Oświecenie
Sytuacja w panstwie polskim w okresie epoki oswiecenia.
W latach 20 XVIIIw. nastąpił kryzys ideologi sarmackiej. Poddano krytyce mentalnosc, styl zycia oraz samowolę szlachty. W latach 1765-1787 trwały tzw. "Czasy Stanisławowskie" kiedy władze w Polsce sprawował król Stanisław August Poniatowski. Wokół króla powstał silny ośrodek kulturalny i remonotowski. W 1773 nastąpił I rozbór Polski, który wywołał zmianę stanu wokół szlachty, rozpoczęto tez wtedy reforme państwa. W 1765r. powstał I teatr publiczny w Polsce co było niebywałym osiagnieciem ponieważ wczesniej sztuki wystawiano na dworach szlacheckich.
W 1765r. zaczęto wydawac I czasopismo o nazwie " MONITOR". W tym samym roku powstała tez I szkoła o nazwie szkoła rycerska. W 1773r. powstała Komisja Edukacji Narodowej - zajmowała sie problemami szkolnictwa.
Wnioski z tekstu "Czas rozumu" na temat epoki oświecenia:
-Na przełomie baroku i oświecenia ludzie zaczęli myślec w inny sposób niż teraz. Odrzucili dawne autorytety.
-Pojawił sie racjonalizm- nurt filozoficzny, umysłowy, który na pierwszym miejscu stawiał rozum.
- Obok racjonalizmu pojawił się empiryzm, który wykorzystywał nietylko rozum ale takze zmysły w okresie poznania świata.
- w oświeceniu ogromna karże zrobiła matematyka która sprawiła, ze człowiek potrafił myslec jasno, precyzyjnie i logicznie we wszystkich dziedzinach nauki i zycia.
- W oświeceniu starano sie nadac nowy kształt społeczenstwu. Chciano sprawic aby wszyscy ludzie byli równi, pojawiły sie hasła wolnosciowe, ludzie odrzucaja takze autorytety religijne i naukowe.
-W Angli i we Francji upadaja monarchie co burzy dotychczasowa hierarchie społeczna. Wybocha rewolucja francuska w 1789r.
Stanisław August Poniatowski był ostatnim królem Polski. Zył w latach 1732-1798r. Otaczał sie w gronie ludzi wykształconych, był mecenasem sztuk i nauk. Jego najwiekszym sukcesem było uchwalenie Konstytucji 3 Maja. Dązył do ugody z Rosja w pózniejszym okresie. Co nie ukazało jego prawdziwej walki, patriotyzmu. Powstanie Kościuszkowskie w 1794r. było ostatecznym powodem odsunięcia go od władzy króla. Zmarł on w biedzie i osamotnieniu na wygnaniu w Petersburgu
Ignacy Krasicki- najpopularniejszy twórca epoki oświecenia polskiego.Zył od 1735-1801r. Nazywano go "ksieciem poetów polskich" choc poeta bywał rzadko. Był to typ intelektualisty, dowcipnego, pełnego dystansu do rzeczywistosci, niezrównany ironista, mistrz słowa i celnej sentencji. Wywodził sie ze zubożałej rodziny magnackiej. Rodzice przeznaczyli go do stanu duchowego, nie liczac sie z jego zdaniem.Po wstapieniu na tron monarchia uczyniła go swoim kapelanem i bliskim współpracownikiem. Jako publicysta Krasicki zabłysnał na łamach "Monitora".Był kolekcjonerem dzieł sztuk i rzadkich ksiazek, był człowiekiem bradzo niepraktycznym