"Ferdydurke" - Witolda Gombrowicza.

,,Walka Józia z pupą i gębą"

1.Gombrowiczowski słownik:
a).PUPA- pupa jest symbolem dzicinnosci , uzależnienia, prostoduszność, łatwowierność, sentyment do malucha, potrzebę czuwania nad nim. Kojarzy się jednoznacznie z dzieckiem, jego uzależnieniem od dorosłych. Pupe przyprawia szkoła i nauczyciele.
b).UPUPIAĆ- Upupianie to wtracanie w inflantylnosć (dzicinność, uzaleznienie od kogoś). Upupiania podłega Józio w szkole, a mistrzem upupiania był profesor Pimko. Utrzymywanie uczniów w niewinnym stanie dziecięcym
c).GĘBA- znak maski narzuconej człowiekowi przez środowisko. Najbardziej widać „gębę” w trzeciej części utworu, w którym bohater wraz z Miętusem wyruszają w poszukiwaniu prawdziwego parobka do dworku ziemiańskiej rodziny Hurleckich. w Bolimowie Józio poznaje od wewnątrz tradycyjny układ zależności chłopów-służby od szlachty-panów. Wszyscy znają swoje miejsce w szeregu, mają wyznaczone role i pozycje, przywdziewają określone maski, czyli „gęby”.Jest synonimem sztuczności.
d).UGĘBIAĆ-to narzucać komuś własny kształt, s woja formę, pozbawić go formy samodzielnej,ubezwłasnowolnienie –pozbawiać kogoś własnej twarzy będącej synonimem wolności
e).ŁYDKA -ŁTDKA – jest symbolem sportu, zdrowia, młodości i witalności, nowoczesnego stylu życia, zgrabnej, atrakcyjnej, gibkiej sylwetki oraz seksualnego wyzwolenia i zerwania z tradycją. Wyraz ten należy do języka biologii oraz ogólnego. symbol tężyzny fizycznej i erotycznej.
Z pojęciem „łydki” stykamy się w drugiej części utworu, gdy Józio, zostaje lokatorem na stancji u „nowoczesnej” rodziny państwa Młodziaków. Wyzwoleni rodzice zachęcają swą nastoletnią córkę do swobodnego, naturalnego zachowania. Nie maja nic przeciwko nieślubnemu dziecku. „Łydka” kojarzy się z zachowaniem i wyglądem pensjonarki Zuty, córki Młodziaków, która jest symbolem atrakcyjności fizycznej. Dziewczyna wyznaje zasady, że „nie ważne co w głowie, ważne co na głowie”.
f).KUPA- chaotyczn bójka wszystkich ze wszystkim

2.Najważniejsze informacje o Józefie Kowalskim.
jest 30-letni początkujący literat Józio, który śni, czy też wyobraża sobie, że został cofnięty przez prof. Pimkę do klasy gimnazjalnej. W trakcie pobytu w owej szkole zostaje on poddany procesowi tzw. upupiania, który polega na wtłaczaniu w formy poznawczego i społecznego konformizmu. Następnym miejscem, w którym przebywa Józio, jest dom Młodziaków, reprezentujących wartości tzw. społeczeństwa przyzwalającego. Ma on tam przyglądać się zwyczajom tej rodziny, a szczególnie zachowaniu młodej dziewczyny, tzw. "nowoczesnej pensjonarki". Ostatecznie odrzuca on powierzone mu zadanie i ucieka za namową Miętusa (szkolnego kolegi) do ziemiańskiego dworu wujostwa Hurleckich, gdzie dominują tradycje i feudalne rytuały. W trakcie swoich licznych, często zabawnych przygód, Józio szuka szczerych i prawdziwych ludzi, którzy nie przyjmowali obyczajowej konwencji tzw. gęby, symbolizującej sztuczność i pozerstwo.

3.Walka Józia z gębą i pupą:
a).w szkole: próbują poprzez przekleństwa i grubiańskie dowcipy zamanifestować swoją dojrzałość, lecz Pimko znowu jest górą,wśród uczniów wybucha konflikt.Grupa Mietusa manifestuje swój cynizm, zepsucie, przynależność do świata dorosłych. Druga grupa, której przewodzi Syfon, hołduje niewinności, szlachetności i pięknym ideałom. Konflikt zaognia się, Podczas jednej z przerw dochodzi do pojedynku "na miny". Grymasy Miętusa są odrażające i plugawe, miny Syfona natomiast są uduchowione i wzniosłe. Pojedynek kończy się ogólną szamotaniną.
b).na stancji u Młodziaków: Józio prowokował Młodziaków, by uwydatnić rysy na tym sztucznym i nieszczerym obrazku. I uda mu się to. Młodziakowie wypadną ze swej roli, gdy zastaną w sypialni córki jej potencjalnych kochanków. W tym wypadku rzeczywistość przerośnie granice ich tolerancji i teoretyczne poczucie swobody.W sypialni będzie prof.Pimko,zakochany w Zucie.
c).we dworze u Huleckich: Na twarzy Walka wypisany jest strach, pokora, uległość, służalczość, dlatego też Miętus pragnie go ośmielić, skłania do złamania tej formy przez uderzenie w twarz gościa Hurleckich (właśnie Miętusa). Pragnie się z nim „bra...tać” i podważa w ten sposób wielowiekowy hierarchiczny podział społeczeństwa.

4.Krytyka obyczajowości i kultury międzywojennej:
a)szkoła: obraz szkoły jest fantastyczny podkreśla trafnie, że pozą jest w równej mierze idealizm, jak cynizm młodzieży, jedno i drugie wynika z namiętnego udawania dorosłych,
uczniowie są traktowani wciąż pedagogicznie, otoczeni fałszem, dawali koncert fałszu; są okropni w
liryzmie, nieudolni w ironii, żarcie, dowcipie, obrzydliwi w swoich upadkach, satyra szkolna zbiega się z współczesną myślą pedagogiczną" Ferdydurke" atakuje szkołę tradycyjną jako wyraz kultury dwuwarstwowej, nie obejmującej człowieka w jego pełnej strukturze psychofizycznej, lecz tylko intelekt; kształcącą jednostkę nie przez uczestniczenie w życiu zbiorowości, lecz w izolacji, w oderwanej od rzeczywistości społecznej atmosferze gimnazjalnej szkoła kształtuje psychikę w rozstrzygającym dla człowieka okresie dojrzewania, a rezultatem jest chroniczny kryzys poczucia rzeczywistości i niestarty osad podręcznikowych, fikcyjnych ideologii
-ciało pedagogiczne:- Nigdy nie zdarzyło mi się widzieć razem tylu i tak beznadziejnych staruszków. żaden z nich nie ma jednej własnej myśli; jeśliby zaś i urodziła się w którym myśl własna, już ja przegonię albo myśl, albo myśliciela. To zgoła nieszkodliwe niedołęgi, nauczają tylko tego, co w programach, nie, nie postoi w nich myśl własna. Bo nie ma nic gorszego od nauczycieli osobiście sympatycznych, zwłaszcza jeśli przypadkiem mają osobiste zdanie. Tylko prawdziwie niemiły pedagog zdoła wszczepić w uczniów tę miłą niedojrzałość, tę sympatyczną nieporadność i niezręczność, tę nieumiejętność życia, które cechować winny młodzież, by stanowiła obiekt dla nas, rzetelnych pedagogów z powołania.
-prof. Pimko:- jest biegły w upupianiu i zdrabnianiu. Chce utrzymać młodzież w niewinności i niedojrzałości. Jego celem nie jest więc uczenie i przygotowywanie dożycia, ale zachowanie w dzieciństwie. Dlatego nauka w szkole jest nudna, nie uczy myślenia i sprowadza się do powtarzania wyświechtanych sloganów. Manipuluje młodzieżą, ale sam pada ofiarą intrygi Józia. Jest zakochany w Żucie.
-prof. Bladaczka- ukazana w sposób groteskowy. Powyższa groteskowość dotyczy zarówno ubioru jak i samego nazwiska. Ma kłopoty z utrzymaniem porządku na lekcji. Jego zachowania świadczą o tchórzostwie i obawie przed uczniami. Bladaczka wszystkie wiadomości, które stara się przekazać uczniom, odczytuje z książek. Jego język jest pełen schematów, szablonów, co świadczy o ubóstwie intelektualnym. Między nauczycielem a uczniami brak jest rzeczywistego kontaktu, a także brak jest dbałości o ten kontakt.
-prof. Od łaciny:- Nauczyciel stosuje rutynowe, nietrafiające do młodych ludzi metody nauczania. Każe im nieustannie powtarzać materiał i odpytuje z gramatyki łacińskiej. Uważa, że w ten sposób kształci inteligencję, rozwija intelekt, wyrabia charakter, doskonali wszechstronnie. i choć sam zafascynowany jest przedmiotem, jaki wykłada, nie potrafi zachęcić do niego swoich podopiecznych. Ponadto jego relacje z uczniami oparte są na strachu: uczniów. Nauczyciel ma się za autorytet – ma być tak, jak on powie.
b).mieszczaństwo: postępowe, zakłamane, wielkomiejska nowoczesność polega na ideałach na snobistycznych wmówieniach, bohater sprytną intrygą doprowadza je do rozbicia, do samorozkładu sztucznej ,formy ,ład obyczajowo-społeczny załamuje się i załamują się ludzie pozbawieni
formy-pancerza
c).ziemiaństwo: tradycjonalistyczne, zakłamane. tradycja ziemiańska, subtelny "pański" obyczaj, stanowi formę-pozór, która daje "państwu" fikcyjną przewagę nad chłopstwem do rozbicia dochodzi dzięki zbiegowi okoliczności, ład obyczajowo-społeczny załamuje się i załamują się ludzie pozbawieni
formy-pancerza

5.Cechy powieści:
Kompoycja:-Luźna, fragmentaryczna, otwarta kompozycja - poetycka snów.
Kompozycja otwarta - można dopisywać nowe rozdziały o potyczkach bohatera. Przedmowy nie łączą się.
Powieść awangardowa:-Człowiek sam dla siebie jest zagadką.
Styl:-Język jest prosty, potoczny. Typowy dla danych środowisk przedstawionych w utworze. Pomaga w ich charakteryzacji: podkreśla status społeczny, pochodzenie. Występuje gwara środowiskowa (uczniowska, wiejska, zwroty łacińskie).
Kreacja bohatera:-Bohater jest wykreowany w sposób nietypowy. On jest przykładem, co z człowiekiem dzieje się w życiu codziennym.
Pozornie są zachowane cechy powieści realistycznej:
- tytuł- nie znaczy nic, co jest sprzeczne z tytułem z powieści realistycznej, ale można uważać,
że on oznacza właśnie
- świat kształtuje na miarę snu- sen na jawie
- posługuje się groteską, absurdem, karykaturą
- Narrator nie jest 3 osobowy, nie jest obiektywny, bo patrzy oczami Józia, choć jest zdystansowany.
- Pojawia się epilog, zamykający akcję; Koniec i bomba, kto czytał ten trąba, który obraża czytelnika i nie niesie żadnych głębszych treści.

6.Wyjaśnienie tytułu powieści:
-Jest to imię i nazwisko bohatera powieści amerykańskiego pisarza Sinclaira Lewisa zatytułowanej Babbitt.
-W rzeczywistości tytuł nie znaczy nic, autor drażni się z czytelnikiem podsuwając mu nic nie znaczący tytuł, zmusza czytelnika do wysiłku, ale chce tez coś mu powiedzieć o swojej powieści: nie szukaj w niej, drogi i szanowny czytelniku, sensów z góry danych, bo ich nie znajdziesz?
-Autor Ferdydurke prowokuje czytelnika, prowadzi z odbiorcą grę, która zaczyna się już na stronie tytułowej powieści i trwa do samego końca utworu.
-door key- nawiązuje do wieku głównego bohatera – 30 lat.

7.Zakończenie powieści.
,,Koniec i bomba. A kto czytał, ten trąba!”
Słowa te wypowiedziała zaprzyjaźniona z pisarzem wieloletnia służąca w domu Gombrowiczów – Aniela Brzozowska - Łuksiewiczowa, kiedy to autor Ferdydurke zwierzył się jej, że właśnie napisał książkę, tylko nie wie, jak ją zakończyć. I Aniela, zwana Ciemną, odpowiedziała mu znanym z powieści dwuwierszem. Odtąd pisarz nazywał ją najinteligentniejszą osobą w domu.