Antropomotoryka

1.Pojęcie oraz znaczenie akt fiz w W-f
Akt-fiz ( ujęcie fizjologiczne) to każdy ruch ciała spowodowany przez mięśnie szkieletowe związany z wydatkiem energetycznym na poziomie wyższym od metabolizmu spoczynkowego
Akt-fiz ( ujęciu behawioralnym) to wolicjonalny ruch ciała w przestrzeń lub wysiłek przeciw działający siła zewnętrznym.
Chcąc opisać (zmierzyć) AF w odniesieniu od zdrowia należy zwrócić uwage nie tylko na ogólny wydatek energetycznym ale określic także intensywność czas trwania i częstość podejmowania AF
2. metody pomiaru akt fiz w badaniach epidemiologicznych- rodzaje, kryteria doboru, wady i zalety?
Wymagania stawione metodom poziom aktywności fiz w badaniach populacyjnych:*trafność ( treściowa diagnostyczna teoretyczna)* rzetelność * brak reaktywności. Czas badań –powinien pozwolić na dostarczone wiarygodnej oceny normalnych zachowań badanych. AF uznaje się ilość wydatkowanej energii-nie jest to jedna synonim AF.miary wydatku energetycznego *kaloria-cal *dżul-J *BTU * ilość pobranego O2 w przeliczeniu na kg masy ciała w jednostce czasu *wielokrotność MET (1 MET spoczynkowy wydatek energetyczny). Najczęściej wymieniane metody pomiaru AF: 1kalorymetria *bezpośrednia *pośrednia 2 obserwacja *bezpośrednia pośrednia 3. kwestionariusz oraz wywiad *Afzawodowa* pamiętniki –protokoły AF *kwestionariusze ogólne *kwes. przypominania AF*kwes.ilościowe 4.mierniki mechaniczne i elektroniczne *krokomierze *mierniki przyspieszania*czujniki ruchu 5. obliczanie wydatku energetycznego z reakcji fizjologicznych na AF *rejestratory częstości skurczów serca *podwójnie znakowana wada (złoty standard i najdoskonalsze pomiary 6.pomiar zastępczy* ilość energii pobieranej-analiza diety. Zalety badań kwestionariuszowych * prostota przeprowadzania badań *niskie koszty badań *możliwość zebrania dużego materiału badawczego w krótkim czasie *niewielkie obciążenia badanego * niska reaktywność * udział w badaniach nie wymaga od badanego dużej motywacji * można uzyskać informacje tylko o interesującej nas formie AF. Ograniczenia badań kwestionariuszowych *trudność w przyspieszaniu sobie AF *tendencja do wyolbrzymienia lub umniejszanie poziomu AF *kwest musi być dostosowany do wieku poziomu intelektualnego badanego*trudności w klasyfikowaniu intensywności AF. Trafność i mentalność poziomu może budzić pewne wątpliwości. Zmiany zachodzące pod wpływem AF w sferze biologicznej 1ukł. Ruchu a) usprawnienie koordynacji ner-mięśniowej b) zwiększenie max siły mięśniowej * przerost włókien mięśniowych * zwiekszenie liczby jednocześnie aktywnych jednostek ruchowych * zwiększenie we włóknach zawartości białek miofibrylarnych i cytoplazmatycznych c) potencjał metaboliczny mięśni * wzrost stężenia ATP i fosfokreatyny * zwiększenie liczby i objętości mitochondriów * zwiększenie aktywności enzymów odpowiedzialnych za przemiany tlenowe i beztlenowe d) unaczynienie mięśni * zwiększenie gęstości sieci naczyń włosowatych c) ukł kostny * zwiększenie masy i stopnia mineralizacji kości * zgrubienie chrząstek stawowych 2Ukł. Krążenia a) zmiany czynności ukł krążenia * zmniejszenie tętna spoczynkowego * wzrost zdolności transportu substancji odżywczych i produktów przemiany materii co korzystnie wpływa na prace mięśni sercowego i szkieletowych oraz mózgu * wzrost objętości wyrzutowej serca b) zmiany serca zwiększenie objętości serca powiększenie komór serca zmiany wtedy występują po długim czasie przede wszystkim u osób intensywnie trenujących *
3.Motoryczność człowieka- i def. Pojecie idei formy i treści ruchu?
Motoryka lub motoryczność ludzka to pojęcie obejmujące całokształt czynności ruchowych człowieka inaczej sferę ruchowe aktywności, słowem to wszystko, co dotyczy poruszania się człowieka w przestrzeni na skutek zmian położenia całego ciała lub poszczególnych jego części względem siebie. Motoryczność człowieka jest pojęciem wielostronnym na które składają się jej idea, treść i formy ruchu. Poszczególne czynności ruchowe ocenia się, biorąc przede wszystkim pod uwagę ich ideę, a więc cel: motywy działania. Motywy świadomej działalności ruchowej mogą być następujące:* bezpośrednia potrzeba życiowa, wykonanie koniecznych czynności związanych np. z samoobsługą * osiąganie postawionego sobie celu * czynienie pobudko- natury herbnistycznej ( zabawa rozrywka i tym podobne) * poczucie konieczności i obowiązku * potrzeby twórcze (muzyka, malarstwo sport itp.). mając na uwadze przede wszystkim ideę ruchu można mówić o motoryczności: produkcyjnej, wyrazowej i sportowej. Pierwsza związana jest głównie z działaniem mających na celu wytwarzanie dóbr materialnych, druga służy oddziaływaniu ludzi i porozumiewaniu się a trzecia znajduje w największej mierze swój wyraz w ruchach sportowych i zabawowych. Treść aktu ruchowego oznacza zasadniczy najważniejszy element danej czynności który zwykle wskazuje na jej użytkowność. W tym sensie mówimy o chodzie biegu skoku chwycie itp. Forma ruchu stanowi zew przejaw ruchu który określają stosunki czasowo-przestrzennych będące wyrazem doskonałości procesów koordynacyjnych w ukł. Nerwowym. Zagadnienie formy ruchu wiąże się z opisem danej umiejętności w zakresie właściwości struktury czasowej, właściwości dynamiczne.
4. Struktura motoryczności w ujęciu J.Raczka
Raczek w motoryczności człowieka wyodrębnił dwie strony: * potencjalną charakteryzującą wew. uwarunkowanie utajone możliwości ruchowe * efektywną przez którą widoczne są zew. przejawy realne właściwości ruchu. Strona potencjalna określa właściwości procesualne związane z charakterem fizjologicznych i psych. funkcji ustroju. Raczek zdolności motoryczne uznawał nie jako sumę izolowanych predyspozycji lecz zawsze jako złożony wielowarstwowy i dynamiczny system stosunków, zależności pomiędzy różnymi elementami spójnej całości. Wyróżnił tu w szczególności: zdolności motoryczne kondycyjne, zd koordynacyjne oraz gibkość. Struktura zd motorycznych wg. J Raczka* kondycyjne – determinowane przede wszystkim procesami energetyczno- metabolicznymi i motywacyjnymi * koordynacyjne ( informacyjne) deter. przede wszystkim pr sterującą- regulacyjnymi i hognistywnymi * kompleksowe determinowane czynnikami obu wcześniej wymienionych grup ale bez wyraźnej dominaty. Strona efektywna zaś obejmowac by miała wyłącznie zew. przejawu ruchu. Wyróżnione tu właściwości strukturalne charakteryzują obraz i przebieg ruchu w czasie i przestrzeni. Przejawy i przebieg czynności ruchowej charakteryzują godne cechy ruchu. Kategorie ? jest struktura ruchu która pozwala odróżnić jedno działanie od innych. Wśród dalszych charakt. cech ruchu Raczek wyróżnił cechy: fengraficzne ?-rytm sprężenie płynność dokładność stałość * mechaniczne kinematyczne dynamiczne
5. Scharakteryzuj klasyfikacje motoryczności w ujęciu J. Szopy
Predyspozycje motoryczne wg J. Szopy a) strukturalne: parametry somatyczne, proporcje ciała struktura i masa mięśni ruchomość stawów masa tłuszczowa, masa ciała szczupłego. b) energetyczne *beztlenowe max moc aerobowa –kwasomlekowa i niekwasomlekowa* tlenowe: zdolność max pochłaniania tlenu odporność na zmęczenie c) koordynacyjna – wzrokowo ruchowa orientacja przestrzenna równowaga czas reakcji i antycypacja itp. d) psychiczne- temperament siła woli odwaga motywacja itp. Szopa uznał cechy ruchu za cechy jakościowe a więc atrybuty ruchu czyli zewnętrznego obrazu przemieszczającego się ciała lub jego fragmentu przestrzeni
6. Sprawność fiz. różne koncepcje pojmowania i ich konsekwencje praktyczne
Wg. WHO sprawność fiz to zdolność do efektywnego wykonania pracy mięśniowej, za wysoce sprawnego fiz. Uznamy takiego człowieka który charakteryzuje się względnie dużym się zasobem opanowanych ćw. Ruchowych wysoką wydolnością ukł krążenia oddychania wydzielania i termoregulacji pewnymi prawidłowościami w budowie ciała afirmującym fiz aktywności stylem życia. Pojęcie aktywności fiz mieści w sobie 3 główne równoważne składniki organiczny motoryczny kulturowy. Przewęda wyróżnił najistotniejsze typy koncepcji sprawności fiz.* mechanistyczno-biologiczne * behawioralno-kulturowy * motoryczny * fizjologiczno- medyczny. koncepcje mech- biol. Takie rozumienie spr fiz propagował w Polsce N. Wolański podkreślał on że spr fiz skuteczność biologicznego działania organizmu a w rozwinięciu szczegółowym ujmować można jako stosunek poszczególnych fizjologicznych właściwości organizmu do ich podłoża makro-i mikro-morfo-bio-fizyko-chemicznego. Koncepcje behawioralno kulturowa kładzie nacisk na osiągnięty poziom zaradności samodzielności motorycznej w różnych sytuacjach zew.chodzi szczególnie o to w jakiej mierze człowiek jest dostosowany to problemów w środowisku biogeograficznym i społeczno kulturowym. Koncepcja motoryczna uwzględnia za zwyczaj poziom zdolności motor., a więc miarą sprawności jest pewna koniunkcja takich właściwości jak:zdolności siłowe,szybkościowe,wytrzymałościowe,koordynacyjne. Koncepcja fizjologiczno-medyczna-w koncepcji tej na plan pierwszy wysuwają się elementy fizjol.-medyczne i zdrowotne. Autorzy tej koncepcji kładą nacisk przede wszystkim na aspekty zdrowotne i sprawność energetyczną ustroju,a często jedynie wtórne już wspominają również o znaczeniu prawidłowej postawy ciała czy wynikówtestów sprawności ruchowej
7. koncepcja sprawności fizycznej związanej ze zdrowiem oraz związaniem z osiągnięciami. Uzasadnij dobór poszczególnych komponentów sprawności fizycznej. Wskaż implikacje praktyczne takiego ujmowania sprawności fizycznej.
Zdrowie to nie tylko nieobecność choroby i niedołęstwa ,ale stan dobrego,fizycznego psychicznego i społecznego samopoczucia. Sprawność krążeniowo-oddechowa i poziom komponentów ciała (głównie otłuszczenie) są ogólnie uważane za kluczowe w ocenie optymalnego zdrowia. Autorzy zaliczają do nich również siłę, wytrzymałość mięśniową, gibkość i niekiedy postawę ciała. Komponenty sprawności a)sprawność powiązana ze zdrowiem*skład ciała*wydolność tlenowa*gibkość*wytrzymałość mięśniowa *siła mięśniowa b)sprawność powiązana z osiągnięciami motorycznymi*zwinność *równowaga*koordynacja*moc*czas reakcji*szybkość
8. Koncepcja health related fitness-załozenia uzasadnienia teoretyczne przykłady implikacje praktyczne
health related fitness odnosi się do tych komponentów sprawności które są efektem korzystnego i niekorzystnego zwykłej efektywności fizycznej oraz które mają związek z poziomem stanu zdrowia. Komponenty są określane * zadolnością do podejmowania codziennej aktywności z wigorem i żwawą * takim stanem cech i zdolności który wzkazuje na niskie ryzyko przedwczesnego rozwoju chorób i osłabienia sił w wyniku małej aktywności. W rzeczywistości chodzi o to aby określić: jak wiele sprawności wymaga dobre zdrowie. Dotąd w Polsce nie skonstruowano testu opartego na wyraźnie uświadamianych przesłankach zdrowotnych a więc konsekwentnie osadzonego w ramach koncepcji H-RF. Najogólniejszym celem testów tworzonych w ramach koncepcji H-RF jest więc promocja zdrowia oraz troska o funkcjonalną wydolność i dobro stanu. Chodzi tu zarówno o poszczególne jednostki jak i o populacje. Komponenty i czynniki w ramach koncepcji health related fitness a)komponenty morfologiczne * stosunek masy ciała do wysokości * skład ciała * tkanka tłuszczowa i ich dystrybucja otyłość brzuszna * gęstość tkanki kostnej gibkość b) komponenty mięśniowe ,moc,siła wytrzymałość c) k. motoryczne- zwinność równowaga koordynacja szybkość ruchu d) k. krążeniowo oddechowe – submaksymalna wydolność wysiłkowa, max moc aerobowa , sprawność serca płuc, ciśnienie krwi e) k. metaboliczne- tolerancja glukozy wrażliwość na insulinę, metabolizm lipidowy i lipoproteinowy, charakterystyki oksydacji substratowej
9. zasady konstruowania i wykorzystywania testów sprawności fiz. Test spr fiz a ocena szkolna w-f
Warunki poprawności testu spr fiz: * test spr powinien być zintegrowany z programem szkolnym i używany jako narzędzie pedagogiczne * testowanie sprawności jest tylko jednym z wielu elementów wszechstronnego programu edukacji sprawnościowej * w testowaniu spr fiz. Powinno się położyć nacisk na te elementy które są związane ze zdrowiem * test spr fiz powinien być prowadzony z rozwagą życzliwością i dawać zadowolenie * wyniki testowania powinny być w poważny sposób omawiany i interpretowane z uczniami oraz ich rodzicami * jeśli został użyty jaki system nagród to powinien być on motywujący dla wszystkich uczniów
10. test sprawności fiz, dzieci i młodzieży EUROFIT-możliwości zastosowania go w wych-fiz. Na czym polega nowoczesność koncepcji?
Test ten obejmuje 10 prób poprzez które mierzy się 6 tzw wymiarów i 9 czynników sprawności. Ponadto konieczne jest uwzględnienie pomiarów antropometrycznych oraz wieku i płci. Testy eurofitu są przeznaczone gł dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym 6-18lat ale mogą być też stosowane w grupach starsze. Wymiar-wydolność tlenowa,czynnik-wydolność tlenowa, test-wytrzymałośćiowy bieg wahadłowy. Ergometryczny test rowerowy. W –siła, CZ-siła statyczna siła eksplozywna (moc), T-zaciskanie ręki skok w dal z miejsca.W-wytrzymałość mięśniowa,szybkość CZ-siła funkcjonalna,siła tułowia,bieg zwinnościowy szybkość ruchów kończyny górnej T-zwis o ramionach upiętych zleżenia siady,bieg wahadłowy10x5stukanie w krążek W-gibkość CZ-gibkość T-skłon w siadzie W-równowaga CZ-równowaga całego ciała T-postawa równoważna na jednej nodze W-pomiary antropomotoryczne T-wysokość ciała masa ciała otłuszczenie ciała 4 fałdy skórno-tłuszczowe:dwugłowy ramienia trójgłowy ramienia podłopatkowy bok tułowia W-dane identyfikacyjne T-wiek (lata miesiące)płeć

11.Przedstaw test pewności dzieci i młodzieży YMCA oraz omów możliwość zastosowania go w wychowaniu fizycznym. Na czym polega nowoczesność koncepcji?
W teście tym głównym celem pomiaru jest promocja zdrowia i motywowanie do kształtowania pożądanego stylu życia, nastawionego na uczestnictwo w aktywności fizycznej, satysfakcjonujący wygląd, wysoką zdolność do pracy i dobre samopoczucie. Test ujmuje wyłącznie pięć komponentów uznawanych za istotne dla zdrowia.

Komponent sprawności Próba testowa
-Wydolność tlenowa-Względna szczupłość ciała-Gibkość/zdrowy dolny odcinek kręgosłupa/Siła mięśniowa/wytrzymałość*Brzuch/zdrowy dolny odcinek kręgosłupa*Ramiona Bieg na 1mile(1609m)Pomiar skórno-tłuszczowy na mięśniu trójgłowym ramienia i łydceW siadzie głębokość skłonuW leżeniu - półskłonyZmodyfikowane podciąganie się

Wyniki testu są analizowane na podstawie rzeczywistych potrzeb z punktu widzenia standardu zdrowia, a nie w odniesieniu do pozycji osobnika w populacji.
12.Wyjaśnij heteroteliczne i autoteliczne podejście do zagadnienia interpretacji czynników pomiaru sprawności fizycznej(ze szczególnym uwzględnieniem szkolnego wychowania fizycznego).
Testy, które są obecnie stosowane w badaniach nad sprawnością fizyczną i motorycznością człowieka, można ująć w różne grupy. Ze względu na cel, jaki stawia się w każdej analizie można podzielić testy na:
-pedagogiczne,
-laboratoryjne(badawcze).
Podejmując się klasyfikacji funkcjonujących w praktyce pedagogicznej, a więc w wychowaniu fizycznym, sporcie czy rekreacji sposobów oceny i interpretacji wyników pomiaru sprawności fizycznej, wyróżnić można dwa główne podejścia:
a)Autoteliczne(tradycyjne), w którym ważne są przede wszystkim osiągnięcia motoryczne, jak: przeskoczyć poprzeczkę, możliwie szybko przebiec dystans, dalej rzucić piłkę itd.; pomiar i interpretacja wyników w tym ujęciu są nastawione niemal wyłącznie na ocenę i doskonalenie tego, jak się efektywnie, skutecznie poruszać czy jak pokonać przeciwnika w walce sportowej. W tej grupie trzeba odróżnić:
-testy oceniające głównie umiejętności ruchowe
-testy mające ambicje mierzenia czystych cech motorycznych.
b)Heteroteliczne(instrumentalne), w którym celem głównym jest „promocja zdrowia”, a więc pomiar sprawności ma spełniać funkcje motywujące do rozwijania zdrowia, ale: kształtowanie pewnego „stylu życia”, nastawionego na satysfakcjonujący wygląd, wysoką zdolność do pracy i dobre samopoczucie. W tej koncepcji zwykle wyróżnia się:
-elementy związane ze zdrowiem tj. skład ciała, wydolność tlenowa, gibkość, wytrzymałość mięśniową, silę mięśniową.
-elementy związane z osiągnięciami tj. zwinność, równowaga, koordynacja, moc, czas reakcji, szybkość.
13.Uzasadnij potrzebę uczenia się czynności(umiejętności) ruchowych.
Dzięki umiejętności wykonywania różnych czynności ruchowych oraz zdolności ich przetwarzania na czynności nowe, człowiek może łatwo dostosowywać się do środowiska i czynnie na nie oddziaływać. Duży zasób umiejętności ruchowych zdaje się poszerzać możliwości operowania dotychczas nieznanych ruchów. Można zatem przyjąć, że systematyczne ćwiczenia ruchowe ułatwia uczenie się zarówno czynności dnia codziennego, jak i opanowanie nowych ruchów służących zabawie, pracy, twórczości artystycznej czy też wypoczynkowi, nawet wówczas, kiedy ich struktura koordynacyjna odbiega od posiadanych już umiejętności ruchowych. Odpowiedni zasób umiejętności ruchowych typu sportowo – zabawowego warunkuje również udział w rekreacji fizycznej. W procesie wychowania fizycznego nie można ograniczyć się wyłącznie do treningu takich dyspozycji jak: siła, szybkość czy wytrzymałość. Zarówno z punktu widzenia potrzeb teraźniejszości, jak i dającej się przewidzieć w przyszłości istotne staje się kształcenie możliwie najszerszego zasobu umiejętności ruchowych.
14.Co to jest „uczenie się motoryczne” i jakie znasz sposoby uczenia się motorycznego?
Poprzez uczenie się motoryczne na ogół rozumie się zamierzone i niezamierzone zdobywanie i utrwalenie określonych umiejętności motorycznych przez powtarzanie.
Schmidt definiował uczenie się motoryczne jako pewne wewnętrzne procesy, wynikające z ćwiczenia lub z nabytego doświadczenia, które prowadzą do względnie stałych zmian w zdolnościach służących rozwojowi umiejętności motorycznych. W uczeniu się motorycznym pierwszoplanową rolę poczynają odgrywać intelekt, świadomość i procesy antycypacji. Człowiek po to rozwiązuje określone zadania, aby móc samemu działać i zgodnie z własnymi zamierzeniami przeobrażać rzeczywistość. W uczeniu się nie jest więc najważniejsze motoryczna doskonałość, ale to, kim się człowiek staje, na ile jest on samodzielniejszy w działaniu i bogatsza staje się jego osobowość.
Uczenie się ruchu przebiega również mimowolnie, tzn. przez naśladownictwo lub metodą prób i błędów. Ważne miejsce w takim uczeniu odgrywa wzorowanie się na stylu ruchowych zachowań innych osób. Metoda prób i błędów(„przybliżeń i poprawek”, „porażek i sukcesów”).Obok niewątpliwych wad taki sposób działania posada również zalety. Są nimi odwoływanie się do twórczej inicjatywy uczącego się, rozbudzenie wyobraźni motorycznej i możliwość znalezienia całkowicie nowych, własnych rozwiązań.
15.Nawk ruchowy i związane z nim zjawiska.
Nawyk ruchowy jest indywidualną formą reakcji i działalności ruchowej, charakteryzującą się zautomatyzowanym przebiegiem i tym, że jej wykonanie nie wymaga jakieś specjalnej koncentracji uwagi i myślenia. Nawyk nie oznacza jednak samej czynności, a jest nabytą zdolnością do wykonywania określonej czynności.
Wyróżnia się nawyki zamknięte(wewnętrzne) i otwarte(zewnętrzne).Nawyki zamknięte są oparte przede wszystkim na warunkowaniu wewnętrznym, a istotą jest tu ścisłe odwzorowanie wcześniej zaproponowanej formy ruchu. W wypadku nawyku otwartego istnieje konieczność pewnego dostosowania formy ruchu do sytuacji zmieniającej się w środowisku zewnętrznym. Dla pewnych sportów typowe są nawyki zamknięte(gimnastyka, jazda figurowa na lodzie, skoki do wody),a dla innych nawyki otwarte(gry sportowe, zapasy, szermierka). Kształtowanie się czynności ruchowych o charakterze nawyku zachodzi w określonych etapach. Wówczas to obserwuje się stopniowy wzrost opanowania ruchu, wyrażający się zwiększeniem dokładności przebiegu poszczególnych charakterystyk przestrzennych, czasowych i dynamicznych. W fizjologii mówi się najczęściej o fazach tworzenia nawyku ruchowego i kolejno po sobie następujących procesach: generalizacji, koncentracji, automatyzacji.
16.Determinanty przebiegu i efektów uczenia się motorycznego.
Pośród czynników warunkujących proces uczenia ruchów trzeba wymienić: właściwości uczącego się, okoliczności i czynniki charakteryzujące sytuację nauczania motorycznego; właściwości nauczającego.
Do najważniejszych cech rozwoju należy stopień dojrzałości organizmu, na który składa się zarówno poziom rozwoju morfologicznego, fizjologicznego i motorycznego, jak i psychicznego oraz społecznego. Wspólną cechą w procesie ontogenezy osobniczej jest występowanie fazy progresywnej, równowagi i regresji. Całość przebiegu poszczególnych faz jest kierowana przez genotyp osobnika i realizowana w konkretnym środowisku.
Pojawiają się również okresy szczególnie sprzyjające uczeniu się motorycznemu. Zjawisku temu z jednej strony sprzyja wyjątkowa sprawność i dojrzałość funkcjonalna ośrodków ruchowych w centralnym systemie nerwowym, a z drugiej procesy ossyfikacji, przyrostu aktywnej masy mięśniowej, korzystna zmiana proporcji ciała itd. Pośród indywidualnych cech istotne są zróżnicowane predyspozycje ruchowe. Poprzez te właściwości rozumiemy zespół warunków wewnętrznych jednostki, określających szybkość uczenia się i poziom wykonania określonych czynności motorycznych. Predyspozycje ruchowe zależą od wrodzonych właściwości głównie systemu nerwowego, a także, w mniejszej już mierze, od procesu wychowania fizycznego i tzw. aktywności własnej jednostki. Istotnym czynnikiem, szczególnie utrudniającym przyswojenie nowych ruchów, może być poziom sprawności poszczególnych zmysłów. Pragnący opanować jakąś umiejętność ruchową winien bowiem posiadać również fizyczne możliwości odtwarzania danego ruchu. Chodzi tu o dostateczną siłę mięśni i zadowalającą obszerność ruchu w stawach.
Najistotniejszy jest związek efektów nauczenia z cechami, które można określić jako ogólną postawę uczącego się. Właściwością jej jest pewna trwała dyspozycja, przejawiająca się w zachowaniach, które charakteryzują się pozytywnym lub negatywnym stosunkiem do uczenia się danej czynności motorycznej.
17.Omów metody nauczania ćwiczeń ruchowych: analityczną, syntetyczną i mieszaną. Wskaż ich zastosowanie oraz ograniczenia(wady i zalety).
1.Metoda całościowa(syntetyczna) polega na nauczaniu ruchu w pełnej formie, a więc z uwzględnieniem wszystkich elementów i charakterystyk ruchu. Ten sposób postępowania ma duże znaczenie w wypadku zadań mniej złożonych oraz na ogół w nauczaniu motorycznym dziewczyn. Do wad tej metody można zaliczyć:
-traci się tu niekiedy energię i czas na całkowicie zbędne powtarzanie również tych elementów ćwiczenia, które są łatwe.
-przy nauczaniu całego działania stopień złożoności poszczególnych części jest różny, a tym samym utrwalają się one w niejednakowym stopniu.
-złożoność danego zadania ruchowego może powodować, że niektóre elementy okażą się zbyt trudne, co powoduje u wykonującego brak zaufania we własne siły i zniechęcenie.
2.Metoda nauczania częściami(analityczna) oparta jest na odrębnym nauczaniu logicznie wyodrębnionych elementów z całości nauczanego ruchu. Dopiero po ich opanowaniu łączymy i porządkujemy poszczególne elementy ponownie w całość. Liczba wyróżnionych zadań szczegółowych zależy od stopnia złożoności struktury ruchowej zadania głównego. Takie analityczne nauczanie umożliwia też lepsze zrozumienie struktury poszczególnych złożonych elementów oraz ich perfekcyjne opanowanie. Metodę nauczania częściami należy stosować tylko wtedy, kiedy ćwiczący mają poważne trudności przy próbach całościowego podjęcia działania. Wadą tej metody jest często pojawiająca się trudność przy łączeniu poszczególnych elementów, które wcześniej były wykonywane w innym rytmie, z mniejszą dynamiką działania i w odmiennych warunkach.
3.Metoda nauczania kombinowana(mieszana) jest efektem poszukiwania stanowiska kompromisowego, w celu uniknięcia zauważalnych wad poprzednio wymienionych sposobów postępowania. Niekiedy można nauczać w zasadzie w całości, jedynie zatrzymując się przy uczeniu tych elementów .w których uczący się napotyka na poważniejsze trudności. Można też postępować w ten sposób, że uczymy się najpierw pierwszego elementu całego ruchu, następnie dodajemy do pierwszego drugi, z kolei do obu poprzednich trzeci itd., aż dochodzimy do opanowania całej umiejętności ruchowej. Zasadą jednak pozostaje tu, że część składowych należy uczyć przez niezbyt długi czas, tak, aby nie stawały się one ruchami wyizolowanymi z całości działania.
18.Wymień i scharakteryzuj zasady dydaktyczne w procesie nauczania czynności motorycznych.
1.Zasada świadomej aktywności-nauczający winien systematycznie wdrażać ucznia do formułowania problemów, poszukiwanie sposobów ich rozwiązywania oraz zastosowań wyuczonych zadań w coraz to nowych sytuacjach. Jest to też kwestia zdawania sobie sprawy przez uczącego z sensu i składników danego ruchu oraz przeżywania doznań i stanów emocjonalnych związanych z potrzeba uczenia się danej umiejętności ruchowej. Aktywizacja uczących się jest podstawowym warunkiem efektywności procesu uczenia ruchów.
2.Zaada systematyczności. Systematyczność odnosi się tu głównie do treści nauczania ruchu i oznacza ich planowy i logicznie uporządkowany dobór. Trening winien być ułożony w takie struktury, które będą tworzyć optymalne warunki dla ucznia. Z tą zasadą wiąże się też kwestia zwana „regułą czasowego następstwa”. Wskazuje ona na konieczność poprawienia najpierw błędów występujących w danej strukturze ruchowej, wcześniej niż w innych.
3.Zasada poglądowości. Zasada ta oznacza potrzebę bezpośredniego, zmysłowego poznania rzeczy i zjawisk, przy równoczesnym aktywnym współdziałaniu umysłu. Chodzi tu o umiejętne kojarzenie rzeczy, słów i działania. Uczący powinien sobie uzmysłowić zależności zachodzące między poszczególnymi elementami, które składają się na określoną całość. W tym celu wykorzystuje się różnorodne środki dydaktyczne, jak np. pokaz ćwiczenia, tablice, filmy, fotografie, lustra, itp.
4.Zasada stopniowania trudności(dostępności).Istnieje potrzeba dostosowania procesu nauczania do możliwości i właściwości rozwojowych uczących się .Dzieci w młodszym wieku,7-10 lat, charakteryzuje głównie myślenie konkretno - obrazowe, a dopiero w późniejszym okresie pojawia się zdolność do myślenia abstrakcyjnego. Niezbędne jest odwołanie się w tych do różnych metod nauczania. Warunki, w jakich odbywa się nauczanie, wymagają uwzględnienia dotychczasowych doświadczeń uczących się, co ujmowane jest zwykle w hasłach: „od znanego do nieznanego” lub „od bliskiego do oddalonego”.
5.Zasada trwałości. Proces nauczania wiąże się zawsze z potrzebą utrwalenia zdobytych już umiejętności. najskuteczniejszym sposobem jest powtarzanie danej czynności. Powinno ono być jednak nastawione nie tylko na samą automatyzację czynności, ale i jej odtwarzanie w różnych sytuacjach i warunkach. Chodzi tu o umiejętność racjonalnego wykorzystania przyswojonych już umiejętności w różnych okolicznościach.
20.Zasady w realizacji programu(treningu) aktywności fizycznej.
Istnieją pewne ogólne zasady, których uwzględnienie jest ważne w konstruowaniu programu treningu:
-zasada specyficzności treningu. Wskazuje ona, że fizjologiczna i metaboliczna odpowiedź oraz adaptacja do ćwiczeń treningowych są specyficzne oraz zależne od typu ćwiczeń i zaangażowanych grup mięśniowych. Zupełnie inne wymagania musi spełniać aktywność fizyczna, jeśli ma być efektywna w rozwoju wydolności aerobowej, gibkości ciała lub siłą mięśniową.
-zasada zwiększonego obciążenia. Poprawa poszczególnych komponentów sprawności fizycznej wymaga, aby fizjologiczny system ustroju był poddany takiemu obciążeniu, do którego dany ćwiczący nie jest przyzwyczajony. Zwiększone obciążenie może być osiągnięte przez przyrost częstości, intensywności lub czasu trwania ćwiczeń.
-zasada progresji w treningu. Program zajęć winien prowadzić do stopniowego przyrostu objętości i obciążeń treningowych. Każda progresja powinna być stopniowa, ponieważ dążenie do uzyskania zbyt wiele w krótkim czasie może prowadzić do kontuzji układu mięśniowego i szkieletowego oraz wycofania się ćwiczących z dalszego treningu.
-zasada uwzględniania początkowego poziomu. Jednostka z niskim początkowym poziomem sprawności fizycznej będzie osiągała większy relatywny postęp i szybsze tempo poprawy w porównaniu z osobami z przeciętnym i wyższym poziomem wyjściowym.
-zasada indywidualnego zróżnicowania. Indywidualna reakcja na trening jest bardzo różna i zależy od takich czynników, jak wiek, początkowy poziom sprawności fizycznej i stan zdrowia. Program treningu przede wszystkim winien uwzględniać specyficzne potrzeby, zainteresowania, zdolności i preferencje ćwiczących.
-zasada zmniejszania się efektów. Każda osoba posiada genetycznie wyznaczony pułap, który stanowi granicę możliwej poprawy w efekcie treningu. Kiedy osobnik zbliża się do tego genetycznego pułapu, tempo poprawy sprawności fizycznej maleje, a w końcu nawet, mimo treningu, poziom się obniża.
-zasada odwracalności zmian. Pozytywne fizjologiczne efekty i korzyści dla zdrowia wynikające z podejmowania aktywności fizycznej i ćwiczeń są odwracalne. Kiedy jednostka zaprzestaje treningu, efekty sprawnościowe szybko maleją, a w ciągu kilku miesięcy traci się większość wcześniejszych pozytywnych zmian treningowych.




21.Główne elementy oraz struktura jednostki treningowej (programu aktywności fizycznej).

Chociaż wskazania do treningu powinny być zawsze dostosowane do indywidualnych potrzeb i możliwości wyróżnia się pewne wspólne elementy : formy ćwiczenia, intensywność, czas trwania, częstotliwość treningów, progresje ćwiczeń.
1.FORMY ĆWICZENIA; pewne formy ćw. są lepiej dostosowane do rozwoju określonego komponenta sprawności fizycznej niż inne. Jeżeli celem są elementy w zakresie składu ciała, gęstości krwi i poziomu stresu, to wielu ?? zaleca stosowanie zróżnicowanych form ćwiczenia.
2.INTENSYWNOŚĆ: Specyfika Zmian fizjologicznych i metabolicznych w ustroju zależy od intensywności ćwiczeń, a te od: celu, wieku, zdrowia, preferencji i poziomu sprawności fizycznej. Konieczny jest odpowiedni poziom wysiłku, ale nie można przekroczyć progu wytrzymałości układu sercowo- oddechowego i mięśniowo- szkieletowego.
3.czas trwania wysiłku jest odwrotnie skorelowany z jego intensywnością. Wysoka intensywność ćwiczenia zawsze wywołuje konieczność wcześniejszego jego zaprzestania. Jeże4li ćwiczący dobrze adoptuje się do wysiłku, czas trwania treningu można co 2-3 tygodnie stopniowo wydłużać. Dla starszych lub mniej sprawnych zaleca się raczej przedłużanie czasu treningu niż wzrost wzrost treningu. Większość ćwiczących w ogóle nie powinna podczas jednostki treningowej ćwiczyć dłużej niż 60 min. Zbyt wydłużony czas ćw. zwielokrotnia niebezpieczeństwo kontuzji lub w prostej linii prowadzi do przemęczenia i wyczerpania sił.
4.częstotliwość treningu odnosi się tu do liczby zajęć treningowych w jednym tygodniu. Badania naukowe wykazują, że trening w naprzemienne trzy dni w tygodniu jest z reguły wystarczający dla poprawy różnych komponentów sprawności fizycznej. Częstotliwość zależy od intensywności i czasu trwania oraz celów i możliwości osoby. Dla poprawy poziomu zdrowia zaleca się również ukierunkowany trening podejmowany codziennie.
5. progresja ćw. Systematyczny trening wywołuje przystosowawcze zmiany fizjologiczne i metaboliczne. Wówczas dla poprawy poziomu sprawności układu krążeniowo- oddechowego oraz mięśniowo- szkieletowego jest konieczne progresywne zwiększenie obciążenia przez stopniowy przyjazd częstotliwości, intensywności i czasu trwania ćw.
STRUKTURA JEDNOSTKI TERNINGOWEJ:
Podstawy podziału jednostki treningowej to: rozgrzewka, część główna, część końcowa- uspokajająca
1.ROZGREZWKA cele tej części treningu jest stopniowe wdrożenie do treningu. Chodzi tutaj o wytworzenie stanu gotowości funkcjonalnej i stosowne pobudzenie wszystkich układów . zwykle na rozgrzewkę przeznacza się 5-10 min Stwierdzono, że dobrze przeprowadzona rozgrzewka m.in. prowadzi do optymalnego pobudzenia układu nerwowego, skraca czas reakcji, przygotowuje stawy i więzadła, wzmaga reakcję biochemiczną w mięśniach, poprawia kurczliwość i moc mięśni, zwiększa uwalnianie tlenu z mioglobiny, poprawia motywacje do ćw.
2.CZĘŚĆ GŁOWNA; jest to podstawowa cześć treningu o najbardziej zróżnicowanym charakterze. Prowadzący zajęcia musi kierować się wszystkimi zasadami, wynikającymi z ??? praw racjonalnego postępowania. Należy więc precyzyjnie określić cel postępowania, uwzględnić osobnicze oraz pozaosobnicze uwarunkowania, a w końcu dobrać najskuteczniejsze środki i metody.
3.CZĘŚC KOŃCOWA-uspokajająca: jest ona często w praktyce lekceważona. Tymczasem chodzi tu o stopniowe uspokojenie całego ustroju przez coraz niższą intensywność ć. I relaksację psychiczną. Taki stopniowy aktywny wypoczynek ułatwia eliminację spalonych produktów przemiany materii. Dzięki tym ćw. znacznie szybciej ustępuje zmęczenie i bóle mięśniowe oraz regeneracja sił. Pod koniec tej części prowadzi się łagodne ćw. rozciągające, angażując przede wszystkim te mięsnie i stawy oraz ścięgna, które były najbardziej aktywne w części głównej treningu.

22.Klasyfikacja i charakterystyka metod oddziaływania wysiłkiem fizycz.
W procesie kształtowania i doskonalenia poszczególnych elementów sprawności fizycznej są wykorzystywane różne metody oddziaływania wysiłkiem fizycznym w sporcie zwane metodami realizacji obciążeń treningowych.
METODY CIĄGŁE: podstawowa cechą tych metod jest brak przerw odpoczynkowych. Występuje tu również duży zakres pracy podejmowanej w warunkach równowagi tlenowej. Metody te są bardzo skuteczne w zwiększaniu tlenowych zdolności ustroju oraz w poprawie ogólnej odporności na wysiłek. Długotrwały wysiłek zmusza do maksymalnej dynamiki pracy mięśniowej i prowadzi do jednoczesnego doskonalenia techniki ruchu. Wśród grupy metod o charakterze ciągłym wyróżnia się metodę CIĄGŁĄ JEDNOSTKOWĄ i ZMIENNĄ. Metoda ciągła jednostkowa cechuje się długotrwałą pracą wykonywaną ze względnie równomierna intensywnością. Metoda ciągła zmienna charakteryzuje się co prawda stałym wysiłkiem, ale intensywność ulega tu ściśle zaplanowanym lub w zależności od potrzeb dostosowania się do różnych czynników zewnętrznych szeregu nieplanowanych zmian.
METODY PRZERYWANE: cecha tej grupy zasad są planowe, powtarzane zmiany obciążenia i wypoczynku. Metoda interwałowa charakteryzuje się z góry założonym pojawieniem się zaprogramowanego obciążenia i niepełnego odpoczynku. Ściśle określone pozostają intensywność i czas trwania bodźca oraz długości przerw odpoczynkowych. Istota metody jest to że kolejny wysiłek jest zawsze podejmowany niezlikwidowanym zmęczeniu po poprzednim obciążeniu. Czas trwania przerwy określa się na ogół na około 1/3 pełnej przerwy odpoczynkowej. Po tym okresie niepełnego odpoczynku występuje kolejne obciążenie wysiłkowe. Interwałowa metoda oddziaływania wysiłkiem fizycznym występuje w dwóch wariantach; ekstensywnym i intensywnym.
W obu tych wariantach metody interwałowej można spodziewać się znacznych efektów pracy, ale wysiłek jest tutaj wyjątkowo znaczny i zalicza się je do ostro bodźcowych. Do grup metod przerywanych zaliczamy tez metodę powtórzeniową. Wysiłki maja z reguły bardzo intensywny charakter i są powtarzane po optymalnym z punktu widzenia potrzeby wypoczynki czasie przerwy. Konieczny jest tu powrót organizmu do metod całkowitej równowagi, a więc przerwa misi być dostatecznie długa. Zasadą jest, że następny wysiłek powinien następować dopiero wtedy gdy tętno obniży się do około 100 uderzeń na min Wysiłki maja przy tej metodzie charakter maksymalny lub submaksymalny co powoduje duże zadłużenie tlenowe. Stąd przerwa jest nie tylko długa ale i ma ona z reguły bierny charakter.

23. pojecie i ocena nadwagi i otyłości, klasyfikacja nadwagi i otyłości.
OTYŁOŚĆ oznacza nadmierna wielkość masy tłuszczowej w stosunku do całkowitej masy ciała. NADWAGA jest definiowana jako nadmierna masa ciała w stosunku do pożądanej masy ciała ( >120 pożądanej masy ciała) lub tez uznaje się, że występuje nadwaga gdy 311 przekracza 29,3 kg/m2 dla kobiet i 29,8 kg/m2 dla mężczyzn. Otyłość jest bardzo poważnym problemem zdrowotnym, który wpływa na obniżenie oczekiwanej długości lat życia i obniża jakość życia. Osoby otyłe ryzykują występowaniem u nich choroby wiecowej serca, hipecholesterolu, nadciśnienia krwi, cukrzycy choroby płuc, zapalenia kości i stawów oraz niektórych postaci nowotworów.
Wraz z nadwagą rośnie współczynnik umieralności:
-przy 20% nadwadze- 131%. Przy 40% nadwadze-154%. Przy 50% nadwadze-185%
Do oceny ryzyka związanego z ilością tłuszczu w ustroju najczęściej stosuje się:
Wskaźnik masy ciała BMI- body mass index: BMI=masa ciała(kg)/wysokość ciała(m)
Oszacowano, że wartość BMI=19-24 u kobiet i 20-25 u mężczyzn- wiąże się z najdłuższym oczekiwanym przeżyciem odległym. Przyjęto też, że : 25 do 29,9kg/m2-1 otyłości, 30 do 14kg/m2 – 2 otył9osci oraz>40kg/m -3 otyłości.
Grubość fałdu skórnego dostarcza informacji, które mogą być wykorzystywane do wyznaczenia procentowej zawartości tłuszczu w ustroju. Wadą metody jest to, że uzyskanie wiarygodnych wymiarów wymaga wyjątkowo dobrego dopasowania techniki pomiaru.
Stosunek obwodu talii do bioder (WITR). WITR jest wyjątkowo wiarygodnym wskaźnikiem ryzyka u osób otyłych. Wysoka wartość WITR wskazuje na wyjątkowo niebezpieczny typ otyłości. Obwód Talii mierzy się w połowie odległości miedzy dolnym brzegiem żeber, a grzebieniem kości biodrowej. Obwód bioder mierzymy na wysokości krętarzy większych.

24.Charakterystyka typów otyłości.
Stosunek obwodu talii do bioder (WITR) jest ściśle związany z tłuszczem na trzewiach, umiejscowionym w części brzusznej. Tłuszcz brzuszny jest silnie skorelowany z chorobą wieńcowa serca, cukrzyca, nadciśnieniem. Termin androidalna otyłość lub gynoidalna odnosi się do osobnika u którego nadmiar tłuszczy jest zlokalizowany przeważnie w górnej części ciała(android) lub w dolnej (gynoid). Otyłość androidalna jest bardziej typowa dla mężczyzn, gynoidalna dla kobiet. Taka klasyfikacja ma jednam liczne odstępstwa. Niekiedy mówi się wprost o otyłości górnej części ciała i otyłości dolnej części ciała. Wskazano również, że sam obwód talii powyżej 100 cm może wskazywać na obecność takiej ilości tłuszczu trzewnego, która pozwala przewidywać zmiany w profilu ryzyka.


25. przyczyny występowania otyłości.
Nieodpowiednia dieta, przejadanie się, zaburzenia hormonalne i ograniczona aktywność fizyczna wywołują brak równowagi energii i prowadzą do przybierania masy ciała i otyłości. Badania wykazują, że pierwsza przyczyną otyłości wśród dzieci i dorosłych jest raczej brak dostatecznej aktywności fizycznej niż nadmierne żywienie. Otyłość jest kojarzona z przyrostem zarówno liczby, jak i wielkości komórek Tłuszczowych. Przyrost liczby kom. Tłuszczowych następuje wyjątkowo w okresie dorastania oraz stabilizuje się w okresie dorosłości. Natomiast przyrost wielkości kom. Jest szczególnie wyraźny w czasie skoku pokwitaniowego. Przyrastający tłuszcz jest magazynowany w komórkach w postaci trójglicerydów. Dalszy przyrost otyłości w okresie dojrzałym następuje w wyniku rozrastania się wielkości już wcześniej powstałych komórek tłuszczowych. jednym z najbardziej dyskusyjnych problemów jest znaczenie w otyłości czynnika genetycznego i środowiskowego. W wypadku, kiedy jeden lub oboje rodziców są otyli, prawdopodobieństwo, że również dziecko będzie otyłe, rośnie odpowiednio do 40-80% w zależności od tego czy jeden, czy oboje są otyli.
W etymologii otyłości ważną role odgrywa również czynnik psychologiczny. Niektóre osoby z nadwagą i otyłe jedzą zbyt dużo, próbując znaleźć w ten sposób ucieczkę od problemów psychicznych, jak stany depresyjne, stresy, obawa, leki czy niepokój.

26. Zasady i praktyka postępowania z dążeniem do redukcji masy ciała.
Odpowiednie odżywianie i codzienna fizyczna aktywność są elementem programu osiągania właściwej masy i odtłuszczenia ciała. Podstawowa zasada efektywnego i bezpiecznego postępowania, zmierzającego do zmieszenia masy ciała, jest ujemny bilans energetyczny, a więc większy wydatek niż pobór kalorii. Tym samym najefektywniejsza drogą osiągnięcia celu jest połączenie diety ze stosowaniem ćw. fizycznych.
Znaczenie efektywności fizycznej i diety jest zależne od stopnia otyłości. Na każdym poziomie otyłości aktywność fiz jest istotnym czynnikiem współwystępującym terapii z dietą i ewentualnym leczeniu farmakologicznym. aktywność fiz jest bowiem niezbędnym elementem regulacji metabolizmu spoczynkowego i utrzymaniu właściwych proporcji między procentem BF, a masą ciała, a także kontroli apetytu i obniżeniu ryzyka ważnych chorób. Dobrze zrównoważona dieta powinna zawierać adekwatna ilość białek, tłuszczu, węglowodanów, witamin, minerałów i wody. Ogólnie przyjmuje się, że bezpieczna utrata masy ciała nie może być większa niż 1 kg na tydzień. Większe zmniejszanie masy wymaga przebywania pod stałą kontrolą i konsultacja lekarską.
Aktywność fiz jest ważnym czynnikiem ograniczenia kalorii przez wywoływanie negatywnej równowagi energii koniecznej do obniżania, masy ciała. Program jest wiec ukierunkowany na utratę masy ciała przez przyrost wydatku kalorycznego. Badania wskazują, że sama dieta jest nie tylko mniej skuteczna lecz też nie jest nawet wskazana.

27.Zasady i praktyka postępowania w dążeniu do zwiększenia masy ciała.
Niektóre osoby w trosce o zdrowie i kondycje fiz wymagają stosowania specjalnych procesów ukierunkowanych na przyrost masy ciała. Obliczono, że dodatkowe 400 do 5000 kalorii w stosunku do oszacowanego dziennego zapotrzebowania (tj. podstawowa przemiana materii +poziom aktywności fizycznej) danej jednostki powinno umożliwić stopniowy przyrost masy ciała ok. 0.45 kg na tydzień. Aby zapewnić przede wszystkim przyrost masy ciała poprzez wzrost masy szczupłej, a nie tkanki tłuszczowej, należy zwrócić uwagę na następujące elementy:* określić skład ciała, aby wyznaczyć podstawowy poziom masy ciała i kontrolować przyrost masy beztłuszczowej. * wybrać trening z oporem ukierunkowany na maksymalny przyrost masy mięśniowej. 8 zaplanować wysokokaloryczna dietę, w której 60-70% poboru kalorii będą stanowić węglowodany, 12-15% białka i mniej niż 3% tłuszcze. * zwiększyć dzienny pobór białka do 1,2-1,6 g na kg masy ciała.
Duża objętość treningu siłowego (z oporem) jest najlepszym sposobem zapewniającym rozwój masy mięśniowej.

28.Zasdy i praktyki postępowania w dążeniu do zmiany składu ciała.
Niekiedy zmierza się do poprawy składu ciała bez zmiany masy ciała. Może tutaj chodzić o zmieszenie odtłuszczenia ciała, przyrost masy beztłuszczowej lub też oba te elementy łącznie. Ćw. aerobowe i trening siłowy są skuteczne w obniżeniu grubości fałdów skórno-tłuszczowych, masy tłuszczu i procentu BF zarówno u mężczyzn jak i u kobiet. Dla zmiany składu ciała ważna jest intensywność ćw. Dynamiczny trening siłowy jest najskuteczniejszy, jeśli celem jest obniżenie procentu BF i wzrostu masy beztłuszczowej. Przyrost masy mięśniowej następuje w wyniku hipertrofii, wzrostu zawartości białka w mięśniach i przyrostu gęstości kości.

29.pojecie i ocena zdolności wytrzymałościowych oraz zasady postępowania w kształtowaniu wytrzymałości, jako zdolności motorycznej człowieka.
Przez motoryczne zdolności wytrzymałościowe rozumie się osobnicze możliwości przeciwstawienia się zmęczeniu i umiejętności długotrwałego wykonywania określonej pracy. przyjmuje się, że w typowym wysiłku wytrzymałościowym praca powinna trwać co najmniej 4 min, a jej natężenie wahać się w granicach 60-80% maksymalnego. Zdolność do wykonywania wysiłków wytrzymałościowych jest ukierunkowana w decydującej mierze i wysoki- potencjale aerobowym, zasobem źródeł energetycznych, aktywnością enzymów, sprawnością mechanizmów termoregulacyjnych oraz wydolnością układu dokrewnego. Szopa przyjmuje, że w ocenie motorycznych zdolności wytrzymałościowych należy wyróżnić zdolności; *maksymalnego poboru tlenu, *odporności mięśni na zmęczenie.
Wskaźnikiem wydolności tlenowej jest osiągnięty poziom stabilizacji pochłaniania tlenu, mimo dalszego zwiększenia wysiłku. Cooper wyznaczył następujące równanie na podstawie którego wyniku w biegu 12 minutowym można wyznaczyć VO2max
VO2max=(dystans w metrach-504,9)/44,73
Współcześnie za adekwatne miary wytrzymałości przyjmuje się przykładowo bieg ciągły 12min, bieg na dystansie jednej mili, długotrwały wytrzymałościowy bieg wahadłowy. Stosuje się tez różne testy chodu oraz step-testy. Na potrzeby WF i rekreacji najkorzystniejszy dla rozwoju zdolności aerobowych jest przedział pomiędzy 70-80% tętna maksymalnego, wskazanego dla danego wieku ćwiczącego. Ogólnie przyjęto formułę wykorzystywana w wyznaczaniu dopuszczalnej maksymalnej liczby uderzeń serca na min występującą; maksymalne tętno=2000-wiek(w latach).
Za najefektywniejszą metodę kształtowania ogólnej wytrzymałości w WF i rekreacji uznaje się metodę ciągła. Za szczególnie skuteczny środek dla dzieci i młodzieży uznaje się bieg, a dla osób dorosłych oraz starszych biegi i marsze. W pozytywnym okresie pracy nad zwiększeniem wytrzymałości, kryterium wielkości zakresu obciążenia starczyć powinien czas trwania wysiłku, a nie intensywność czy długość pokonywanego odcinku.


30. Pojęcie i ocena zdolności siłowych oraz zasady postępowania w kształtow. siły, jako zdolności motorycznej człowieka.
Siłę człowieka można określić jako zdolność do pokonywania oporu zewnętrznego lub przeciwdziałania mu kosztem wysiłku mięśniowego. Siła może być oceniana zarówno w czasie statycznego, jak i dynamicznego skurczu. Jeżeli opór nie zmienia swojej pozycji, skurcz mięśni ma charakter statyczny lub izometryczny i nie jest widoczny ruch w stawie. Skurcz dynamiczny następuje wówczas, kiedy pojawia się ruch w stawie.
Przy porównywaniu siły ludzi o różnym ciężarze ciała używa się pojęcia tzw.siły względnej. Jest to wielkość siły absolutnej przypadającej na 1kg masy ciała.
Siła absolutna siła absolutna
Siła względna = ciężar ciała lub LBM
Przy zbliżonym poziomie wytrenowania, wraz ze zwiększeniem się u poszczególnych osobników ciężaru ciała, ich siła absolutna rośnie, ale siła względna maleje.
Ogólnie funkcjonujące w praktyce sposoby oceny siły mięśniowej możemy podzielić na:
· Próby odbywane z użyciem aparatury pomiarowej. Wykorzystuje się tu również specjalnie konstruowane laboratoryjnie stanowiska pomiarowe, umożliwiające bardzo precyzyjną ocenę przebiegu sił. Pomiary prowadzi się w warunkach statyki i dynamiki.
· Próby bez aparatury pomiarowej, czyli specjalne testy ruchowe. Należy tu mieć na uwadze przyjmowaną - ze względów praktycznych - umowność warunków pomiarowych.
W wypadku kształcenia siły należy pamiętać, że zbyt intensywny i jednostronny trening może powodować różnorodne zmiany o charakterze subpatologicznym lub wręcz patologicznym. Istnieją podstawy do wyrażenia obaw, że trening siłowy, prowadzony zbyt wcześnie powoduje zakłócenia w proporcjonalnym rozwoju masy mięśniowej oraz hamuje przyrost lub tez sprzyja wyginaniu się kości długich.
Próby trenowania siły mięśniowej bez użycia maksymalnych napięć mięśniowych są bezowocne. Wyróżnia się 3 sposoby uzyskiwania maksymalnych napięć mięśniowych:
· Wielokrotne podnoszenie ciężaru mniejszego od maksymalnego do całkowitego zmęczenia
· Pokonywanie maksymalnego ciężaru
· Pokonywanie dowolnego ciężaru z maksymalną prędkością
Wielkość obciążenia występującego w treningu siłowym dozuje się w zależności od metody treningu i możliwości ćwiczącego.
Zdolności siłowe rozwija się głównie dla poprawy budowy i rozwoju umięśnienia, dla lepszego opanowania różnorodnych podstawowych zadań ruchowych, sprawnego poruszania się w codziennym życiu, zapobieganiu kontuzjom.
Heyward wyróżnia następujące typy treningu z oporem (siłowego):
· Trening statyczny (izometryczny)
· Trening dynamiczny (koncentryczny lub ekscentryczny)
· Trening izokinetyczny
Trening izometryczny był szczególnie popularny pod koniec lat 50. i na początku 60. Ćwiczenia statyczne są bardzo rozpowszechnione w rehabilitacji ruchowej i wykorzystywane w przeciwdziałaniu utraty siły mięśniowej, atrofii mięśni, szczególnie wówczas, kiedy np. kończyna była czasowo unieruchomiona.
Trening dynamiczny z oporem jest najbardziej odpowiedni dla mężczyzn i kobiet w każdym wieku oraz dla dzieci. Obejmuje on wysiłki oparte na skurczu koncentrycznym, jak i ekscentrycznym, w którym mięśnie przeciwstawiają się stałym lub zmiennym oporom.
Trening izokinetyczny. ten typ treningu jest stosowany w rozwoju siły, mocy i wytrzymałości mięśniowej. Trening izokinetyczny polega na angażowaniu krótkich skurczów mięśni, które przeciwstawiają się oporowi połączonych sił, działających przez cały zakres ruchu.
Okolica lędźwiowa naszego ciała w trakcie ćwiczeń jest narażona na urazy w sposób wyjątkowy. Przy podnoszeniu nawet niewielkich ciężarów działają ogromne obciążenia, szczególnie w okolicy 5 kręgu lędźwiowego. W profilaktyce urazów, obok zaleceń stosowania specjalnych ćwiczeń wzmacniających tę okolicę czy ćwiczenia na przemian podnoszenia ciężarów ze zwisami, należy uczyć prawidłowej techniki podnoszenia ciężarów z podłoża, ze szczególnym zwróceniem uwagi na właściwe ułożenie kręgosłupa.
31. Morfologiczne uwarunkowania motoryczności i człowieka wyniki badań naukowych
Spośród tych morfologicznych elementów, które ograniczają możliwości wpływania na organizm osobnika oraz modyfikują sposób postępowania motorycznego, wymienia się w pierwszym rzędzie cechy związane z:
· Wielkością i kształtem ciała w ujęciu trójwymiarowym
· Proporcjami między długościami poszczególnych części i obfitością umięśnienia różnych okolic
· Stosunkami wewnętrznymi między komponentami tkankowymi ciała
Siła mięśni jest proporcjonalna do powierzchni poprzecznego przekroju, czyli proporcjonalna do kwadratu wymiaru liniowego, natomiast ciężar jest funkcją sześcienną.
Nawet proporcjonalne zwiększenie wysokości ciała musi prowadzić do obniżenia siły w stosunku do ciężaru, co jest jednym z czynników ograniczających sprawność fizyczną.
32. Liniowość i nieliniowość powiązań parametrów morfologicznych i motorycznych
Przebieg związków zachodzących między poziomem określonego parametru morfologicznego a dowolną właściwością motoryczną, prowadzący do różnicowania się populacji i osobników, może być niezwykle złożony. Niemal powszechną prawidłowością są zjawiska braku prostoliniowości poszczególnych zależności.
Wyróżnia się trzy strefy wpływów wielkości parametru morfologicznego na poziom danej cechy funkcjonalnej:
a) strefa negatywnego wpływu – progresywnego
obejmuje taki obszar wielkości parametrów morfologicznych, w którym jakikolwiek przyrost tej zmiennej niezależnej spowoduje przyrost zmiennej zależnej.
b) strefa wpływu optymalnego
jest to ten obszar wielkości parametru morfologicznego, w którym poszczególni osobnicy mogą sięgać najwyższych wartości cechy funkcjonalnej. Wartość wzorcowa jest zawsze umiejscowiona w strefie optymalnego wpływu.
Wielkościom parametrów morfologicznych w pewnych granicach poniżej przeciętnych i wyraźnie zbliżonym do średniego dla badanej populacji ich poziomu towarzyszą najkorzystniejsze wartości cech funkcjonalnych.
33. Ogólne mechanizmy i wyniki badań nad środowiskowymi uwarunkowaniami sprawności fizycznej, ze szczególną uwagą na: miejsce zamieszkania, typ szkoły, wykształcenie rodziców, standard ekonomiczny rodziny.
Rodzina W rodzinie zwykle przebiega cała początkowa faza kształtowania się osobowości. Model życia rodziny, normy i wzory w niej obowiązujące mają istotne znaczenie dla uspołecznienia i rozwoju człowieka. Życie rodzinne dostarcza też dziecku wzorów postępowania w zakresie troski o zdrowie, rozwój fizyczny, sprawność ruchową, higienę ciała itp. To właśnie rodzice organizują pierwsze formy aktywności ruchowej dziecka. Z badań prowadzonych w USA wynika, że więcej zachęty i mniej ograniczeń doświadczają ze strony rodziców chłopcy niż dziewczęta. Chłopcy mają też więcej dążeń do uczestnictwa w nieformalnych i zorganizowanych zajęciach sportowych. W warunkach polskich (Drabik) rodzice nie stanowią jednak najbardziej pożądanego wzorca w zakresie aktywności fizycznej. 70% badanych unikała jakichkolwiek męczących wysiłków, a praktycznie żadna z osób nie podejmowała aktywności fizycznej w ilości zgodnej z zapotrzebowaniami określonymi przez WHO.
Szkoła Poprzez szkołę dziecko ma szansę uczestniczyć w złożonych sytuacjach społecznych. Szkoła powinna stwarzać warunki do poszerzania kontaktów i nabycia społecznego doświadczenia, również jeżeli chodzi o wzorce życia w kulturze fizycznej. Z badań prowadzonych przez Strzyżewskiego wynikało jednak, że proces szkolnego wychowania fizycznego nie zapewnia osiągnięcia najistotniejszego celu wychowania fizycznego, to znaczy pozytywnej postawy wobec kultury fizycznej na całe życie.
Grupy rówieśnicze Grupa rówieśnicza pełni istotną rolę w kształtowaniu postaw jednostki wobec aktywności fizycznej. Członkowie grupy zaczynają przyswajać przyjęte wzory i swoiste wartości. Normy i obyczaje grupy rówieśniczej mogą nieść również poważne niebezpieczeństwa, związane z kształtowaniem niepożądanej obyczajowości. Jedne z grup mogą skłaniać się abnegacji ruchowej, inne mogą tworzyć subkultury, zachęcając do palenia papierosów, alkoholu czy narkotyków, ale są też takie grupy, które będą rozbudzać aspiracje sportowe.
Greendorfer i Ewing wykazali, że urządzenia sportowe, bliskość parków i szkół, okazja do uczestnictwa w zabawach lub zajęciach sportowych były istotnymi czynnikami zwiększającymi zaangażowanie w sport u dzieci w wieku 9-12 lat.
Środki masowego przekazu Osobotwórczy wpływ środków masowego przekazu może wyrażać się zmianą wartościowania potrzeb życiowych oraz dostarczeniem określonych wzorów postępowania. Oddziaływanie najpotężniejszego środka przekazu, jakim jest telewizja, sprowadza się jednak przede wszystkim do biernego zapełniania czasu. Jeżeli chodzi o możliwości oddziaływania na podejmowanie aktywności fizycznej przez dzieci, to w badaniach prowadzonych w USA wskazywano, że rola telewizji w zachęcaniu jest znacznie mniej efektywna niż wpływ ze strony rodziców.
34. Typy zmian przystosowawczych w reakcjach organizmu na bodźce środowiskowe.
Wyróżnia się następujące typy zmian przystosowawczych, które zachodzą w ustroju, jako reakcja na bodźce środowiskowe:
· Jednorazową odpowiedź na bodziec pojedynczy lub ich krótkotrwałą serię
· Zmiany adiustacyjne, względnie trwałe, ale odwracalne, a więc takie, które cofają się po pewnym czasie od ustąpienia działania bodźca
· Zmiany adaptabilne, czyli przystosowanie plastyczne, które wyraża się w zmianach trwałych nieodwracalnych; dotyczą one jednak fenotypu, a nie genotypu
· Adaptację genetyczną, która dotyczy już zmian wywołanych w zakresie struktur DNA i materiału genetycznego oraz ma prowadzić do utrwalania się w populacji osobników najlepiej przystosowanych
W wypadku treningu zdolności motorycznych i elementów sprawności fizycznej mamy do czynienia przede wszystkim z adiustacyjnym charakterem zmian, rzadko z przystosowaniem plastycznym. Oznacza to, że przesunięty na wyższy tor rozwoju motorycznego pod wpływem aktywności fizycznej osobnika w młodości, po zaprzestaniu treningu ruchowego ma tendencję do powrotu na poprzednie, niżej położone miejsce.
Skuteczność działania na organizm czynników środowiskowych i bodźców ruchowych jest ponadto zależna od:
· Okresu rozwoju ontogenetycznego
· Genetycznie zdeterminowanej wrażliwości na bodźce
· Nabytej tolerancji na dany bodziec lub też dodatkowego uwrażliwienia
Wrażliwość na bodźce środowiskowe i tryb życia nazywa się ekosensytywnością.
Mężczyźni łatwiej odchylając się z toru rozwoju, łatwiej też na ten tor wracają.
Możliwość wpływu czynników środowiskowych na elementy sprawności fizycznej są ściśle kontrolowane genetycznie. Zakres odchylenia w przebiegu rozwoju osobnika jest możliwy w zakresie „normy reakcji”, a w odniesieniu do populacji mówi się tu o „normie adaptacyjnej”. Zależność ludzkiej motoryczności od wpływów środowiskowych jest zróżnicowana w kolejnych okresach życia. Fazy wzmożonej wrażliwości na bodźce zewnętrzne nazywane są okresami sensytywnymi.
35. Środowiskowe uwarunkowania motoryczności człowieka i wyniki badań naukowych
z motorycznością silnie zintegrowane są z jednej strony emocje, motywacje, zdolności poznawcze i cechy charakteru, a z drugiej – bywa ona podstawą zdrowia, dobrego samopoczucia i wydajności w pracy. Podejmowanie aktywności fizycznej może być efektem wpływów wielu czynników genetycznych i środowiskowych.
Klasyfikując czynniki środowiska zewnętrznego, najpierw wymieniliśmy czynniki biogeograficzne, czyli tzw. Modyfikatory naturalne. Stwierdzono związek między masą ciała i warunkami klimatycznymi na danym obszarze geograficznym, a szczególnie z temperaturą otoczenia. Mieszkańcy stref zimniejszych mają większą masę ciała, dłuższy tułów, kończyny dolne krótsze. Wskazuje się, że najkorzystniejszy dla wczesnego dojrzewania dziewcząt jest rejon Morza Śródziemnego, a im dalej na północ i południe, tym dziewczęta dojrzewają później. U osób żyjących na dużych wysokościach (pow.2500m. n.p.m.)obserwowano z reguły niższą wysokość ciała, większy obwód klatki piersiowej, wyższą pojemność życiową płuc, większą liczbę i wielkość czerwonych ciałek krwi, niższe zużycie tlenu w tych samych warunkach, wyższy poziom hemoglobiny, hematokrytu i mioglobiny w mięśniach oraz korzystniejszy rozwój naczyń włosowatych i lepsze przystosowanie do niskich temperatur.
Wraz z poprawą standardu życia (wyższe wykształcenie, miasto, wyższe dochody, lepszy zawód), obserwuje się tendencję do zwiększania wysokości ciała.
Wykształcenie rodziców bardzo silnie różnicuje poziom sprawności dzieci i to niezależnie od miejsca zamieszkania. Wyższe wykształcenie rodziców wyraźnie współwystępuje z wyższym poziomem sprawności fizycznej i równocześnie podstawowe wykształcenie rodziców wybitnie negatywnie wpływa na sprawność fizyczną.
Stwierdzono, że dzieci z miasta osiągają lepsze wyniki niż dzieci mieszkające na wsi w biegach krótkich, skokach i odległości rzutu piłką lekarską. Dzieci ze wsi lepiej wypadły w próbach siły statycznej i niekiedy wytrzymałości oraz zwinności. Typy szkół również różnicują sprawność fizyczną, tj. kolejno: liceum ogólnokształcące, technikum lub liceum zawodowe, zasadnicza szkoła zawodowa.