Charakterystyka gospodarczo-ekonomiczna Niemiec

Niemcy – informacje wstępne

Niemcy, czyli Republika Federalna Niemiec (niem. Bundesrepublik Deutschland) ze stolicą w Berlinie, to państwo federacyjne (złożone z 16 landów) położone w Europie, sąsiadujące od wschodu z Polską i Czechami, od południowego-wschodu z Austrią, od południa ze Szwajcarią, od zachodu z Francją, Luksemburgiem, Belgią i Holandią, a od północy z Danią. Od północy Niemcy graniczą także z Morzem Północnym i Morzem Bałtyckim, a od południa – z Alpami.
erzchnia państwa wynosi nieco ponad 357tys km2, co daje mu 63. miejsce w światowym rankingu. Liczba ludności wynosi ponad 82mln (1. lokata w Unii Europejskiej, a 14. na świecie), a zatem gęstość zaludnienia Niemiec to ok. 230osób/km2¬.

Głową państwa jest Prezydent federalny Horst Köhler, Przewodniczącym Bundestagu Norbert Lammert, natomiast Szefem rządu – Kanclerz Federalna Angela Merkel.


Położenie – warunki naturalne Niemiec

Na terenie Niemiec można wskazać jednostki fizyczno-geograficzne układające się wzdłuż równoleżników: Nizinę Niemiecką, Średniogórze Niemieckie, Wyżynę Szwabsko-Bawarską (tzw. Przedgórze alpejskie) oraz Alpy. Równiny na północy Niemiec są częścią Niżu Środkowoeuropejskiego. Lodowiec pozostawił tam wzgórza morenowe oraz liczne jeziora.
Nizinę Niemiecką przecinają główne rzeki kraju: Ren, Łaba, Ems
i Wezera uchodzące do M. Północnego oraz Nysa Łużycka i Odra uchodzące do M. Bałtyckiego.
Średniogórze Niemieckie jest częścią łuku górskiego, o wysokości ponad
1000m n.p.m., ciągnącego się przez Europę od Francji po Polskę, do którego należą m.in.: góry Harz, Las Turyński, Rudawy.
Na południu Wyżyna Bawarska podnosi się ku stokom Alp. Najwyższy szczyt Niemiec to Zugspitze (2963m n.p.m.). Przy szwajcarskiej granicy leży największe jezioro – J. Bodeńskie, z którego wypływa rzeka Ren, najdłuższa zaś rzeka Europy – Dunaj (której część znajduje się w Niemczech) wypływa z gór Schwarzwald. Lasy pokrywają ok. 30% powierzchni kraju.
Klimat Niemiec jest umiarkowany i łagodny, pozostaje on pod wpływem Atlantyku. Zimy przebiegają łagodnie, a lata są ciepłe. Średnia temperatura powietrza i średnie opady dla Berlina wynoszą: w styczniu -0,5°C i 34mm,
w lipcu 17,4°C i 21mm.

Na terenie Niemiec znajdują się duże złoża węgla kamiennego
i brunatnego. Węgiel kamienny występuje przede wszystkim w zagłębiu Ruhry oraz koło Akwizgranu. Węgiel brunatny wydobywa się w zagłębiach Nadreńskim, Łużyckim i Saskim. W północno-zachodniej części państwa i na Morzu Północnym wydobywana jest ropa naftowa i gaz ziemny. Oprócz tego na przedgórzu Harzu i w Rudawach występują rudy żelaza, miedzi, cynku i ołowiu, a na Nizinie Niemieckiej i w Bawarii soli kamiennej, a także soli potasowej
w środkowej części Niemiec. Opisana powyżej baza surowcowa uzupełniana dodatkowo surowcami z importu stwarza możliwość rozwoju różnych gałęzi przemysłu.

Gospodarka i przemysł Niemiec

Gospodarka Niemiec jest jedną z wiodących na świecie. Obok USA
i Japonii Niemcy są jedną z największych potęg gospodarczych. Położenie geograficzne kraju, dobra infrastruktura i bliskość z krajami Europy Środkowo-Wschodniej stwarzają niemieckim podmiotom gospodarczym dostęp do dużego i chłonnego rynku. Tę wysoką pozycję Niemcy zawdzięczają dynamicznemu rozwojowi RFN w latach 50. i 60. W późniejszym okresie na skutek światowej recesji gospodarczej i kryzysu naftowego w latach 70., a także procesu zjednoczenia z byłą NRD w latach 80., nastąpił proces restrukturyzacji gospodarki wschodnioniemieckiej.
W gospodarce niemieckiej dominuje sektor prywatny z dużym udziałem wielkich koncernów (także międzynarodowych). W rękach państwowych pozostaje administracja, policja, wojsko, kolej, poczta oraz udziały
w koncernach. Na terenach byłej NRD dokonują się jeszcze przekształcenia prywatyzacyjne byłej własności państwowej.

Z punktu widzenia inwestorów zagranicznych Niemcy należą do najbardziej atrakcyjnych ośrodków gospodarczych na świecie. Z punktu widzenia menedżerów zagranicznych zajmują one wiodące miejsce wśród ośrodków lokalizacji przedsiębiorstw w Europie. W międzynarodowych porównaniach warunków lokalizacji Niemcy wypadają szczególnie dobrze pod względem możliwości prowadzenia prac badawczo-rozwojowych, kwalifikacji pracowników oraz logistyki. Położenie, infrastruktura, bezpieczeństwo prawne oraz siła robocza to dodatkowe atuty. Dzięki temu Niemcy zajmują piąte miejsce w grupie krajów o największych zagranicznych inwestycjach bezpośrednich.
Za ważną zaletę uważa się kwalifikacje pracowników. 81% zatrudnionych posiada wykształcenie zawodowe, w tym 20% – wykształcenie uniwersyteckie lub ukończoną wyższą szkołę zawodową.

Niemcy należą do wiodących krajów także w zakresie wielu dobrze zapowiadających się technologii o wysokim tempie wzrostu. Do grupy tej zalicza się biotechnologię, nanotechnologię, technologię informacyjną oraz wiele dziedzin zaawansowanej technologii (lotnictwa i kosmonautyki, elektrotechniki, logistyki). Na dobrej pozycji na rynkach światowych plasuje się także niemiecka branża technologii środowiska (wykorzystanie energii wiatru, energii słonecznej i biomasy). Udział niemieckich producentów elektrowni wiatrowych w rynku światowym wynosi aż 50%. W dziedzinie biotechnologii
i inżynierii genetycznej Niemcy są najsilniejszym ośrodkiem po USA, a w wielu dziedzinach nanotechnologii posiadają już obecnie znaczną przewagę.
Fundamentem międzynarodowej konkurencyjności gospodarki są jednak nie tylko wielkie przedsiębiorstwa (jak Siemens czy Volkswagen), ale tysiące małych i średnich firm. Firmy takie działają w przemyśle przetwórczym, szczególnie w sektorze budowy maszyn, przemyśle poddostawczym, ale
i w nowych, przyszłościowych dziedzinach (np. nanotechnologii
i biotechnologii). Sektor małych i średnich przedsiębiorstw zatrudnia najwięcej pracowników (ponad 20mln).

Do najbardziej liczących się branż w Niemczech należy produkcja samochodów. Zatrudniony jest w niej co siódmy pracobiorca, a jej udział
w eksporcie wynosi 17%. Niemcy dzięki takim producentom jak: VW, Audi, BMW, Daimler, Porsche i Opel (General Motors), są obok Japonii i USA największym producentem samochodów na świecie. Każdego roku
w niemieckich fabrykach produkowanych jest aż 6mln nowych samochodów; za granicą produkuje się dodatkowo 5,5mln pojazdów. Klienci w niemieckich pojazdach cenią sobie szczególnie nowinki techniczne. Obecnie wszyscy producenci samochodów pracują intensywnie nad konstrukcją przyjaznych dla środowiska napędów.

Do najlepiej rozwiniętych gałęzi niemieckiego przemysłu należą: przemysł elektromaszynowy, rafineryjny, energetyczny oraz hutniczy
i chemiczny. Na całym świecie cenione są także niemieckie wyroby z dziedzin przemysłu odzieżowego (Adidas) a także z dziedzin optyki i zaawansowanych technologii (high-tech). Niemiecki przemysł chemiczny osiągnął czołową pozycję na świecie, jego głównym ośrodkiem jest Ludwigshafen (firma BASF). Ku tej samej pozycji w świecie zmierza też motoryzacja.
Niemcy są największym eksploatatorem węgla brunatnego i soli potasowych na świecie. Znamienną rolę w gospodarce odgrywa Nadreński Okręg Przemysłowy, w skład którego wchodzi Zagłębie Ruhry – jeden z największych obszarów przemysłowych świata. Duże obszary przemysłowe są również zlokalizowane wokół Hamburga, Hannoweru, Saarbrücken, Frankfurtu nad Menem, Stuttgartu
i Monachium. Przemysł na wschodzie państwa koncentruje się głównie w Zagłębiu Saskim i Łużyckim oraz w rejonach Berlina, Lipska i Drezna. Ogromną rolę w gospodarce kraju odgrywają korporacje skore do inwestycji poza granicami, co przyczynia się do rozwoju wielu, także silnych ekonomicznie państw. Firmy inwestują w badania naukowe i rozwijają własne ośrodki badawcze, co pozwala na szybkie wdrażanie nowoczesnych, wysokiej jakości produktów.
Jednak górnictwo węgla kamiennego powoli przestaje być jednym
z dominujących gałęzi przemysłu w Niemczech. Niemiecki rząd planuje stopniowe zamknięcie wszystkich kopalń w kraju do 2012r.

W ostatnich czasach gospodarka Niemiec przeżywała dynamiczny rozwój koniunktury. W roku 2007 wzrost gospodarczy wyniósł 2,5%. Zagraniczne
i krajowe impulsy powodują, że wzrostowi gospodarczemu towarzyszy spadek bezrobocia. W listopadzie 2007r. kształtował się on na najniższym poziomie od 1992r. (liczba bezrobotnych wynosiła 3,4mln). Ten pozytywny rozwój odnotowywany w gospodarce oraz na rynku pracy powoduje szereg czynników. Dzięki prowadzonej polityce gospodarczej poprawie uległy tzw. warunki ramowe i nastąpiło zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw. Ponadto
w 2008r. weszła w życie reforma podatku od przedsiębiorstw, której wynikiem jest dalsze wyraźne odciążenie firm. Równocześnie przedsiębiorstwa zoptymalizowały strukturę zakupu i kosztów oraz zainwestowały
w innowacyjne produkty, zwiększając tym samym swoje szanse w gronie potencjalnych konkurentów.
Daimler, Siemens, Porsche, Lufthansa, SAP, to przedsiębiorstwa niemieckie, które cieszą się renomą na całym świecie. Są symbolem innowacyjności, wysokiej jakości i przewagi technicznej. Trzeciej co do wielkości gospodarki nie tworzą jednak tylko globalne koncerny, ale także duża liczba małych i średnich przedsiębiorstw. Jak zostało już wcześniej wspomniane: to one są sercem gospodarki niemieckiej. Wszystkie bazują na dobrych warunkach ramowych istniejących w „kraju innowacji” i na doskonale wykwalifikowanych pracownikach. Te atuty w czasach globalizacji doceniają także zagraniczni inwestorzy i zakładają w Niemczech swoje przedsiębiorstwa.

Reformy
Umocnienie dynamicznego rozwoju gospodarczego oraz wyzwolenie tkwiącego w gospodarce potencjału wzrostu to cele rządu. Jednym
z instrumentów ich realizacji jest tzw. „fundusz przyszłości”, w ramach którego do 2009r. zainwestuje się 25mld € w takie dziedziny jak: infrastruktura komunikacyjna, edukacja, badania naukowe oraz nowe technologie. Zmniejszenie biurokracji i znaczne obniżenie stawek podatkowych dla przedsiębiorstw, jak również ułatwienia w przejmowaniu przedsiębiorstw poprzez wprowadzenie ulg w podatku od spadku mają poszerzyć bodźce inwestycyjne i zwiększyć atrakcyjność Niemiec. Oprócz tego do wielkich wyzwań należą ochrona klimatu, zapewnienie zaopatrzenia w energię, opieka zdrowotna, bezpieczeństwo czy mobilność. Rząd federalny zamierza stawić im czoła swoją „strategią high-tech“, która obejmie różne dziedziny polityki. W jej ramach wspólne działania naukowe, ekonomiczne i polityczne mają zwiększyć potencjał technologiczny Niemiec. Poprzez współpracę naukowo-ekonomiczną w „dziedzinach przyszłości“ (np. bio- i nanotechnologia), chce udostępnić się nowe rynki i poszerzyć już istniejące. W tym celu wspierać się będzie wspólne projekty ekonomiczno-naukowe.

Elektrotechnika i chemia:
Domeną działalności firm przemysłu elektrotechnicznego
i elektronicznego są różnorodne dziedziny, od sprzętu elektrycznego po technikę pomiarową, aż po produkcję układów scalonych. Odzwierciedleniem dużego stopnia innowacyjności branży jest wysokość nakładów na badania naukowe.
W 2006r. wynosiły one 9,4mld €. Sam Siemens zgłosił w 2006r. 1500 patentów międzynarodowych, zapewniając sobie trzecie miejsce w skali światowej.
Przemysł chemiczny, wytwarzający w przeważającej mierze surowce do produkcji, należy także do branż pokazowych. W Niemczech znajduje się także największy koncern chemiczny na świecie – BASF z siedzibą w Ludwigshafen.

Największy sektor Niemiec
Prawie 28mln osób pracuje w sektorze usług, który w ostatnim czasie przeżywa dynamiczny rozwój. 12mln pracowników zatrudnionych jest
w prywatnych i publicznych przedsiębiorstwach usługowych, 10mln w handlu, hotelach, restauracjach oraz transporcie, a 6mln w dziedzinie finansów, wynajmu i usług dla przedsiębiorstw. Także i w tym sektorze znaczące 40% stanowią małe i średnie przedsiębiorstwa. Ważny filar w sektorze usług stanowią przedsiębiorstwa bankowe i ubezpieczeniowe. Głównym ośrodkiem ich koncentracji jest Frankfurt nad Menem, gdzie swoją siedzibę ma także Europejski Bank Centralny – „strażnik €“, Niemiecki Bank Centralny Bundesbank oraz Giełda Niemiecka.
cd. załącznik