Zajęcia twórcze w przedszkolu

Zajęcia dla,,starszaków”.

Okres przedszkolny to okres od 3 do 7 lat. Jest to poprzedzający naukę w szkole, w czasie, której u dzieci zachodzi wiele zmian w psychice. Nazwa okres przedszkolny wynika z tego, że około 50% dzieci zaczyna w tym czasie uczęszczać do przedszkola, a za tym idzie staje się ono przedmiotem oddziaływań systemu oświatowego. W tym okresie czynności rozwojowe dziecka ulegają zmianie, albowiem dziecko wychodzi poza rodzinę, poznaje dalszych krewnych, poznaje urządzenia domowe i ich funkcje społeczne, oraz poznaje otoczenie poza domem (zarówno lokalne jak i przyrodnicze). Nowym czynnikiem rozwojowym staje się oddziaływanie nowego systemu w postaci nauczania i wychowania kształtującego społeczne zasady zachowania i postawy prospołeczne (np. życzliwość, szacunek do innych i ich pracy). W obrębie okresu przedszkolnego możemy wyróżnić trzy fazy:
1) Faza pierwsza (wczesna) obejmuje wiek od 3 do 4 lat. W tej fazie dzieci są jeszcze na ogół mało samodzielne (nie radzą sobie same w różnych sytuacjach życiowych i wymagają pomocy dorosłych np. przy ubieraniu się). Także zasób doświadczeń tych dzieci jest jeszcze niewielki a słownik obejmuje około 1000 wyrazów. W tym okresie dzieci lepiej rozumieją polecenia kierowane bezpośrednio do nich niż te dawane całej grupie.
2) Faza druga (średnia) obejmuje wiek od 4 do 5,5 roku. Dzieci w tym wieku znajdują się w fazie myślenia, rozwiązuje zadania na płaszczyźnie manipulacyjnej i ruchowo-spostrzeżeniowej. Zabawy w tym wieku są nadal dość proste i krótkie (dziecko nie potrafi kontrolować uwagi przez dłuższy czas i szybko zmienia przedmiot swoich zainteresowań). Dzieci w tym wieku charakteryzuje duża chwiejność uczuciowa i wrażliwość, są one już dość samodzielne i zaradne, nawiązują także przyjazne kontakty z rówieśnikami ( ze względu na impulsywność dzieci w tym wieku nie brak także konfliktów) i lubią ich towarzystwo. Około 5-go roku życia dziecko wkracza w „wiek pytań”. Dziecko odkrywa świat zadając rodzicom mnóstwo (często kłopotliwych) pytań, starając się w ten sposób poznać świat. Jest ono bardzo żywe i ruchliwe, bardzo dociekliwe i wścibskie, a jego doświadczenia są coraz szersze.
3) Faza trzecia (późna) obejmuje wiek od 5,5 do 7 lat. Dzieci w tym wieku przejawiają żywe zainteresowanie światem przyrody oraz niektórymi zjawiskami społecznymi. W tym okresie zmienia się także sposób przyswajania wiedzy. Dziecko jest już zdolne na dłużej skupić na czyjś uwagę. Samodzielność dziecka i wyższy stopień jego usamodzielnienia sprzyja powierzaniu mu przez dorosłych odpowiedzialnych zadań (np. drobne zakupy). W tym okresie bardzo bogate jest życie uczuciowe dziecka. Podstawową formą aktywności dziecka w wieku przedszkolnym jest zabawa (podejmowana spontanicznie i wykonywana dla przyjemności), ale wraz z wiekiem rozmaite zajęcia nabierają w życiu dziecka coraz większego znaczenia. Dalej sytuuje się nauka (w tym wieku dziecko nie ma jeszcze świadomości nauki i jest nakierowane na jakąś czynność zmierzającą do nauczenia się nowej rzeczy) i pracy (czynności narzucane przez dorosłych). W trzeciej fazie wieku przedszkolnego niektóre formy nauki i pracy zostają wyodrębnione w postaci czynności specyficznych (pomoc w domu, odwzorowywanie literek itp.). Wstępując do szkoły dziecko jest już całkowicie zdolne do podejmowania czynności intencjonalnych (zmierzających do uzyskania jakiegoś celu). W wieku przedszkolnym dzieci chętnie malują, rysują, lepią z plasteliny, wycinają wycinki, co wykonują dla zabawy.
Rysowanie dziecka jest formą ekspresji a nie „sposobem tworzenia piękna”. Dziecko nie jest tylko biernym odbiorcą świata, ale także osobą czynnie ustosunkowującą się do różnych dziedzin sztuki. Polega to na asymilacji, żywych reakcji emocjonalnych i przetworzeniu treści (w zabawie lub w twórczości plastycznej). W wyniku tych przetworzeń, niejednokrotnie powstają dzieła o znacznej wartości artystycznej. Dziecko posługuje się swoistym językiem graficznym.
Około 5-6 roku życia dziecko wchodzi w stadium uproszczonego schematu – pojawiają się elementy figuralne stosowane z rozmysłem rysowane postacie lub przedmioty są uproszczone, zgeometryzowane, usztywnione, statyczne, kanciaste lub zaokrąglone. Budowa z figur powoduje, że rysunek dziecka pozbawiony jest proporcji, jest mało przejrzysty, monumentalny i archaiczny, a mimo to cechuje go oryginalność i świeżość. Rysunek w tym okresie charakteryzuje duża ilość kolorów i ciekawe kompozycje. W 6 roku życia pojawia się udoskonalony i wzbogacony schemat. Linie stają się giętkie i płynne, ale rysunek nadal jest nieproporcjonalny – to, co ważne jest na pierwszym planie. Pojawia się tematyka, a kolorystyka staje się bardziej naturalna, pojawia się ruch i profil rysunku. Dziecko dokonuje w rysunku ekspresji swoich przeżyć. Dzieci potrafią wcześniej rozróżniać barwy niż je nazywać (4-letnie dzieci potrafią nazywać jeden z podstawowych kolorów, a 5-letnie już cztery – niebieski, zielony, żółty i czerwony). W wieku przedszkolnym dzieci potrafią też rozróżniać odcienie barwne, a wraz z wiekiem wzrok staje się ostrzejszy. Badania wykazały, że wprowadzenie nazwy do sfery doznań zmysłowych zmienia w zasadniczy sposób wrażenia i spostrzeżenia dziecka (stwarza ono podstawę do uogólnienia).
Dziecko w toku rozwoju uczy się opanowywać i kontrolować swoje reakcje emocjonalne (np. lęk, gniew złość), aby zadowolić najbliższych. Liczy się w coraz większym stopniu nie tylko z tym, czego życzą sobie dorośli, lecz także z opinią swoich rówieśników. Potrzeba zdobycia uznania wobec kolegów, lęk przed dezaprobatą zmuszają dziecko do ukrywania niektórych uczuć i emocji, np. przykrości, nagany od nauczyciela, strachu przed niebezpieczną sytuacją. W miarę rozwoju procesów poznawczych dziecko uczy się samodzielnie oceniać szkodliwość czy niecelowość pewnych form zachowania. Dzieci w młodszym wieku mniej kierują się w swym postępowaniu zasadą przyjemności czy przykrości, a bardziej przewidywaniem odległych następstw swych czynów. Potrafią hamować swe pragnienia względnie zmuszać się do wykonywania określonych czynności, podporządkowując się wymaganiom społecznym.
Zajęcia dla grupy dzieci liczącej ok. 10 dzieci i więcej.
1.Zabawa,,lubię Cię …”
Grupa siedzi w kręgu na przemian chłopiec, dziewczynka.
MATERIAŁY: piłka
CEL: podniesienie nastroju dzieci, budowanie więzi w grupie i poczucia własnej wartości.
MIEJSCE ZAJĘĆ: sala zajęciowa
PRZEBIEG: Wszyscy przedstawiają się swoimi imionami głośno i wyraźnie je wypowiadając. Jedna z osób dostaje piłkę od nauczyciela, który siedzi razem z dziećmi kręgu nauczyciel mówi np. Lubię Zosię, bo ma miły uśmiech i za to, że jest z nami w grupie. Osoba, która ma piłkę rzuca ja następnej i mówi komplement, miłe zdanie na jej temat.
CZAS TRWANIA: 15-20 mi
2. Losowanie kolażu.
MATERIAŁY:
Czasopisma z ilustracjami przedstawiającymi krajobrazy, postacie, przedmioty, zwierzęta.
Nożyczki, klej, kartki duże.
PRZEBIEG: Zajęcia mają dwa etapy.
Etap 1:
Prosimy dzieci o staranne wycięcie ilustracji z czasopism przedstawiających postacie, przedmioty, ludzi, niech wybiorą te, które im się podobają każdy wycina sześć obrazków.
Etap 2:
Po wycięciu każde z dzieci kładzie na stół w jedno miejsce ilustracje wycięte przez siebie, powstaje wspólny,,stosik”, z którego każdy losuje z zamkniętymi oczami dla siebie pojedynczo pięć obrazków,,przypadkowych”. Po losowaniu każdy ma za zadanie wykonać kompozycję poetycką, humorystyczną, graficzną z wycinków wylosowanych. Na zakończenie każdy uczestnik opowiada krótka historyjkę swojego obrazu.
CEL: rozwijanie zmysłu estetycznego potrzeby tworzenia, wykorzystywanie przypadkowych odkryć, zebranie ilustracji i stworzenie własnego scenariusza, rozwijanie wyobraźni. Dzieci uczą się zagospodarowywać przestrzeń na ilustracji wykonanej przez siebie, odkrywają wagę łączenia form, kolorów, umieszczenia, przesuwania przedmiotów w stosunku do wyznaczonych punktów w przestrzeni.
CZAS TRWANIA: 30-40 minut
MIEJSCE ZAJĘĆ: sala zajęciowa przy stolikach.
3. Dotrzeć do celu.
Każdy z grupy ustawia się na końcu sali.
MATERIAŁY: niepotrzebne
CEL: rozwijanie koncentracji uwagi, rozwój wyobraźni, umiejętności słuchania, rozładowanie emocji przez ruch.
PRZEBIEG: Każdy z grupy ma słuchać poleceń, wskazówek nauczyciela, jakim krokiem ma dotrzeć do końca sali i z powrotem. Dzieci ustawiają się w rzędzie pod ściana i czekają na wskazówki nauczyciela.Nauczyciel mówi:
- idź z zamkniętymi oczami, powoli na palcach próbując usłyszeć swoje kroki.
-idź na lewej potem na prawej stopie podskakując.
- skacz wysoko w górę przemieszczając się.
- zacznij mówić wiersz, jakiego ostatnio się uczyliśmy i machaj lewą nogą.
- idź tyłem
- idź jak lew, jak słoń, myszka, jak wąż, motyl itp.
- patrz w sufit jak idziesz
-patrz w dół jak idziesz jakbyś przebijał wzrokiem ziemię
MIEJSCE ZAJĘĆ: sala ćwiczeń
CZAS TRWANIA: 15-20 minut
4. Odmienna kaligrafia
MATERIAŁY: blok rysunkowy, ołówki, cienkopisy, długopisy, pióra, atrament, pałeczki do tuszu, pędzle. Encyklopedie gdzie znajdziemy różne przykłady systemów pisma.
PRZEBIEG: Wraz z dziećmi szukamy przykładów pisma odmiennego od naszego, którego się uczą: pismo arabskie, chińskie, hebrajskie, tybetańskie, sanskryt, pismo klinowe. Dzieci rysują wybrane litery pojedyncze małe i duże, przyglądamy się ich kształtom, formie. Fakt, że znaki te są zupełnie niezrozumiałe, pozwala patrzeć na nie jak na rysunki. Dzieci mówią, z czym kojarzą się im znaki, które wybrały. Dzieci tworzą czysto dekoracyjne dzieła sztuki. Można zrobić wspólną gazetkę.
CELE: odkrywanie uroków gestu, ćwiczenie sprawności dłoni, ćwiczenie uwagi, dostrzeganie ewolucji znaków, koncentracja uwagi na wykonywanym zadaniu, staranność wykonania, odtwarzanie modeli, troska o jakość pracy, spostrzeganie podobieństw i różnic, rozwój wyobraźni poprzez skojarzenie znaków z obrazem.
MIEJSCE ZAJĘĆ: sala zajęciowa przy stolikach.
CZAS TRWANIA: 30 minut
5. Toczący się ludzie.
MATERIAŁY: niepotrzebne
CEL: budowanie zaufania, zabawa, aktywność fizyczna
PRZEBIEG: wszyscy kładą się na podłodze jeden obok drugiego zwróceni twarzą do podłogi bardzo blisko siebie. Pierwsza osoba wtacza się na osobę leżącą obok niej i toczy się po plecach wszystkich leżących aż do końca. Zajmuje miejsce za ostatnią osobą. Zabawa trwa tak długo aż wszyscy przetoczą się po wszystkich. Nauczyciel obserwuje przebieg zabawy, mówi imię osoby, która się toczy.
MIEJSCE ZAJĘĆ: sala zajęciowa
CZAS TRWANIA: 10 minut
6. Farby roślinne
MATERIAŁY: małe torebki plastikowe lub małe pudełka, różne pojemniki, woda, tłuczki, mikser elektryczny, papier rysunkowy, pędzle.
PRZEBIEG:
Zajęcia 1. Spacer po okolicznej łące, dzieci do torebek pojemników zbierają ziemię, patyki, liście, owoce z drzew, kwiaty. Dzieci szukają swoich ulubionych kolorów ulubionych przyrodzie, kierujemy uwagę dzieci na przyglądanie się odcieniom i źródłom kolorów.
Zajęcia 2. Dzieci robią różne mieszaniny ze swoich materiałów, w pustych pojemnikach rozgniatają i mieszają ze sobą materiały szukają kolorów, obserwują jak zmieniają się barwy po zmieszaniu,,składników” nauczyciel podchodzi i obserwuje działania dzieci pomaga, gdy chcą używać miksera. Omawia, w jaki sposób można łączyć kolory by powstały nowe. Na kartkach czystych robią swoja paletę barw natury.
CEL: łączenie doznań zmysłowych i uczuciowych z materiałem. Odkrywanie nowych środków wyrazu. Stwierdzenie skutków działań. Wprowadzenie pojęcia różnych odcieni tego samego koloru. Identyfikacja informacji dostarczanej przez doznania zmysłowe.
MIEJSCE ZAJĘĆ: okoliczna łąka lub spacer do lasu, następnie sala zajęciowa.
CZAS TRWANIA: spacer 30 minut, zajęcia z materiałem zgromadzonym podczas spaceru 30-40 minut.
7. Mandala
MATERIAŁY: wzór mandali dla dzieci (załącznik nr 1) kredki różnokolorowe
CZAS TRWANIA: 30 minut
MIEJSCE ZAJĘĆ: sala, przy stolikach
PRZEBIEG: dzieci dostają wzory mandali i kolorują je. Nauczyciel wyjaśnia, czym jest mandala, jak ja należy malować, kolorować od zewnątrz do środka.
Czym jest Mandala?
Mandala to archetyp życia, symbol tworzenia, mandale spotykamy na każdym kroku widzimy ją codziennie w świecie techniki, przyrody otacza nas z każdej strony. To symbol całego świata, Boga, człowieka, życia i stworzenia. Mandala ma doskonały kształt, formę koła, ten kształt to symbol archetypowy, wpisany w nasza zbiorową świadomość, określa wewnętrzny porządek natury. Ziemia, płatek śniegu, kwiat, nawet komórki naszego organizmu mają kształt koła. Każda z form danych przez naturę rozmieszczona jest wokół jakiegoś środka, centrum i rozprzestrzeniają się z niego inne formy linie aż po brzegi. Okrągły kształt mandali towarzyszy ludzkości od najwcześniejszych czasów obecny jest w różnych kulturach i religiach (kopulaste budynki świątyń renesansu, aureola nad głowami świętych, jing i jang azjatycki symbol harmonii dwóch biegunów, tego, co żeńskie i męskie). Tybetańska Mandala usypywana przez buddyjskich mnichów z kolorowego piasku jest jednocześnie medytacją. Mandala początkowo była znana jedynie wtajemniczonym mnichom w Indiach i Tybecie, w latach dwudziestych naszego wieku C.G Jung podczas jednego ze swoich kryzysów zaczął sporządzać rysunki, nieświadomie malował on zawsze okrągłe formy, stwierdził, że Mandala otwiera mu dostęp do własnego środka. Mandale wprowadził do leczenia nerwic, depresji, schizofrenii z widocznymi efektami poprawy.
Znaczenie mandali dla dzieci. Dzieci również intuicyjnie malują okrągłe obrazy, nieświadome bazgroły powstające podczas zajęć, gdy dziecko nie potrafi się skoncentrować, mają często strukturę mandali. Zajmowanie się Mandala daje u dzieci szybsze efekty niż u dorosłych wynika to z ich chętnego udziału w pracach plastycznych. Systematyczna praca z okrągłymi obrazami nadzwyczajnie wspomaga rozwój dziecięcej osobowości, poprawia u dzieci koncentrację, poprawia się także zdolność zajmowania się samym sobą, nadpobudliwe dzieci, które nie potrafią usiedzieć na miejscu uspokajają się, inne, które sprawiają wrażenie bezwolnych niechętnych do działania przeciwnie dzięki pracy z Mandala staja się bardziej energiczne, aktywne. Dzieci zyskują więcej wewnętrznej równowagi, co pomaga w zwalczaniu typowych kryzysów rozwojowych np. przejście z przedszkola do szkoły. Dzieci, które cierpią na drobne zaburzenia motoryczne mogą dzięki mandali poprawić swój stan. Napięcia i skurcze tiki nerwowe są niwelowane podczas stosowania pracy z mandalą. Nie tylko,,trudne” dzieci mogą rysować mandale. Każdemu dziecku rysowanie mandali sprawi radość, cieszyć może fakt, że te zajęcia maja wartość terapeutyczną i każdemu dziecku zajęcia te sprzyjają. Skutki malowania mandali: ustępują lęki, rozproszona energia koncentruje się, znika napięcie, znika gotowość do poddania się zewnętrznym wpływom i krytycznej przez to samooceny, rozwój osobowości. W pewnych warunkach dziecko zmienia swoje zewnętrzne zachowanie, w swoim wnętrzu natomiast pozostaje wierne sobie. Namalowana przez dzieci mandala jest odwzorowaniem stanu psychicznego dziecka, używane kolory również mają znaczenie.

Twórczość plastyczna jest dla dziecka specyficzną formą poznawania świata. Jest ekspresją i transformacją doświadczanej rzeczywistości oraz formą wyrażania przez dziecko swojej osobowości. Ale i na odwrót - sztuka może stanowić także okazję do kształtowania osobowości i postaw dziecka.
Zadanie to znakomicie spełnia, w warunkach wychowania przedszkolnego dziedzina taka jak plastyka są dla dziecka terenem zdobywania nowych wiadomości, doświadczania nowych przeżyć i wrażeń, służą wyzwalaniu twórczej postawy, która każdy z nas posiada.
Dynamikę rozwoju psychicznego dzieci w wieku przedszkolnym charakteryzują przede wszystkim przemiany w sferze społecznej, emocjonalnej i dynamice procesów poznawczych. W połowie wieku przedszkolnego zwiększa się aktywność intelektualna, dociekliwość, następuje rozkwit wyobraźni i zdolności fantazjowania. Wydłuża się możliwość skupiania uwagi w czasie zajęć dydaktyczno – rozwojowych w przedszkolu. Życie emocjonalne charakteryzuje się żywą dynamiką, impulsywnością i chwiejnością równowagi. W ostatniej fazie okresu przedszkolnego zwiększają się przejawy woli i możliwości opanowania reakcji impulsywnych, umiejętności współdziałania w zabawie z rówieśnikami, przestrzeganie norm moralno – społecznych i umiejętność podporządkowania się wymaganiom życia zbiorowego.
W szóstym roku życia dziecko przechodzi kryzys związany z przejściem z przedszkola do szkoły, rodzice wychowawcy w przedszkolu mówią o tym często, dzieci w tym okresie miewają problemy z zasypianiem, staja się lękliwe, nieporządne, kapryśne. Wiek szkolny narzuca nowe obowiązki, wskazane jest, więc wprowadzanie zabaw i zajęć umożliwiających scalanie grupy, aby w wieku szkolnym dziecko dobrze czuło się w klasie, wzmacnianie poczucia własnej wartości, zadowolenia z siebie, aby katastrofy w postaci złej oceny w wieku wczesnoszkolnym nie były dla dziecka nie do pokonania.