Królestwo polskie w XIV i XV wieku

POLSKA KAZIMIERZA WIELKIEGO (1333-1370)
1.polityka zagraniczna miala na celu odzyskanie utraconych ziem, powiekszenie terytorium i zabezpieczenie granic panstw.
a)konflikt z czechami zostal rozwiazany na zjazdach w Wyszehradzie.(1335-1339)-zawarto pokoj,krol czeski zrzekl sie pretensji do korony polskiej, krol polski wnosil jednorazowa oplate i zrzekl sie pretensji do slaska.
b)problem pomorza gdanskiego i innych ziem polskich zajetych przez zakon krzyzacki, rozwiazano ostatecznie w 1343-pokoj w kaliszu.Krzyzacy zachowuja pomorze gdanskie i ziemie chelminska, zwracaja kujawy i ziemie dobrzysnka
c)kazimierz wielki odzyskuje mazowsze(lenno) oraz czesc ziem na polnocnym zachodzie
d)w latach 1340-1349 zostaje podbita i przylaczona do polski- rus halicka z glownym miastem lwow.
2.przemiany zewnetrzne-powstaje monarchia stanowa i ksztaltuje sie spoleczenstwo stanowe
a)stany spoleczne: moznowaldcy feudalni,rycerstwo(polaczy sie tworzac stan szlachecki),mieszczanstwo,duchowienstwo i chlopi
b)reforma administracji: powstaje „rzad” czyli rada krolewska, starostowie reprezentuja krola w terenie, kraj podzielony jets na ziemie. Urzad wojewody to urzad ziemki.
c)kodeksy prawne-zostaja wydane dwa statuty praw jeden dla wielkopolski drugi dla malopolski
d)obronnosc: obowiazek obrony panstwa spoczywal na rycerstwie, wojsko dzielilo sie na chorogwie, wprowadzono obowiazek budowy fortyfikacji oraz murow obronnych miast
e)podatki i skarbowosc:-clo,-podatek miejski,-podatek lonowy,-dochody z majatku krola
3)rozwoj handlu i rzemiosla:
a)powstaja cechy rzemieslnicze
b)miasta otrzymuja szeregi przywilejow
c)lokacja-wydanie praw miejskich osadzie
d) w 1364 roku powstaje akademia w krakowie
e)na mocy ukladu polsko-wegierskiego po smierci k.wielkiego krolem zostaje ludwik wegierski
UNIE POLSKIE Z WEGRAMI I LITWA (XIV,XVw.)
1.rzady L.wegierskiego-jego celem bylo umocnienie dynastii andegawenow na terenie polski
2.przywilej koszycki-pierwszy przywilej generalny dla szlachty
a)zwolnienie od podatkow
b)prawo do odszkodowan za wyprawy wojenne poza granicami kraju
c)wylacznosc w obsadzie urzedow przez polska szlachte
3.po L.wegierskim krolem polski zostaje jadwiga
4)geneza unii polsko-litewskiej u schylku XIVw.
a)wspolne zagrozenie ze strony zakonu krzyzackiego
b)poszukiwanie przez wladcow litwy sojusznikow w walce z moskwa
c)litwa jako jedyne panstwo poganskie w tym rejonie europy obawiala sie przyjecial chrzescijanstwa od zakonu krzyzackiego lub moskwy,co rownaloby sie podporzadkowniu politycznemu
d_plany realizacji ekspansji ekonomicznej i politycznej na rus
5.w 1385r. Zawarto pierwsze unie z litwa-uklad w krewie
a)uklad przewidywal chrystjanizacje litwy,slub jadwigi z wielkim ksieciem litwy-jagiella,wspolna walka z zakonem
6.druga unia z litwa w horodle (1413r.)
a)jagiello zostaje krolem polski
b)wielkie ksiestwo litewskie jest odrebnym panstwem(witold krolem)
7.wladyslaw jagiello wydaje przywileje dla szlachty: w jedlinie i w krakowie,ktore zapewnialo szlachcie nietykalnosc osobista i majatkowa
8.statut warcki
-prawo do wykupu solectw(najlepsze ziemie)
-poczatki ksztalcena sie folwaryczno-panszczyznianej...?
WOJNY POLSKO-KRZYZACKIE w XVIw.
1.wielka wojna z zakonem(1409-1411)
a)krzyzacy zajmuja zmudz i ziemie dobrzynska
b)najwieksza wojne stoczono na ziemiach zakonu pod grunwaldemw 1410r.
c)pokoj torunski w 1411. Polska odzyskala jedyniee ziemie dobrzynska a litwa zmudz
2.kryzys panstwa zakonnego
a)zalamanie militarne
b)po chrzcie litwy,zakon nie ma przeciwko komu prowadzic wypraw krzyzowych-kryzys gospodarczy
c)mieszczanstwo i czesc szlachty prus zawiazuja ze soba antykrzyzacki zwiazek pruski wystepujacy przeciwko zakonowi a dazacy do polaczenia z polska
d)w 1454 krol kazimierz jagiellonczyk wydaje inkorporacyjny edykt i przylacza pomorze gdanskie do polski
3.wojna 13-letnia(1494)
a)przywilej w nieszawai:
-szlachta wymusila na krolu bardzo wazny przywilej szlachecki,ktory dawal sejmikom ziemskim prwao do wspoldecydowania i pospolitego ruszenia
b)sejmiki ziemskie-to terytorialny organ wladzy szlacheckiej
c)w 1 fazie wojny zwyciezaja krzyzacy a w 2 fazie ostatecznie polacy
d)2 pokoj torunski w roku 1466 konczy wojne 13-letnia
4.skutki wojny:
a)polska odzyskala wszytkie ziemie zagarniete przez zakon oraz warmii. Ziemie te nazwano prusami krolewskimi
b)pozostale ziemie zakonu ze stalica w krolewcu staly sie lennem polski
5.bilans wojen
a)odzyskanie ujscia wisly i gdanska ozywi gospodarke
EUROPA SRODKOWA POD RZADAMI JAGIELLONOW
1.w XVw jagiellonie prowadza polityke dynastyczna
a)w latach 1440-1444 mamy unie polski i wegier-krolem obu panstw jest wladyslaw warnenczyk
b0w 1444 w bitwie pod warna ginie krol a unia zostaje zerwana
2.na poczatku Xvw. Jagiello odrzucil oferte czeskich Husytow dotyczaca objecia korony czeskiej
3w polowie XVw. Krolem polski zostaje kazimierz jagiellonczyk ktory rozpoczyna prowadzenie polityki dynastycznej
a)w.jagiellonczyk9najstarszy syn k.jagiellonczyka)zostaje krolem czech i wegier
b)pod koniec XVw. Jagiellonowie panuja w polsce,na litwie,w czechach i na wegrzech
c)wladza jagiellonow byla ograniczona przez przedstawicieli najwyzszych stanow( w polsce i na wegrzech przez szlachte, w czechach przez bogate mieszczanstwo.)jedynie na litwie posiadali pelna wladze
d)kraje wiazala unia dynastyczna,nie bylo scislych zwiazkow miedzy nimi
4kres polityki dynastycznej to poczatek XVIw.
a)na poczatku XVIw. Wladze w polsce przejmuje szlachta,niechetna polityce dynastycznej
b)wladze w czechach i na wegrzech pzrejmuje dynastia habsburgow
c)w XVIw dojdzie do scislej uni polski i litwy
DATY:
1304-1306-w.lokietek jednoczy malopolske,kujawy,ziemie leczycka i sieradzka,pomorze gdanskie
1308-1309-zajecie pomorza gdanskiego przez branderburczykow a nastepnie przez krzyzakow
1320-koronacja w.lokietka
1331-bitwa pod plowcami
1335-zjazd w wyszehradzie
1339-sad w warszawie
1343-pokoj wieczysty z krzyzakami
1346-1347-statut piotrkowski i wislicki
1346-1347-kodyfikacja praw przez k.wielkiego
1348-pokoj polski-czeski w namyslowie
1349-k.wielki przylacza do polski rus halicko-wlodzimirska
1364-powstanie uniwersytetu w krakowie
1370-1382-unia polsko-wegierska
1374-przywilej koszycki
1385-uklad w krewie
1386-koronacja w.jagielly
1401-unia wilensko-radomska
1409-1411-wielka wojna z zakonem krzyzackim
1410-bitwa pod grunwaldem
1413-unia horodelska
1414-1418-sobor w konstancji
1434-1444-panowanie w.warnenczyka
1440-wybor warnenczyka na krola wegier
1444-bitwa pod warna
1454-1466-wojna trzynastoletnia
1466- II pokoj torunski