System ubezpieczeń społecznych

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ubezpieczenia społeczne w Polsce obejmują:
? ubezpieczenie emerytalne,
? ubezpieczenia rentowe,
? ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, zwane ubezpieczeniem chorobowym,
? oraz ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwane ubezpieczeniem wypadkowym.

Funkcjonują dwa systemy ubezpieczeń społecznych ? ?stary? i ?nowy?. Nazwa ?stary? i ?nowy? system odnoszą się do zasad naliczania emerytur. Stare, to znaczy sprzed reformy emerytalnej z 1999 roku, zasady wyliczania świadczeń ? stąd często nazywa się ten system opartym na zdefiniowanym świadczeniu. Nowe zasady, w których bardzo istotną rolę odgrywa zebrany w postaci składek kapitał. System ten zwany jest systemem opartym na zdefiniowanej składce.

Akty prawne:
1. Ustawa z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników,
2. Ustawa z 25 czerwca 1997 r. o wykorzystaniu wpływów z prywatyzacji części mienia Skarbu Państwa na cele związane z reformą ubezpieczeń społecznych,
3. Ustawa z 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
4. Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych,
5. Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
6. Ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa,
7. Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
8. Ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej,
9. Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych,
10. Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych.

Ubezpieczenia społeczne a ubezpieczenia gospodarcze
Podstawowym podziałem ubezpieczeń jest podział na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenia gospodarcze. Podział ubezpieczeń na ubezpieczenia społeczne i gospodarcze był, do czasu wprowadzenia w życie reformy systemu ubezpieczeń społecznych (tj. do 1 stycznia 1999 r.).

Ubezpieczenia społeczne i osobowe ubezpieczenia gospodarcze cechuje bowiem ten sam przedmiot ubezpieczenia.

Ubezpieczenia gospodarcze znane były już w starożytności, a czasy ?narodzin? ubezpieczeń społecznych przypadły dopiero na drugą połowę XIX w., niektórzy znawcy dziedziny ubezpieczeń dopatrują się ich korzeni już
w średniowieczu. Ubezpieczenia społeczne są urządzeniem społecznym stworzonym przez ustawodawcę,
a ubezpieczenia gospodarcze funkcjonowały przez wiele stuleci, a dopiero później zostały uregulowane przez prawo. W Polsce podstawę ubezpieczeń gospodarczych stanowi pakiet ustaw ubezpieczeniowych. Ubezpieczenia społeczne natomiast regulowane są przez wiele aktów normatywnych w randze ustawy, z których najważniejszym jest ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. W przypadku ubezpieczeń społecznych nawiązanie stosunku ubezpieczeniowego następuje przez zgłoszenie. W przypadku ubezpieczeń gospodarczych nawiązanie stosunku ubezpieczeniowego następuje bowiem jedynie poprzez zawarcie umowy ubezpieczenia między zakładem ubezpieczeń i ubezpieczającym. Składki na ubezpieczenia społeczne finansują
z własnych środków zarówno ubezpieczeni jak i płatnicy składek, a ich wysokość zależy od dochodów. Składka na ubezpieczenia emerytalne podlega podziałowi na część wnoszoną do filaru I i II. Do czasu reformy ubezpieczeń społecznych polski system ubezpiecza społecznych charakteryzował się finansowaniem świadczeń metodą repartycyjną (obecne świadczenia finansowane są z obecnych składek), która obecnie ustąpiła miejsca technice mieszanej polegającej na połączeniu metody repartycyjnej oraz metody kapitałowej (świadczenia wypłacane są ze skapitalizowanych, indywidualnie odłożonych składek). Zastosowanie tej łączonej metody wiąże się z tym, iż metoda repartycyjna jest praktycznie niewrażliwa na inflację, natomiast metoda kapitałowa daje możliwość osiągnięcia większych zysków w długim okresie.