Skóra - ogólne.

Skóra, anatatomiczna zewnętrzna powłoka ciała kręgowców; stanowi złożony narząd pełniący funkcję ochronną, biorący udzał w oddychaniu, termoregulacji, wydalaniu potu, gospodarce wodnej oraz wytwarzaniu ciał obronnych w organizmie; receptory (dotyku, ciepła, zimna, bólu) występujące w skórze dostarczają informacji o otoczeniu. Zewnętrzną warstwę tworzy- naskórek oraz jego wytwory, jak; włosy, pióra, łuski. Pod naskórkiem leży skóra właściwa zbudowana z tkanki łącznej zbitej; odznacza się dużą spoistością, elastycznością i mechaniczną odpornością, głównie dzięki tworzącym wiązki, sieci i sploty włóknom klejorodnym i sprężystym; górna warstwa skóry właściwej wytwarza brodawki wpuklone w naskórek; sieć ich kapilarów krwionośnych przyczynia się między innymi do odżywiania warstwy rozrodczej naskórka; zawiera barwnik - melaninę decydujący o zabarwieniu skóry; w skórze właściwej ssaków znajdują się gruczoły potowe, łojowe, korzenie włosów, a w naskórkach ryb i płazów - gruczoły śluzowe. Najgłębszą warstwą skóry jest tkanka - podskórna. Grubość naskórka i skóry właściwej u człowieka waha się od około 300 do 4 mm. Budowa skóry i jej funkcja różnią się od poszczegulnych gromad kręgowców, a także i w ich obrębie. Skóra jest narządem pokrywającym i osłaniającym ustrój. Ogólna powierzchnia skóry wynosi 1,5-2 m2, a grubość wynosi 1,5-5 mm. Składa się z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. Naskórek składa się głównie z dojrzewających komórek nabłonkowych, nazywanych keratynocytami i tworzy kilka warstw: podstawną, kolczastą, ziarnistą i rogową. Oprócz keratynocytów w naskórku znajdują się również komórki barwnikowe - melanocyty, komórki odpowiedzialne za reakcje immunologiczne - komórki Langerhansa i komórki układu nerwowego -komórki Merkela. W skórze właściwej utworzonej z tkanki łącznej znajdują się włókna kolagenowe i elastyna oraz elementy komórkowe: fibroblasty, mastocyty i komórki krwi oraz naczynia i nerwy. Tkankę podskórną tworzy tkanka tłuszczowa i łączna. W skórze znajdują się przydatki skóry: gruczoły potowe (ekrynowe i apokrynowe), gruczoły łojowe, paznokcie i włosy. Skóra spełnia wiele czynności ochronnych: przed zakażeniem bakteriami, grzybami, wirusami, przed czynnikami mechanicznymi, termicznymi, chemicznymi i promieniowaniem świetlnym, oraz zapewnia niezmienne warunki dla środowiska wewnętrznego organizmu (homeostazę). Poza tym skóra spełnia czynność percepcyjną ciepła, bólu, dotyku, ekspresyjną w wyrażaniu stanów emocjonalnych, resorpcyjną oraz bierze udział w magazynowaniu i przemianie materii. Skóra w okolicy otworów naturalnych (usta, nozdrza, odbyt, pochwa itp.) przechodzi w błony śluzowe.


Skóra, powłoka pokrywająca ciało kręgowców, także ludzkie, oddzielająca je od środowiska i zarazem łącząca je z nim, zbudowana z trzech warstw:
1) naskórka (nabłonka wielowarstwowego zrogowaciałego) razem z jego tworami, jak: włosy, paznokcie i gruczoły (łojowe, zapachowe, potowe),
2) skóry właściwej, zbudowanej z tkanki łącznej włóknistej o plecionkowatym przebiegu pęczków włókien kolagenowych, elastycznych i retikulinowych, z niewielką liczbą komórek tkanki łącznej.
3) tkanki podskórnej, którą stanowi bądź tkanka tłuszczowa, bądź rzadziej tkanka łączna wiotka. U człowieka skóra ma grubość 1-4 mm, jej powierzchnia wynosi ok. 16 000 cm2.
Zabarwienie skóry wiąże się z produkcją specjalnego barwnika - melaniny, odznacza się najintensywniejszą pigmentacją na narządach płciowych zewnętrznych i w okolicy brodawki gruczołu mlecznego. Różnice w zabarwieniu skóry u przedstawicieli różnych ras są następstwem różnic w liczbie melanocytów w naskórku, a zwłaszcza w stopniu ich aktywności.
W powłoce skórnej umieszczone są receptory dotyku, bólu i temperatury.
Skórę zwierzęcą, głównie ssaków, stosuje się jako surowiec przemysłowy. Skóra świeżo zdjęta z ubitej sztuki (surowa) narażona jest na działanie bakterii gnilnych (bakterie), poddaje się ją więc oczyszczeniu w celu uzyskania golizny, a następnie konserwacji przez suszenie, solenie, itp. Kolejnymi etapami obrabiania skóry są: garbowanie i wykańczanie (np. barwienie, natłuszczanie, szlifowanie, wytłaczanie, nabłyszczanie).

Do najważniejszych właściwości skóry należą: odporność na działanie czynników atmosferycznych, wodoodporność, niski współczynnik przewodnictwa ciepła, miękkość, elastyczność, dobra wytrzymałość na rozciąganie, zdolność do wiązania kwasów, zasad i innych szkodliwych składników znajdujących się w pocie.


Zależnie od pochodzenia rozróżnia się skóry: bydlęce, cielęce, końskie, świńskie, owcze, kozie, sarnie, jelenie i inne (np. z gadów). W zależności od przeznaczenia skóry dzieli na: odzieżową (np.: kurtki, płaszcze), obuwniczą, galanteryjną (np.: rękawiczki, paski), kaletniczą (np.: torebki, walizki), rymarską (np.: uprzęże, siodła) i techniczną (np.: uszczelki, pasy napędowe).
Czynniki zewnętrzne przyspieszające starzenie skóry to:
· promieniowanie UV (szczególnie tzw. ekspozycja bierna, codzienna trwająca przez całe życie),
· wolne rodniki i ich prekursory, (jednym z niebezpieczniejszych źródeł wolnych rodników jest ozon zalegający przy powierzchni ziemi, którego źródłem są wytwarzane przez samochody i przemysł zanieczyszczenia), smog: w lecie mamy tu do czynienia z fotosmogiem (działanie światła, ciepła na zawarte w spalinach samochodowych pozostałości benzyny i ropy oraz dymy przemysłowe),
· dym papierosowy. Powoduje on przyspieszanie starzenia się skóry i to nie tylko u palaczy, ale również u osób niepalących przebywających w pomieszczeniach zadymionych.

Stany przednowotworowe skóry
Stany przednowtworowe to schorzenia skóry, które w wysokim odsetku poprzedzają lub usposabiają do występowania nowotworów skóry. Do stanów usposabiających zalicza się: blizny po oparzeniach i toczniu gruźliczym oraz starcze zwyrodnienie skóry.
Do właściwych stanów przednowotworowych: starcze i poarsenowe rogowacenie skóry, róg skóry, rogowacenie białe (leukoplakia) błon śluzowych, uszkodzenie skóry wywołane przez promieniowanie rentgenowskie, skórę pergaminową i barwnikową. Ze znamion barwnikowych i plam soczewicowatych złośliwych może rozwijać się czerniak.
Nowotwory skóry
Do najczęstszych nowotworów skóry należą: rak przedinwazyjny, czyli choroba Bowena rak podstawnokomórkowy, czyli nabłoniak podstawnokomórkowy, rak kolczystokomórkowy i czerniak.
Czerniak jako nowotwór i jego profilaktyka
Przyczyny transformacji nowotwotworowych w komórkach twórczych naskórka:
- nadmierne opalanie
- przekształcanie się znamion barwnikowych
- urazy płytki paznokciowej
Profilaktyka:
-stosowanie kremów z filtrem
- -ograniczanie opalania solarium
- obserwacje znamion barwnikowych oraz unikanie ich drażnienia
Schorzenia wieku młodzieńczego, czyli trądzik młodzieńczy a trądzik różowawy
a) Trądzik młodzieńczy jest to zatykanie się porów łojowych oraz zbieranie się bakterii
Profilaktyka:
- Higiena skóry i dezynfekcja
- Stosowanie środków matujących (antybakteryjnych)
- Unikanie nadmiernego nasłonecznienia ( bakterie bardzo szybko mnożą się w cieple!!!!!!)
- Unikanie nadmiaru kosmetyków
b) Trądzik różowawy jest skłonnością osobniczą, wynikającą z nadwrażliwości skóry.
Profilaktyka:
· Wczesne leczenie
· Unikanie nadmiaru słońca
· Unikanie ostrych przypraw
Grzybice
Zakażenie grzybami szczególnie kończyn dolnych, palców u nóg.
Profilaktyka
· Unikanie wspólnych: skarpetek, ręczników, butów
· Używać klapek na basenie i pod prysznicem



Ryc.10-3 Skóra w przekroju:
1-mięsień przywłosowy, 2-włos, 3-gruczoł łojowy,4-gruczoł potowy ekranowy,
5-gruczoł potowy apokrynowy, 6-splot naczyniowy powierzchowny,
7-splot naczyniowy głęboki, 8-zraziki tkanki tłuszczowej


Budowa i funkcje skóry
Skóra dorosłego człowieka zajmuje powierzchnie od 1.5 do 2.0 metrów kwadratowych, wagowo natomiast stanowi około 15% masy ciała grubość zaś zależnie od okolicy ciała wynosi od 0,5 do 4 mm. Najbardziej zmienna jest grubość naskórka , który pod wpływem powtarzających się i długo trwających bodźców mechanicznych może grubieć bardzo znacznie zwłaszcza w obrębie dłoni i podeszew. Również znacznym wahaniom ulega grubość podściółki tłuszczowej. Najcieńszą skórę spotykamy na powiekach, napletku i żołędzi prącia. Dzieci, kobiety i ludzie starzy mają skórę cieńszą. Skóra posiada złożona, warstwowa budowę przystosowana do pełnienia wielu ważnych funkcji. Jest organem łączącym nasze ciało z otaczającym światem. Skóra jest odbiorca bodźców ze środowiska zewnętrznego poprzez liczne zakończenia nerwowe, które się w niej znajdują. Z drugiej strony stanowi osłonę chroniąca nasz ustrój przed szkodliwym działaniem tegoż środowiska. Jest wiec bariera miedzy organizmem człowieka a otoczeniem działająca dwukierunkowo. Zespolenie skóry z tkankami głębiej położonymi jest mniej lub więcej ścisłe i decyduje o jej przesuwalności w stosunku do podłoża .W niektórych okolicach , np. w obrębie dłoni i podeszew , skóra jest ściśle zespolona z powięzią przez mocno rozwinięte pęczki łącznotkankowe i bardzo nieznacznie przesuwalna . Odwrotnie , na grzbiecie rąk skóra jest w znacznym stopniu przesuwalna i daje się ująć w wysoki fałd.
W stanie fizjologicznym skóra jest do pewnego stopnia rozciągnięta na powierzchni ciała. Ta zdolność do rozciągania się jest miarą jej jędrności i napięcia. Napięcie skóry u dzieci jest większe niż u osób starszych. Ta właściwość skóry jest uzależniona od obfitości i zdolności kurczenia się włókien sprężystych , w mniejszy, stopniu od włókien kolgenowych.
Skóra zawdzięcza swój świeży wygląd, elastyczność i jędrność idealnej równowadze fizjologicznej wchodzących w jej skład tkanek. Aby zachować jak najdłużej urodę i dokonywać właściwego wyboru środków do pielęgnacji skóry, należy poznać jej budowę oraz funkcjonowanie. W związku z tym postaram się przedstawić poniżej podstawowe wiadomości dotyczące budowy i funkcji skóry. Budowa skóry - naskórek Skóra składa się z trzech warstw. Są to: naskórek, skóra właściwa oraz tkanka podskórna.
Skóra bierze udział w:
· percepcji bodźców - receptory w skórze i naskórku, włókienka nerwowe
· termoregulacji ustroju - powierzchowne sploty naczyniowe , głównie żylny , biernie - owłosienie , gruczoły potowe
Rozszerzenie i zwężenie naczyń pod wpływem bodźców cieplnych dotyczy powierzchniowych naczyń skóry i ma charakter odruchowy ; nie wpływa ono na stan czynnościowy głębokich naczyń skory.
· ochronie mechanicznej
osłona przed otarciami - warstwa rogowa naskórka ,włókna skóry
amortyzacja sił działających od zewnątrz - włókna kolagenowe i sprężyste , podściółka tłuszczowa
· ochronie chemicznej - gruczoły łojowe ,płaszcz kwasowy i lipidowych powierzchni keratyna naskórka
Zmieszany z potem łój tworzy na powierzchni ciała cienką warstwę emulsji olejowo - wodnej, chroniącej skórę przed szkodliwym działaniem czynników chemicznych, nadaje skórze pewien stan natłuszczenia przez co przeciwdziała wysychaniu skóry i jej pękaniu. Natłuszczanie skóry chroni ją od pewnego stopnia przed uszkodzeniem mechanicznym. Kwaśne oddziaływanie łoju jest czynnikiem przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybicznym.
· melanogenezie - wytwarzanie melaniny
· resorpcji - ograniczone i kontrolowane wchłanianie niektórych związków chemicznych
jak np. witaminy rozpuszczalne w tłuszczach(A, D i K)oraz niektóre hormony stosowane w celach leczniczych
· gospodarce tłuszczowej - magazynowanie tłuszczu w tkance podskórnej
· gospodarce wodno-mineralnej - gruczoły potowe , podścielisko tkanki łącznej
· gospodarce witaminowej - wytwarzanie witaminy D3 działającej przeciw krzywiczo
· wydzielaniu dokrewnym - komórki tuczne (heparyna ,histamina)


HIGIENA,PIELEGNACJA,ORAZ ZAPOBIEGANIE CHOROBOM SKÓRY.

Na powierzchni skory gromadzi się brud, który składa się z potu, łoju, złuszczonych komórek naskórka, kurzu i licznych bakterii. W razie uszkodzeń skóry bakterie z powierzchni mogą przenikać do organizmu, dlatego należy codziennie zmywać całą powierzchnię skóry ciepłą wodą i mydłem. Codzienna pielęgnacja skóry ma tez znaczenie estetyczne i wpływa na dobre samopoczucie. Po umyciu dobrze jest ciało nasmarować balsamem, aby się nie łuszczyła oraz żeby nie była sucha.
W okresie dojrzewania na skórze twarzy, szyi, pleców pojawia się trądzik. Jest on spowodowany zaburzeniami hormonalnymi w organizmie. Trądzik nie jest stanem chorobowym i jeżeli nie zostanie zainfekowany, po jakimś czasie zniknie. W sprzedaży są również kosmetyki przeznaczone do pielęgnacji cery trądzikowej.
Czystość i higiena skóry zabezpiecza nas przed pasożytami, np. wszawicą, pchłami, świerzbem.
Do najczęściej występujących chorób skóry zaliczamy: grzybicę, opryszczkę. Skóra narażona jest również na oparzenia i odmrożenia.
Oparzenia mogą być spowodowane: ogniem, wrzącą wodą, związkami chemicznymi, i promieniami słonecznymi. Rozróżnia się trzy stopnie oparzeń. Jedynie w przypadku oparzenia pierwszego stopnia (zaczerwienienie i lekki obrzęk skóry) nie trzeba zwracać się do lekarza. W przypadku większego oparzenia nie wolno przekłuwać pęcherzy. Najlepiej przyłożyć sterylizowany opatrunek i udać się do lekarza.
Odmrożenie poznajemy po zblednięciu skóry i utracie jej wrażliwości, ponieważ ustaje tam krążenie krwi. Pomoc polega na przywróceniu krążenia przez delikatne nacieranie skóry lub kąpiel w coraz to wyższej temperaturze. Odmrożone miejsce po ogrzaniu można posmarować tłustym kremem. Przy cięższych odmrożeniach, gdy nastąpi martwica tkanek, należy zwrócić się do lekarza.
Nasza skóra, aby stanowić wizytówkę zdrowia i dobrego samopoczucia, wymaga dbałości i starannej pielęgnacji. Będąc sama produktem w stu procentach naturalnym, najchętniej poddaje się działaniu delikatnych produktów, które również pochodzą wprost od natury. Delikatne nawilżanie, kojenie podrażnień, skutecznie zabezpiecza przed szkodliwymi wpływami środowiska zewnętrznego.
Choroby skóry
Alergiczne choroby skóry: Pokrzywka, Obrzęk naczynioruchowy (Quinckego) i choroba posurowicza, Atopowe zapalenie skóry, Wyprysk
Bakteryjne choroby skóry: Zakażenia gronkowcowe Zapalenie mieszków włosowych, Figówka, Czyrak, czyraczność, czyrak gromadny, Ropnie mnogie pach, Zapalenie pęcherzowe i złuszczające skóry nowodków Zakażenia paciorkowcowe Róża, Liszajec zakaźny, Niesztowica,Piodermia przewlekła brodawkująca i wrzodziejąca, Inne choroby bakteryjne Borelioza, Promienica, Łupież rumieniowy Bielactwo –
Choroby paznokci: Zmiany zanikowe paznokci, Szponowatość, Paznokcie rurkowate (wrodzone pogrubienie paznokci), Zespół żółtych paznokci, Szorstkość paznokci, Koilonychia - wklęśnięcie płytki paznokciowej, Oddzielanie się płytki paznokciowej, Złuszczanie płytki paznokciowej, Bielactwo paznokci
Choroby pęcherzowe:
Pęcherzyca zwykła, Pemfigoid (opryszczki) ciężarnych, Pęcherzyca liściasta, Pemfigoid, Nabyte pęcherzowe oddzielanie się naskórka i Linijna IgA dermatoza pęcherzowa, Zapalenie opryszczkowate skóry
Czerniak złośliwy:
Grzybice skóry i przydatków : Grzybice skóry owłosionej, Grzybice skóry gładkiej, Zakażenia drożdżakowe (Kandydozy), Łupież pstry
Kolagenozy: Kolagenozy typu tocznia rumieniowego
Układowy toczeń rumieniowy, Podostra skórna postać liszaja rumieniowatego, Postać ogniskowa (przewlekła) tocznia rumieniowatego, Twardzina
Twardzina układowa, Twardzina ograniczona, Zapalenie skóry i mięśni,
Liszaj płaski:
Łuszczyca:
Nowotwory skóry i stany przednowotworowe: Łagodne nowotwory łącznotkankowe Włókniaki, Bliznowiec Stany przedrakowe, Rogowacenie słoneczne (starcze), Róg skórny, Skóra pergaminowa i barwnikowa, Rogowacenie białe (leukoplakia),
Raki in situ: Rogowiak kolczystokomórkowy, Choroba Bowena,
Nowotwory złośliwe skóry: Rak podstawnokomórkowy, Rak kolczystokomórkowy, Choroba Pageta
Pasożytnicze choroby skóry: Wszawica, Świerzb
Rumieniowe choroby skóry: Rumień wielopostaciowy (wysiękowy), Rumień trwały, Rumień guzowaty, Łupież różowy (Giberta)
Trądzik pospolity (młodzieńczy):
Trądzik różowaty i inne choroby o podłożu łojotokowym: Łupież łojotokowy, Łojotokowe zapalenie skóry, Trądzik różowaty,
Wirusowe choroby skóry: Pólpasiec i ospa wietrzna (herpes zoster) Opryszczka pospolita (herpes simplex), Brodawki skórne i płciowe (verrucae et condylomata acuminata), Mięczak zakaźny (molluscum contagiosum),
Zaburzenia rogowacenia: Rogowiec dłoni i stóp, Rybia łuska, Rogowacenie mieszkowe, Choroba Dariera,
Znamiona barwnikowe: Znamiona naskórkowe
Znamiona naskórkowe brodawkowate, Brodawka łojotokwa (starcza),
Znamiona melanocytowe barwnikowe
Znamiona barwnikowe naskórkowe, Znamiona komórkowe barwnikowe, Znamię błękitne, Znamię wrodzone, Znamię Spitz, Zespół znamion dysplastycznych (aktywnych), Znamiona wychodzące z gruczołów łojowych, Znamiona wychodzące z gruczołów potowych,
Znamiona naczyniowe:
Naczyniak płaski, Naczyniak jamisty, Naczyniak gwiaździsty, Ziarniniak naczyniowy.



Bliznowiec, keloid, łagodny nowotwór pochodzenia łącznotkankowego, zbliżony budową do twardego włókniaka. Bliznowce są różnej wielkości i kształtu (często smugowate), guzowate, twarde, gładkie i lśniące, barwy różowawej lub sinoczerwonej, zwykle niebolesne.
Rozróżnia się bliznowce samoistne i wtórne, powstałe z przerosłych blizn (po urazach, oparzeniach, przewlekłych procesach chorobowych, po operacyjnym przecięciu skóry).

Gruźlice skóry:
Gruźlica skóry, jedna z postaci gruźlicy pozapłucnej, występuje u osób ze stosunkowo dobrą odpornością swoistą, ma przewlekły charakter. Gruźlica skóry może występować jako jedyna ale też może ona towarzyszyć gruźlicy płuc lub innych narządów wewnętrznych.
Gruźlica toczniowa, toczeń gruźliczy, wilk, charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem z licznymi nawrotami. Najczęstsza postać gruźlicy skóry.
Występuje głównie w następstwie infekcji drogą kropelkową błony śluzowej nosa, skąd proces szerzy się na skórę twarzy. Lokalizuje się często na twarzy (nos, policzki, uszy) i szerzy się na obwód zajmując błony śluzowe jamy ustnej i nosa. Zmiany skórne złożone są z tzw. guzków toczniowych (miękkich, żółtobrunatnych).
Rozpoczyna się w dzieciństwie i pozostawia po sobie owrzodzenia, a następnie rozległe nierówne blizny, w obrębie których proces może ulec wznowieniu, a po latach - jako późne powikłanie - może rozwinąć się rak kolczystokomórkowy skóry.
Gruźlica brodawkująca skóry, jedna z postaci gruźlicy skóry, będąca często następstwem zakażenia prątkiem typu bydlęcego (np. u rolników na stopach), zdarzają się też przypadki zakażenia w czasie wykonywania sekcji (tzw. guzek anatomów na palcach).
Brodawkowaty, rogowaciejący wykwit, szerzący się obwodowo (początkowo może przypominać pospolitą brodawkę, od której różni się tylko naciekiem zapalnym u podstawy). Długotrwałe i nasilone zmiany mogą doprowadzić do rozległych zniekształceń. W sąsiedztwie może występować stan zapalny naczyń i węzłów limfatycznych.

Gruźlica guzkowo-zgorzelinowa skóry, jedna z postaci gruźlicy skóry, cechująca się hiperergią (nadmiernie silną reakcją na tuberkulinę). Liczne, rozsiane na skórze wykwity guzkowe (ulegające martwicy z wytworzeniem owrzodzeń), przy czym predysponowanym umiejscowieniem są wyprostne powierzchnie kończyn.
Gruźlica liszajowata skóry
Gruźlica liszajowata skóry, jedna z postaci gruźlicy skóry, będąca następstwem działania toksyn, pochodzących z rozpadłych prątków w ogniskach gruźliczych w narządach wewnętrznych, występuje u osób w dobrym stanie ogólnym, czasem po próbie tuberkulinowej lub w toku leczenia przeciwgruźliczego. Uogólniony, symetryczny wysiew drobnych grudek, barwy różowej, skupiających się lecz nie zlewających ze sobą. Nie daje dolegliwości subiektywnych. Nie pozostawia blizn.
Gruźlica prosówkowa skóry, jedna z postaci gruźlicy skóry. Występuje: w wyniku uogólnionego, krwiopochodnego wysiewu prątków gruźlicy do skóry. Ciężki stan ogólny, temperatura, wielopostaciowe wykwity skórne (grudki, guzki, ulegające rozpadowi, zmiany krwotoczne) rozsiane na powierzchni całej skóry. Rokowanie poważne.
Gruźlica rozpływna skóry, może wychodzić z samej skóry (rzadko) lub z tkanek głębszych (częściej). Najczęstsze umiejscowienie: okolice podżuchwowe i boczne powierzchnie szyi, u dzieci czasem także nieco powyżej kąta ust. Rzadziej w okolicy pachowej czy pachwinowej, czasem mostkowej lub na pośladkach.
Początkowo tworzy się w tkance podskórnej guzowaty naciek, który po pewnym czasie ulega rozmiękaniu, przebiciu, wytwarza się jedna lub kilka przetok, z których wydobywa się skąpa wydzielina ropna. Zejściem sprawy chorobowej są pozaciągane często mostkowe blizny. Przebieg bardzo przewlekły.

Gruźlica wrzodziejąca skóry, nazwą tą określa się 3 postacie kliniczne gruźlicy skóry, w których głównym i pierwotnym objawem jest owrzodzenie:
1) gruźlica wrzodziejąca pierwotna, tzw. skórny zespół pierwotny, występujący u niemowląt i małych dzieci, które pierwszy raz zetknęły się z gruźlicą - w miejscu wniknięcia zarazka wytwarza się owrzodzenie, po pewnym czasie ulegają powiększeniu okoliczne węzły chłonne.
2) gruźlica wrzodziejąca z nadkażenia występuje u osób o wysokiej odporności, które uległy superinfekcji - owrzodzenie na twardym podłożu naciekowym z powiększeniem okolicznych węzłów chłonnych, przypominać może kiłową zmianę pierwotną.
3) gruźlica wrzodziejąca z samonadkażenia występuje u osób z ciężką rozpadową gruźlicą narządów wewnętrznych. Zakażenie następuje przez wydobywającą się przez otwory naturalną wydzielinę obfitującą w prątki gruźlicy, stąd najczęstsze umiejscowienie owrzodzeń w tej postaci to błona śluzowa jamy ustnej, wargi, ujście cewki moczowej i skóra w otoczeniu odbytu.

Kaszak, torbiel zastoinowa gruczołu łojowego i mieszka włosowego tworząca kulisty guz w skórze.
Objawy kliniczne: pojedyncze lub mnogie guzki o średnicy od pół do kilku cm, dość twarde, pokryte skórą nie zmienioną zapalnie lub lekko zaczerwienioną (w przypadku zropienia kaszaka).
Występuje najczęściej na głowie, czasami ulega zropieniu. Leczenie: chirurgiczne usunięcie guzka wraz z jego torebką.

Liszaj:
Liszaj czerwony, choroba skóry o nieznanej etiologii. Objawiająca się licznymi drobnymi, czerwonosinawymi lub czerwonobrunatnymi, lśniącymi grudkami, zlewającymi się często w większe wykwity. Zmiany skórne są zwykle symetryczne, szczególnie typowe umiejscowienie na przedramionach po stronie zginaczy.
Charakterystyczny jest także drzewkowaty lub obrączkowaty układ grudek liszaja czerwonego na błonach śluzowych, zwłaszcza na wewnętrznej powierzchni policzków. Wykwity śluzówkowe mają barwę białawą, lekko opalizują. Zmianom skórnym towarzyszy świąd, nieraz o znacznym nasileniu.
Liszajec zakaźny, początkowo paciorkowcowe, później zwykle paciorkowcowo-gronkowcowe (gronkowce), powierzchowne zakażenie skóry. Krótkotrwałe pęcherze wypełnione ropą, a następnie "miodowe" strupy. Najczęstsze umiejscowienie - twarz. Częsty u dzieci. Bardzo zakaźny. Leczenie: 1-2% maści antybiotykowe, rivanol.

Łupież:
Łupież pstry, powierzchowna, naskórkowa infekcja grzybicza, wywołana przez grzyb Malassezia furfur (należący do gatunku Pityrosporum).
Objawy kliniczne: różowobrunatnawe, lekko łuszczące się wykwity plamiste, umiejscowione najczęściej na skórze górnej połowy klatki piersiowej. Po opaleniu skóry pozostaje w miejscu wykwitu biaława plama. Rozpoznanie opiera się na wykazaniu zarazka w łuskach skórnych.

Łupież rumieniowy, bardzo powierzchowna (naskórkowa) infekcja skóry, wywołana przez Corynebacterium minutissimum. Chorują głównie mężczyźni. Objawy kliniczne: brunatnoczerwonawe, lekko łuszczące się ogniska na wewnętrznej powierzchni ud i na worku mosznowym.
Łuszczyca, jedna z najczęstszych chorób skóry. Etiologia niejasna, patogeneza przypuszczalnie immunologiczna (autoalergia). Skłonność do łuszczycy jest uwarunkowana genetycznie.
Objawy kliniczne: ostro odgraniczone od skóry zdrowej grudki, barwy żywoczerwonej, pokryte białawymi łuskami. Grudki te mogą łączyć się w większe wykwity, o bardzo różnej wielkości i kształcie. Czasem mogą one zajmować nawet całą powierzchnię skóry. Typowe umiejscowienie: wyprostne powierzchnie kończyn, skóra głowy owłosionej, częste zmiany paznokciowe.
Ciężkim postaciom łuszczycy mogą towarzyszyć zmiany stawowe, przypominające gościec zniekształcający. Łuszczyca krostkowa i erytrodermia łuszczycowa stanowią najcięższe odmiany kliniczne.
Leczenie typowych odmian łuszczycy polega na złuszczeniu wykwitów (1-2% maść salicylowa, codzienna kąpiel z usuwaniem łusek miękką szczoteczką), a następnie stosowaniu past redukujących (pasty dziegciowe 3-5-10%, pasty z cygnoliną 1‰, 1/4%, 1/2%, 1% i 2% itp.).
Niektóre postacie łuszczycy reagują korzystnie na naświetlanie UV (promienie nadfioletowe) lub metodą PUVA (fotochemoterapia). Zobacz też metoda fotochemoterapii. W ciężkich odmianach łuszczycy wskazane jest niekiedy leczenie Tigasonem lub lekami immunosupresyjnymi (np. metotreksatem).

Naczyniak, nowotwór niezłośliwy, często wrodzony, wywodzący się z tkanki naczyniotwórczej. Występuje w skórze lub tkance podskórnej, rzadziej w innych narządach.
Wyróżniamy: naczyniaki krwionośne i naczyniaki chłonne (układ limfatyczny). Naczyniaki mają postać ostro odgraniczonych wypukłych plam barwy sinoczerwonej lub drobnych guzków i pęcherzyków.
Leczenie: radykalne wycięcie tam, gdzie jest to możliwe, zamrażanie bezwodnikiem kwasu węglowego, elektrokoagulacja, współcześnie promieniami lasera.
Pokrzywka, choroba alergiczna skóry (alergia), cechująca się wysiewem (o różnym nasileniu) bąbli pokrzywkowych, którym towarzyszy silny świąd. Główną rolę odgrywa tu histamina.

Róża, ostra choroba zakaźna skóry i tkanki podskórnej wywołana przez paciorkowce, należąca do grupy piodermii. Zakażenie następuje w miejscu uszkodzenia skóry: skaleczenia, rany lub nadżerki. Objawy kliniczne: organiczne zapalenie skóry, wysoka gorączka z dreszczami, ogólne złe samopoczucie.
Rumień:
Rumień, zaczerwienienie skóry związane z procesami zapalnymi lub rozszerzeniem naczyń skórnych spowodowanych czynnikami mechanicznymi, fizycznymi, chemicznymi, zakaźnymi lub alergicznymi.
Rumień guzowaty, niejednolity etiologicznie zespół chorobowy występujący w pewnych stanach infekcyjnych: paciorkowcowych, wirusowych, gruźlicy oraz w stanach nadwrażliwości na różne substancje. Objawy kliniczne rumienia guzowatego: podwyższona temperatura ciała, bóle stawów i mięśni, bolesne guzy głównie na podudziach. Rumieniowi guzowatemu może towarzyszyć sarkoidoza (tzw. zespół Lfgrena).
Rybia łuska, genetycznie uwarunkowana choroba skóry polegająca na nadmiernym jej rogowaceniu (keratynizacji). W zależności od objawów klinicznych rozróżnia się kilka odmian rybiej łuski, np.: cienkie, otrębiaste lub lśniące łuseczki, grube płytki rogowe, upodabniające skórę do skóry węża, czasami jakby rogowy pancerz, który utworzony w życiu płodowym może doprowadzić do ciężkich uszkodzeń i zniekształceń, a nawet do śmierci dziecka.
Świerzbiączka, zapalenie atopowe skóry, zbiorcze określenie alergicznych zmian skórnych typu alergii natychmiastowej, o cechach klinicznych wyprysku grudkowo-wysiękowego z nasiloną lichenizacją i intensywnym świądem.
Najczęstsze umiejscowienie zmian: twarz, kark, zgięcia łokciowe i podkolanowe. Czasem zmianom skórnym towarzyszy powiększenie węzłów limfatycznych.
Zmiany te występują u ok. 10% populacji okazującej cechy tzw. atopii (rodzinnego obciążenia chorobami alergicznymi). Leczenie środkami natłuszczającymi i przeciwświądowymi, w stanach ostrych - kortykosterydami (hormony kory nadnerczy).


Wyprysk, egzema, eczema, najczęstsza alergiczna choroba skóry. W jej patogenezie odgrywa dużą rolę tzw. alergia późna (komórkowa).Występuje w postaci ostrej, podostrej lub przewlekłej. Powstają zmiany skórne: zaczerwienienie i obrzęk skóry, grudki wysiękowe, pęcherzyki, sączące nadżerki, które łączą się z silnym świądem. Wyprysk jest wynikiem czynników zewnętrznych bądź wewnętrznych
Oparzenie, uszkodzenie tkanek wywołane działaniem wysokiej temperatury (oparzenie termiczne np. słoneczne), żrących środków chemicznych (oparzenie chemiczne), promieniowania jonizującego (np. oparzenie rentgenowskie).
Zależnie od głębokości zmian miejscowych rozróżnia się trzy stopnie oparzenia:
I - zaczerwienienie, obrzęk i bolesność skóry.
II - na skórze powstają pęcherze wypełnione osoczem.
III - występuje martwica skóry i tkanek głębszych.
Skrajną postacią oparzenia jest zwęglenie tkanek. Oparzenie, zwłaszcza termiczne, sprowadza zmiany ogólnoustrojowe w postaci wstrząsu wywołanego bólem, utratą osocza, krwi i zatruciem ustroju wchłanianymi produktami rozpadu białka tkankowego.
Natężenie tzw. choroby oparzeniowej jest wprost proporcjonalne do powierzchni oparzonej. Oparzenie ponad 20% powierzchni ciała sprowadza wstrząs, a oparzenie ponad 70% jest przeważnie śmiertelne.
Leczenie: leki przeciwbólowe, uciskowy opatrunek jałowy z użyciem tiulu nawazelinowanego lub tiulu z 2% maścią silikonową (niektóre okolice ciała, jak twarz, krocze, pozostawia się bez opatrunku), walczenie ze wstrząsem: przetaczanie osocza, elektrolitów, podawanie dużej ilości płynów do picia, zapobieganie zakażeniu: antybiotyki, surowica przeciwtężcowa (tężec, surowice odpornościowe) lub anatoksyna, w razie konieczności transfuzja krwi
W oparzeniu II i III przeszczepia się (operacja plastyczna) wcześnie zdrowe płaty skórno-naskórkowe, ostatnio również tzw. sztuczną skórę.
Odmrożenie, uszkodzenie tkanek wywołane działaniem niskiej temperatury. Zależnie od natężenia zmian miejscowych wyróżnia się cztery stopnie odmrożenia:
1 - rumień, obrzęk, swędzenie i pieczenie skóry,
2 - martwica części naskórka, wytworzenie się pęcherzy jak przy oparzeniu,
3 - martwica całej skóry, a często i głębiej położonych tkanek miękkich,
4 - martwica części miękkich i kości.
Gojenie się odmrożeń przebiega dużo wolniej niż w oparzeniu. Odmrożeniu ulegają zwykle obwodowe części ciała: palce u rąk i nóg, nos i uszy. Pierwsza pomoc przy odmrożeniach - stopniowe ogrzewanie.