System ubezpieczeń społecznych
W naszym referacie chciałybyśmy przedstawić, wyjaśnić na czym polega i jak się dzieli System Ubezpieczeń Społecznych. Ponadto napiszemy też o pracy w ZUS i czego ona dotyczy. Przy pisaniu tego referatu pomogło nam to że odbyliśmy miesięczną praktykę zawodową w ZUS.
Na początku zaczniemy od wyjaśnienia pojecia ZUS. ZUS czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest to państwowa jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną, zajmująca się gromadzeniem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne obywateli oraz dystrybucją świadczeń (np. emerytur, rent, zasiłków chorobowych lub macierzyńskich) w wysokości i na zasadach ustalanych w przepisach powszechnie obowiązujących.
ZUS powstał 24 października 1934 r. w wyniku decyzji prezydenta Ignacego Mościckiego o scaleniu pięciu wcześniej działających państwowych izb ubezpieczeniowych. Od chwili powołania jest jedną z najnowocześniejszych i najlepiej zorganizowanych tego typu instytucji na świecie.
Obecnie z usług ZUS korzysta około 20 mln klientów. Środki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, których dysponentem jest ZUS, stanowią około 50 proc. zasobów pieniężnych państwa. Zakład nie może samodzielnie ustalać wysokości składek lub świadczeń, gdyż zgodnie z Konstytucją pozostaje to w kompetencji parlamentu.
ZUS zarządza również środkami Funduszu Rezerwy Demograficznej, który - dzięki trafnym przewidywaniom zarządzających - osiąga wyniki porównywalne z najlepszymi komercyjnymi funduszami inwestycyjnymi w Polsce (w 2007 r. stopa zwrotu z inwestycji wyniosła 5,5 procent).
Do zakresu działania ZUS, określonego w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późn. zm.), należy m.in.:
1) realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności:
a) stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych,
b) ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń, chyba że na mocy odrębnych przepisów obowiązki te wykonują płatnicy składek,
c) wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
d) prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek z tytułu należnych składek i wypłacanych przez nich świadczeń podlegających finansowaniu z funduszy ubezpieczeń społecznych lub innych źródeł,
e) prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i kont płatników składek,
f) orzekanie przez lekarzy orzeczników Zakładu oraz komisje lekarskie Zakładu dla potrzeb ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych
2) opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu zabezpieczenia społecznego
3) realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych
4) wystawianie osobom uprawnionym do emerytur i rent z ubezpieczeń społecznych imiennych legitymacji emeryta-rencisty, potwierdzających status emeryta-rencisty
5) dysponowanie środkami finansowymi funduszów ubezpieczeń społecznych oraz środkami Funduszu Alimentacyjnego
6) opracowywanie aktuarialnych analiz i prognoz w zakresie ubezpieczeń społecznych
7) kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy
8) kontrola wykonywania przez płatników składek i przez ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych Zakładowi
9) wydawanie Biuletynu Informacyjnego
10) popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych.
Zakład wykonuje również zadania powierzone na podstawie innych ustaw lub inne zlecone zadania z dziedziny ubezpieczeń lub zabezpieczenia społecznego, np. gromadzi dane osobowe płatników składek dla Narodowego Funduszu Zdrowia lub identyfikuje składki przesyłane na indywidualne konta w Otwartych Funduszach Emerytalnych.
Ustawa z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr137) dotyczy pracowników w szerokim tego słowa znaczeniu oraz innych osób, np. prowadzących poza rolniczą działalność gospodarczą.
System ubepieczeń społecznych, określony ustawą z 13 października 1998 r., jest systemem powszechnym i jednolitym. Ujednolicone zostały zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i ustalania na ich rzecz składek, a także tryb i terminy dokonywania zgłoszeń do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczenia i opłacenia składek z tego tytułu.
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych dotyczy:
1) pracowników w szerokim tego słowa znaczeniu (osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, spółdzielczej umowy o pracę, o pracę nakładczą, agencyjnej i zlecenia, funkcjonariuszy policji, państwowej starży pożarnej itd., żołnierzy zawodowych, posłów i senatorów pobierających uposażenie, a także bezrobotnych i stypendystów sportowych),
2) innych osób (prowadzacych pozarolnicza działalność gospodarczą, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, żołnierzy niezawodowych w służbie czynnej, duchownych, studentów, pobierających zasiłek z pomocy społecznej) z wyłączeniem sędziów, prokuratorów i rolników indywidualnych.
Ubezpieczenia społeczne obejmują:
1) Ubezpieczenia emerytalne, polegające na dozywotniej miesięcznej wypłacie pieniędzy dla osób, które osiągneły wiek emerytalny (dla kobiet 60 lat, dla mężczyzn 65 lat).
2) Ubezpieczenia rentowe, polegające na wypłacie pieniężnej dla osób z tytułu niezdolności do pracy, ich szkolenia i pielegnacji oraz dla rodziny zmarłych ubezpieczonych.
3) Ubezpieczenia chorobowe, polegające na wypłacie zasiłków w razie choroby i wynagrodzeń za urlop macierzyński
4) Ubezpieczenia wypadkowe, polegające na wypłacie odszkodowań i zasiłków z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Ubezpieczenia społecznymi z wszystkich przysługujących tytułów podlega się od dnia nawiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego albo nabycia prawa z innych przyczyn do dnia ich ustania, na podstawie zgłoszenia. Zgłoszeń dokonują tzw. płatnicy składek ubezpieczeniowych, którymi są pracodawcy w stosunku do szeroko pojętych pracowników i ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na własne ubezpieczenia społeczne (osoba prowadząca działalność gospodarczą).
Stopy procentowe składek na ubezpieczenia społeczne wynoszą:
1) 19,52 % - podstawy wymiaru na ubezpieczenia emerytalne
2) 13 % - podstawy wymiaru na ubezpieczenia rentowe
3) 2,45 % - podstawy wymiaru na ubezpieczenia chorobowe
4) od 0,40 % do 8,12 % - podstawy wymiaru na ubezpieczenia wypadkowe.