Skręcenia, zwichnięcia - objawy i I pomoc
SKRĘCENIA
Powstają na skutek przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w danym stawie - uszkodzeniu ulegają części miękkie (torebka stawowa, więzadła. Towarzyszy im:
• ból (spoczynkowy lub przy ruchach),
• obrzęk ("opuchlizna"),
• zasinienie (wylewy krwi),
• patologiczne zwiększenie zakresu ruchów (palec zgina się w drugą stronę).
Jak postępować?
- Należy unieruchomić, można nałożyć zimny okład. Oprócz zabezpieczenia przed powiększeniem destrukcji stawu da to dodatkowo efekt przeciw bólowy (doustne środki p/bólowe działają słabo). Konieczne rtg (prześwietlenie) stawu i fachowa porada lekarska, bo choć przy niewielkich skręceniach nieobciążonych stawów można liczyć na to, że zagoi się samo, to po rozerwaniu np. więzadeł w kolanie niezbędny okazać się może zabieg operacyjny.
ZWICHNIĘCIA
Zwichnięciem nazywamy takie uszkodzenie stawu, w którym tworzące go kości przestają się ze sobą stykać. Podwichnięcie stawu to uszkodzenie lżejsze - powierzchnie stawowe stykają się ze sobą, ale ich wzajemna pozycja jest nieprawidłowa. Stawy które najczęściej ulegają zwichnięciom lub podwichnięciom to: staw ramienny, stawy palców, staw biodrowy, staw kolanowy i staw skroniowo-żuchwowy. Staw jest niestabilny, a dodatkowo może dojść do uciskania tętnic lub nerwów. Nierzadko towarzyszą złamania.
U noworodków spotyka się wrodzone podwichnięcie lub zwichnięcie biodra,
w przebiegu choroby zwanej dysplazją stawu biodrowego.
Jakie są objawy?
- Objawy jak przy skręceniu i dodatkowo zniekształcenie obrysów stawu oraz brak ruchów czynnych. Zwichnięcia są bardzo bolesne. Nieprawidłowe ułożenie jest "sprężynowo" utrwalone, tzn. po każdej nawet drobnej zmianie następuje powrót do stanu pierwotnego.
Jak postępować?
- Szybkie i fachowe nastawienie zwichniętego stawu ma znaczenie pierwszorzędne, jednak przy braku fachowej pomocy nie należy doraźnie nastawiać zwichnięcia. Gdy dalszy (dystalny) odcinek kończyny jest chłodny, blady, później siny, z zaburzeniami czucia (objawy ostrego niedokrwienia) - działania doraźne są usprawiedliwione. Konieczne jest unieruchomienie i szybki transport do szpitala.
Jak unieruchomić staw?
- Stawy unieruchamia się wg następującej zasady:
unieruchamiamy względem siebie dwie sąsiednie kości. Kończynę unieruchamia się w takiej pozycji, jaką przybiera chory. W przypadku stawu skokowego oznacza to unieruchomienie stopy w stosunku do podudzia; kolana: podudzia względem uda; barku: ramienia wzgl. tułowia (chusta trójkątna), zwichnięcie stawu biodrowego przez obandażowanie miednicy i obu kończyn. Najlepsze są druciane drabinki typu szyna Kramera (po owinięciu watą i bandażem wygina się je do woli, a modeluje na zdrowej kończynie). Bandaż elastyczny też w jakimś stopniu unieruchomi skręcony staw.
Zalecenia ogólne bezpośrednio po urazie należy unieruchomić kończynę Nigdy nie należy na własną rękę próbować nastawiać uszkodzonego stawu. Niefachowa pomoc może tylko zaszkodzić. Zastosowanie zimnego okładu skutecznie zmniejsza obrzęk stawu, leczenie obejmuje nastawienie uszkodzonego stawu w znieczuleniu
i jego unieruchomienie w szynie lub pełnym gipsie. Przed nastawieniem nie należy jeść ani pić, ponieważ grozi to powikłaniami podczas znieczulenia. Usprawnianie kończyny powinno być prowadzone pod kierunkiem lekarza ortopedy.
Leczenie farmakologiczne
Jest to leczenie wspomagające. Stosuje się leki anestetyczne (umożliwiające znieczulenie chorego i zwiotczenie mięśni) oraz leki przeciwbólowe.
Leczenie operacyjne
Zwichnięcia niemożliwe do nastawienia zachowawczego wymagają leczenia operacyjnego. Jeżeli zwichnięcia stawu powtarzają się kilkakrotnie, konieczny staje się zabieg rekonstrukcyjny stawu, celem odtworzenia jego prawidłowej budowy.
Badania dodatkowe
Rozpoznanie uszkodzenia wymaga wykonania zdjęć rentgenowskich. Stawy biodrowe noworodków powinny być zbadane ultrasonograficznie.
Przewidywalny przebieg choroby
Choroba prawidłowo leczona zazwyczaj kończy się pełnym powrotem do zdrowia. Po nastawieniu zwichniętego stawu konieczne jest jego unieruchomienie na okres 2-8 tygodni.
Możliwe powikłania
Uszkodzenie okolicznych nerwów lub naczyń krwionośnych, powodujące zdrętwienie, bladość lub oziębienie kończyny. Pourazowe osłabienie więzadeł
i torebki stawowej, co może prowadzić do nawrotów zwichnięć.
Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga:
Bladość, ochłodzenie lub zdrętwienie kończyny po urazie.
Czynniki sprzyjające zwichnięciu
Reumatyczne choroby stawów, powtarzające się urazy stawu, rodzinne występowanie wrodzonego zwichnięcia stawu biodrowego.
Sposoby zapobiegania
Podczas ciężkiej pracy lub uprawiania sportów siłowych należy chronić obciążane stawy. Służą temu różnorodne opaski, stabilizatory i ochraniacze stawów. Wszystkie noworodki powinny być zbadane przez ortopedę w kierunku dysplazji stawów biodrowych po urodzeniu i około 3-4 miesiąca życia