Prawo i jego funkcje

Prawo jest to uporządkowany zbiór norm prawnych postepowania powszechnie obowiązujących na terytorium danego państwa i ustanowionych przez jego odpowiednie organy . Realizację tych norm wspiera zagrożenie użycia środków przymusu i wymierzania kary przez państwo . Każdego dnia jesteśmy uczestnikami , twórcami lub obserwatorami zdarzeń regulowanych przez określone normy : * indywidualne – ustalone przez jednego członka na własny użytek, * grupowe- zdefiniowane i respektowane przez dana społeczność , *społeczne ustanowione dla społeczeństwa . Normy społeczne maja charakter : * powszechny – obowiązują wszystkich obywateli , * ogólny – dotyczą każdego , kto znajdzie się w określonych okolicznościach , * abstrakcyjny – odnoszą się do kategorii zachowań (np. sposób postępowania w miejscach publicznych ). Normy prawne : są ustanowione przez państwo i zawarte w przepisach. Narzucają adresatom sposób zachowania się w określonych sytuacjach . Odpowiada to formule : Jeżeli podmiot A znajduje się w warunkach B, ma zachować się w sposób C. Normy religijne: Regulują zasady funkcjonowania danej społeczności wyznaniowej. Nadano im formę pisemną . mają charakter : *organizacyjny (np. biskup stoi na czele diecezji )*moralny (np. nie kradnij !), * obyczajowy (np. w niedzielę należy uczestniczyć we mszy świętej ). Normy obyczajowe : kształtują się w danej grupie społecznej pod wpływem tradycji lub uwarunkowań kulturowych . Zostały spisane (np. zasady dobrego wychowania,) ale dotychczas nie powstał ich kompletny zbiór . Sytuują określone zachowania w kategoriach : wypada – nie wypada , właściwe- nie właściwe .Normy moralne : zazwyczaj maja formę opisową , choć mniej precyzyjną niż normy religijne . Złamanie zasad moralnych często powoduje wyrzuty sumienia u osoby wyznający określony system wartości . Reguły te leżą u podstaw norm prawnych , zwłaszcza w wypadku prawa karnego . Termin norma prawna i przepis prawny czasem są traktowane błędnie jako tożsame. Istnieje miedzy nimi jednak istotne rozróżnienie : * przepis prawny , czyli najmniejsza redakcyjna cząstka każdego tekstu prawnego , to zwykle pojedyncze zdanie stanowiące artykuł, jego fragment wydzielony kropką (średnikiem), ustęp, część oznaczoną numerem, paragrafem, literą itp. * norma prawna to zawarta w przepisie lub przepisach reguł postepowania: zdaniem prawników jest odtwarzanie takich norm z przepisów zamieszczonych w aktach prawnych . Według najbardziej rozpowszechnionej koncepcji norma prawna składa się z : *hipotezy – wskazującej adresatów normy i warunków ,w jakich są oni zobowiązani do określonego zachowania się .* dyspozycja – określającej uprawnienia i obowiązki adresata normy (nakaz lub zakaz konkretnego zachowania), * sankcja – informującej o konsekwencjach grożących w razie niezgodnego z treścią dyspozycji zachowania się adresata norm w okolicznościach przewidzianych w hipotezie. Funkcje prawa : *organizacyjna – wiąże się z tworzeniem instytucjonalnych podstaw życia społecznego i państwowego . * kontrolna – polega na nadzorowaniu przez społeczeństwo działań między innymi organów rządzących , kontrolowaniu ludzkich zachowań i eliminowaniu odstępstw od obowiązujących norm . * represyjna – dotyczy osadzenia przestępstw i wymierzania kar z użyciem aparatu przymusu : istotna jest tu sama groźba kary. * wychowawcza – polega na kształtowaniu świadomości obywateli , czyli adresatów norm : prawo oddziałuje na ich postawy , wytyczając wzorce zachowań oraz wpajając jednostce przekonanie o słuszności postępowania zgodnie z przyjętymi zasadami . * dystrybutywna – nazywana jest funkcją rozdziału dóbr i usług : wiąże się z rozdzielaniem obowiązków i ciężarów np. podatkowych . Ludzie od wieków poszukują odpowiedzi na pytanie, które prawo jest ważniejsze : naturalne czy pozytywne . Prawo naturalne to system norm oraz wartości obowiązujących niezależnie od decyzji człowieka. Mogą one pochodzić od Boga , wynikać z natury ludzkiej rozumianej jako zdolność jednostki do refleksji nad sobą i światem , a także z godności człowieka , czyli jego wyjątkowego statusu wśród istot żywych . Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.