Zasady operacjonalizacji
ZASADY OPERACJONALIZACJI CELÓW KSZTAŁCENIA
Formułując cele kształcenia musimy być świadomi tego, co ma robić uczeń, oraz kiedy jego działanie uznamy za osiągnięcie celu.
Cele ogólne wyrażają kierunek dążeń pedagogicznych.
Operacjonalizacja celów szczegółowych to formułowanie ich w postaci obserwowanych zmian i mierzalnych zachowań.
Cel operacyjny to jasno wyrażone zamierzone osiągnięcie ucznia.
W toku operacjonalizacji cel ogólny ulega: sprecyzowaniu, uszczegółowieniu, konkretyzacji, odarciu z otoczki emocjonalnej (literackości), upodmiotowieniu.
Cel operacyjny powinien być: odpowiedni, jednoznaczny, wykonalny, obserwowalny, mierzalny, upodmiotowiony, komunikatywny, określony czasem.
Budowa celu operacyjnego(wg Roberta Magera, Preparing instructional objectives, 1962)
Przepis na tworzenie celów operacyjnych
1. Weź cel ogólny.
2. Określ i nazwij czynności, których wykonanie ma być uważane za osiągnięcie celu.
3. Opisz istotne warunki, w jakich każda z czynności ma być wykonana. Zadbaj o
a.używanie dokonanych czasowników operacyjnych,
b.określenie podmiotu działania,
c.dostarczenie dodatkowych danych (co należy zrobić, kiedy, dla kogo, w jaki sposób, po co itp.),
d.wskazanie niezbędnych do wykonania danej czynności urządzeń,
e.określenie ograniczeń.
4. Ustal kryteria jakości i sprawności, których spełnienie pozwoli uznać czynność za wykonaną i opanowaną.
Operacjonalizacja celów dydaktycznych
Pięć zasad operacjonalizacji(wg Bolesława Niemierki)
Zasada 1.
Poszanowanie osobowości ucznia
(nie ignorować prawa ucznia do zajmowania własnego stanowiska w wielu kwestiach i do prze- żywania uczuć zgodnie ze stanowiskiem).
Zasada 2.
Umiar w uszczegóławianiu
(tj. uszczegółowienie nie może być prowadzone aż do poziomu pojedynczych wiadomości i jed- nostkowych zastosowań umiejętności).
Zasada 3.
Zachowanie celu ogólnego w pamięci
(okaże się przydatny jako uogólnienie celów operacyjnych).
Zasada 4.
Otwartość zbioru celów operacyjnych
(życie przynosi możliwości realizacji celu ogólnego w nowy sposób, dlatego zbiór celów opera- cyjnych nigdy nie powinien być traktowany jako zamknięty, ostateczny, należy wykorzystać nie- oczekiwane, wartościowe inicjatywy uczniów).
Zasada 5.
Pełna realizacja celów operacyjnych
(operacjonalizacja jest bardzo pracochłonna, ale nie można się zadowolić wyłącznie etapem planowania bez zamiaru pełnej realizacji).