Etniczność jako podział społeczny

Etniczność jako podział społeczny– rozszerzone za pomocą kultury pokrewieństwo. Do niedawna uważano, że oparta jest na pochodzeniu, więzach krwi. To podejście trąci rasizmem i ksenofobią i nie odpowiada rzeczywistemu stanowi rzeczy, dlatego uważane jest ze rozszerzone pokrewieństwo, dziedziczenie elementów kultury (a nie tylko kwestie biologiczne).
Wymiary etyczności: wg. Anthony Smith’a
1) Nazwa własna – odróżnienie danej wspólnoty od innej, konsoliduje członków danej wspólnoty funkcja zewnętrzna i wewnętrzna – etnonim
2) Mit wspólnego pochodzenia – wiara we wspólne pochodzenie, kwestia więziotwórcza.
3) Historia – zjednoczenie za pomocą wspomnień
4) Kultura – identyfikacja i odróżnienie od innych tego typu wspólnot: tradycje, zwyczaje, obyczaje, język, tryb życia. Religia. Im więcej wspólnych elementów, tym większa spójność i łatwość odróżnienia od innych.
5) Terytorium – pamięć o swoim historycznym terytorium, z którego dana grupa lub wspólnota etniczna się wywodzi.
6) Poczucie solidarności między klasami i warstwami społecznymi.
Naród ma te same cechy co grupa etniczna, ale grupa etniczna nie dąży do samorządności i autonomii (politycznej, narodowo-kulturalnej itp.)
Sfery etniczności w polityce społecznej:
4) polityczna – wpływ poszczególnych wspólnot etnicznych i mniejszości narodowych na władzę na szczeblu lokalnym i centralnym.
5) kulturowa – mniejszość posiada warunki do zachowania własnej tożsamości, rozwój swojej tradycji, języka, obyczajowości, etc.
6) społeczno-ekonomiczna – czy kryterium etniczne/narodowe ułatwia lub utrudnia zaspokajanie potrzeb społecznych.
Dorobek międzynarodowy dotyczący mniejszości jest bardzo rozbudowany: ogólna problematyka praw człowieka (zakres ochrony mniejszości narodowych) jak i te ściśle dotyczące problematyki mniejszościowej.
Etniczność prawnie: 1995 – Konwencja Ramowa o Ochronie Mniejszości Narodowych:Polska podpisała w 1995, ratyfikowała w 2000, stroną Konwencji stała się w 2001.Artykuł 20 i 21 z Konwencji mówią o lojalności. Trójkąt Brubeckera: odnosi się do relacji między państwem narodowym, mniejszością narodową, a jego zewnętrzną ojczyzną.
Nawet najbardziej demokratyczne państwo nie jest w stanie zapewnić pełnej ochrony mniejszości narodowej – prawa kulturalne, ekonomiczne. Zadaniem władz państwowych jest prowadzenie takiej etnopolityki, gdzie zmniejszanie się dystansu między większościami a mniejszością. Kwestia uznania kolektywnych praw mniejszości: wiele państw obawia się wtedy akcji separatystycznych itp., szczególnie jeśli mniejszości są liczne.
Konwencja Ramowa Rady Europy o ochronie mniejszości narodowych: prawa mniejszości są chronione indywidualnie wraz z prawami innych osób należących do mniejszości: → 06.01.2005 (ustawa o mniejszościach w RP). Żaden z dokumentów PMP nie zawiera definicji mniejszości narodowej – takie zapisy są w dokumentach o charakterze regionalnym – np. inicjatywa środkowo-europejska z 1995.
Konwencja o prawach osób z mniejszości – 1994: mniejszość narodowa to obywatele danego państwa, którzy różnią się językiem, kulturą od otaczających ich większości i mają warunki do kultywowania swojej odrębności.
Mniejszość narodowa a etniczna. Mniejszości narodowe to te, które poza granicami państwa mają swoje państwo narodowe. W tradycji europejskiej: mniejszość narodowa. W tradycji anglosaskiej i onz-etowskiej: mniejszość etniczna.
Deklaracja Praw Osób Należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz językowych i religijnych – ONZ 1992.
Europejska Karta Języków Regionalnych
W PL mniejszości w spisie – identyfikacja narodowoetniczna: śląska, kaszubska, niemiecka, ukraińska, białoruska, romska, rosyjska, amerykańska, łemkowska, angielska. 800 tysięcy: poczucie pochodzenia podwójnego: polskie i inne. 2 mln niezdeklarowało się. Problematyka mniejszości jest uregulowana w Konstytucji oraz w ustawie o mniejszościach narodowych.