Wspólnota kulturowa narodów.

Może najpierw kilka słów o tym, co to jest kultura i co to jest naród. Słowo "kultura" pochodzi z łaciny i oznacza uprawę. Początkowo była to uprawa ziemi (agri culturd), później zaczęto mówić metaforycznie o kulturze duszy (animi cultura, Cyceron). Kultura to było odpowiednie wychowanie człowieka (gr. paideid). Słowo "naród" (natio) pochodzi etymologicznie od słowa "rodzić" (nascere), niemniej znaczenie głębsze opiera się przede wszystkim na przynależności do jednej kultury.
W znaczeniu najszerszym kultura obejmuje to wszystko, co w zachowaniu się i wyposażeniu członków społeczeństw ludzkich stanowi rezultat zbiorowej działalności.

Naród to pewna wspólnota dziedzicząca i rozwijająca w ciągu pokoleń tę samą kulturę. Kultura narodowa jest to, wiec materialny i duchowy dorobek (dziedzictwo) pewnej wspólnoty.

Wspólnota kulturowa narodów jest to cały dorobek kulturowy wszystkich cywilizacji, wszystkich narodów. Interesowac się (lub okazywać brak zainteresowania) można kultura danego narodu z różnych powodów. Jedni zamknięci są we własnej kulturze i dlatego pozostałe narody ich nie interesują. Drudzy wręcz nimi pogardzają. Innym wystarcza w miejsce kultury narodowej kultura masowa. Jeszcze inni, znając własną kulturę, specjalizują się w poznawaniu niektórych kultur obcych. Są wreszcie tacy, którzy znając kulturę własna, ciekawi są bogactwa innych kultur w tym, na ile wzbogacić mogą ich kulturę. Sadzę osobiście, że każdy człowiek inteligentny, reprezentujący pewien poziom wykształcenia i wychowania, powinien dzielić ten ostatni pogląd: wiem, kim jestem, ale chętnie dowiem się i skorzystam z tego, co dobre u innych. Dzięki temu możemy korzystać z wynalazków, czerpać wiedzę, do której niektórzy dochodzili przez wieki, możemy zachwycać się literaturą i sztuką. Wszystko to dzięki temu, że jesteśmy częścią tej wspólnoty. Wspólna kultura była kształtowana nie tylko przez starożytne cywilizacje, ale cały czas jest tworzona, a każdy z nas może dodać do niej swój wkład. Kultura jest przestrzenią twórczej aktywności społecznej, co potencjalnie czyni ja najlepszym obszarem współpracy miedzy krajami i narodami.

Starożytne cywilizacje

Starożytne cywilizacje stanowią podstawę, na której został zbudowany cały współczesny świat. W XIX wieku używano nawet wymiennie pojęć kultury i cywilizacji. Nie chodzi tu o ocenę różnych cywilizacji, która lepsza, a która gorsza, ale o to, co ma do zaoferowania człowiekowi w niej żyjącemu: czy pozwala mu na bogaty rozwój, czy też skazuje na wegetacje albo prowadzi do niebezpiecznych schorzeń. Przecież od społeczności i cywilizacji, w jakiej człowiek żyje, bardzo wiele zależy, przede wszystkim to, kim będzie.

Starożytna Grecja, państwo, którego bogactw kultury materialnej i nie materialnej nie można zliczyć, stanowi jeden z mocniejszych i ważniejszych filarów naszego świata. Żyli i działali wtedy pierwsi filozofowie i najwięksi matematycy świata antycznego. Powstaje teatr, poezja epicka i komedia, kwitnie krasomówstwo. Rzeźbiarze i architekci przyozdabiają miasta zgodnie z potrzebami ludzi, tworzą targowiska z otaczającymi je portykami, budują ozdobne grobowce, brukują ulice i wznoszą akropole z licznymi świątyniami. Greccy bogowie są znani poza Grecją- Apollona czci się w Azji, a Artemidę w Marsylii. Po raz pierwszy w historii świata sztuka, nauka i myśli ludzi odrywają się od potrzeb materialnych.

Rodzi się humanizm i jego główna zasada- szacunek, jaki winien jest człowiek drugiemu człowiekowi. Obywatele greccy są ludźmi wolnymi, obojętnie czy są wioślarzami, rolnikami czy kupcami. Miastem rządzi grupa ludzi wybranych przez lud, czyli panuje demokracja. Wybierani są zarządcy, sędziowie, generałowie. Ludność Aten sama wymierza sprawiedliwość. Wolność jest najbardziej cenionym dobrem. Miasta maja swoje konstytucje i prawa, których nikomu nie wolno łamać. Idea nowożytnych igrzysk olimpijskich nawiązuje do tradycji starożytnej Grecji, gdzie podczas uroczystości religijnych odbywały się zawody sportowe oraz występy poetów, muzyków i śpiewaków, a w czasie ich trwania obowiązywał rozejm (gr. ekecheiria ); cichły wtedy wszelkie spory i wojny. Nawet rodzaj szkoły po podstawówce cywilizacja europejska przejęła od starożytnych Greków, np. gimnazjum ( gimnazjon) czy tez liceum . Jest to
kolejny dowód na to, że wiele zawdzięczamy starożytnym

Nie można pominąć także innych cywilizacji, które mają swój nieoceniony wkład w powstanie wspólnoty kulturowej. Cywilizacja sumeryjska może poszczycić się wynalezieniem cyfr i pisma (piktograficznego, potem klinowego), organizacją polityczną w formie miast-państw, irygacją Tygrysu i Eufratu, wytopem brązu oraz wprowadzeniem 12-miesięcznego kalendarza. Egipcjanie wynaleźli pismo piktograficzne, szkło, budowali monumentalne budowle, które do dziś zadziwiają nas swoją doskonałością i solidnością (piramidy egipskie należą cudów świata starożytnego). Kultura minojska może poszczycić się wykształceniem pisma linearnego A i B, budowaniem miast-pałacy (m.in. w Knossos), ubikacji z bieżącą wodą, wysokiej jakości ceramiką i malarstwem ściennym. Urbanistyka, wodociągi i kanalizacja w domach, rozwój upraw bawełny to osiągnięcia mieszkańców Indii i Pakistanu. Szereg wynalazków (np. w rolnictwie udomowienie licznych roślin i zwierząt, żelazny pług) to zasługa Chińczyków;
Kodeks Hammurabiego i rozwój astronomii - Babilonia;
inżynieria w zakresie irygacji, biblioteka króla Aszurbanipala, płaskorzeźby z pałaców królewskich - cywilizacja asyryjska;
komunikacja, pałac w Suzie - c. perska;
innowacje w zakresie handlu i żeglugi (opłynięcie Afryki) - c. fenicka.

Starożytny Rzym stał się wzorcem organizacji państwowej opartej na prawie stanowionym. Myśl prawnicza starożytnych Rzymian jest powszechnie uznawana za znawców przedmiotu za jedno z najdoskonalszych osiągnięć tego społeczeństwa. Niektórzy humaniści twierdza nawet, iż obok filozofii greckiej oraz chrześcijaństwa prawo rzymskie jest tą dziedziną kultury antycznej, która wywarła największy wpływ na losy cywilizacji ludzkiej.
Organizacja administracji i armii były wzorcem do naśladowania. Rzymianie byli świetnymi inżynierami i budowniczymi. Współczesne budownictwo drogowe, architektura i inżynieria sanitarna wiele im zawdzięcza. Dzięki Rzymianom większość narodów świata posługuje się tym samym pismem. Łacina przez stulecia była językiem uniwersalnym Europy, umożliwiając jej integrację kulturową.
Nie możemy zapominać także o zasługach innych cywilizacji, nie tylko starożytnych (np. Majów, Azteków, Inków i innych).

Z całą pewnością współczesna cywilizacja europejska przejęła od tych dwóch antycznych cywilizacji co najmniej kilka dziedzin: rolnictwo, żeglugę, umiejętność budowania , rzemiosło , a przede wszystkim pismo linearne (alfabet polski pochodzi od alfabetu antycznych Greków ).
Też ze starożytności ( rzymskiej ) pochodzą słynne słowa : ,, Non omnis moriar ‘’ / ,,Niewszystek umrę, będę żył w moich utworach ‘’/. Pamiętajmy także o przysiędze Hipokratesa, ojca medycyny, który głosił naczelna zasadę leczenia chorych - Primum non nocere.
Nie wspomniałem tez o cyfrach rzymskich do oznaczania np.miesięcy w kalendarzu czy zastosowaniu liczydła (greckiego wynalazku w szkole bądź w księgowości, choć ostatnio wyparte przez kalkulator albo komputer).

Każdy lud żyjący na ziemi posiada własną, niepowtarzalną i obdarzoną indywidualnymi cechami kulturę, stanowiącą ogniwo łańcucha spajającego całą ludzkość. Kultura jest wynikiem współdziałania, współżycia ludzi ze sobą; stałe jej wzbogacanie i doskonalenie natomiast wynika z procesu selektywnego dziedziczenia i przetwarzania jej składników (tradycja). W każdej epoce historycznej wspólnota kulturowa była wzbogacana o jakąś część (np. średniowiecze - etos rycerski).

Czynnikiem wpływającym na mieszanie się kultur były dawniej masowe migracje ludności występujące od najwcześniejszego okresu istnienia społeczeństw ludzkich, w starożytności (m.in. wędrówki tzw. ludów morskich XV-XIII w. p.n.e., Celtów VII-IV w. p.n.e.), w średniowieczu (m.in. wędrówki Normanów VII-XI w.) czy w czasach nowożytnych (migracje w Afryce XIX w.).W historiografii europejskiej mianem wędrówki ludów określa się migracje plemion barbarzyńskich u schyłku starożytności i na początku średniowiecza (IV-VII w.),

Innym bardzo ważnym składnikiem wspólnoty kulturowej są religie i wyznania, które kształtują etykę i propagują przestrzeganie zasad moralnych. Obejmują one także takie sfery, jak: oświatę, naukę, prawo, sztukę, obyczajowość. Biblia stanowi dziś źródło inspiracji dla literatury i sztuki. Korzenie kulturowe świata wywodzą się z religii, które stały się jej częścią. Powinniśmy korzystać z ich dorobku w wielu dziedzinach naszego życia.
Jan Paweł II często podkreśla, że nowa konstytucja Unii Europejskiej powinna nawiązywać do chrześcijańskich korzeni Europy.

Kultura polska elementem kultury światowej

Polska to kraj o bogatej historii, kulturze i tradycjach. Skarb kultury polskiej, będącej efektem wysiłku wielu pokoleń i geniuszu wybrańców, jest skarbem dla Polaków, dla których ta kultura była najbliższą; ale był to również skarb dla pokrewnych narodów słowiańskich, które nie posiadały jeszcze tak wysokiej kultury; a wreszcie był to skarb dla pozostałych narodów europejskich, a zwłaszcza ich elit, które otwarte były na różnorodne przejawy kultury wyższej. Był to skarb, który poprzez niektóre dzieła nadawał ton i kierunek rozwoju cywilizacji. Sztuka polska, poza literatura, zajaśniała również w architekturze, malarstwie, teatrze i muzyce. Muzyka Chopina zawierająca tyle elementów narodowych, a wiec ludowych i szlacheckich, budzi podziw i jest komunikatywna nie tylko dla ludzi Zachodu, ale również należących do innych cywilizacji; zafascynowani są nią Japończycy i Chińczycy. Do światowego kanonu weszły polskie rytmy muzyczne, takie jak: polonez, mazur, krakowiak i oberek. W sztuce polskiej odbijała się polska dusza. Mamy także wielkiej sławy malarzy, jak: Chełmonski, Matejko, Brandt, Kossakowie, których obrazy zdobią galerie świata, również Ameryki, a których tematyka jest związana z Polską, jej przyrodą, ludźmi, dziejami.

Pochwała, a nawet zachwyt nad kulturą danego narodu, nie ma nic wspólnego ani z szowinizmem, ani z nacjonalizmem. Szowinizm jest nienawiścią do innych narodów. Otóż miłość do pewnej kultury narodowej nie wyklucza podziwu dla innej kultury, tak jak zafascynowanie Mozartem nie przeszkadza lubić Beethovena i Vivaldiego.
Z kolei brak identyfikacji z jakakolwiek kultura narodową prowadzić może do spłycenia życia psychicznego i duchowego, grozi roztopieniem się w masie. Kultura masowa nie pogłębia i nie uszlachetnia ludzkiego ducha.

Powstające i kultywowane w naszej tradycji i kulturze wartości, którymi chcielibyśmy dzielić się z innymi narodami, są istotnym elementem określającym międzynarodowy wizerunek współczesnej Polski. W obliczu procesów globalizacji obejmujących poszczególne dziedziny życia, mając na względzie perspektywę coraz ściślej rozwijającej się współpracy europejskiej i dążność do odbudowania kulturowej tożsamości kontynentu oraz więzów regionalnych, a jednocześnie świadomość występowania zjawisk izolacjonistycznych wśród społeczności broniących się przed kulturowa marginalizacja, stajemy wobec konieczności i ogromnej szansy kształtowania tych procesów tak, aby zachowując własną, wielowątkową i pluralistyczną tożsamość kulturowa, nie pozbawić się podmiotowości i kreatywności w obiegu międzynarodowym. Tolerancja, przywiązanie do tradycji europejskiej, historyczne doświadczenie wieloetniczności, demokratyczny system sprawowania władzy, wreszcie - rozumiana na wiele sposobów solidarność, powinny tworzyć tak bardzo pożądany przez nas obiektywny obraz Polski w świecie, majaczy szczególne znaczenie w przededniu przystąpienia do Unii Europejskiej.

W dzisiejszych czasach istnieje wiele organizacji międzynarodowych (np. UNESCO), których celem jest zacieśnienie współpracy państw w dziedzinie oświaty, nauki i kultury.

Niezależnie od swych autonomicznych wartości kultura staje się istotnym obszarem działań tak w zakresie polityki zagranicznej państwa, jak i w systemie międzynarodowej promocji wiedzy o nim. Obok sfery bezpieczeństwa i gospodarki, kultura zaczyna urastać do rangi „trzeciego filaru” w polityce zagranicznej, spełnia często pionierską rolę w innych dziedzinach stosunków międzynarodowych i służy integracji społeczeństw oraz dialogowi między nimi.

Słynne cytaty dotyczące kultury:
Gdyby z kultury wykreślić wszystko to, co w nią włożyli ludzie bez wiary w człowieka i jego przeszłość, niewiele by z tej kultury zostało.
Henryk Enzelberg
Kultura umożliwia rozkwit najpiękniejszych zdolności człowieka.
Johann Gottfried Herder
Kultura jest tym, co sprawiło, że człowiek jest czymś innym niż przypadkowym wydarzeniem w przyrodzie.
Andre Malraux
Kultura jest próbą zmuszenia dziejów, żeby służyły wartości.
Henryk Enzelberg


Bibliografia:
Teresa Bloch „Wkład Polaków w kulturę powszechną”
„Popularna encyklopedia powszechna” wyd. Pinnez,
„Encyklopedia multimedialna PWN Historia”
Elżbieta Korzenicka „Mała księga cytatów”
Z. Smutek, J. Maleska, B. Surmacz „Wiedza o społeczeństwie”