Wydalanie, funkcje skóry i układ nerwowy - powtorzenie kl.2 gimnazjum

WYDALANIE:

Wydalanie jest procesem fizjologicznym polegającym na usuwaniu z organizmu szkodliwych produktów przemian związków azotowych (amoniak,mocznik,kwas moczowy),dwutlenku węgla oraz wody i nadmiaru soli mineralnych i innych związków zbędnych dla organizmu.W wydalaniu tych substancji uczestniczą w różnym stopniu powłoki ciała ,układ oddechowy, a także układ wydalniczy.Głównymi elementami w budowie układu wydalniczego są narządy , które filtrują lub wchlaniają z krwi lub innych płynów ciała szkodliwe produkty przemian związkow azotowych,nadmiar wody i soli mineralnych.Pozostale narządy tych układów wyprowadzają wydaliny poza obręb ciała.

Do zasadniczych zbytecznych q produktów metabolizmu należą u większości zwierząt woda,dwutlenek węgla i związki zawierające azot.Dwutlenek węgla wydalany jest głównie przez uklad oddechowy; narządy wydalnicze, takie jak nerki , usuwają i wydalają z organizmu większość zbytecznej wody i związków azotowych.

Do zbędnych związków azotowych należy amoniak, kwas moczowy i mocznik.W procesie rozkładu aminokwasów (zarówno aminokwasy , jak i kwasy nukleinowe zawierają azot) zawierające azot grupy aminowe są odłączane od reszty cząsteczki (deaminacja) i przekształcane w amoniak. Amoniak jest w dużych stężeniach silnie toksyczny. Niektóre zwierzęta wodne wydalają go do otaczającej wody , zanim osiągnie szkodliwy dla organizmu poziom.Pewne zwierzęta lądowe wydychają amoniak wprost do atmosfery.U wielu jednak zwierząt amoniak ulega dalszym przemianom do mniej totsycznych związków , takich jak mocznik czy kwas moczowy.

Gruczoły czułkowe, zwane także gruczołami zielonymi, są głównymi narządami wydalniczymi skorupiaków.Te parzyste gruczoły mieszczą się w głowie i uchodzą na zewnątrz otworami u nasady czułków drugiej pary. Płyn z jamy ciała przesącza się do gruczołu zielonego; w czasie gdy płyn przemieszcza się wzdłuż przewodu wydalniczego, następuje regulacja jego składu.Potrzebne materiały są powtórnie wchłaniane do krwi. Zbędne produkty przemiany materii mogą być również aktywnie wydzielane z krwi do przesączu w gruczole czułkowym.

Układ wydalniczy owadów i pająków zbudowany jest z cewek Malpighiego, występujących w zmiennej liczbie ( u niektórych gatunków do kilkuset).Ślepe zakończenia cewek leżą w hemocelu-wypełnionej krwią jamie ciała.Komórki w tych zakończeniach wychwytują z krwi sole mineralne oraz zbędne produkty metabolizmu i drogą dyfuzji lub aktywnego transportu kierują je do przewodów wydalniczych. Cewki Malpighiego uchodzą do jelita. Woda i niektóre substancje mineralne są ponownie wchłaniane do krwi przez wyspecjalizowane gruczoły odbytowe. Zasadniczym produktem wydalania jest kwas moczowy, który wydalany jest w postaci półsuchej masy o nieznacznej zawartości wody. Cewki Malpighiego pozwalają na oszczędne gospodarowanie często ograniczonymi zasobami wody na lądzie i przeciwdziałają niepotrzebnej utracie płynów. Dlatego też skutecznie przyczyniły się do opanowania środowisk lądowych przez owady.

Kręgowce opanowały wiele rozmaitych środowisk, w tym wody slodkie, wody słone, strefy pływów, a na lądzie nawet ekstremalne środowiska pustynne. Życie w tak skrajnych środowiskach oznacza konieczność regulacji stężenia soli i zawartościwody oraz konieczność usuwania ubocznych produktów metabolizmu.

Układ moczowy człowieka i innych ssaków składa się z nerek- właściwego narządu tworzącego mocz i regulującego stosunki wodno-elektrolitowe organizmu

Mocz wytwarzany jest w nerkach,transportowany moczowodami do pęcherza i tam okresowo gromadzony.Cewka moczowa wyprowadza mocz z pęcherza na zewnątrz ciała

Ogólny plan budowy:
Nerki położone są niżej przepony, po grzbietowej stronie ciała.Są to parzyste narządy wielkości pięści, kształtem przypominające ziarna fasoli.Mają one ciemnoczerwoną barwę.Zewnętrzna strona nerki nosi nazwę kory nerkowej,a wewnętrzna zwana jest rdzeniem nerki.Podstawowym elementem funkcjinalnym nerki jest nefron.W skład nefronu wchodzą:ciałko nerkowe, zbudowane z tętniczego kłębuszka naczyniowego i otaczającej go torebki kłębuszka(tzw.torebki Bowmana) oraz kanalik nerkowy, w którym wyróżnia się kanalik kręty bliższy, pętlę nefronu (pętlę Henlego) i kanalik kręty dalszy.

Kanaliki poszczególnych nefronów przechodzą w kanaliki zbiorcze, te zaś uchodzą pośrednio do moczowodu.W nerce człowieka znajduje się ponad milion nefronów.Rolą nefronów jest wytwarzanie moczu.Mocz powstaje w 3-etapowym ciągu:
1)filtracji odbywającej się w ciałku nerkowym; z krwi odfiltrowywane są substancje prost, np.amonokwasy,witaniny,glukoza,H2O oraz zbędne lub szkodliwe produkty przemiany materii,a przesącz ten nazywa się moczem pierwotnym.
2)resorpcji, czyli zachodzącego w kanaliku nerkowym wchłaniania zwrotnego substancji potrzebnych organizmowi; ten typ resorpcji oboziązkowej zachodzi w kanalikach krętych bliższych,natoniast w kanalikach krętych dalszych zachodzi tzw.resorpcja nadobowiązkowa, która dotyczy zwrotnego wchłaniania H2O oraz soli mineralnych w zależności od potrzeb organizmu.
3)zagęszczania szkodliwych produktów przemiany materii przez odprowadzanie większości wody oraz jonów sodu Na+, co odbywa się w pętli nefronu.

W wyniku tych procesów powstaje mocz ostateczny, który spływa do miedniczek nerkowych,a stąd do moczowodu.

Głównym systemem wydalniczym człowieka i innych kręgowców jest układ moczowy, a kluczowym narządem utrzymującym równowagę płynów ustrojowych oraz pełniącym funkcje wydalnicze jest nerka.Mocz wytwarzany w nerce płynie moczowodami do pęcherza moczowego, tu gromadzi się,a na zewnątrz organizmu wydalany jest przez cewkę moczową, w procesie zwanym oddawaniem moczu.Mocz składa się z wody, azotowych produktów metabolizmu, soli i zbytecznego nadmiaru rozmaitych innych substancji.Objętość wytwarzanego moczu regulowana jest na drodze hormonalnej.

FUNKCJE SKÓRY:

Skóra bierze udział w:

- percepcji bodzców - receptory w skórze i naskórku, włókienka nerwowe:
Zmysły czucia: są to dotyk, ucisk, ból, ciepło i zimno. Na całej powierzchni skóry znajdują się receptory, które odpowiadają za poszczególne zmysły.
- termoregulacji ustroju - powierzchowne sploty naczyniowe, głównie żylny, biernie - owłosienie, gruczoły potowe:

- ochronie mechanicznej:
osłona przed otarciami - warstwa rogowa naskórka, włókna skóry
amortyzacja sił działających od zewnątrz
- ochronie chemicznej - gruczoły łojowe ,płaszcz kwasowy i lipidowych powierzchni keratyna naskórka:

-Skóra reguluje gospodarkę wodną i mineralną przez wydalanie niepotrzebnych produktów.

-Bierze także udział w wymianie tlenu i dwutlenku węgla (oddychanie skórne).


Inne cechy skóry:

Budowa skóry:

- Naskórek
- Skóra właściwa
- Tkanka podskórna
- Włosy i paznokcie
- Gruczoły

Skóra stanowi zewnętrzną osłonę organizmu. Składa się z trzech warstw głównych: naskórka (epidermis), skóry właściwej (corium lub dermis) i tkanki podskórnej (subcutis ).

Naskórek

W skład naskórka, który stale się regeneruje, wchodzą cienkie, przezroczyste, wielowarstwowe, rogowaciejące komórki. Najgłębszą warstwę naskórka stanowi rząd komórek o grubości 1-2 ?m, tworzących warstwę podstawną zapewniającą ciągłe uzupełnianie złuszczonych komórek. Najgłębiej położone, dzielące się i jednocześnie najmłodsze komórki naskórka znajdują się w tzw. warstwie podstawnej i są odżywiane za pośrednictwem drobnych naczyń krwionośnych przebiegających przez skórę właściwą. Komórki naskórka znajdujące się w warstwie podstawnej nieprzerwanie się dzielą, po czym odłączają się od niej po zastąpieniu przez nowe komórki wytworzone w warstwie podstawnej. Proces przejścia każdej komórki naskórka z warstwy podstawnej do jego warstwy zewnętrznej trwa 28 dni. Grubość warstwy rogowej jest różna w poszczególnych częściach ciała. Najmniejszą grubość ma ona na zgięciach gdzie na ogół składa się z 20 rzędów komórek o grubości 50-200 ?m. Najgrubsza warstwa znajduje się na stopach. Tam może wynosić nawet 1 mm, w miejscach stwardnienia naskórka może się zwiększyć nawet do 2 mm. W zewnętrznej warstwie naskórka komórki są zrogowaciałe, obumarłe i systematycznie się złuszczają.


Skóra właściwa

Kolejną warstwą skóry jest skóra właściwa.W skórze właściwej znajdują się mieszki włosowe oraz gruczoły łojowe zaopatrujące skórę. W razie skaleczenia, jeśli uszkodzenie sięga do warstwy skóry właściwej, po wygojeniu pozostaje trwały ślad w postaci blizny.

Tkanka podskórna

Do głównych zadań tkanki podskórnej należą: izolacja cieplna, magazynowanie zapasów energetycznych oraz amortyzowanie urazów mechanicznych.Warstwa ta składa się głównie z tkanki tłuszczowej i stanowi magazyn energetyczny organizmu, który w razie potrzeby może być wykorzystany. Podczas chudnięcia to właśnie ta warstwa tłuszczu znika jako pierwsza. Jej uszkodzenie także powoduje powstanie blizn.

Włosy i paznokcie

Z wyjątkiem wewnętrznej powierzchni dłoni i stóp, prawie całą powierzchnię skóry pokrywa owłosienie. Jego zadaniem jest zapewnienie ochrony termicznej (u zwierząt powietrze znajdujące się między sierścią stanowi także warstwę izolacyjną). Kolor włosów i meszku zależy od barwnika - melatoniny. Korzeń włosa sięga warstwy skóry właściwej człowiek codziennie traci 50-60 włosówa w ich miejscu wyrastają nowe.. Paznokcie wyrastają z zagłębienia w skórze właściwej - macierzy paznokciowej. Żywą, stale rosnącą część stanowi jedynie korzeń, który jest widoczny u nasady paznokcia w postaci białawego półksiężyca, o ile nie jest zarośnięty przez naskórek.

Gruczoły

W skórze znajduje się liczne gruczoły łojowe i potowe. Gruczoły łojowe są osadzone w skórze właściwej w otworze mieszka włosowego. Wydzielają tłustą substancję - łój, który chroni i uelastycznia skórę oraz natłuszcza owłosienie. Włosy podczas powolnego wzrostu dostarczają substancję natłuszczającą na powierzchnię skóry. Tu jest ona bezwiednie rozprowadzana dłońmi, w wyniku ruchów ciała czy podczas czesania. Łój stanowi mieszankę wosków, kwasów tłuszczowych, cholesterolu i resztek obumarłych komórek. Gruczoły łojowe występują na całej powierzchni ciała poza wewnętrzną powierzchnią dłoni, stopami, żołędziem, prąciem i wewnętrzną powierzchnią warg sromowych mniejszych. Inną wydzielinę produkują gruczoły potowe także umieszczone w skórze właściwej. Ich liczba waha się od 2 do 4 milionów. Mają za zadanie wydalać substancje szkodliwe oraz chłodzić organizm poprzez parowanie. W tym celu utrzymują odpowiednią wilgotność powierzchni ciała, produkują one w gorące dni nawet do kilku litrów płynu na dobę.

UKŁAD NERWOWY:

Układ nerwowy utrzymuje łączność organizmu z otoczeniem, reguluje pracę narządów wewnętrznych i integruje wszystkie części ciała w jedną całość. Informacje otrzymywane są z receptorów rejestrujących zmiany środowiska zewnętrznego i we wnętrzu ciała. Ich analiza umożliwia reagowanie organizmu na bodźce, a więc przystosowanie się do środowiska. Reakcje organizmu dochodzą do skutku dzięki powiązaniu układu nerwowego z aparatem wykonawczym, czyli efektorami (np. mięśnie).

Budowa anatomiczna układu nerwowego człowieka :
A) centralny układ nerwowy ośrodkowy układ nerwowy (analiza pobudzeń i decyzje o reakcjach): mózg ; rdzeń kręgowy;
B) obwodowy układ nerwowy nerwy wychodzące z mózgu i rdzenia do wszystkich narządów ciała (doprowadzające i odprowadzające bodźce)

WEGETATYWNY UKŁ NERWOWY
Inaczej autonomiczny układ nerwowy kontroluje i reguluje funkcje narządów wewnętrzny i nie podlega naszej woli. Składa się z układu sympatycznego (współczulnego) i parasympatycznego (przywspółczulnego). Sympatyczny układ nerwowy ma ośrodki w rogach bocznych substancji szarej piersiowego i lędźwiowego odcinka rdzenia kręgowego. Pobudzenie tej części układu wegetatywnego daje prawie takie same efekty jak wydzielanie adrenaliny do krwi w sytuacji stresowej. Parasympatyczny układ nerwowy ma ośrodki w międzymózgowiu i rdzeniu przedłużonym oraz w krzyżowej części rdzenia kręgowego. Z ośrodka biegną wypustki przedzwojowe, które w pobliżu unerwianego narządu wchodzą do zwoju. Ze zwoju wybiegają krótkie wypustki zazwojowe, unerwiające narządy docelowe.


Komórka nerwowa – NEURON, jest podstawową jednostką budulcową i czynnościową układu nerwowego.

Dendryt - krótka rozgałęziona wypustka, protoplazmatyczna, drzewo dendrytyczne, przewodzi impulsy dośrodkowo.

Neuryt - długa rozgałęziona wypustka przewodząca impulsy odśrodkowo. Zakończenie może odtworzyć drzewko końcowe neurytu. Długie wypustki szybko i bezzakłóceniowo przekazują impulsy.

Aksony wypustki nerwowe wyprowadzające impulsy z ciała kom nerwowej.Zakończenia aksonów to rozgałęzienia, które łączą neuron z inną kom nerwową lub efektorową.

Pobudzenie nerwowe spowodowane działaniem bodźca musi pokonać drogę złożona z co najmniej 2 neuronów: czuciowego i ruchowego. W obrębie synaps nie dochodzi do bezpośredniego kontaktu między kom. Są oddzielone szczeliną grubości ok. 20nm. Procesy umożliwiające przejście pobudzenia w obrębie synaps nazywamy przekazywaniem. U podstaw pobudliwości znajdują się procesy jonowe związane z selektywną przepuszczalnością błon neuronu, zwłaszcza dla jonów Na+ i K+.
Cząsteczki neuroprzekaźnika przyczepiają się do receptorów błony komórkowej drugiego neuronu i otwierają położone w błonie kanały, do których natychmiast wskakują dodatnio naładowane jony. To powoduje depolaryzację (zniesienie ładunku elektrycznego) tej drugiej komórki nerwowej. Depolaryzacja jest związana z powstaniem nowego impulsu elektrycznego, który zaczyna podróżować wzdłuż kolejnego neuronu. W ten sposób komórki nerwowe przekazują sobie za pomocą cząsteczek chemicznych informacje o bodźcu.

Dopiero mózg łączy ze sobą te odrębne bodźce czuciowe i tworzy z nich percepcję, czyli jakieś uczucie docierające do naszej świadomości.

Odruchy bezwarunkowe - przebiegają po stałych genetycznie ustalonych znakach (po łukach nerwowych) receptor odbiera bodźce , które są przekazywane za pomocą nerwu czuciowego (droga wstępująca) do rdzenia kręgowego, gdzie bodziec przekazywany jest do neuronu ruchowego, który biegnąc w nerwie ruchowym(droga zstępująca) przekazywany jest do mięśni; neuron czuciowy kontaktuje się z nerwami dążącymi do mózgu dzięki czemu jesteśmy świadomi wykonywania odruchu;
Odruchy warunkowe - nabyte w czasie życia , w powstawaniu uczestniczy mózg; tworzenie ich polega na skojarzeniu odruchu bezwarunkowego z bodźcem obojętnym;

Układ obwodowy

Z mózgiem i rdzeniem kręgowym mają połączenie parzyste nerwy mózgowe i rdzeniowe, wiążące poszczególne receptory i efektory z mózgiem i rdzeniem, tworząc obwodowy układ nerwowy. Do tego układu zalicza się także znajdujące się w pobliżu mózgu i rdzenia zwoje mózgowe utworzone przez ciała komórek neuronów czuciowych.

Nerwy mózgowe występują w liczbie 12 par i są oznaczone cyframi rzymskimi od I do XII. Zaczynają się one albo w mózgu, i wówczas stanowią włókna ruchowe, lub w zwojach nerwów mózgowych, i wówczas występują jako włókna czuciowe.

Wśród nerwów mózgowych występują:
- nerwy wyłącznie czuciowe
- dośrodkowe
- zmysłowe
- wyłącznie ruchowe
- odśrodkowe
- mieszane

Nerw rdzeniowy powstaje z połączenia korzenia tylnego z korzeniem przednim. Nieco poniżej tego połączenia rozdziela się ona na trzy gałęzie:
- grzbietowa
- brzuszna
- autonomiczna

Rozmiary poszczególnych nerwów rdzeniowych zależą od wielkości okolicy ciała, którą unerwiają.

Reakcja efektora zachodząca przy udziale ośrodkowego układu nerwowego w odpowiedzi na bodziec działający na receptor nazywa się odruchem a droga impulsu nerwowego nosi nazwę łuku odruchowego.

Wyróżnia się odruchy proste i złożone. Łuki odruchów prostych składają się z dwóch lub trzech neuronów. Do nich zaliczane są głównie odruchy rdzeniowe.

W przypadku gdy neuron czuciowy jest połączony synapsa z neuronem ruchowym, w łuku odruchowym znajduje się jedna synapsa, a odruch nazywa się monosynaptycznymi.
Jeśli natomiast miedzy neuronem czuciowym i ruchowym mieści się występujący w istocie szarej rdzenia kręgowego neuron pośredniczący, to luk odruchowy zawiera dwie synapsy.

Odruchy bezwarunkowe, wrodzone, odbywają się po drogach wykształconych przez ewolucje. Odpowiedź efektora na bodziec odebrany przez określony receptor jest zawsze taka sama. Ich uruchomienie i wykonanie zachodzi bez udziału świadomości, co jest niezwykle ważne ze względu na wyraźne skrócenie czasu reakcji, gdyż nie traci się go na analizowanie sytuacji i podejmowanie decyzji o wykonaniu odruchu.

Odruchy warunkowe, nabyte, powstają podczas życia osobniczego, w czym bierze udział mózg. Odruch warunkowy polega na kojarzeniu bodźca pierwotnego wywołującego odruch bezwarunkowy.

Układ ośrodkowy
Ośrodkowy układ nerwowy jest zbudowany z istoty szarej i białej. Istotę szarą tworzą perikariony neuronów, a istotę białą - pęczki wypustek komórek nerwowych. W mózgu istota szara stanowi część obwodowa, a pod nią leży istota biała, w rdzeniu kręgowym jest odwrotnie.

Mózgowie dzieli się na :
kresomózgowie,
międzymózgowie,
śródmózgowie,
móżdżek
rdzeń przedłużony.

Kresomózgowie skupia ponad polowe wszystkich neuronów układu nerwowego. Jest ono zbudowane z dwóch półkul mózgowych, oddzielonych od siebie szczeliną podłużną mózgu. Powierzchnia mózgu tworzy silne fałdy, zwane zakrętami, porozdzielane bruzdami. Bruzdy dzielą powierzchnie półkuli na cztery płaty: czołowy, ciemieniowy, skroniowy i potyliczny.

Istota szara mózgu, nosząca nazwę kory, stanowi u człowieka około 80% masy całego mózgu. Leżąca zewnętrznie warstwa kory mózgowej penetruje w obszar istoty białej i tworzy w niej skupiska neuronów, tzw. jądra czyli ośrodki podkorowe.

W korze mózgowej znajdują się okolice mające wpływ na poszczególne czynności ruchowe, czuciowe i wegetatywne zwane ośrodkami korowymi.
Funkcja znacznych obszarów kory mózgowej sprowadza się do wyższej analizy i syntezy, do kojarzenia, uczenia się, pamięci, myślenia, czyli tego, co nazywa się wyższą czynnością nerwową. Obszary te nazywa się kojarzeniowymi lub asocjacyjnymi.

Międzymózgowie obejmuje wzgórze, stanowiące główny ośrodek podkorowy czucia i podwzgórze. W obszarze międzymózgowia znajduje się szczelina, zwana komora trzecia. W okolicy podwzgórzowej występują ośrodki regulujące temperaturę ciała, metabolizm białek, cukrów, tłuszczów oraz wody i soli mineralnych. Tu mieszczą się ośrodki głodu i sytości.
Podwzgórze sprawuje kontrole nad działalnością wewnątrzwydzielnicza przedniego płata przysadki mózgowej.

Śródmózgowie łączy międzymózgowie z mostem i móżdżkiem. Przez wnętrze śródmózgowia biegnie kanał zwany wodociągiem mózgu, który łączy komorę trzecią z komorą czwartą.
W śródmózgowiu mieszczą się podkorowe ośrodki wzroku i słuchu. Warunkują one ruchowe i wegetatywne odruchy na bodźce świetlne i akustyczne, np. zwężanie źrenicy pod wpływem silnego światła.

Móżdżek - Składa się on z dwóch półkul i robaka. Pokrywa go istota szara, zwana kora móżdżka o pofałdowanej powierzchni. Móżdżek kontroluje mięśnie szkieletowe, odpowiadającym tym samym za koordynacje ruchów.

W skład móżdżka wchodzi także most Varola. Jest on zbudowany z włókien nerwowych i skupień istoty szarej. Most łączy śródmózgowie i korę mózgową z móżdżkiem i rdzeniem przedłużonym.

Rdzeń przedłużony, o kształcie ściętego stożka, zajmuje najbardziej z tylu położona część mózgu. Jego górna granice tworzy brzeg mostu, a u dołu przechodzi bez wyraźnej granicy w rdzeń kręgowy. Przez środek rdzenia przedłużonego biegnie kanał, który u góry przechodzi w światło komory czwartej, a u dołu w kanał środkowy rdzenia kręgowego. W rdzeniu przedłużonym skupionych jest wiele ośrodków nerwowych odpowiedzialnych za wiele istotnych funkcji odruchowych.

RDZEŃ KRĘGOWY
Znajduje się w kanale kręgowym i ciągnie od rdzenia przedłużonego do wysokości II kręgu lędźwiowego. Istota szara leżąca wewnętrznie w stosunku do istoty białej w przekroju poprzecznym ma kształt litery H. Przez środek rdzenia kręgowego biegnie kanał środkowy. Włókna czuciowe wchodzą do rdzenia korzeniami tylnymi, inaczej grzbietowymi, a włókna ruchowe wychodzą z rdzenia korzeniami przednimi inaczej brzusznymi.
Z rdzeniem kręgowym łączy się 31 par nerwów rdzeniowych ( 8 szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych i 1 guziczny). Są to nerwy mieszane zawierające somatyczne włókna czuciowe i ruchowe oraz włókna wegetatywne.

Mózgowie i rdzeń kręgowy okryte są trzema błonami łącznotkankowymi, zwanymi oponami. Opona twarda leży najbardziej zewnętrznie, stanowiąc okostna jamy czaszki i rdzenia kręgowego.

Funkcje ucha:
-małżowina uszna - Skupia fale dźwiękowe i umożliwia zlokalizowanie źródła dźwięku

-kanał słuchowy - zawiera liczne gruczoły łojowe i woskowe. Fala dźwiękowa przechodzi przez przewód słuchowy i wprawia w drgania błonę bębenkową

-błona bębenkowa- cienka i elastyczna błona łącznotkankowa. Przekazuje drgania na kosteczki słuchowe

-kosteczki słuchowe: młoteczek, kowadełko, strzemiączko. Kosteczki przekazują drgania(wzmocnione około 20-krotnie) z błony bębenkowej na okienka przedsionka

-Kanały półkoliste - 3 przewody wypełnione endolimfą. Ruch endolimfy (spowodowany ruchem głowy) podrażnia komórki zmysłowe, co umożliwia m.in. odbieranie wrażeń o ruchach obrotowych czy przyśpieszonych,(dlatego gdy np. schodzimy z karuzeli kręci się nam w głowach)

-woreczek i łagiewka (przedsionek)- w woreczku i łagiewce znajdują się plamki urzęsionych nabłonków pokrytych galaretowatą błoną z otolitami (kamykami błędnikowymi), których przemieszczanie się umożliwia odczuwanie przyśpieszeń liniowych

-trąbka słuchowa(Eustachiusza)- jej zadaniem jest wyrównywanie ciśnień po obu stronach błony bębenkowej

-ślimak - skręcony potrójnie kanał wypełniony endolimfą, zawierający narząd spiralny z receptorami słuchu

-nerw przedsionkowo-ślimakowy - przewodzi impulsy nerwowe z komórek zmysłowych do kory mózgowej