Podstawy socjologii

Co to jest socjologia?
AUGUSTE COMTE.
wymyślił pojęcie „socjologia” – na początku używał „fizyka społeczna”
twierdził, że społeczeństwo podlega niezmiennym prawom tak samo jak świat fizyczny
uważał socjologię za naukę pozytywną- czyli, że nauka ta wymaga takich samych rygorystycznych praw naukowych jakie obowiązują w fizyce i chemii
pozytywizm utrzymuje, że nauka powinna zajmować się rzeczami, które są namacalne, które można doświadczyć. Na podstawie obserwacji można zdefiniować prawa wyjaśniające związki między obserwowanymi zjawiskami. Zgodnie z tą nauką, wiedza na temat społeczeństwa powinna obierać się na danych empirycznych uzyskanych dzięki obserwacji, porównaniom i eksperymentom.
Stworzył prawo trzech etapów, które mówi o trzech stadiach ludzkiego pojmowania świata (teologiczny, metafizycznym i pozytywnym)
W teologicznym myśleniem rządziły idee religijne i wiara. Na etapie metafizycznym (w Renesansie) ludzie odeszli od postrzegania w kategoriach ponadnaturalnych. Natomiast etap pozytywny (od odkrycia Galileusza, Kopernika, Newtona) jest fazą poznawania świata metodami naukowymi.
Chciał stworzenia „religii człowieczeństwa”, w której wiarę i dogmat zastąpiłyby podstawy naukowe.
Samo społeczeństwo jest częścią przyrody (naturalizm)
EMILE DURKHEIM
„Fakty społeczne należy traktować jak rzeczy”- czyli, że analiza życia społecznego powinna być równie skrupulatna jak badanie naturalnych obiektów i zjawisk
fakty społeczne- to wg Durkheim’a – zewnętrzne wobec jednostki sposoby działania, myślenia i odczuwania, które żyją własnym życiem, niezależnie od tego, jak żyją i co postrzegają pojedynczy ludzie. Druga ich właściwość, to „przymusowość”- czyli, że ludzi podporządkowują się ogólnym wzorom społecznym.
Uważał, że fakty społeczne nie są widzialne i namacalne. Możne je badać pośrednio- czyli analizując np. prawo, teksty religijne, reguły postępowania.
Szczególnie interesował się społeczną i moralną Solidarnością ludzi- stworzył dwa rodzaje solidarności- mechaniczną i organiczną
Mechaniczna- istnieje tam, gdzie jest słaby podział pracy- większość ludzi wykonuje te same czynności, wiążą ich wspólne doświadczenia i poglądy. Solidarność ta jest oparta na konsensie i wspólnocie przekonań.
Organiczna- postępująca industrializacja doprowadziła do załamania się solidarności mechanicznej i tym samym powstała solidarność organiczna- w związku z podziałem ról w społeczeństwie i wykonywaniem różnych zawodów. Siłą tej solidarności jest zależność ekonomiczna jednostek oraz rozpoznanie tego co wnoszą inni.
ANOMIA społeczna- zjawisko rozprężenia norm społecznych, braku nowych wartości, upadająca moralność, wiara religijna. W związku z tym, pojawia się poczucie bezsensowności
Jedno z najsłynniejszych studiów jest poświęcono analizie samobójstwa.
KAROL MARKS
uważał, że to kapitalizm przyniósł zasadnicze zmiana w społeczeństwie
Wyróżniał dwa zasadnicze elementy przedsiębiorstwa kapitalistycznego- kapitał (wszelkie mienie, włączając pieniądze, maszyny, a nawet fabryki) oraz praca zarobkowa (dotyczy ludzi którzy nie posiadają własnego kapitału i musza szukać zarobku u ludzi posiadających kapitał). Ci pierwsi, to klasa rządząca, tzw. Kapitaliści, drudzy, to klasa robotnicza, czyli proletariat.
Stosunek między klasami jest nierówny i kapitaliści wyzyskują ludzi pracujących.
Materialistyczna koncepcja dziejów- zmiana w społeczeństwie nie zachodzi pod względem idei, lecz ze względów ekonomicznych.
Konflikty klasowe są motorem historii. Cała historia ludzkości jest historią walk klasowych
Zarysował następujące etapy historyczne- od prymitywnych wspólnot łowców i zbieraczy, przez system niewolniczy starożytności i system feudalny. Dopiero pojawienie się kupców i rzemieślników wyznacza początek klasy przedsiębiorców, czyli kapitalistów.
Uważał, że tak jak kapitaliści obalili feudalizm, tak też oni zostaną wyparci przez inny system- socjalistyczny
MAX WEBER
Uważał, w przeciwieństwie do Marksa, iż idee i wartości mają wielkie znaczenie dla zmiany społecznej.
Mniejsze znaczenie przypisywał walce klas
Uważał, że socjologia powinna zajmować się badaniem działania społecznego, a nie struktur.
Twierdził, że to idee i motywy ludzkie powodują zmianę.
Wg Webera uważał, że jednostki ludzkie są w swoim działaniu wolne i mogą kształtować własną przyszłość. W przeciwieństwie do Marksa i Durkheima nie uznawał zewnętrznych, niezależnych od jednostek struktur.
Stworzył tzw typ idealny- czyli pomocne w rozumieniu rzeczywistości modele pojęciowe i analityczne.(każdą sytuację na świecie można zrozumieć, porównując ją z typem idealnym. Choć typ idealny, to nie jest coś doskonałego czy pożądanego, jest to jedynie „czysta forma” zjawiska)
RACJONALIZACJA- to rozwój nauki, nowoczesnej techniki i biurokracji pospołu. Cechuje jednowoczesne społeczeństwo. (W przeciwieństwie do tradycji)
Uważał, że powstanie kapitalizacji, jest wynikiem dążenia społeczeństw do racjonalizacji.
FUNKCJONALIZM
zakłada, że poszczególne elementy złożonego systemu, jakim jest społeczeństwo, współdziałają ze sobą, tworząc stabilną, zgraną całość- jak organizm.
Wszystkie elementy życia, są ściśle powiązane (religia, ekonomia itp.)
Funkcjonaliści (Durkheim i Comte) posługiwali się analogią organiczną- porównanie funkcjonowania społeczeństwa do żywego organizmu
Funkcjonalizm podkreśla znaczenie konsensusu moralnego- czyli gdy większość społeczeństwa podziela te same wartości, tworzą równowagę i porządek społeczny.
We współczesnym świecie odchodzi się od funkcjonalizmu- gdyż zarzuca się mu, iż uogólnia społeczeństwa, zmniejszając role jego podziału i pomijając rolę jednostki.
TEORIA KONFLIKTU
Odrzuca założenie o konsensie społecznym
Kładzie nacisk na podział społeczeństwa, walkę klasową, nierównościami.
Opisuje i bada konflikty pomiędzy różnymi grupami (rządzeni – rządzący ) starającymi się osiągnąć własne interesy.
Głównym przedstawicielem tej myśli jest Karol Marks
TEORIA DZIAŁANIA SPOŁECZNEGO
W przeciwieństwie do teorii konfliktu i funkcjonalizmu, który kładł nacisk na znaczenie struktur w społeczeństwie, teoria działania społecznego kładzie nacisk na formowanie tych struktur przez działania i interakcje członków społeczeństw.
Chce uchwycić sens działania społecznego
Weber jest uznawany za pioniera badań teorii działania społecznego
INTERAKCJONIZM SYMBOLICZNY
„Zdaniem G. H. Mead’a to dzięki językowi stajemy się istotami samoświadomymi, a więc mamy poczucie własnej indywidualności i możemy spojrzeć na siebie z zewnątrz, tak jak widzą nas inni”.
Kluczowym elementem jest symbol!
Każda interakcja między ludźmi polega na wymianie symboli
Nauka ta kładzie nacisk na badanie bezpośredniej interakcji w sytuacjach życia codziennego.


KULTURA I SPOŁECZEŃSTWO

Kultura- ogół dorobków, ludzkich społeczeństw.
Wartość- to co jest dla nas ważne
Norma- to reguła zachowań, odzwierciedlająca wartości danej kultury
Subkultura, kontrkultura,
Relatywizm kulturowy- kluczowe założenie socjologii, mówi o badaniu poszczególnych kultur w kategoriach ich własnych sensów i wartości.
Etnocentryzm- ocena innej kultury z perspektywy własnej.
Socjalizacja- proces w którym nowi członkowie społeczeństwa uczą się, jak w tym społeczeństwie żyć. (Przekazywanie całości dorobku kultury jednostce w trakcie jej wzrastania)
Instytucje socjalizacji- to grupy lub konteksty społeczne, w których zachodzą ważne procesy socjalizacji.
socjalizacja pierwotna- etap edukacji kulturowej, który przypada na okres niemowlęcy i wczesno-dziecięcy
socjalizacja wtórna- obejmuje starsze dzieci i rozciąga się na dorosłe życie. Czynnikami socjalizacji stają się nie tylko rodzice, ale także szkołą, organizacje, media, praca.
Rola społeczna- społecznie określone oczekiwania, które ma do spełnienia osoba zjamująca daną pozycję społeczną
Tożsamość- jak my rozumiemy samych siebie i co jest dla nas ważne. Do źródeł tożsamości należą płeć, orientacja seksualna, narodowość lub etniczność i klasa społeczna.
tożsamość społeczna- są to cechy, jakie jednostce przypisują inni. Przykłady tożsamości społecznych to student, matka, prawnik, katolik, bezdomny, Azjata itp. Mają wymiar zbiorowy.
tożsamość jednostkowa- oznacza naszą odrębność względem innych.
Rozwój kultury, czyli typy społeczeństw.
społeczeństwo łowców i zbieraczy
społeczeństwa pasterskie i rolnicze
cywilizacje przedindustrialne, czyli tradycyjne
społeczeństwo przemysłowe- świat nowoczesny
Czynniki zmiany społecznej:
środowisko fizyczne
organizacje polityczne
czynniki kulturowe


1. Czynniki sprzyjające globalizacji
2. Spór o globalizację.
3. Globalizacja a społeczeństwo ryzyka.
Supermarket jako przykład globalizacji- warzywa, przyprawy, kawa, sosy.
W dzisiejszym świecie jesteśmy bardziej niż kiedykolwiek zależni między lokalnością a globalnością. Tak szybki wzrost zależności nastąpił w wyniku rozwoju komunikacji, technik informacyjnych i transportu.
GLOBALIZACJA- to tworzenie się jednego świata we wszystkich wymiarach- społecznych, ekonomicznych i politycznych.
Czynniki sprzyjające globalizacji:
rozwój technik informacyjnych i telekomunikacji (telefony, faksy, telewizja cyfrowa, poczta elektroniczna i Internet)
integracja gospodarki światowej- którą nie jest ani rolnictwo ani przemysł, ale głównie opiera się na nieważkiej gospodarce tzn. gospodarce, której produkty opierają się na informacji jak w przypadku programów komputerowych.
PRZYCZYNY POSTĘPU GLOBALIZACJI.
-przemiany polityczne
przemiany polityczne- upadek komunizmu sowieckiego. System z czasów zimnej wojny- pierwszy i drugi świat, przestaje istnieć.
rozwój organizacji międzynarodowych, takich jak ONZ, NATO, UE
działalność i rozwój instytucji pozarządowych i międzynarodowych np. Międzynarodowy Związek Telegraficzny, Greenpeace, AI, Lekarze bez Granic, Czerwony krzyż
-przepływ informacji
światowe środki przekazu- dzięki temu człowiek uświadamia sobie zależność między innymi ludźmi i ich tragediami.
społeczność międzynarodowa podejmuje kroki w celu ochrony praw życia i człowieka w innych państwach
-korporacje ponadnarodowe
są to firmy wytwarzające dobra i usługi w więcej niż jednym kraju (coca-cola, GM, Kodak, Mitsubishi)
gospodarka elektroniczna- Banki, korporacje, fundusze inwestycyjjne, które mogą kliknięciem przekazywać ogromne środki między różnymi narodami
SPÓR O GLOBALIZACJĘ- istnieją trzy szkoły myślenia
Sceptycy- uważają, że idea globalizacji jest przereklamowana, a jej podstawy sięgają historii; uważają, że gospodarka światowa nie jest aż tak zintegrowana, by można mówić o gospodarce faktycznie globalnej; zwracają uwagę na regionalizację w procesach zachodzących w ramach gospodarki światowej, czyli wyłonienie się głównych bloków finansowych i handlowych. Wg sceptyków, rosnąca regionalizacja dowodzi spadku, a nie wzrostu integracji gospodarki światowej. Uważają, że rządy nadal odgrywają kluczową rolę na scenie gospodarczej.
Hiperglobaliści- w przeciwieństwie do sceptyków, uważają, że globalizacja jest bardzo realnym zjawiskiem, którego skutki daje się odczuć na każdym kroku. Tworzy nowy porządek globalny. Globalizacja jest postrzegana jako dogra do „świata bez granic”, świata, w którym handel będzie potężniejszy od rządów narodowych. Uważają również, że rządy narodowe tracą swoją moc, a obywatele tych państw tracą wiarę w istniejący system sprawowania władzy. Uważają, że nastanie „epoka globalna”
zwolennicy koncepcji transformacji- zajmują pośrednie stanowisko. Uważają, że istotnie wiele przemian porządku globalnego zachodzi, ale wiele starych struktur trwa nadal. Rządy wciąż zachowują swoją pozycję, a przemiany te nie są ograniczone do samej gospodarki. Postrzegają globalizację jako otwarty i dynamiczny proces który może ulegać zmianom, który obejmuje czasami nawet sprzeczne tendencje. Globalizacja jest zdecentralizowana. Nie uważają, jak hiperglobaliści, że forma globalna sprawia utratę suwerenności poszczególnych krajów, ale, że następuję ich restrukturyzacja. Państwa stają się coraz bardziej narodowe.
WPŁYW GLOBALIZACJI NA NASZE ŻYCIE:
indywidualizm- zanikają tradycyjne ramy tożsamości, a w ich miejsce wchodzą nowe
praca zawodowa- mobilność, nowe kwalifikacje i umiejętności; na rynek pracy wkroczyły kobiety
kultura popularna- filmy- TITANIC, muzyka, sztuka. Globalizacja to rodzaj imperializmu kulturowego, za sprawą którego wartości, styl i zapatrywania świata zachodu są rozpowszechniane tak agresywnie, że tłumią kultury narodowe.
GLOBALIZACJA A RYZYKO
Ryzyko globalizacji- wynika z jej przebiegu, który jest procesem otwartym i nie jesteśmy w stanie kontrolować całkowice jej przebiegu, a także posiada w sobie wiele sprzeczności.
Do ryzyka stworzonego przez człowieka zaliczamy:
ryzyko związane ze środowiskiem- ingerencja człowieka w świat naturalny
ryzyko zdrowotne- stosowanie w rolnictwie pestycydów i herbicydów, czy karmienie zwierząt hormonami i antybiotykami. Dużym problemem jest żywność genetycznie modyfikowana a także choroba wściekłych krów.
Wszystkie te rodzaje ryzyka, wytwarzają globalne „społeczeństwo ryzyka”. Oczywiście ryzyko nie ogranicza się do środowiska, czy zdrowie, ale również porusza wiele aspektów społecznych, jak utrata pracy, struktura zatrudnienia, malejące znaczenie tradycji i obyczaju.

Jednym z największych problemów globalizacji, jest wzrost nierówności społecznych, zarówno w obrębie społeczeństw, jak i między nimi. Globalizacj zaostrza tendencje podziału, gdyż sprzyja kumulacji zysku, majątku i środków w obrębie małej grupy najbogatszych krajów.
KAMPANIA NA RZECZ „GLOBALNEJ SPRAWIEDLIWOŚCI”
Antyglobaliści uważają, że wolny handel jest raczej jednostronnym sposobem na wzbogacanie się dla zamożnych, natomiast pogarsza stan gospodarczy już biednych krajów. Stoją również na stanowisku, że wolny handel jest potrzebny, ale powinien nim rządzić zasady inne od tych, które proponuje WTO. Zasady handlowe powinny mieć na celu przede wszystkim ochronę praw człowieka, środowiska, prawa pracy i gospodarek lokalnych- a nie zapewnienie bogatym korporacjom jeszcze większych zysków.
10 KLASY, STRATYFIKACJE I NIERÓWNOŚCI

STRATYFIKACJA- związana jest z nierównym dostępem do społecznie pożądanych dóbr (materialne, władza, prestiż, wykształcenie, zdrowie, kapitał kulturowy, kapitał kultury fizycznej)
SYSTEMY STRATYFIKACJI:
Niewolnictwo- przedmiotem własności byli ludzi
System kastowy- zupełne zamknięcie kast w swoich granicach (pochodzi z Indii)
System stanowy- kiedy różne stany mają różne obowiązki i prawa (np. feudalizm- szlachta, duchowieństwo, mieszczaństwo)
System klasowy- nie jest ustanowiony formalnie, jest oddolny, pozycja nie jest dana na stałe, pozycja jest osiągana; główną role pełnią nierówności ekonomiczne; bezosobowe relacje
TEORIE KLAS I STRATYFIKACJI- głównymi twórcami teorii klas był Marks i Weber.
Marks- większość swoich prac poświęcił zagadnieniu stratyfikacji, lecz nie wypracował samego pojęcia klasy. Informacje na ten temat możemy jednak wyczytać z pewną dokładnością z napisanej części prac Marksa.
Co to jest klasa?
Wg Marksa klasa to grupa ludzi o podobnym stosunku do środków produkcji, które zapewniają im utrzymanie. Dzieli klasy na kapitalistów i klasę robotniczą.
Stosunki między tymi klasami jest oparta na konflikcie interesu.
Relacje klasowe mają charakter wyzysku- czyli nadprodukcja klasy robotniczej i zysk uzyskany przez kapitalistów to wartość dodatkowa.
Marks w stosunku do ubożenia się klasy robotniczej w stosunku do klasy kapitalistów, używał terminu peuperyzacji.
Wysuwa też teorię alienacji praca jest monotonna (nie ma kontroli nad czym i co się wyprodukowało)
Jedynym możliwością współistnienia ludzkości jest bezklasowość
Max Weber- modyfikuje i rozwija teorie Marksa; również uważa, że społeczeństwo jest naznaczone konfliktem. Tworzy trzy porządki społeczne:
Porządek klasowy- ma wymiar przede wszystkim ekonomiczny (naszą pozycję wyznacza szanse życiowe, które na rynku pracy są zróżnicowane, zależne od pozycji rynkowej każdego z nas)
Porządek stanowy- dotyczy poczucia szacunku, godności (prestiżu), przejawia się w stylu życia
Porządek partyjny- grupa ludzi która próbuje w sposób zorganizowany zrealizować swoje własne interesu.
Teoria klas Erika Olina Wrighta
Wg Wrighta, ś trzy sposoby panowania nad środkami ekonomicznymi:
panowanie nad inwestycjami lub kapitałem finansowym
panowanie nad materialnymi środkami produkcji (własność ziemi lub fabryk i biur)
panowanie nad siłą roboczą
Kapitaliści panują nad wszystkimi trzema aspektami, zaś klasa robotnicza nie panuje nad żadną. Jednak między tymi klasami, znajdują się inne grupy społeczne- kadry kierownicze i białe kołnierzyki. Pozycja tych jednostek charakteryzuje się sprzecznym położeniem klasowym.
KLASA ŚREDNIA:
ludzie należący do kl.śr mogą sprzedawać swoją pracę fizyczną i umysłową.
Posiadają większe korzyści materialne i kulturowe od klasy robotniczej, dzięki swojemu wykształceniu i kwalifikacjom
Klasa ta nie jest wewnętrznie spójna i jest mało prawdopodobne by kiedykolwiek się taka stała
Pozycja inteligencji, kadr kierowniczych i administratorów wyższego szczebla wynika głównie z posiadanych przez nich rekomendacji- stopni, dyplomów i innych kwalifikacji.
NOWE OBLICZE KLASY ROBOTNIEJ
Marks uważał, że klasa fizycznych pracowników przemysłowych będzie rosła.
Klasa ta utrzymuje tendencje spadkową już od długiego czasu
Poziom życia robotników znacznie wzrósł, ze względu na wzrost płac w tym sektorze a także szerszy dostęp do dóbr.
Dostateczne życie niebieskich kołnierzyków jest drogą do powstania społeczeństwa klasy średniej.
Występuje równie proces burżuazyjnienia- czyli upodobanie się klasy robotniczej do klasy średniej. Po badaniach okazało się, iż taki proces faktycznie nie zachodzi.
PODKLASA- stosuje się do części społeczeństwa znajdującej się na samym dole drabiny społecznej. Członkowie tej grupy, często nie mają pracy, korzystają z opieki społecznej, niektórzy są bezdomnymi lub nie mają stałego miejsca zamieszkania. Często mówi się, że są grupą zmarginalizowaną lub wykluczoną.
RUCHLIWOŚĆ SPOŁECZNA- to przemieszczanie się jednostek lub grup w przestrzeni.
Jeżeli te jednostki lub grupy przemieszczają się w przestrzeni społecznej to mamy ruchliwość pionową
Ta przestrzeń tworzy drabinę stratyfikacyjną.
Ruchliwość taka może być awansem lub degradacją
Ruchliwość pozioma, to przestrzeń geograficzna (imigracja, dojazd do pracy, turystyka)
Ruchliwość międzypokoleniowa- czyli rodzaj analizy, który polega na badaniu w jakim stopniu dzieci w swojej karierze idą w ślady swoich rodziców.
Ruchliwość wewnątrzpokoleniowa- badanie indywidualnych karier zawodowych.
intensywność ruchliwości pionowej w danym społeczeństwie stanowi główny wskaźnik stopnia „otwartości”, czyli wskazuje, jakie są szanse awansu uzdolnionych jednostek.
Satysfakcja życiowa nie ma związku między doświadczeniem statusu klasowego

12 NOWOCZESNE ORGANIZACJE

ORGANIZACJA- to duży zespół ludzi powiązanych bezosobowymi zależnościami, stworzony do realizacji określonych celów.
jesteśmy coraz bardziej uzależnieni od organizacji- szpital, nauka porodu, wodociągi, rejestracja narodzin i zgonów itp.
MAX WEBER- był autorem pierwszej teorii powstania nowoczesnych organizacji.
Uważał, iż organizacja służy koordynacji ludzkich działań lub ustabilizowaniu przypływu informacji w czasie i przestrzeni wytworzonych dóbr.
Wg Webera biurokracja obejmuje wszystkie aspekty życia od nauki, przez oświatę i rządzenie, jest warunkiem istnienia społeczeństwa racjonalnego.
Uważał, że rozwój biurokracji jest konieczny
Stworzył typ idealny biurokracji
Istnieje wyraźna hierarchia władzy
Urzędnicy na każdym poziomie organizacji działają według skodyfikowanych reguł postępowania.
Urzędnicy pracują w pełnym wymiarze godzin i otrzymują stałe wynagrodzenie
Praca urzędnika w organizacji jest oddzielona od jego życia poza organizacją.
Żaden człowiek organizacji nie jest właścicielem środków materialnych, zktórych korzysta.
na plan pierwszy wysuwał stosunki formalne
PETER BLAU- badał stosunki nieformalne, które zapewniają pewną elastyczność biurokracji.
tworzenie się nieformalnych grup koleżeństwa na jednym poziomie zawodowym
ROBERT MERTON- stworzył dysfunkcjonalność biurokracji – kilka elementów, które mogą utrudniać płynne funkcjonowanie biurokracji.
brak możliwości omijania biurokratycznych zasad, które odrzucają poszukiwanie twórczych rozwiązań
dbałość o dochowanie procedury może wziąć górę nad dbałością o potrzeby klienta.
TOM BURNS I GEORGE MACPHERSON STALKER-
dwa typu biurokracji- mechaniczna (hierarchiczny łańcuch przepływu informacji góra dół) i organiczna (całościowe cele organizacji mają pierwszeństwo nad wąsko zdefiniowanymi zakresami obowiązków).
MICHAEL FOUCAULT- pokazuje, że architektura organizacji odzwierciedla jej skład społeczny i system sprawowania władzy. Planowanie czasu pozwala na intensywne wykorzystanie czasu i przestrzeni.
NADZÓR W ORGANIZACJI:
bezpośrednie nadzorowanie pracy podwładnych przez przełożonych
druga, bardziej subtelna, zbieranie akt, dokumentów i historii przypadków jednostki
CO ZAMIAST BIUROKRACJI? ZMIANA ORGANIZACJI.
Model Japoński-
proces decyzyjny przebiega od dołu do góry
mniejsza specjalizacja
bezpieczeństwo w pracy
praca zespołowa
połączenie pracy zawodowej z życiem prywatnym
-Zmiany sposobów zarządzania.
zarządzanie zasobami ludzkimi- styl oparty na założeniu, że pracownicy firmy decydują o jej konkurencyjności.
Kultura korporacyjna- kierownictwo tworzy taką kulturę wspólnie z pracownikami, budując lojalność wobec firmy i dumę z niej.
NARODZINY ADHOKRACJI
Henry Mintzberg- uważał, że nie ma jednego modelu biurokracji. Wyróżniał cztery typy demokracji tradycyjnych. Wyróżnił również piątą strukturę organizacji- adhokrację, która nie polega na realizacji standardowych zadań wg ustalonych procedur. Jej funkcje bezustannie się zmieniają.

13 PRACA I ŻYCIE GOSPODARCZE

Aspekty pracy zawodowej
pieniądze
poziom aktywności- nabycie i wykorzystanie pewnych umiejętności
urozmaicenie, umożliwia wyjście z domu
struktura czasu
zapewnia kontakty społeczne
poczucie własnej tożsamości
KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE ZATRUDNIENIA
Pracownicy fizyczni (niebieskie kołnierzyki) na początku XX wieku stanowili około ¾ wszystkich zatrudnionych. Natomiast w latach 1998r w UK było już tylko ¼ mężczyzna zatrudnionych w przemyśle i tylko 1/10 kobiet. Przyczyny tych zmian są różne, w dużym stopniu jest to spowodowane tzw. gospodarką opartą na wiedzy. Jak to określił Charles Leadbeater „robimy coś z niczego”. Do gałęzi opartej na wiedzy zaliczamy techniki elektroniczne, oświatę, szkolenia, badania, planowanie oraz sektor finansowy i inwestycyjny.
PODZIAŁ PRACY A ZALEŻNOŚĆ EKONOMICZNA.
w tradycyjnych społeczeństwach był bardzo słaby podział pracy- byli rolnicy i rzemieślnicy ( dwadzieścia do trzydziestu typów rzemiosła); praca była wykonywana przeważnie w domu;
w nowoczesnym społeczeństwie te specjalizacje są ogromne ( w UK jest ich ok. 20 tysięcy.). Charakterystyczne jest również współzależność ekonomiczna.

Skutki podziału pracy
Pesymiści
Marks- uważał, że nastąpi alienacja robotnika, człowiek traci kontrolę nad tym co robi, monotonia i rutyna pozbawia pracę pierwiastka twórczego
Durkheim- uważał że specjalizacja ról wzmocni solidarność społeczną. Wzajemna zależność zwiąże ich ze sobą.
Weber- uważał, ze podział pracy się racjonalizuje, był optymistycznie nastawiony do tego typu zmian.
Frederic Winslow Taylor- naukowa organizacja pracy- polegała na starannym badaniu procesu produkcji przemysłowej i rozbiciu go na proste operacje.
TAYLORYZM
wynagrodzenie zależne od produkcji
nadzór nad pracownikami podczas produkcji
Henry Ford-
FORDYZM
rozszerzył teorie Taylora, masową produkcję o masowe rynki zbytu.
Pierwsza fabryka w Michigan w 1908r.
Wprowadzeni ruchomej taśmy produkcyjnej
Produkcja jest sztywna- czyli raz ustawioną taśmę, trudno zmienić
Jest niesłychanie kosztowna
Pojawia się duży stopień alienacji
System Forda i Taylora jest systemem małego zaufania, co sprawia spadek wydolności pracy, alienacje pracowników, wysokiej absencji a często dochodzi do konfliktów. Nie nadaję się również do realizacji drobnych zamówień. Ma jedynie charakter masowy.
POSTFORDYZM- odchodzenie od zasad taylarowskich i fordowskich
przemiany które następują w ostatnich 30 latach
uelastycznienie produkcji
praca zespołowa
wszechstronność pracownika i umiejętność uczenia się w pracy
ELASTYCZNA SPECJALIZACJA- polega na wykorzystywaniu przez małe grupy wysoko wykwalifikowanych pracowników innowacyjnych technologii i stosowaniu nowych metod wytwarzania mniejszych liczb bardziej zindywidualizowanych produktów niż produkty przeznaczone do masowej produkcji. Pozwala to firmom skutecznie reagować w obrębie różnych sektorów jak np. samochody dla młodych ludzi, kobiet, czy ekologiczne.
PRACA ZESPOŁOWA- tworzy się system kół poprawy jakości, czy zespoły zadaniowe, które powstają do utworzenia jednego konkretnego produktu, np. wypromowanie jakiegoś towaru, czy wytworzenie jakiegoś programu komputerowego.
WSZECHSTRONNOŚĆ- na rynku zamiast specjalizacji liczy się pracownik, który łatwo się przystosowuje i szybko uczy. Coraz bardziej pożądane są „kwalifikacje osobiste”- umiejętność pracy w zespole, podejmowanie inicjatywy i twórcza postawa w obliczu wyzwań.
BEZROBOCIE
Bezrobotny
potocznie to taki, który nie ma pracy
w Polsce to ten, który jest zarejestrowany w urzędzie pracy
wg Międzynarodowej Organizacji Pracy, to ktoś, kto nie ma pracy, w ciąg 2 tygodni może przyjąć pracę i taki, który w ostatnim miesiącu szukał pracy
Istnieje bezrobocie przejściowe (w wyniku chwilowej niezdolności do pracy) jak i strukturalne (które wynika z przemian ekonomicznych)
O 1966 roku rośnie niepewność zatrudnienia. W latach 1986-1999 zawody inteligenckie stały się najmniej bezpieczną grupą, zaś bezpieczeństwo pracowników fizycznych wzrosło. Badania na dużej liczbie osób mówi jednak co innego- że coraz więcej ludzi jest pewna swojego zatrudnienia, a mobilność którą się odznaczają sprawia, że nie boją się utraty pracy.
Niepewność zatrudnienia wpływa na zdrowie i życie osobiste. Powstaje poczucie utraty kontroli nad ważnymi aspektami pracy, jak tempo wiara w awans.
Wielu uważa, że stała posada należy już do przeszłości. Zdaniem socjologów, będzie rosnąć liczba pracowników z portfolio, czyli takich, którzy posiadają szereg umiejętności zawodowych i rekomendacji z poprzednich miejsc pracy, którymi będą posługiwać się w swoim życiu zawodowym, wykonując kilka różnych zawodów i pracując na różnych stanowiskach.
Przyszłość pracy
pracować coraz mnie, np. 37 godzin tyg. Jak we Francji
pracować krócej, np. do 40 roku życia
osoby które są zmuszane do porzucenia pracy- typowi ludzie na przemiał
Gorz- „nieklasa niepracowników”
Veblen- twórca klasy próżniaczej
14. RZĄDZENIE I POLITYKA
Pojęcie władzy i państwa
Rodzaje systemów politycznych
Rozwój demokracji liberalnych w świecie
Partie polityczne i systemy wyborcze
Teorie nacjonalizmu i narodu
AD1. POJĘCIE WŁADZY I PAŃSTWA
Władza- to jest zdolność forsowania przez jednostki lub grupy własnych interesów nawet w obliczu sprzeciwu z innej strony. Rozróżniamy dwa rodzaje władzy- władza jako power i władza jako authority.
PODZIAŁY WŁADZY
władza legalna, oparta o prawo i przepisy
władza tradycyjna, oparta na tradycji
władza charyzmatyczna
PAŃSTWO- na państwo składa się polityczny aparat władzy, czyli instytucje i funkcjonariusze służb publicznych, którzy na danym terenie mogą rządzić w oparciu o przepisy prawne i mają możliwość użycia sił zbrojnych przy realizacji celów politycznych.
Wszystkie kraje nowoczesne są państwami narodowymi, oznacza to, że cechuje je:
suwerenność
obywatelstwo
nacjonalizm

AD2. SYSTEMY POLITYCZNE
MONARCHIA:
na czele narodu stoi jedna osoba
władza jest przekazywana z pokolenia na pokolenie w obrębie jednego narodu
podstawą autorytetu monarchii nie jest prawo, ale obyczaj
DEMOKRACJA:
-demokratia- demos/lud i kratos/rządy
-system w którym władza należy do ludu
demokracja uczestnicząca lub bezpośrednia- wszyscy podejmują decyzję- np. referendum
demokracja przedstawicielska- prawa wyborcze mają wszyscy wyborcy i są co najmniej dwie partie.
AUTORYTARYZM-
obywatele nie są dopuszczani do władzy, lub ich udział jest mocno ograniczony
sprzeciw obywatela jest mocno tłumiony
istnieje miękki system autorytarny (np. Singapur czy Bostwana)

AD3. ROZWÓJ DEMOKRACJI LIBERALNYCH NA ŚWIECIE.
Rozrost demokracji, która stała się fundamentalnym standardem prawomocności politycznej w epoce współczesnej.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROZWÓJ DEMOKRACJI:
gospodarka rynkowa
globalizacja
środki masowego przekazu

AD4. PARTIE POLITYCZNE I SYSTEMY WYBORCZE.
PARTIE POLITYCZNE- jest to organizacja nastawiona na uzyskanie w procesie wyborczym prawomocnej.
Istnieją dwa systemy- dwu partyjny i wielopartyjny
Partie:
Wyznaniowe, etniczne, chłopskie, ekologiczne, komunistyczne, konserwatywne,nacjonalistyczne, socjalistyczne,liberalne

AD5. TEORIE NACJONALIZMU I NARODU
Według Marksa i Durkheima nacjonalizm był przede wszystkim siłą destrukcyjną.
Max Weber sam gotów był uznać się za nacjonalistę, ale nawet on nie doceniał tego ruchu.
Czołowym twórcą nacjonalizmu jest Ernest Gellner, który uważał, że nacjonalizm jest produktem nowoczesnej cywilizacji, a jego początek można datować rewolucją przemysłową z końca XVIII wieku.
17. RELIGIA

RELIGIA- na zachodzie jest to wiara w wyższą istotę, która każe nam moralnie postępować na tym świecie i obiecuje życie wieczne.
RELIGIA NIE JEST:
monoteizmem
zaleceniami moralnymi
wyjaśnieniem skąd wziął się świat
czymś ponadnaturyalnym
RELIGIA JEST
zbiorem darzonych poszanowaniem i czczonych symboli związanych z rytuałem (obrzędem)
wiarą w byty lub cudowne obiekty (czci się boskie siły, lub postacie
MAGIA- to wywieranie wpływu na bieg zdarzeń za pomocą eliksirów, zaklinaczy i praktyk rytualnych.
W społeczeństwach tradycyjnych religia z reguły odgrywa w życiu społecznym janważniejszą rolę, a symbole i rytuały religijne są zintegrowaną z ich kulturą materialną i artystyczną.
W małych grupach, przeważnie występuje jednostka, która posiada większą wiedzę na temat praktyk religijnych. Postacią występującą w wielu kulturach jest to szaman. Szaman to osoba, która za pomocą odprawianych rytuałów, bezpośrednio kontaktuje się z duchami i siłami ponadnaturalnymi.
TYPY RELIGII
Toteizm- od słowa „totem”, może to być również odniesione do zwierząt i roślin o nadprzyrodzonych siłach. Maskotki to też totemy.
Animizm- to wiara w duchy, które mają zamieszkiwać świat razem z ludźmi. Duchy mogą wywoływać choroby lub obłęd, a także opętać jednostkę.
Judaizm- powstał 1000 lat p.n.e., jest religią monoteistyczną, Hebrajczycy wierzyli, że Bóg wymaga od nich przestrzegania surowych reguł moralnych i twierdzili, że mają wyłączność naprawdę.
Chrześcijaństwo- stworzone przez ortodoksyjnego żyda, Jezusa, zwanego messiah, po grecku Christ. Religia głoszona przez Pawła, obywatela Rzymu. Na początku bardzo prześladowana, ale w końcu uznana za religie państwową Rzymu.
Islam- początek VII wieku, od proroka Mahometa. Jedyny bóg Allah. Filary islamu to pięć podstawowych obowiązków religijnych 1. kredo islamu „Nie ma boga nad Allaha, a Mahomet jest prorokiem Allaha” 2. Odmawianie pięć razy dziennie oficjalnej modlitwy, poprzedzonej rytualnym obmyciem 3. Obchodzenie ramadanu, miesiąca postu 4. dawanie jałomużny 5. przynamniej raz w życiu odbyć podróż do Mekki.
Hinduizm- jedna z najstarszych religii, 6000 lat p.n.e. Jest religią politeistyczną. Jest zróżnicowana wewnętrznie i można wg uczonych traktować ją jako zlepek pokrewnych religii. Wiara w reinkarnację, wiara w system kastowy- każdy od urodzenia przypisany jest pozycji w hierarchii społecznej, a pozycja ta zależy od tego, jak postępował w poprzednim wcieleniu. Hinduizm nie dąży do nawracania na „prawdziwą wiarę”
Buddyzm- nauki etyczne Siddharthy Gautamy (Budda- oświecony), który był hinduskim księciem. Uważał, że człowiek może wyzwolić się z cyklu reinkarnacji, jeżeli odrzuci pragnienie. Ostatecznym celem buddyzmu jest nirwana- całkowite spełnienie duchowe.
Konfucjonizm- Konfucjiusz był nauczycielem, nie uważają go za Boga, lecz „najmądrzejszego z mędrców”. Dąży do wewnętrznej harmonii z naturą i każe czcić przodków.
Taoizm- bardzo podobny do konfucjonizmu, kładzie nacisk na medytacje i niestosowanie przemocy.
TEORIE RELIGII
Durkheim, Weber i Marks- wszyscy twierdzili, że zasadniczo religia to iluzja.
Wg Karola Marksa-
Teoria Marksa na temat religii pochodzi głównie od myślicieli i filozofów początku XIX wieku. Jednym z nich był Ludwig Feuerbach. Wg niego, religia to idee i wartości wytworzone przez ludzi w toku ich rozwoju kulturowego, ale fałszywie przypisywane siłom boskim i bogom. Opowieść o dziesięciu przykazaniach, to mit, który tłumaczy pochodzenie zasad moralnych. Stworzone przez ludzi wartości idee są postrzegane przez ludzi jako dzieło obcych. Feuerbach używa słowa alienacja- w odniesieniu do bogów i sił boskich stworzonych przez ludzi. Kiedy ludzie zdadzą sobie sprawę, że te wartości wyznawane przez nich, są tak naprawdę ich własnymi dziełami, przestaną odkładać „nagrodę” do przyszłego życia, a zaczną czerpać ją już w tym. Marks uważał, że religia jest samoalienacją człowieka. Religia jest wytchnieniem dla brutalnego świata, brutalnej rzeczywistości. Marks uważał, że religia zaniknie i zaniknąć powinna. Uważał, że obietnica przyszłego życia odwraca uwagę ludzi od nierówności i niesprawiedliwości tego świata.
Wg Durkheina-
Durkheim poświęcił bardzo dużo badaniom nad religią. Jego książka Elementarne formy życia religijnego jest jednym z najważniejszych studium w zakresie socjologii religii. Uważał, że totemizm jest najprostszą formą religii. D. Definiuje religie na podstawie różnic między sacrum a profanum. Totem jest istotą/rzeczą uświęconą. Jest symbolem samej grupy- wartościami. Szacunek ludzi do totemu, jest tak naprawdę szacunkiem dla własnych wartości. Uważał, że religia to nie tylko wiara, ale także rytuał, a także wpływ zbiorowości na jednostkę. Rytuały mają zasadnicze znaczenie dla integracji społecznej. Obrzędy religijne dają początek nowym ideom i sposobom myślenia. D. Uważał, że wraz z rozwojem społeczeństw nowoczesnych znaczenie religii będzie słabnąć. Zamiast religii, nastąpi pochwała takich wartości jak wolność, równość i współpraca społeczna. D. Widział w religii przeważnie czynniki integracji społecznej.
Wg Webera-
Max Weber przeprowadził badania nad religią na ogromną skalę. Najwięcej czasu poświęcił religiom światowym , czyli tym, które mają najwięcej wyznawców. Weber szukał powiązań między religią a zmianą społeczną. Od Marksa różniło go to, że postrzegał religię jako siłę niekoniecznie zachowawczą. Dla Webera, protestantyzm, a zwłaszcza purytanizm stał się źródłem zachodniego kapitalizmu. Kalwiniści uważali, że sukces materialny jest łaską bożą. Uważał, że religie wschodu, tworzą niemożliwe do przezwyciężenia bariery dla rozwoju kapitalizmu przemysłowego- i to nie ze względu na zacofanie, ale ze względu na wartości które je cechują. Np. hinduizm, jako religia „pozaświatowa”, ucieka od trudów tego świata, na wyższym poziom duchowej egzystencji. Weber zaliczał chrześcijaństwo do religii zbawienia- czyli napięcia emocjonalnego między grzechem a usprawiedliwieniem z łaski bożej (element nieobecny w religiach wschodu).
TYPY ORGANIZACJI RELIGIJNYCH
Weber podzielił organizacje religijne na kościoły i sekty
Kościół- to wielka, stabilna organizacja. Ma formę biurokratyczną, hierarchię swoich urzędników i reprezentują zachowawcze oblicze religii.
Sekta- to mniejsza, słabiej zorganizowana grupa gorliwych wiernych, zazwyczaj utworzona przeciwko temu, co dzieje się w kościele. Wycofuje się z życia społecznego, tworząc własne społeczności. Nie ma urzędów lub są nieliczne.
Howard Becker uzupełnia to rozróżnienie o jeszcze dwa typy- wyznanie i kult.
Wyznanie- to sekta, która „ostygła”, „spoważniała”
Kult- przypomina sekty, ale przyświeca im inne cele; są najluźniejszymi i najbardziej przejściowymi organizacjami religijnymi. Kulty są zorientowane na indywidualne doświadczenia i skupiają jednostki myślące w podobny sposób. Do kult się nie wstępuję, raczej zostaje się jego wyznawcą.
NOWE RUCHY RELIGIJNE
Nowe ruchy religijne to sekty i kulty o charakterze religijnym i duchowym, powstałe na zachodzie, współdziałające z dominującymi religiami (New Age, Hare Kriszna). Na ich czele przeważnie stoją charyzmatyczni, wykształceni ludzie wywodzący się z klasy średniej. Przyczyny powstawania nowych ruchów religijnych to:
liberalizacja i sekularyzacja społeczeństwa
upadek tradycyjnych wartości w wyniku czego ludzie poszukują sensu i oparcia
w wyniku gwałtownych zmian społecznych
TYPY NOWYCH RUCHÓW RELIGIJNYCH
Ruchy afirmujące świat- przypominają raczej grypy samopomocy, czy terapeutyczne. Całą uwagę zwracają na duchowym samopoczuciu swoich członków. Np. Kościół Scjentologii, wiele ruchów New Age (jej członkowie uczą się wychodzenia poza tradycyjne wartości i oczekiwania społeczne oraz tego, jak żyć w aktywny, refleksyjny sposób)
- Ruchy odrzucające świat- członkowie są przeważnie zmuszani do radykalnych zmian stylu życia. Ruchy te często są hermetyczne. Niektóre z nich, mają cechy instytucji totalnych- ich członkowie odrzucają swoją tożsamość, na rzecz tożsamości grupy. Stosują wobec nowych członków technikę „bombardowania miłością” aby zapewnić sobie ich całkowite oddanie.
- Ruchy przystosowawcze- kładą nacisk na znaczenie wewnętrznego życia religijnego, którego nie powinny przysłaniać sprawy doczesne. Nie widać zmian stylu życia. Przykładem ruchu jest ruch zielonoświątkowy.