Samorząd terytorialny
Samorząd terytorialny obejmuje wszystkie osoby zamieszkujące na terenie określonej jednostki podziału terytorialnego. To forma organizacji społeczności lokalnych powołana kierowania i zarządzania sprawami publicznymi w interesie mieszkańców. Działa we wszystkich systemach demokratycznych.
W związku z reformą podziału administracyjnego kraju od 01.01.1999 nastąpiły zmiany dotyczące samorządu terytorialnego. W celu zapewnienia mieszkańcom większego wpływu na podejmowanie decyzji lokalnych oraz ograniczenia roli władzy centralnej powołane zostały samorządowe powiaty i województwa. Ich kadencja trwa 4 lata.
Podstawową jednostką podziału administracyjnego jest powiat, w którego skład wchodzą:
- gminy lub
- obszar miasta na prawach powiatu
Organem stanowiącym i kontrolnym powiatu jest rada powiatu (organ uchwałodawczy)
Zadania rady:
- ustanawianie aktów prawa miejscowego
- uchwalanie budżety powiatu i rozpatrywanie sprawozdań z jego wykonania
- podejmowanie uchwał w sprawach wysokości podatków
- Podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych powiatu
- dotyczy emitowania obligacji
- zaciąganie pożyczek i kredytów
Ponadto rada powiatu powołuje i odwołuje
- zarząd powiatu (organ wykonawczy)
- starostę, który organizuje pracę zarządu i starostwa powiatowego (urząd powiatu)
Organ Wykonawczy, czyli zarząd województwa jest wybierany i odwoływany przez sejmik województwa
Zadania organów wykonawczych:
- realizacja uchwał podjętych przez radę
- administrowanie własnością powiatu lub województwa i jej budżetem
- realizacja zadań własnych i zleconych
Na czele zarządu stoi starosta
W miastach na prawach powiatu – prezydent miasta.
W Polsce mamy 373 powiaty i 63 miasta na prawach powiatu.
Instytucją samorządu terytorialnego w województwie jest samorząd. Prowadzi on politykę rozwoju województwa, na które składa się:
- tworzenie warunków rozwoju gospodarczego (kierowanie rynku pracy)
- pozyskiwanie i łączenie środków finansowych (publicznych i prywatnych)
- wspieranie działań na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywateli
- ochrona środowiska
- wspieranie rozwoju kulturalnego i turystyki
Sejmik województwa jest organem stanowiącym i kontrolnym województwa, do jego zadań należy:
- stanowienie aktów prawa miejscowego
- uchwalanie strategii rozwoju województwa
- uchwalanie budżetu i rozpatrywanie sprawozdań z jego wykonania
- uchwalanie współpracy zagranicznej województwa
- podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych
Sejmiki wybierają dorośli mieszkańcy województwa. Sejmik wojewódzki powołuje zarząd wojewódzki. Przewodniczącym zarządu województwa jest marszałek województwa, który:
- organizuje pracę zarządu
- kieruje bieżącymi sprawami województwa
Nadzór nad działalnością samorządu województwa sprawuje Prezes Rady Ministrów oraz wojewoda.
Na poziomie województwa spotykają się duże struktury władzy publicznej:
- rządowa
- samorządowa
Rządowa:
- reprezentantem Rządu w województwie jest wojewoda
- strażnik interesów państwa
- nadzoruje samorząd terytorialny
- jest powoływany przez premiera
Samorządowa:
- samorząd województwa ma dwa organy
- sejmik wojewódzki (organ stanowiący)
- zarząd (organ wykonawczy)
Miasto na prawach powiatu – w Polsce mamy takie 63 miasta. Tworzy się je w zależności od:
- ilości mieszkańców
- odrębne władze i urzędy
- wygoda dla mieszkańców dużego miasta (wszystkie urzędy na miejscu)