Skóra
Skóra, anatatomiczna zewnętrzna powłoka ciała kręgowców; stanowi złożony narząd pełniący funkcję ochronną, biorący udzał w oddychaniu, termoregulacji, wydalaniu potu, gospodarce wodnej oraz wytwarzaniu ciał obronnych w organiźmie; receptory (dotyku, ciepła, zimna, bólu) występujące w skórze dostarczają informacji o otoczeniu. Zewnętrzną warstwę tworzy- naskurek oraz jego wytwory, jak; włosy, pióra, łuski. Pod naskórkiem leży skóra właściwa zbudowana z tkanki łącznej zbitej; odznacza się dużą spoistością, elastycznością i mechaniczną odpornością, głównie dzięki tworzącym wiązki, sieci i sploty włóknom klejorodnym i sprężystym; górna warstwa skóry właściwej wytwarza brodawki wpuklone w naskórek; sieć ich kapilarów krwionośnych przyczynia się między innymi do odżywiania warstwy rozrodczej naskórka; zawiera barwnik - melaninę decydujący o zabarwieniu skóry; w skóże właściwej ssaków znajdują się gruczoły potowe, łojowe, korzenie włosów, a w naskórkach ryb i płazów - gruczoły śluzowe. Najgłębszą warstwą skóry jest tkanka - podskórna. Grubość naskórka i skóry właściwej u człowieka waha się od około 300 do 4 mm. Budowa skóry i jej funkcja różnią się od poszczegulnych gromad kręgowców, a także i w ich obrębie. Skóra jest narządem pokrywającym i osłaniającym ustrój. Ogólna powierzchnia skóry wynosi 1,5-2 m2, a grubość wynosi 1,5-5 mm. Składa się z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. Naskórek składa się głównie z dojrzewających komórek nabłonkowych, nazywanych keratynocytami i tworzy kilka warstw: podstawną, kolczystą, ziarnistą i rogową.
Oprócz keratynocytów w naskórku znajdują się również komórki barwnikowe - melanocyty, komórki odpowiedzialne za reakcje immunologiczne - komórki Langerhansa i komórki układu nerwowego -komórki Merkela. W skórze właściwej utworzonej z tkanki łącznej znajdują się włókna kolagenowe i elastyna oraz elementy komórkowe: fibroblasty, mastocyty i komórki krwi oraz naczynia i nerwy. Tkankę podskórną tworzy tkanka tłuszczowa i łączna. W skórze znajdują się przydatki skóry: gruczoły potowe (ekrynowe i apokrynowe), gruczoły łojowe, paznokcie i włosy. Skóra spełnia wiele czynności ochronnych: przed zakażeniem bakteriami, grzybami, wirusami, przed czynnikami mechanicznymi, termicznymi, chemicznymi i promieniowaniem świetlnym, oraz zapewnia niezmienne warunki dla środowiska wewnętrznego organizmu (homeostazę). Poza tym skóra spełnia czynność percepcyjną ciepła, bólu, dotyku, ekspresyjną w wyrażaniu stanów emocjonalnych, resorpcyjną oraz bierze udział w magazynowaniu i przemianie materii. Skóra w okolicy otworów naturalnych (usta, nozdrza, odbyt, pochwa itp.) przechodzi w błony śluzowe.
Skóra, powłoka pokrywająca ciało kręgowców, także ludzkie, oddzielająca je od środowiska i zarazem łącząca je z nim, zbudowana z trzech warstw:
1) naskórka (nabłonka wielowarstwowego zrogowaciałego) razem z jego tworami, jak: włosy, paznokcie i gruczoły (łojowe, zapachowe, potowe),
2) skóry właściwej, zbudowanej z tkanki łącznej włóknistej o plecionkowatym przebiegu pęczków włókien kolagenowych, elastycznych i retikulinowych, z niewielką liczbą komórek tkanki łącznej.
3) tkanki podskórnej, którą stanowi bądź tkanka tłuszczowa, bądź rzadziej tkanka łączna wiotka. U człowieka skóra ma grubość 1-4 mm, jej powierzchnia wynosi ok. 16 000 cm2.
Zabarwienie skóry wiąże się z produkcją specjalnego barwnika - melaniny, odznacza się najintensywniejszą pigmentacją na narządach płciowych zewnętrznych i w okolicy brodawki gruczołu mlecznego. Różnice w zabarwieniu skóry u przedstawicieli różnych ras są następstwem różnic w liczbie melanocytów w naskórku, a zwłaszcza w stopniu ich aktywności.
W powłoce skórnej umieszczone są receptory dotyku, bólu i temperatury.
Skórę zwierzęcą, głównie ssaków, stosuje się jako surowiec przemysłowy. Skóra świeżo zdjęta z ubitej sztuki (surowa) narażona jest na działanie bakterii gnilnych (bakterie), poddaje się ją więc oczyszczeniu w celu uzyskania golizny, a następnie konserwacji przez suszenie, solenie, itp. Kolejnymi etapami obrabiania skóry są: garbowanie i wykańczanie (np. barwienie, natłuszczanie, szlifowanie, wytłaczanie, nabłyszczanie).
Do najważniejszych właściwości skóry należą: odporność na działanie czynników atmosferycznych, wodoodporność, niski współczynnik przewodnictwa ciepła, miękkość, elastyczność, dobra wytrzymałość na rozciąganie, zdolność do wiązania kwasów, zasad i innych szkodliwych składników znajdujących się w pocie.
Zależnie od pochodzenia rozróżnia się skóry: bydlęce, cielęce, końskie, świńskie, owcze, kozie, sarnie, jelenie i inne (np. z gadów). W zależności od przeznaczenia skóry dzieli na: odzieżową (np.: kurtki, płaszcze), obuwniczą, galanteryjną (np.: rękawiczki, paski), kaletniczą (np.: torebki, walizki), rymarską (np.: uprzęże, siodła) i techniczną (np.: uszczelki, pasy napędowe).
Czynniki zewnętrzne przyspieszające starzenie skóry to:
· promieniowanie UV (szczególnie tzw. ekspozycja bierna, codzienna trwająca przez całe życie),
· wolne rodniki i ich prekursory, (jednym z niebezpieczniejszych źródeł wolnych rodników jest ozon zalegający przy powierzchni ziemi, którego źródłem są wytwarzane przez samochody i przemysł zanieczyszczenia), smog: w lecie mamy tu do czynienia z fotosmogiem (działanie światła, ciepła na zawarte w spalinach samochodowych pozostałości benzyny i ropy oraz dymy przemysłowe),
· dym papierosowy. Powoduje on przyspieszanie starzenia się skóry i to nie tylko u palaczy, ale również u osób niepalących przebywających w pomieszczeniach zadymionych.
Stany przednowotworowe skóry
Stany przednowtworowe to schorzenia skóry, które w wysokim odsetku poprzedzają lub usposabiają do występowania nowotworów skóry. Do stanów usposabiających zalicza się: blizny po oparzeniach i toczniu gruźliczym oraz starcze zwyrodnienie skóry.
Do właściwych stanów przednowotworowych: starcze i poarsenowe rogowacenie skóry, róg skóry, rogowacenie białe (leukoplakia) błon śluzowych, uszkodzenie skóry wywołane przez promieniowanie rentgenowskie, skórę pergaminową i barwnikową. Ze znamion barwnikowych i plam soczewicowatych złośliwych może rozwijać się czerniak.
Nowotwory skóry
Do najczęstszych nowotworów skóry należą: rak przedinwazyjny, czyli choroba Bowena rak podstawnokomórkowy, czyli nabłoniak podstawnokomórkowy, rak kolczystokomórkowy i czerniak.
Czerniak jako nowotwór i jego profilaktyka
Przyczyny transformacji nowotwotworowych w komórkach twórczych naskórka:
- nadmierne opalanie
- przekształcanie się znamion barwnikowych
- urazy płytki paznokciowej
Profilaktyka:
-stosowanie kremów z filtrem
- -ograniczanie opalania solarium
- obserwacje znamion barwnikowych oraz unikanie ich draznienia
Schorzenia wieku młodzieńczego, czyli trądzik młodzienczy a trądzik różowawy
a) Trądzik młodzieńczy jest to zatykanie się porów łojowych oraz zbieranie się bakterii
Profilaktyka:
- Higiena skóry i dezynfekcja
- Stosowanie środków matujących (antybakteryjnych)
- Unikanie nadmiernego nasłonecznienia ( bakterie bardzo szybko mnożą się w cieple!!!!!!)
- Unikanie nadmiaru kosmetyków
b) Trądzik różowawy jest skłonnością osobniczą, wynikającą z nadwrażliwości skóry.
Profilaktyka:
· Wczesne leczenie
· Unikanie nadmiaru słońca
· Unikanie ostrych przypraw
Grzybice
Zakażenie grzybami szczególnie kończyn dolnych, palców u nóg.
Profilaktyka
· Unikanie wspólnych: skarpetek, ręczników, butów
· Używac klapek na basenie i pod prysznicem