Układ wydalniczy
UKŁAD WYDALNICZY
Narządy moczowe – usuwają z organizmu końcowe produkty przemiany materii oraz utrzymują na stałym poziomie składu chemicznego i właściwości fizykochemicznych krwi ( dla utrzymania homeostazy). Zadanie te wykonują nerki – wytwarzające mocz oraz narady odprowadzające, przez które mocz jest wydalany na zewnątrz.
Narządy odprowadzające:
Kielichy nerkowe→ kielichy mniejsze→ kielichy większe→ miedniczki→ moczowody→ pęcherz moczowy→ cewka moczowa.
Narządy moczowe i n. płciowe tworzą układ moczowo- płciowy. Pochodzą z jednego listka zarodkowego – MEZODERMY
Nerka (REN) – narząd parzysty, kształtem przypominający ziarno fasoli. Posiada biegun dolny i górny, powierzchnię przednia i tylna, brzeg boczny – wypukły i przyśrodkowy – wklęsły, posiadający wnękę nerkową.
Do wnęki nerkowej wnika t. nerkowa i gałęzie nerkowe splotu nerkowego, natomiast wychodzi ż. Nerkowa, naczynia chłonne i moczowód. Twory te stanowią korzeń nerki
Zatoka nerkowa – oprócz naczyń krwionośnych, limfatycznych, nerwów zawiera kielichy nerkowe i miedniczkę nerkową
Waga nerki wynosi 120-200g. barwa czerwono- brązowa. mogą być nerki o kształcie esowatym, podkowiaste, półpierścieniowate.
Nerki położone są zaotrzewnowo, w okolicy lędźwiowej, po obu stronach kręgosłupa. Końce – brzegi górne leża bliżej kręgosłupa niż dolne. N. lewa leży nieco wyżej – jej biegun górny sięga TH11, dolny L4, nerka prawa TH12-L4
Nerka otoczona jest trzema osłonkami. Bezpośrednio do nerki przylega torebka włóknista, następnie tłuszczowa otaczająca n. i nadnercza. Najbardziej na zewnątrz występuje powięź nerkowa.
Na przekroju podłużnym Wykazuje niejednorodna budowę. Wyróżnia się część jaśniejszą- korę i ciemniejszą- rdzeń nerki
Kora nerki – stanowi warstwę obwodowa o grubości 5-7 mm. Jej wypustki wnikają miedzy rdzeń tworząc tzw. Słupy nerkowe, których końce tworzą wyniosłości wpuklajace się do światła zatoki nerkowej
Rdzeń nerki – leży między słupami nerki, ma kształt stożków podstawami zwróconymi na obwód, wierzchołkami do zatoki nerkowej. Są to piramidy nerkowe. Wierzchołek piramidy nazywany jest brodawką nerkową, jego powierzchnia posiada liczne otworki, SA to ujścia przewodów brodawkowatych. Nazywa się to pole sitowe.
Kora i rdzeń zawierają zrąb łącznotkankowy, siec naczyń krwionośnych oraz kanaliki nerkowe - zespoły wytwarzające i odprowadzające mocz
Zrazik korowy – to obszar kory nerki w środku którego leży promień rdzeniowy na granicy naczynie krwionośne miedzyzrazikowe.
Kielichy nerkowe leżą w zatoce nerki. Jest ich najczęściej 8-10. 2 lub 3 kielichy mniejsze tworzą kielichy nerkowe większe
Miedniczka nerkowa – powstaje z kanalików nerkowych większych. Ma ona kształt spłaszczonego lejka. Koniec miedniczki wychodzi i zagina się ku dołowi, po krótkim przebiegu przedłuża się w moczowód
Moczowód – jest spłaszczonym przewodem, którym mocz spływa do pęcherza moczowego. Dł. Ok.30 cm. Wyróżnia się w nim cześć brzuszną i część miedniczną. Posiada 2 przewężenia
- w miejscu skrzyżowania z t. biodrowa
- przy ujściu do pęcherza moczowego
Pęcherz moczowy – jest zbiornikiem do którego bez przerwy spływa mocz. Leży on za spojeniem łonowym. Od tyłu u kobit graniczy z macicą i pochwa, u mężczyzn z odbytnicą. Wyróżniamy:
-dno – skierowane ku dołowi, u mężczyzn objęte przez gruczoł krokowy
- trzon
- szczyt
Błony :
+ otrzewna – tworzy u kobiet zagłębienie pęcherzowo- odbytnicze
+ mięśniowa tworzy zwieracz wewnętrzny i mięsień wypieracz moczu
+ śluzowa tworzy fałdy na dnie oraz gładkie trójkątne pole. Wierzchołki tego trójkąta tworzą ujście moczowodów prawego i lewego ujścia cewki
Fizjologiczna pojemność pęcherza moczowego wynosi 300-500 ml. Parcie na mocz jest odczuwalne przy 150 ml moczu ( ~250ml)
Skład chemiczny moczu
-woda
-białko
-cukier
-ciało ketonowe np. aceton
-Składniki azotowe- amoniak, kreatynina
-elektrolity – Na, K, P
- barwniki żółciowe, urobilinogen, bilirubina, urobilina
-osady organiczne, nieorganiczne
-leukocyty
-erytrocyty
-Bakterie
Właściwości fizyczne -
-ok. 1800ml na dobę
-ciężar właściwy
1002-1025
-barwa słomkowa
-odczyn pH 6- kwaśny