Ciąża człowieka

Ontogenezę człowieka cechuje: długi okres ciąży (275 dni), niesamodzielność życiowa młodych osobników, długi okres dzieciństwa- obejmujący ok. 1/5 życia.
Fazy ontogenezy człowieka (rozwoju):
zapłodnienie, rozwój płodowy (9 miesięcy), narodziny, wiek niemowlęcy (0-1 roku), dziecięctwo (1-3 lat), okres przedszkolny (3-6 lat), okres szkolny (6-16 lat), okres młodzieńczy (16-18 lat), okres dojrzałości, okres starzenia się, starość, śmierć.
Komórki jajowe, zanim jedna z nich dostanie się do jajowodu, dojrzewają przez 4 tygodnie w jajniku. Po uformowaniu się dojrzałego pęcherzyka Graafa pęka on, uwalniając komórką jajową. Dostaje się ona do jamy ciała, skąd zostaje wychwycona przez lejek jajowodu. W miejscu pękniętego pęcherzyka Graafa powstaje ciałko żółte syntezujące progesteron (hormon ten wstrzymuje dojrzewanie następnego pęcherzyka z komórka jajową i powoduje silne grubienie ściany macicy przygotowując ją do przyjęcia jaja, zatrzymuje miesiączkę). W normalnych warunkach w początkowych odcinkach jajowodu jeden plemnik zapładnia komórkę jajową, a powstała zygota jest początkiem nowego życia. Jeżeli jajo nie zostało zapłodnione, to wraz z łuszczącym się nabłonkiem macicy jest wydalane w cyklu menstruacyjnym. Ponieważ jajo ludzkie ma materiał zapasowy prawie równomiernie rozmieszczony (jajo izolecytalne), a jego ilość jest stosunkowo mała (jajo oligolecytalne),więc bruzdkowanie jest całkowite i prawie równomierne, dlatego w jego wyniku powstają komórki podobnej wielkości. Bruzdkująca zygota wędruje jajowodem w kierunku macicy. Zygota szybko dzieli się , pomnaża się liczba komórek, ale jednocześnie zmniejszają się ich rozmiary (zarodek nie rośnie). Bruzdkowanie trwa około 10 dni. Kolejne stadium to morula (grudki komórek bez jamy w środku). Następnie występuje stadium blastuli zwanej blastocystą lub jajem płodowym. Jest to pęcherzyk złożony z zew. warstwy większych komórek- trofoblastu i wew. – embrioblastu. Trofoblast pełni funkcję odżywczą i ochronną. Z embrioblastu (tzw. Węzła zarodkowego) powstaje ciało zarodka. Po 6-9 dniach wędrówki jajo płodowe przedostaje się do macicy i przez kilka dni rozwijając się dalej odżywia się substancją wydzielaną przez jej śluzówkę tzw. mleczkiem macicznym. W tym czasie komórki trofoblastu wydzielają enzymy, które powodują nadtrawienie błony śluzowej macicy. Dojrzałe jajo płodowe zagnieżdża się w wytrawionym zagłębiu (implantacja jaja płodowego), a śluzówka macicy je obrasta. Trofoblast stopniowo wiąże się z macicą przekształcając się w kosmówkę i uczestniczy w wytwarzaniu łożyska. W 12 dniu rozpoczyna się gastrulacja i tworzą się trzy listki zarodkowe ektoderma, endoderma i mezoderma), a następnie błony płodowe (omocznia, owodnia i kosmówka). Owodnia powstaje z fałdu, który formuje się nad zarodkiem, wypełniona jest płynem, który zapewnia środowisko rozwoju zarodka. Omocznia rozwija się ze ścian prajelita i tworzy wraz z sąsiednimi tkankami sznur pępkowy łączący zarodek, a potem płód z łożyskiem ( w pępowinie znajdują się trzy duże naczynia krwionośne doprowadzające krew płodu do łożyska i z łożyska do płodu).
• Poczynając od 4 tygodnia w zarodku następują zmiany, które prowadza do powstania zawiązek kończyn, głowy z łukami skrzelowymi, oczu, uszu, układu pokarmowego i innych. (3mm)
• w mezodermie komórki tworzą zaczątek kręgosłupa
• W 24 dniu rozpoczyna swa pracę serce (pompuje krew w układzie krwionośnym zarodka). Ma wtedy 5 mm i waży 0,02 g
• Pod koniec pierwszego miesiąca pojawiają się kończyny górne i dolne, początkowo jako prymitywne wyrośle przypominające kończyny fok, następnie przekształcające się w ręce, ramiona, barki, nogi
• W 40 dniu funkcjonuje już mózg i układ nerwowy.
• Okres rozwoju zarodkowego kończy się około 8 tygodnia (zarodek waży wtedy około 1 kg i ma 23 mm długości, posiada zaawansowane zawiązki wszystkich organów).

Rozwój płodowy.
Z ektodermy powstają:
• naskórek i jego pochodne (włosy, paznokcie)
• gruczoły potowe, mleczne i łojowe
• szkliwo zębów
• elementy oczu: rogówka i soczewki, siatkówka
• cały układ nerwowy, a także część nerwowa przysadki

z mezodermy powstają:
• wszystkie rodzaje tkanki łącznej
• prawie wszystkie rodzaje mięśni
• układ krążenia, układ limfatyczny
• nerki i narządy płciowe

z endodermy powstają:
• nabłonek przewodu pokarmowego
• gruczoły związane z przewodem pokarmowym ( trzustka, wątroba)
• nabłonek układu oddechowego (tchawicy i płuc)
• nabłonek pęcherza moczowego i cewki moczowej


• Rozpoczyna się w 12 tygodniu, łożysko jest już rozwinięte, kształtowanie się części ciała i narządów organizmu jest w zasadzie zakończone.
• Następuje intensywny wzrost płodu i wykształcenie się narządów ostatecznych.
• Około 16 tygodnia matka odczuwa delikatne ruchy płodu, które z czasem stają się bardziej energiczne.
• W 4 miesiącu ciąży twarz płodu staje się ostatecznie ludzka a płód waży już 310 g i mierzy 160 mm.
• W 20 tygodniu wyrastają włosy, brwi i rzęsy, następnie paznokcie. Kończyny i tułów pokryte są delikatnym meszkiem płodowym
• W swoim środowisku, wypełnionym płynem, płód zaczyna się poruszać i połykać płyn owodniowy.
• W 5 miesiącu rozpoczyna się ssanie kciuka, a po dalszym miesiącu płód wykazuje już odruch chwytania, charakterystyczny dla noworodków.
• W 9 miesiącu pojawiają się bóle brzucha, które rozpoczynają poród. Rytmiczne skurcze macicy i mięśni brzucha powodują przesuwanie się płodu w dół macicy i rozerwanie owodni.
• Po wyjściu dziecka na świat tętno w pępowinie zanika i następuje jej przecięcie, łożysko zostaje wydalone.
• CO2 gromadzący się we krwi dziecka pobudza prace ośrodka oddechowego, który z kolei pobudza mięśnie oddechowe do pracy. Następuje wdech i wydech, o którym świadczy pierwszy krzyk.

Funkcje łożyska:
- umożliwia kontakt płodu z matką;
- wymiana gazowa;
- przekazywanie substancji odżywczych;
- wydalanie produktów przemiany materii do krwi matki;
- produkcja hormonów (np. progesteron i estrogen);
- ochrona płodu przed krążącymi w krwi matki mikroorganizmami;
- przenikanie przeciwciał do płodu.
krew płodu i matki nigdy nie mieszają się

ciekawostki:
niekiedy zdarza się, że równocześnie oba jajniki wytwarzają po jednym jaju lub jeden jajnik wytwarza dwie komórki jajowe. Jeśli te dwie komórki w tym samym czasie zostaną zapłodnione to narodzą się bliźnięta dwujajowe. Zdarza się także, ż bliźnięta rozwijają się z jednej komórki jajowej. Sytuacja taka ma miejsce wówczas, gdy podczas pierwszego podziału zapłodnionego jaja dwie jego połowy rozdzielają się i każda z tych połówek rozwija się dalej samodzielnie. bliźnięta jednojajowe zawsze tej samej płci i bardzo podobne do siebie.

O płci przyszłego człowieka decyduje moment poczęcia. Zarówno plemnik jak i jajeczko po 23 chromosomy, to znaczy połowę liczby chromosomów zawartych w innych komórkach ustroju. Chromosomem płciowym, występującym w jajeczku, jest zawsze chromosom X. Plemniki posiadają natomiast chromosom płciowy albo X albo Y. Jeżeli plemnik z chromosomem X łączy się z jajeczkiem, to płód będzie żeński, natomiast jeżeli zapładniający plemnik ma chromosom Y, płód będzie męski. W ten sposób w wyniki zapłodnienia powstaje nowa komórka posiadająca komplet 46 chromosomów- cały materiał genetyczny potrzebny dla potrzymania życia i zapewnienia rozwoju przyszłej istoty ludzkiej.