Obwodowy układ nerwowy. Odruchy

Informacje z otoczenia są przekazywane za pomocą nerwów, które tworzą obwodowy układ nerkowy. Znajdują się one w całym ciele, a ich wiązki przypominają kable elektryczne, które odbierają bodźce ze środowiska oraz narządów wewnętrznych i przekazują je do ośrodkowego układu nerwowego. Wszystkie nerwy występują w parach i łączą się z ośrodkowym układem nerwowym symetrycznie po obu stronach ciała. W ich skład wchodzą dwa rodzaje włókien nerwowych. * włókna czuciowe przewodzą impulsy z całego ciała do ośrodkowego układu nerwowego. * Włókna ruchome przewodzą impulsy nerwowe z ośrodkowego układu nerwowego do mięśni i gruczołów. W organizmie człowieka występuje 12 par nerwów czaszkowych i 31 par nerwów rdzeniowych. Nerwy czaszkowe, zwane też mózgowymi, zaczynają się w mózgowiu, a kończą w narzędziach głowy lub przechodzą do tułowia. Odpowiadają za : odbieranie bodźców z narządów zmysłów i przekazywanie ich do mózgowia; pobudzają do skurczu mięśni głowy i szyi umożliwiających poruszanie głową, oczami i językiem, a także zmianę wyrazu twarzy. Z kolei nerwy rdzeniowe zaczynają się w rdzeniu kręgowym. Ich nazwy pochodzą od nazw odcinków kręgosłupa, w których opuszczają kanał kręgowy. Z każdej strony rdzenia kręgowego. Z każdej strony rdzenia kręgowego wychodzi 8 nerwów szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych i jeden nerw guziczny. Najdłuższe nerwy rdzeniowe, które dochodzą do rąk i nóg, łączą się z rdzeniem kręgowym w odcinku szyjnym i lędźwiowym. Każdy nerw ma odgałęzienia, biegnące do różnych części ciała. Do ich zadań zależy:* odbieranie bodźców płynących ze skóry, głównie na tułowiu i kończynach; * pobudzenie do skurczu przede wszystkim mięśni tułowia i kończyn. Aby organizm mógł reagować na bodźce docierające ze środowiska, układ nerwowy musi je zarejestrować i przekazać informacje do właściwego narządu. Mózg odbiera wiele z tych sygnałów i decyzji o tym, która reakcja jest najlepsza. Jednak, gdy mamy do czynienia z niebezpiecznymi sytuacjami, nasze ciało reaguje automatycznie. Na przykład kiedy się oparzymy, szybko cofamy rękę. Taka reakcja zachodzi, za nim ją sobie uświadomimy, ponieważ odbywa sie bez udziału mózgu. Dopiero po chwili dociera do niego informacja o wykonanej czynności. Dzięki czemu skraca się czas między rozpoznaniem niebezpieczeństwa a reakcją organizmu. Taką automatyczną reakcję organizmy na bodziec nazywamy odruchem. Droga, którą przebywa impulus nerwowy do narządu odbierającego bodziec do narządu wykonującego potrzebę czynności, jest nazywana łukiem odruchowym. Składa się ona z kilku elementów. Pierwszym jest receptor, który tworzą wyspecjalizowane komórki odbierające bodziec wytwarza on impuls nerwowy, biegnący drugim elementem łuku odruchowego -neuronem czuciowym. Tą drogą dociera do neuronu pośredniczącego, będącego częścią ośrodkowego układu nerwowego. Neuron ten przekazuje impuls do neuronu ruchowego. W ten sposób dociera on do ostatniego elementu łuku odruchowego- efektora. Jest nim narząd wykonujący daną czynność, na przykład mięsień. Niektóre odruchy są wrodzone . Oznacza to, że człowiek nie musi się ich uczyć. Nazywamy je odruchami bezwarunkowymi, bo pojawiają się automatycznie i są niezmienne- określony bodziec u każdego z nas wywoła taki sam odruch. Do odruchów bezwarunkowych należą : wydzielanie śliny w czasie jedzenia lub kichanie w odpowiedzi na porażenie błony śluzowej. Niektóre odruchy wrodzone występują tylko w pierwszych tygodniach życia człowieka. Na przykład od drugiego miesiąca życia występuje odruch stąpania. Jeśli chwycimy dziecko pod pachy i przytrzymamy tak, by jego stópki nie dotykały podłoża, zacznie przebierać nóżkami jakby chciało iść do przodu. Kiedy układ nerwowy często odbiera te same bodźce uczy się na nie reagować automatycznie. W ten sposób powstają odruchy nabyte. Nazywamy je również odruchami warunkowymi, ponieważ warunkiem ich powstania jest częste powtarzanie danej czynności. Na przykład już jako dzieci nauczyliśmy się, że wchodząc do ciemnego pokoju trzeba nacisnąć włącznik znajdujący się na ścianie, aby zapaliła się lampa. Dzieje się tak automatycznie bez udziału naszej świadomości. Odruchy warunkowe tworzą się przez całe życie. Dzięki nim nabywamy nowe umiejętności i dostosowujemy zachowania do sytuacji. Dlatego mówi się, że odruchy są podstawą uczenia się. Powtarzane czynności stają się odruchami warunkowymi, a ich wykonywanie nie obciąża za każdym razem mózgu.