Przemoc

Przemoc i agresja są zjawiskami, którym poświęca się coraz więcej uwagi zarówno w pracach naukowych jak również w środkach masowego przekazu. Dzieje się tak z powodu skali oraz ich drastyczności. Zjawisko agresji i przemocy jest obecnie jednym z bardziej niepokojących problemów. Zjawisko to pojawia się już nie tylko w świecie ludzi dorosłych, lecz także coraz częściej wśród dzieci i młodzieży. Z przyczyn oczywistych budzi to duże zaniepokojenie społeczne.
Powszechnie słyszy się, że młodzi ludzie są coraz bardziej agresywni i sami coraz częściej stają się ofiarami lub świadkami agresji i przemocy. W dzisiejszych czasach przemoc staje się narzędziem osiągania zamierzonych celów. Sprawcy nie postrzegają swoich zachowań jako zła, a ewentualną winą za swoje postępowanie obarczają innych. Najczęściej świadomość istnienia problemu agresji mają ofiary lub osoby zagrożone nią.
Coraz więcej czynów przestępczych dokonywanych jest na terenie szkoły, czyli w placówkach, które zostały powołane do kształcenia i wychowania. Rejestr zagrożeń ciągle wzrasta, a skala zjawiska przybiera coraz większe rozmiary. Statystyki wykroczeń uczniów w skali globalnej są alarmujące i niepokojące.
Dawniej zjawisko przemocy w szkole występowało sporadycznie, obecnie rozprzestrzenia się bardzo szybko i przyjmuje najróżniejsze formy.
To właśnie w szkole zaczynają tworzyć się pierwsze silne związki emocjonalne z innymi ludźmi, takie jak koleżeństwo i przyjaźń. Dzieci uczą się również zasad współpracy i współżycia z innymi członkami społeczeństwa. Socjalizacja tych młodych ludzi w szkole nie zawsze jednak zdąża w tak pożądanym kierunku. Bardzo częstym zjawiskiem w tej placówce jest przemoc, agresja, niechęć i brak tolerancji w stosunku do inności rówieśników. Zachowania agresywne dzieci i młodzieży na terenie szkoły spowodowane są wieloma różnymi czynnikami.
Skala tego zjawiska wśród dzieci i młodzieży zmusza do zastanowienia się nad przyczynami i mechanizmami przemocy i agresji, oraz podjęcia działania w celu zapobiegania przemocy, zmniejszania agresji a może i wyeliminowania tych zjawisk ze społeczności uczniowskiej. Brak reakcji to przyzwolenie na przemoc, na rozwijanie się zachowań agresywnych. Jeżeli dojdzie do takiej sytuacji ? to przemoc i agresja będą jeszcze częstsze, ich formy będą bardziej okrutne. Agresja i przemoc staną się po prostu normalnością w środowisku szkolnym.
Przemoc i agresja, definiowana jako zachowanie człowieka, którego intencją jest sprawienie cierpienia, wyrządzenie szkody, ograniczenie wolności, narzucenie władzy przy wykorzystaniu własnej siły fizycznej czy psychicznej, nie są już właściwie tylko sytuacjom ekstremalnym i nie wiążą się wyłącznie ze światem przestępczym.
Obok przemocy przestępczej szerzy się przemoc zwyczajna, codzienna. Agresja i przemoc może być ujmowana jako indywidualne zachowanie się interpersonalne, jak również jako zjawisko społeczne.
Przemoc i agresja, definiowana jako zachowanie człowieka, którego intencją jest sprawienie cierpienia, wyrządzenie szkody, ograniczenie wolności, narzucenie władzy przy wykorzystaniu własnej siły fizycznej czy psychicznej, nie są już właściwie tylko sytuacjom ekstremalnym i nie wiążą się wyłącznie ze światem przestępczym.
Obok przemocy przestępczej szerzy się przemoc zwyczajna, codzienna. Agresja i przemoc może być ujmowana jako indywidualne zachowanie się interpersonalne, jak również jako zjawisko społeczne.
Obecnie coraz częściej spotykamy się z opiniami społeczeństwa, o tym, że dzisiejsza młodzież jest trudna, wulgarna oraz, że trudno z nią znaleźć wspólny język. Niemal codziennie słyszymy ze środków masowego przekazu: prasy, radia, telewizji informacje o pobiciach, zabójstwach, rozbojach i innych przestępstwach dokonywanych przez młodych ludzi.
Niepokojący również wydaje się być fakt obniżenia wieku sprawców wymienionych wyżej czynów.
Przyczyn zachowań agresywnych szukać można w środowisku, w jakim funkcjonuje szkoła a także w wielkości samej placówki. Zjawisko anonimowości występującej w dużych szkołach sprzyja działaniom destrukcyjnym, znacznie osłabia oddziaływanie wychowawcze nauczycieli.
Podłożem zachowań agresywnych dzieci i młodzieży może być zarówno blokada potrzeb, nadmierna surowość, oziębłość rodziców, częste upominania, stawiania za przykład innych dzieci a także nadmierne ograniczania inicjatywy przez nakazy czy zakazy dorosłych. Agresywne zachowanie się młodzieży bywa następstwem oddziaływania określonych modeli, którymi mogą być np. rodzice, bohaterowie filmów czy też książek.
Młodzież zachowująca się agresywnie wzbudza negatywne reakcje innych ludzi, w tym nauczycieli czy kolegów. W konsekwencji częściej doznaje przykrości, takich jak usunięcie ze szkoły, odrzucenie bądź brak akceptacji ze strony rówieśników.
Jako inne jeszcze podłoże zachowań agresywnych wskazuje się na zaburzenia w funkcjonowaniu systemu nerwowego bądź schorzenia organiczne. Jeśli u dziecka występują liczne zachowania agresywne określa się je mianem dziecka agresywnego. Agresywność stanowi wówczas względnie trwały składnik jego osobowości. Przyczyn agresji a zarazem związanej z nią przemocy należy upatrywać nie tylko w czynnikach psychicznych, ale również w kontekście społeczno-kulturowym. Większość dzieci agresywnych pochodzi z rodzin, gdzie jedno lub oboje rodzice to osoby agresywne. Dziecko, które w domu jest posłuszne, gdyż boi się kary ? przenosi swoją agresje do szkoły, na swoich kolegów.

Jednym z podstawowych źródeł agresji na terenie szkoły jest postawa nauczyciela ? jego wypowiedzi czy zachowania, systemu nagród i kar. Czynnikami wywołującymi agresję są: wyśmiewanie, wyszydzanie ucznia, wyzwiska, oszczerstwa, czy też kary fizyczne.
Stosowane przez nauczycieli kary określane są przez uczniów jako mało skuteczne, wszystkie budzą gniew i przeradzają się w agresję. Niektóre z nich powodują dodatkowy lęk, gdyż uczniowie czują się w szkole osaczeni i bezradni.
Najczęściej wymieniane uwarunkowania egzogenne to:
kryzys wartości i autorytetów; młodzież zbyt łatwowiernie uzależnia się od subkultur młodzieżowych i sekt religijnych
deprywacja różnorodnych potrzeb dziecka, zwłaszcza potrzeby rozwoju, prestiżu, uznania i sukcesu, która może powodować zaburzenie w zachowaniu
błędy wychowawcze i zaniedbania ze strony rodziców i nauczycieli
niepowodzenia szkolne spowodowane niekorzystnymi warunkami pracy szkół, błędami wychowawczymi, powodujące frustracje a często złe funkcjonowanie w grupie rówieśniczej, tworzenie negatywnych grup młodzieżowych inicjujących tzw. terroryzm szkolny i akty wandalizmu
niezaspokojenie aspiracji stosunkowo licznej grupy młodzieży w trudnym dla niej okresie rozwojowym, brak perspektyw życiowych i lęk przed przyszłością
materializm pragmatyczny przyczynia się do potęgowania egoizmu i wzmaga postawy agresywne i stosowanie przemocy w stosunkach międzyludzkich, a w ekstremalnych przypadkach dobro drugiego człowieka
środki masowego przekazu stanowią współczesny zakamuflowany rodzaj przemocy psychicznej; liczne filmy eksponujące przemoc i gwałt dostarczają młodemu pokoleniu negatywnych wzorów agresji, przemocy i nietolerancji
Na zaburzenia w zachowaniu dzieci oraz młodzieży przejawiające się w postawach agresywnych, aspołecznych i przemocy, wpływają i odgrywają determinującą rolę społeczne czynniki środowiskowe.
Niewłaściwe oddziaływanie środków masowego przekazu ma znaczny wpływ na przestępczość , zwłaszcza dzieci i młodzieży , którzy są bardziej podatni na sugestię niż osoby dorosłe . Wśród przyczyn , które rodzą akty przemocy i lekceważenia ludzkiego życia należy wymienić oddziaływanie telewizji , zdominowanej przez filmy , w których przemoc , spryt , okrucieństwo i agresja są na porządku dziennym . Również duże zagrożenie stwarzają filmy przeznaczone dla najmłodszych , pełne brutalnych scen ukazanych w realistyczny sposób . Taką samą rolę spełniają filmy na kasetach wideo i gazety tzw. . brukowce , propagujące wzorce życia na luzie , swobodę seksualną , lansujące człowieka bez skrupułów , posiadającego pieniądze .
Zapobieganie zjawisku przemocy.

Szkoła jest skupiskiem wielu osobowości, różniących się od siebie temperamentem, charakterem, reprezentujących różne poglądy, zasady i normy.
Cierpienie spowodowane jest nie tylko urazami fizycznymi, ale także urazami psychicznymi ? odrzuceniem, szykanowaniem, poczuciem samotności i izolacji w grupie. Skutki psychologiczne przemocy są długotrwałe i utrudniają prawidłowe funkcjonowanie uczniów w szkole.
Zjawisko przemocy rówieśniczej w szkole jest wieloaspektowe i wielopoziomowe i dlatego właśnie przeciwdziałanie mu powinno mieć różnorodny charakter.
Szkoła jest skomplikowanym systemem, dlatego rozwiązywanie problemów agresji i przemocy na jej terenie wymaga systemowego podejścia. Działania muszą mieć charakter ciągły i dotyczyć nauczycieli, rodziców i uczniów. Muszą istnieć jasne, wspólne dla wszystkich procedury interwencji w przypadkach przemocy.
Skuteczny system zapobiegania przemocy szkolnej w poszczególnych szkołach ma indywidualny charakter - każda szkoła ma własną specyfikę oraz zróżnicowane potrzeby i możliwości. Dlatego nie istnieją gotowe, jednakowe dla wszystkich szkół, rozwiązania i schematy postępowania.
Etapy tworzenia systemu zapobiegania przemocy w szkole:
* pogłębienie wiedzy nauczycieli na temat zjawiska agresji i przemocy (szkolenia, zbadanie poziomu i zakresu tego problemu w szkole, konsultacje z rodzicami i uczniami) oraz nauka reagowania,
* opracowanie podstaw działania systemu - normy i procedury, stosowane konsekwencje, zasady współpracy z rodzicami i uczniami, wymiana informacji, formy edukacji i pomocy dla wszystkich uczestników,
* ogłoszenie systemu,
* monitorowanie systemu i konieczne zmiany.
Działania na terenie szkoły powinny być realizowane jednocześnie w kilku obszarach.
Na poziomie szkoły
diagnoza problemu,
* szkolenia i grupy wsparcia dla nauczycieli,
* edukacja rodziców,
* stworzenie systemu norm oraz konsekwencji za ich nieprzestrzeganie,
* akcje szkolne na temat problemu agresji (znęcania się) w szkole,
* współpraca szkoły ze środowiskiem lokalnym,
* lepszy nadzór nad uczniami w czasie przerw,
* dyżury w niebezpiecznych miejscach i zmniejszenie dostępu do nich,
* zaufana osoba, do której można zwrócić się w sprawach przemocy,
Na poziomie klasy
wspólnie ustalone reguły zapobiegania przemocy (także sankcje),
* zajęcia profilaktyczne "
* regularne rozmowy na temat problemów klasowych,
* współpraca uczniów w nauce,
* spotkania: uczniowie - nauczyciele - rodzice,
* w procesie tworzenia grupy koncentrowanie się na pozytywnych cechach dzieci,
* organizacja nauczania z wykorzystaniem metod interakcyjnych, np. pracy w małych grupach,
* nagradzanie dobrych zachowań dzieci.
Bardzo ważne jest zatem większe zainteresowanie i zaangażowanie szkoły w rozwiązywaniu problemu agresji. Szkoła musi uczyć młodzież jak radzić sobie w sytuacjach stresowych. Jej obowiązkiem jest tworzenie dobrego klimatu i sprawiedliwe traktowanie uczniów, wspieranie samorządności, uczenie funkcjonowania w społeczeństwie, oraz tolerancji dla innych kultur.


Literatura:
1)Frączek A. ,,Agresja i przemoc wśród dzieci i młodzieży jako zjawisko społeczne?
2)Jundziłł I. ,,Dziecko- ofiara przemocy?
3)Pospiszyl I, ,,Razem przeciw przemocy?