organizowanie w przedszkolach, szkołach, placówkach oświatowo-wychowawczych, bursach oraz domach wczasów dziecięcych pomocy psychologicznej i pedagogicznej dla dzieci i młodzieży, której celem jest wspomaganie rozwoju psychicznego i efektywności uczenia się.
2) Współpraca z nauczycielami, rodzicami (opiekunami prawnymi), pielęgniarką szkolną, organami szkoły (placówki) oraz instytucjami pozaszkolnymi, zwracając uwagę na przestrzeganie postanowień Konwencji o prawach dziecka.
3) Pomoc wychowawcom klas w rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb uczniów oraz analizowaniu przyczyn niepowodzeń szkolnych i trudności wychowawczych, poprzez:
a) obserwację zachowania pojedynczych uczniów i klasy;
b) rozmowy indywidualne i uczestnictwo w godzinach wychowawczych oraz innych spotkaniach z klasą;
c) analizowanie wyników nauczania i ocen zachowania;
d) rozmowy z rodzicami;
e) wywiady środowiskowe;
f) udział w wywiadówkach i radach pedagogicznych;
g) porady wychowawcze;
h) prowadzenie lub organizowanie prelekcji i dyskusji na tematy ważne i interesujące młodzież;
4) Określenie form i sposobów udzielania pomocy uczniom, poprzez wydawanie opinii i zaleceń dotyczących stymulowania rozwoju lub pokonywania przez uczniów trudności rozwojowych, wyrównywania braków i luk w nauce.
5) Występowanie do dyrektora szkoły, po uzyskaniu zgody rodziców (opiekunów prawnych), o zorganizowanie zajęć dydaktyczno-wyrównawczych, korekcyjno-kompensacyjnych lub socjoterapeutycznych dla dzieci wymagających takiej pomocy.
6) Współorganizowanie zajęć dydaktycznych prowadzonych przez nauczycieli nauczania specjalnego dla uczniów niepełnosprawnych w szkołach ogólnodostępnych, w tym: klas specjalnych, form integracyjnych, nauczania indywidualnego.
7) Udzielanie pomocy pedagogicznej uczniom realizującym indywidualny program lub tok nauki poprzez konsultacje dla uczniów, rodziców i nauczycieli.
8) Koordynacja działań podejmowanych na terenie szkoły z zakresu orientacji szkolnej i zawodowej, tj. organizowanie w odpowiednim czasie informacji (spotkania, prelekcje, wycieczki), ułatwiającej młodzieży wybór dalszego kierunku kształcenia i zawodu.
9) Działanie na rzecz zorganizowania opieki i pomocy materialnej uczniom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej, poprzez informowanie rodziców i uczniów o możliwościach i procedurze uzyskania zasiłków, stypendiów i innych form pomocy materialnej oraz współdziałanie z instytucjami i organizacjami pozaszkolnymi udzielającymi wsparcia materialnego.
10) Współpraca z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i innymi poradniami specjalistycznymi w zakresie konsultacji metod i form pomocy udzielanej uczniom oraz w zakresie specjalistycznej diagnozy w indywidualnych przypadkach.
11) Współdziałanie z organami szkoły, policją, sądami w przypadkach wykroczeń uczniów (naruszenie regulaminu szkoły lub prawa).
12) Prowadzenie dokumentacji:
Ř pedagog szkolny ma obowiązek prowadzić dziennik, do którego wpisuje : tygodniowy plan swoich zajęć, zajęcia i czynności przeprowadzone w poszczególnych dniach, imiona i nazwiska dzieci, uczniów lub wychowanków objętych różnymi formami pomocy, w szczególności pomocą psychologiczno-pedagogiczną, a także informacje o kontaktach z osobami i instytucjami, z którymi współdziała przy wykonywaniu swoich zadań;
Ř teczkę z decyzjami poradni psychologiczno - pedagogicznych dotyczącymi kształcenia specjalnego, nauczania indywidualnego, odroczeń obowiązku szkolnego;
Ř teczkę z dokumentami dotyczącymi pomocy materialnej ( decyzje MOPS w sprawie sfinansowania obiadów uczniom, wykaz środków uzyskanych od sponsorów z rejestrem ich wykorzystania, podania rodziców o wsparcie );
Ř teczkę z pismami przychodzącymi i kopiami pism wysyłanych;
Ř plan pracy pedagoga szkolnego, może to być plan semestralny bądź roczny;
13) Doskonalenia swoich kwalifikacji poprzez uczestnictwo w różnych formach doskonalenia i samokształcenia.
14) Prowadzenie zajęć specjalistycznych o charakterze terapeutycznym, o ile posiada przygotowanie specjalistyczne, np. z terapii pedagogicznej, logopedii, socjoterapii.
15) Prowadzenie przedmiotów przygotowujących do życia w rodzinie ( obecnie również i tu trzeba mieć przygotowanie specjalistyczne ).
16) Pełnienie funkcji nauczyciela-konsultanta, nauczyciela-doradcy metodycznego opiekuna stażu, edukatora, eksperta.


Pedagog szkolny powinien pomóc przede wszystkim dzieciom i młodzieży, którym trudno jest znaleźć oparcie uczuciowe i pełne zrozumienie. Do tego celu można wykorzystać poradnictwo indywidualne. Może ono dotyczyć następujących spraw:
Ř Procesu uczenia się
Ř Samokształcenia
Ř Stosunków wychowawczych
Ř Stosunków koleżeńskich, miłości i przyjaźni
Ř Stosunków wewnątrzrodzinnych
Ř Aspiracji, dążeń i odpowiedniego wyboru zawodu
Ř Pracy zabawy i rozrywki w miejscu zamieszkania
Pedagog szkolny w procesie dydaktycznym pełni swoje funkcje w sposób pośredni i bezpośredni. Pośrednio uczestniczy w nauczaniu poprzez:
1. Doradzanie nauczycielom jak mogą modernizować pracę dydaktyczną aby coraz bardziej odpowiadała wymogom współczesnego świata i nowoczesnego stylu życia.
2. Staranie się o przekształcanie szkoły w taki sposób aby z instytucji nauczającej stawała się instytucją organizującą wszechstronnie uczenie się autentyczną aktywność uczniów.
3. Obserwowanie pracy poszczególnych nauczycieli i analizowanie warunków jakie stwarzają uczniom do wszechstronnego rozwoju ich zdolności i zainteresowań.
4. Staranie się, wspólnie z dyrekcją szkoły, o zaopatrzenie sal dydaktycznych w odpowiednią aparaturę i środki ułatwiające uczenie się i nauczanie.
5. Badanie możliwości intelektualnych uczniów oraz wyników nauczania i uczenia się i ich wykorzystanie w indywidualizowaniu procesu dydaktycznego.
6. Pomoc dzieciom, przy współpracy z rodzicami, w osiąganiu odpowiedniego poziomu dojrzałości szkolnej.
7. Tworzenie grup wyrównawczych reedukacyjnych i dyspanseryjnych.
8. Inspirowanie pracy samokształceniowej uczniów zdolnych, zachęcanie ich do dodatkowego wysiłku.
Bezpośredni udział pedagoga szkolnego w pracy dydaktycznej polega na prowadzeniu określonych form zajęć z uczniami, a także indywidualnej pomocy w nauce. Można prowadzić następujące formy pracy z uczniami:
1. Prowadzenie grupy reedukacyjnej lub wyrównawczej.
2. Kształtowanie pozytywnej motywacji uczenia się ( spotkania dyskusyjne, rozmowy indywidualne, wystawy wytworów uczniowskich.
3. Nauczanie indywidualne dzieci wyjątkowo zaniedbanych a nie kwalifikujących się do szkoły specjalnej.
Oprócz pracy nad tworzeniem odpowiednich warunków dla rozwoju zdolności w procesie nauczania pedagog może organizować niektóre formy pracy z uczniami wybitnie zdolnymi. W rozmowach indywidualnych można zachęcać ucznia do samokształcenia, podsuwać mu pracę popularnonaukowe, a także naukowe, rozmawiać na tematy wykraczające poza program szkolny.
Pedagog szkolny powinien orientować się w zainteresowaniach uczniów, a także wychodzić im naprzeciw. Zdając sobie sprawę z tego, że nauczanie lekcyjne tylko częściowo zaspokaja zainteresowania uczniów, a motywacja ukierunkowana na ocenę zmniejsza zaangażowanie uczuciowe w przyswajaniu wiedzy, organizuje ciekawe spotkania w grupach.
Działalność pedagoga zwykle rozpoczyna się od prowadzenia indywidualnych przypadków, od pracy z uczniami sprawiającymi poważne trudności wychowawcze, w następnej fazie podejmuje zadania związane z organizowaniem dzieciom zajęć pozalekcyjnych, później problemy współpracy szkoły ze środowiskiem rodzinnym uczniów i środowiskiem lokalnym.
Rozmowę indywidualną można uzupełnić innymi rodzajami wypowiadania przez ucznia własnych przeżyć zakłócających równowagę psychiczną. Niektóre dzieci wypowiadają się chętnie w rysunku inne mogą wyrazić swoje kłopoty w technice niedokończonych zdań czy w wypowiedziach literackich.
Wyrażanie własnych stanów psychicznych w różnych formach ma podwójne znaczenie: pedagog poznaje dziecko i może nim odpowiednio kierować, dziecko zaś po przedstawieniu własnych kłopotów, łatwiej zyskuje spokój, mając przekonanie, że ktoś je rozumie.
Indywidualne doradztwo dla uczniów pedagog wykorzystuje do przyzwyczajania ich do pracy samowychowawczej. Na spotkaniach z całą grupą można prowadzić dyskusje na temat życia wartościowego, ale jedynie w kontaktach indywidualnych można pomóc uczniowi w nakreśleniu własnej drogi życia i dążeniu do osiągnięcia przyjętego systemu wartości a także autoocenie.


Pedagog powinien mieć dobrze urządzony warsztat pracy w szkole. W estetycznie wyglądającym gabinecie powinien mieć telefon do rozmowy z rodzicami i uczniami, warunki do prowadzenia badań naukowych, a jeśli jest odpowiednio przygotowany – do badania dojrzałości szkolnej dzieci oraz badania psychologicznego uczniów z opóźnieniami szkolnymi lub zaburzeniami w zachowaniu. Pożądana byłaby podręczna biblioteczka, zawierająca prace metodologiczne, a także podręczniki i monografie pedagogiczne i psychologiczne oraz literaturę dla rodziców. Pedagog powinien też otrzymywać czasopisma pedagogiczne, aby miał możliwość śledzenia aktualnych wydarzeń w świecie i pedagogice współczesnej.
Pedagog musi mieć do swojej dyspozycji gabinet, w którym prowadziłby szczere rozmowy, bez obaw, że ktoś będzie przeszkadzał czy stanie się niepożądanym światkiem zwierzeń ucznia, co może zniechęcić do dalszych prób nawiązanie bliskiego kontaktu. Do indywidualnych porad dla ucznia należy wyznaczyć godziny przyjęć w dogodnym dla nich czasie, nie tylko w porze trwania zajęć,lecz i w godzinach popołudniowych, kiedy ktoś nieśmiały i wrażliwy, na opinię kolegów może przyjść do pedagoga nie budząc jednocześnie zaciekawienia innych. W rozmowie nie można spieszyć, spoglądając na zegarek czy przynaglając. Jeżeli po przyjściu do gabinetu uczeń nie umie zacząć lub w ostatniej chwili rezygnuje z wypowiedzenia tego, co go niepokoi, należy rozpocząć rozmowę od spraw drobnych, nawet od pogody, czy nawiązać do wydarzeń z życia szkoły w których on uczestniczył natarczywe wypytywanie może być potraktowane, zwłaszcza przez tych którzy mają „postawę stroniącą od innych ludzi”, jako ingerencję w osobiste życie, bez ich zezwolenia.
W szkole trzeba wytworzyć zwyczaj częstego przychodzenia do gabinetu pedagoga, w wyznaczonych dniach i godzinach, a nawet poza tymi godzinami, jeśli nie jest on zajęty. Aby wejście kolegi do gabinetu nie budziło ciekawości, należy, nie ograniczając się do osób zgłaszających się dobrowolnie na rozmowę, prosić uczniów do gabinetu tak, aby nie było wiadomo, który z nich jest „wyznaczony”,a który przychodzi z własnej inicjatywy. Prowadzenie rozmowy z każdym uczniem pomaga w bliższym poznaniu wychowanków, co ułatwia pracę pedagogiczną.


Trzy sylwetki pedagoga szkolnego wg H. Muszyńskiego:
1. Sylwetka pedagoga szkolnego jako pracownika zajmującego się w szkole indywidualnymi przypadkami (poradnictwo, diagnostyka, terapia, wychowanie).
2. Sylwetka pedagoga szkolnego jako organizatora i koordynatora zindywidualizowanych czynności opiekuńczo-wychowawczych. Tu już nie chodzi jedynie o uczniów wykazujących odchylenia w swym rozwoju, ale o indywidualną opiekę nad każdym uczniem. Taka opieka wykraczałaby poza możliwości jednego człowieka i dlatego zadanie pedagoga polegałoby w tej koncepcji na organizowaniu i koordynowaniu działalności opiekuńczo-wychowawczej.
3. Sylwetka pedagoga szkolnego jako organizatora całokształtu opieki i wychowania w szkole i w środowisku. Przy tej koncepcji pedagog musiałby wchodzić w skład kierownictwa szkoły.

Pedagog szkolny, przystępując do pracy, powinien znać wymagania związane z rolą, jaką będzie spełniał.
Analizując postawę zawodową rozpatrujemy trzy grupy elementów tejże postawy: intelektualne, emocjonalne i motywacyjno-działaniowe. Do pierwszej należą:
ü Wiedza o zawodzie
ü Wiedza dotycząca czynności zawodowych
ü Wiedza o przedmiocie oddziaływań wychowawczych
ü Znajomość procesu wychowania i zasad jego prawidłowej organizacji
ü Wiedza związana z organizacją pracy wychowawczej
ü Wiedza dotycząca integrowania i koordynowania pracy opiekuńczo-
wychowawczej
ü Wiadomości o diagnozowaniu środowiska życia dziecka
ü Znajomość zasad współdziałania i współpracy w realizacji ważnych zadań
społecznych
W postawach ludzkich bardzo ważnym elementem jest uczuciowe nastawienie do przedmiotu postawy.
Najbardziej korzystne są motywy zorientowane na własne zainteresowania i osobiste uzdolnienia. Praca, która zapewnia możliwość samorealizacji, jest bardziej owocna i może dać zadowolenie nawet wówczas, jeśli inne oczekiwania, jak uposażenie czy stosunki koleżeńskie, zawiodą. Jeżeli w pracy zawodowej jednostka realizuje cele, które sobie wyznaczyła, wówczas zdobywa równowagę psychiczną i zadowolenie.


Od pedagoga oprócz wyższego wykształcenie i odpowiedniej praktyki należy wymagać aby był człowiekiem twórczym zdolnym do dostrzegania i rozwiązywania problemów pedagogicznych, który potrafi angażować do współpracy szeroki aktyw społeczny; ma on inspirować i organizować siły nauczycielskie i środowiskowe do realizacji zadań opiekuńczo-wychowawczych względem dzieci i młodzieży. Ważnym elementem jest także umiejętność łatwego nawiązywania kontaktów zarówno z dziećmi jak i osobami dorosłymi. Stanowi to bardzo ważny warunek powodzenia w pracy, co z kolei ułatwia zdobycie niezbędnego doprowadzenia poradnictwa. Zaufanie zdobywa się dzięki głębokiej życzliwości i umiejętności wnikania w psychikę osób, które oczekują pomocy i porady. Pedagog jako wnikliwy obserwator życia dzieci i młodzieży stara się poznać potrzeby uczniów i organizować ich pełne zaspokojenie w szkole i środowisku. Dzięki temu zdobywa autorytet i społeczne uznanie.
Uczniowie powinni mieć pewność, że pedagog szkolny jest ich przyjacielem, do którego mogą zwrócić się w każdej chwili i o każdej porze, jeśli jest na teranie szkoły. Muszą mieć głębokie przekonanie, że można do niego przyjść z każdą sprawą, że nie ma spraw śmiesznych i wywołujących zgorszenie i zdziwienie. Przeświadczenie o całkowitej dyskrecji i prawdziwej życzliwości powinno ośmielać nawet najbardziej zamkniętych w sobie i nieufnych uczniów. Jeśli pedagog zauważy, że dziecko jest smutne i zachowuje rezerwę względem kolegów, nauczycieli i nie zgłasza się samorzutnie do niego ze swymi problemami, wówczas powinien spróbować nawiązać szczerą i serdeczną rozmowę. Wtedy dziecko będzie mogło zrzucić z siebie ciężar swych przeżyć i kłopotów, które je dręczą.
Jednostkę pełniącą funkcję pedagoga szkolnego obowiązuje przede wszystkim poczucie odpowiedzialności za jakość pracy wychowawczej i opiekuńczej w szkole. W etyce zawodowej należy silnie akcentować odpowiedzialność i silną dyscyplinę. Pedagog pracuje nie tylko w szkole, ale i w środowisku, w rodzinach, w klubach dziecięcych i młodzieżowych, odwiedza zakłady pracy itp. Nadzór nad wykonywanymi przez niego czynnościami jest bardzo utrudniony i dlatego dyrektor szkoły darzy zaufaniem pedagoga, w przeświadczeniu, że całym poczuciem odpowiedzialności, prawidłowo i z pożytkiem dla uczniów, nauczycieli i rodziców zużywa czas przeznaczony na pełnienie obowiązków zawodowych.
Druga istotna sprawa należąca do etyki tego zawodu dotyczy wychowania zgodnego z ideałami socjalizmu i moralnością socjalistyczną. Wszelkie kontakty z uczniami muszą mieć wartość wychowawczą i ukierunkowanie na realizację celów realizowanych przez szkołę. Pedagog wykorzystuje w tej pracy nie tylko zaplanowane formy działania, ale wpływa na wychowanków własną osobowością, przykładem.
Ciągła praca nad sobą ma być zajęciem nie tylko z wyboru, ale i z poczucia obowiązku.