Wykład wshe

Podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne:

a) Czynniki wytwórcze czyli zasoby:
PRACA – to zespół świadomych i celowych czynności człowieka, dzięki którym oddziałuje ona na otaczającą go przyrodę, przekształca ją i zmienia. Pracując człowiek nie tylko zmienia swe otoczenie, ale zmienia też siebie, wzbogaca swój intelekt, gromadzi doświadczenia, modyfikuje swój sposób widzenia świata, rozwija swe doznania i odczucia, poszerza skalę swoich potrzeb.

ZIEMIA- obejmuje szeroko rozumiane zasoby naturalne, czyli ziemię w ścisłym tego słowa znaczeniu (ziemię uprawną, grunty pod zabudowę, tereny rekreacyjne) oraz wszelkie zawarte w zemi bogactwa naturalne, drogi, lasy, wody itp.

KAPITAŁ – obejmuje natomiast potrzebne do prowadzenia działalności gospodarczej budynki, maszyny, urządzenia, środki transportu, narzędzia, surowce i zapasy produktów (które możemy określić jako kapitał fizyczny) oraz różnego typu środki finansowe, np. środki pieniężne i papiery wartościowe w rodzaju akcji czy obligacji (kapitał finansowy)

KAPITAŁ TRWAŁY – przeznaczony na zakup lub występujących pod postacią środków pracy, które nie zużywają się w jednym cyklu produkcyjnym, trwa podana 1 rok , kosztuje ponad 3,5 tys.

KAPITAŁ OBROTOWY – (zwany kapitałem pracującym) zdefiniować można jako aktywa obrotowe minus zobowiązania krótkoterminowe , zużycie w jednym cyklu produkcyjnym.

AMORTYZACJA – oznacza rozłożenie wartości przez pewien okres; to stopień wpisywania w koszty przedsiębiorstwa części użycia kapitału trwałego.

INWESTYCJE – rozwój gospodarki, są to nakłady związane z utrzymaniem istniejących i tworzenie nowych zasobów kapitału trwałego. Od tempa inwestycji znaczy postęp gospodarczy, jeżeli spada inwestycja to gospodarka jest słaba.

AKUMULACJA KAPITAŁU - proces gromadzenia kapitału stwarzający warunki rozwoju kapitalizmu.

b) Podstawowe podmioty gospodarowania:

GOSPODARSTWO DOMOWE – gospodarstwa domowe, konsumpcja i jej rozmiary wpływa na wzrost lub spadek PKB (Produkt krajowy brutto).

PRZEDSIĘBIORTSTWO - samodzielne, samorządne i samofinansujący podmiot gospodarowania się którego podstawowym celem działalności jest produkcja która swoim działaniem działalności jest produkcja która swoim działaniem kieruje się motywem zysku.

PAŃSTWO które realizuje określone funkcje ekonomiczne.

PAŃSTWO FINANSOWE – sektor publiczny czyli występują potrzeby wynikające z konsumpcji zbiorowej.

1. Istota gospodarki i typy gospodarki:

a) Istota gospodarki:
- demokratyczny system państwa
- prywatyzacja bezpośrednia np. większe firmy leseg
- prywatyzacja kapitałowa – spółka stawała się jednoosobową spółka państwa. Prywatna wartość środków produkcji jest podstawą funkcjonowania gosp. rynkowej.

b) Typy gospodarki określają system społeczno- gospodarczy.

2. POJĘCIE RYNKU – to proces w ramach którego kojarzenia interesów producentów i konsumentów.

PRAWO POPYTU - oznacza, że przy zachowaniu zasady cateris paribus ( przy powstałych elementach stałych) popyt jest odwrotnie proporcjonalny – funkcja cen (popyt symbolizuje krzywą malejącą)

PRAWO PODAŻY - przy zachowaniu zasady ceteris paribus prawo podaży oznacza, że jest on proporcjonalny – funkcja cen. ( Krzywa podaży jest zbiorem punktów)
Równowaga rynkowa to stan w którym wielkość popytu na danym rynku jest równa wielkości podaży. Czynnikiem równoważącym podaż i popyt jest cena. Cena, przy której występuje równowaga rynkowa nazywana jest ceną równowagi rynkowej.
Konkurencja doskonała (nazywana także wolną konkurencją) jest modelem teoretycznym opisującym jedną z form konkurencji na rynku; cechą charakterystyczną konkurencji doskonałej w odróżnieniu od innych jej form jest przekonanie zarówno kupujących jak i sprzedających, że ich indywidualne decyzje nie mają wpływu na cenę rynkową; rynek, na którym panuje konkurencja doskonała zapewnia optymalną alokację zasobów w sensie Pareta.
KONKURENCJA NIEDOSKONAŁA – sytuacja że po stronie popytu i podaży nie ma podmiotu.
4. PRZEDSIĘBIORSTWO – samodzielne, samorządne i samofinansujący podmiot gospodarowania się którego podstawowym celem działalności jest produkcja która swoim działaniem działalności jest produkcja która swoim działaniem kieruje się motywem zysku.
RODZAJE PRZESIEBIORSTW PRYWATNYCH:
a) spółka jawna – jest najprostszą formą funkcjonowania przedsiębiorstw prywatnych, której podstawową funkcją jest umowa spółki jawnej, wspólnicy określają rodzaj umowy;
- nazwa siedziby , podmiot działania, obszar działania. Kapitał zakładowy nie ma limitu w przypadku spółek handlowych , struktura podziału.
- PHU – produkcyjno handlowo – usługowy

b) Spółka z o.o. wyższa forma organizacji spółek które do założenia potrzebują 50 tys. zł. Jej istotą jest ograniczona odpowiedzialność wspólników które ze swoje zobowiązania odpowiadają do wielkości zgromadzenia kapitału.

c) Spółka akcyjna – najwyższa forma, największe przedsiębiorstwa, potrzebny kapitał w wysokości 5000 tys. zł.

PRZEDSIĘBIORSTWA PRYWATNE – mogą funkcjonować w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego spółki jawnej lub na zasadach przewidziany w kodeksie spółek handlowej
( odpowiedzialność akcyjna komandytowa)

BILANS PRZEDSIEBIORSTW – pewny stan rozliczenia najczęściej na koniec roku wynikające z zamknięć kont.

BILANS PRZEDSIEBIORSTWA X NA 3112.2006 R.









AKTYWA ( Wn) PASYWA ( Ma)
a) majątek przedsiębiorstw:

I środki trwałe w tym:
- budynki
- budowle
- maszyny

a) źródła pokrycia majątku

I kapitał własny
- kapitał założycielski
- kapitał zapasowy
- kapitał akcyjny
- kapitał bilansowy

II środki obrotowe w tym:
- środki pieniężne
- zapasy
- materiały i surowce
- produkcja w toku
- wyroby gotowe
- papiery wartościowe
- należności
II kapitał obcy:
- kredyt
- pożyczki
- dotacje
- zobowiązania długoterminowe
- zobowiązania krótkoterminowe


RAZEM AKTYWA RAZEM PASYWA



RACHUNEK WYNIKU (ZYSKÓW I STRAT) :

1. Przychody ze sprzedaży – suma wszystkich zarejestrowanych dochodów sprzedaży w ciągu roku ( Ps )
2. Koszty całkowity produkcji sprzedanej ( Kc ) – suma wszystkich nakładów na produkcje i usługi.
3. ZYSK OPERACYJNY
4. Zysk nadzwyczajny
5. Straty nadzwyczajne – z tytułu nie terminowej płatności
6. ZYSK BILNOSOWY ( ZYSK BRUTTO)
7. Podatek dochodowy
8. ZYSK NETTO

5. WZROST GOSPODARCZY:
- wzrost produkcji sprzedanej przemysłu , budownictwa, rolnictwa
- wzrost rolnictwa (rozszerzenie oferty)usług
- wzrost konsumpcji gospodarstw domowych
- wzrost inwestycji
- wzrost wydatków na sektor budżetowy
- wzrost eksporty
- wzrost wynagrodzeń
- wzrost zysków przedsiębiorstw
- wzrost zatrudnienia ( spadek bezrobocia)

MIERZENIE PKB, PNN, PNB – patrz zeszyt


6.WYLICZYĆ STOPĘ WZROSTU GOPODARCZEGO - patrz zeszyt

7. Budżet państwa, deficyt budżetu i dług publiczny, system podatkowy.

POLITYKA BUDŻETOWA – budżet państwa jest zastosowaniem dochodów i wydatków państwa w zestawieniu rocznym inaczej plan finansowym państwa.
BUDŻET PAŃSTWA – jest to plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa związane z realizacją przejętej polityki społecznej, gospodarczej i obronnej. Jest on sporządzany na okres jednego roku oraz zatwierdzany przez władzę ustawodawczą. Po zatwierdzeniu staję się aktem prawnym umożliwiającym organom wykonawczym gromadzenie dochodów oraz dokonywanie wydatków.
a) dochód – podatki
b) wydatki
G – sfera budżetowa
F – transfery (ok. 30% dotacji) socjalne
c) wychodzi saldo:
- po stronie dochodu –deficyt ( -)
- po stronie wydatków – nadwyżka ( + )

DŁUG PUBLICZNY jest finansowym zobowiązaniem państwa z tytułu zaciągniętych pożyczek oraz innych form działalności , w wyniku których państwo płaci odszkodowanie
( np. wywłaszczenie mienia na zasadach odpłatności). Biorąc pod uwagę źródło zaciągnięcia długu, można mówić o długu publicznym krajowym i zagranicznym.

DEFICYT BUDŻETOWY – występuje gdy wydatki w budżecie danej instytucji (zazwyczaj państwa) są wyżej niż jej przychody. Przeciwieństwem deficytu jest nadwyżka budżetowa.

PODATKI są to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne pobierana przez państwo na podstawie przepisów prawa w celu uzyskania dochodów na pokrycie wydatków państwowych. Płatnikami podatków mogą być osoby fizyczne i prawne. Podatki mogą być pobierane w celu:
- zdobycia pieniędzy na finansowanie wydatków sektora publicznego
- dokonywania redystrybucji dochodów między różnymi sektorami gospodarki i grupami ludności dysponującymi różnymi dochodami
- ograniczanie konsumpcji niektórych produktów
- wykorzystania ich jako narzędzi polityki antycykliczenej i antyinflacyjnej.

9. STOPA PROCENTOWA jako podstawowa kategoria rynku pieniężnego.

Stopa procentowa to miernik przychodu, jaki przysługuje posiadaczowi kapitału z racji udostępnienia go innym.
10 Inflacja , istota i sposoby mierzenia , przyczyny.
Inflacja – obniżanie się siły nabywczej pieniądza (jego wartości rynkowej). Na rynku obserwowana jest jako długotrwały wzrost średniego poziomu cen określonego koszyka dóbr. W praktyce inflacja na rynku konsumpcyjnym jest inna, niż inflacja na rynku zaopatrzeniowym i nieco inaczej wpływa na kondycję gospodarki. Przeciwieństwem inflacji jest deflacja.
Przyczyny inflacji to:
• niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych (np. surowców energetycznych), który prowadzi do ograniczenia zagregowanej podaży
• wzrost zagregowanego popytu w gospodarce
• niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy)
• przeinwestowanie gospodarki (nadmierne rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego przez państwo)
• ingerencja państwa w politykę emisyjną banku centralnego, co prowadzi w rezultacie do nadmiernej ilości pieniądza.
• wadliwa struktura gospodarki
• import inflacji (wraz ze wzrostem cen artykułów importowanych przez dany kraj następuje wzrost kosztów produkcji, a co za tym idzie wzrost cen)
• długookresowe dodatnie saldo bilansu handlowego (nadwyżka eksportu nad importem)
• recesją gospodarczą (obniżenie wydajności pracy, a tym samym wzrost kosztów produkcji)
• monopolizację gospodarki (monopoliści wzrost kosztów produkcji mogą przenosić na cenę)
Najpopularniejszą miarą inflacji jest indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI). W Polsce inflacja w cenach płaconych przez konsumentów wyniosła 0,9% w roku 2003.
Drugą miarą inflacji jest indeks cen producentów PPI. Jest to wskaźnik zmiany cen produkcji przemysłowej.
11,Bezrobocie, istota, zjawiska, wyliczanie stopy bezrobocia, aktywa i pasywne instrumenty zwalczania.
Bezrobocie jest zjawiskiem społecznie gł. ekonom. i polit. polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.
Stopa bezrobocia jest to iloraz bezrobotnych przez aktywnych zawodowo w danej kategorii ludności. Aktywni zawodowo definiowani są przez GUS jako osoby pracujące plus osoby poszukujące pracy plus bezrobotni plus niepełnosprawni (z możliwością zatrudnienia w niektórych zawodach). Natomiast do aktywnych zawodowo cywili nie wlicza się pracowników: wojska, policji oraz służb ochrony państwa.
Stopa bezrobocia = [liczba osób bezrobotnych]/[liczba osób w wieku produkcyjnym] x 100%
W Polsce są dwie metody pomiaru bezrobocia:
a) metoda wykorzystywania w statystyce urzędów pracy
b) metoda wykorzystywana w badaniach aktywności ekonomicznej ludności. (BAEL)
BEZROBOCIE JAKO ZJAWISKO - polegające na tym , ze cześć ludności w wieku produkcyjnym, zdolnej do pracy i gotowej do podjęcia pracy odpowiadającej typowym warunkom występującym w gospodarce , pozostaje bez pracy pomimo podjęcia poszukiwań.
AKTYWNA POLITYKA na rynku pracy opiera się na wykorzystywaniu szeregu instrumentów ekonomicznych. Zgodnie z powszechnie stosowaną klasyfikacją, można w niej wyodrębnić politykę makroekonomiczną oraz politykę mikroekonomiczną.
PASYWNA POLITYKA państwa narybku pracy obejmuje różnorodne formy pomocy finansowej dla bezrobotnych. Należy tu wymienić przede wszystkim zasiłki la bezrobotnych, jednorazowe odszkodowania dla osób zwalnianych z pracy oraz dodatki związane z wcześniejszym przechodzeniem na emeryturę. Najważniejszą forma pomocy finansowej są zasiłki dla bezrobotnych.
12. Rodzaj inwestycji i wpływ inwestycji na wzrost gospodarczy:
INWESTYCJE A WROST PKB – to strumień nowo wytwarzanych dóbr kapitałowych. Inwestycję są podstawowa siła napędową w gospodarce tzn. dzięki inwestycją niekorzystną koniunkturą zmieniamy w korzystną koniunkturę czyli okres recesji wchodzimy w okres boomu.
WYDATKI INWESTYCYJNE:
1, Zakupy nowych fabryk i wyposażenie.
2, Inwestycje mieszkaniowe i infrastrukturalne.
3, Wzrost zapasów wyprodukowanych dóbr.


WIELKOŚC INWESTYCJI W KRAJU:

1, Popyt inwestującego - decyzje właścicieli przedsiębiorstw o zamiarach rozbudowy fabryk , wymiany maszyn.
2, Wielkość oszczędności finansowych w gospodarstwach domowych.
3, Decyzje producentów dóbr inwestycyjnych o ich podaży.

ZALEŻNOŚCI EKONOMICZNE MIĘDZY INWESTYCJAMIA PKB:

1, Inwestycje są wysoki gdy jest wysokie tempo wzrostu produkcji
2, Udział inwestycji PKB jest niski gdy cena wynajmu kapitału jest wysoka tzn. wysoka stopa procentowa kredytów, wysokie raty lizenowe, wysokie opodatkowanie dochodów firmy, wysokie czynsze, wysokie podatki dla gospodarstw domowych itp.
3, Inwestycje są wysokie gdy płace są wysokie bo jest duży popyt konsumpcyjny.
4, Inwestycje są wysokie gdy funkcjonują ulgi podatkowe d realizacji inwestycji np. ulga mieszkaniowa, gdy są niższe podatki od przyrostu kapitału, gdy jest wysoka stopa amortyzacyjna środków trwałych.

INWESTYCJE MIESZKANIOWE I INWASTRUKTURALNE:

Popyt na domy mieszkania, kształtuje się tak samo jak popyt na inne dobra, gdy cena wynajmu mieszkania wysoka. Podaż domów i mieszkań rośnie gdy czynsz rośnie.

1, Inwestycje mieszkaniowe powiązana są ujemnie ze stopa procentową tzn. gdy stopa procentowa rośnie to rośnie koszt budowy nowych domów, cena wynajmu mieszkań, a maleje popyt inwestycyjny.
2, Inwestycje mieszkaniowe są dodatnio powiązane z PKB tzn. jeśli PKB rośnie to domownictwo rośnie.
3, Im bardziej restrykcyjna polityka pieniężna tym niższe rozmiary budownictwa mieszkaniowego.

13. CYKL KONIUNKTURALNY W GOSPODARCE RYNKOWEJ:
Cykl koniunkturalny - w gospodarce kapitalistycznej, występujące nieregularnie i powtarzające się wahania poziomu ogólnej działalności gospodarczej w ramach długookresowego trendu wzrostu gospodarczego. Za początek i koniec cyklu koniunkturalnego uważa się najczęściej okres załamania koniunktury i początek kryzysu.
FAZY CYLKU KONIUNKTURALNEGO:
a) faza kryzysu charakteryzuje się nadprodukcją , czyli przewaga podaży w porównaniu z efektywnym popytem. Powoduje to spadek wielkości gospodarczych, przy czym tempo spadku poszczególnych wielkości jest różne.
b) Faza depresji (zastoju) odznacza się z kolei względną stabilizacją gospodarki na obniżonym poziomie. W pewnym momencie tej fazy gospodarka osiąga najniższy poziom . jest to tzw. Dolny punkt zwrotny.
c) Faza ożywienia cechuje wzrost poszczególnych wskaźników aktywności gospodarczej. Gdy wielkości te osiągną, w porównaniu z poprzednim cyklem stosunkowo wysoki poziom, zaczyna się faza rozkwitu, charakteryzująca się dalszym wzrostem poszczególnych wskaźników, ale już w zwolnionym tempie. Dynamika poszczególnych wielkości jest zróżnicowana. Górny punkt zwrotny zapoczątkowuje fazę kryzysu i nowy cykl.