Przemiany gospodarcze i społeczne w XI-XII wieku w Polsce.

Kluczową dziedzinę gospodarki stanowiło rolnictwo .Większość ziem uprawnych w ówczesnej Polsce było w stałej eksploatacji w gospodarstwach indywidualnych. W ciągu stuleci nastąpił poważny postęp w rolnictwie. Do tej pory wykorzystywano tylko część gruntów ,reszta zaś leżała odłogiem .Teraz stopniowo zaczęto stosować regularne okresowe ugorowanie-co prowadziło do wytworzenia się systemu trójpolowego .Ziarno mielono na żarnach ręcznych ,dopiero w XII w. pojawiły się pierwsze młyny. Rozpowszechniły się radła z żelaznymi okuciami ,oraz zaczęto stosować nawożenie .Zwiększyło się również znaczenie zbóż-żyta ,pszenicy a potem również uprawa prosa ,roślin strączkowych oraz niektórych warzyw .Ważne uzupełnienie rolnictwa stanowiła hodowla bydła -wołów-które wykorzystywano do orki, świni owiec .Konie były hodowane na potrzeby większych gospodarstw .Wykorzystywano również pszczoły leśne ,a wosk był towarem eksportowym. Zajmowano się też rybołówstwem i myślistwem .Wykorzystywano również lasy -opał, runo leśne, wypas. Najważniejszym zjawiskiem na polskiej wsi był wzrost wielkich posiadłości ziemskich i tym samym powstanie klasy społecznej ,która podobnie jak w innych krajach Europy opierał swe rosnące znaczenie polityczne na feudalnych stosunkach własnościowych .Ze źródeł wynika istnienie kilku wielkich rodzin możnowładczych:Toporczyków,Awdańców,Łabędziów,Gryfitów,Pałuków,Odrowążów,.Największymi posiadaczami ziemskimi byli biskupi i opaci ,a także wysocy urzędnicy państwowi. Wzrosła bowiem liczba funkcji o charakterze państwowym związana z organizacją terytoriańsko -grodową. Urzędy najwyższych szczebli stawały się dziedziczne ,co wpłynęło na rosnącą feudalizację życia politycznego .W procesie tym dużą rolę odgrywały rosnące dobra kościelne ,przy czym znaczenie kościoła wzrosło w oparciu o coraz liczniejsze nadania ziemskie ,o stałą daninę roczną zwaną dziesięciną ,ściąganą z ludności świeckiej .Poza biskupstwami które miały swe siedziby w różnych miejscach Polski w XI i na początku XIIw. powstały opactwa .Prawny wyraz wzrostu znaczenia możnowładztwa stanowiły immunitety gospodarcze i sądowe. Właściciel dóbr sam ściągał opłaty z rozpraw sadowych (posiadał immunitet sądowy)lub posiadający immunitet gospodarczy sam egzekwował powinności i usługi które przedtem ludność świadczyła na rzecz państwa .Immunitety które nadano w XIIw. coraz częściej osłabiając władze centralną przyczyniły się do usamodzielnienia się możnych .Jednocześnie wraz z rozwojem immunitetów możni w coraz większym stopniu uzyskiwali prawa do działalności zastrzeżonej wcześniej dla księży. Rozwój własności kościelnej i rycerskiej wiązał się z przemianami zachodzącymi w obrębie grupy chłopów .Powstanie jednolitego państwa polskiego przyczyniło się do rozwoju wewnętrznej komunikacji a jednocześnie ułatwiło i powodowało wzrost wymiany krajowej i zagranicznej .Handel dalekosiężny prowadzony był przez rycerzy i możnych ,dostarczając najszerszym warstwom niezbędną sól. Zainteresowanie się obcych kupców np. arabskich ziemiami polskimi wiązało się z wywozem niewolników ,futer oraz kruszców. Handel zagraniczny wpływał na kształtowanie się stosunków wewnętrznych, oraz stanowił źródło dochodów dla państwa .Główne szlaki handlu dalekiego i wymiany przebiegały po bokach trójkąta- Pomorze-Ruś Kijowska- Czechy. Handel lokalny koncentrował się głównie na targach, których ilość w państwie Krzywoustego obliczona była na 250.Wytwarzające się wokół nich rynki oparte były w dużym stopniu na wymianie ,a pieniędzy używano przede wszystkim w handlu zagranicznym .Monety pochodziły z Polski ,krajów arabskich i Bizancjum .Pojawił się również pieniądz polski np. srebrny denar bity przez Chrobrego. Szczególnie aktywne były mennice książęce od czasów Bolesława Śmiałego .Zaspokajanie potrzeb administracji grodowej przez rzemiosło skupiane w przygrodziach pozwalało też na wytworzenie nadwyżki towarowej.