Samorząd terytorialny (wshe Włocławek dr Nowicki)

1.Administracja publiczna
Wykonywaniu administracji publicznej w terenie slu/y samorząd terytorialny.
Administracja publiczna to działalność organizatorska bo administracja organizuje zadania, zarządza. Administracja
publiczna to służenie państwu, celom społecznym.
Administracja publiczna prowadzi działalność w różnych formach prawnych. Wśród tych form jest:
czynność prawna - czyli świadome działanie podejmowane celem wywołania określonych skutków. Przykładem
czynności prawnej jest Akt administracyjny
działania materialne -techniczne
działalność organizatorska
Administracja władcza - działa poprzez swoje akty administracyjne, przez objawienie woli, działa władczo Administracja nie władcza/ zawiadowcza/ wykorzystuje inne formy aktywności.

2. Podmioty administracji publicznej

3. Pojecie samorządu terytorialnego
2 rodzaje samorządów:
-powszechny / terytorialnej/
-specjalny
Samorząd terytorialny - 3 podstawowe elementy samorządu terytorialnego / powszechnego/:
A/ ludność - powszechność oznacza element ludnościowy / samorząd terytorialny to wszyscy, którzy zamieszkują na
danym terytorium państwa/
B/ terytorium - samorząd obejmuje określone terytorium państwa
C/ władztwo - element władztwa polega na przekazaniu przez państwo tym jednostkom samorządowym części władzy
tj. części władztwa administracyjnego.
Samorząd terytorialny-jest to wyodrębniony w strukturze państwa, powstały z mocy prawa związek lokalnego społeczeństwa, powołany do samodzielnego wykonywania administracji publicznej i wyposażony w materialne środki umożliwiający wykonanie nałożonych zadań.
Samorząd terytorialny to:
wyodrębniona struktura organizacyjna państwa * - powstaje z mocy prawa a nie przez fakt deklaracji przynależności lokalna społeczność to związek lokalnej społeczności samodzielne wykonywanie zadań z zakresu administracji wyposażony w materialne środki, które umożliwiają samodzielne wykonywanie zadań
Samorząd terytorialny posiada względną niezależność od innych części aparatu państwowego:
Prawo jednostek samorządu terytorialnego do kształtowania wewnętrznej struktury organizacyjnej Prawo do wybierania / powoływania/ organów przedstawicielskich pochodzących z wyborów Prawo do stanowienia przepisów prawa miejscowego Możliwość stosowania władztwa administracyjnego z konsekwencją podlegania nadzorowi państwa
Samorząd jako taki oznacza / cechy samorządu/:
1. Prawo do zarządzania swoimi sprawami - organizacje samorządowe w ramach swoich uprawnień oprócz wykonywania zadań władczych maja prawo do zarządzania swoimi sprawami / różne formy aktywności np. kursy , szkolenia/
2. Samorząd jako instytucja prawa publicznego gdzie przynależność jest obligatoryjna/ obowiązkowa/ . Obligatoryjność polega na tym, że jest to przynależność z mocy prawa lub obligatoryjna ze względu na chęć wykonywania wolnego zawodu lub prowadzenia działalności gospodarczej
3. wykonywanie zadań z zakresu administracji publicznej - ta cecha w sposób jednoznaczny wiąże samorząd z administracją.
4. Zorganizowanie samorządu na zasadzie decentralizacji - przekazanie zadań w dół z zakresu administracji publicznej na jednostkę zdecentralizowaną. Jest tu pewne wyodrębnienie samodzielności jednostki zdecentralizowanej. Podmioty zdecentralizowane to podmioty, które są dalej częścią administracji, wchodzą w skład administracji publicznej . Decentralizacja wiąże się z instytucją nadzoru. Trzeba zachować możliwość kontrolowania, korygowania działań tych jednostek zdecentralizowanych. Temu służy instytucja nadzoru. Ta instytucja nadzoru odnosi się do jednostek zdecentralizowanych, daje możliwość ingerowania w sferę działalności jednostek zdecentralizowanych.

4. Zasada decentralizacji
Samorządy należą do administracji zdecentralizowanej. Konstytucja z 1997 stanowi iż ustrój terytorialny RP zapewnia decentralizacje władzy publicznej i że samorząd uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej.

Zorganizowanie samorządu na zasadzie decentralizacji - czyli przekazanie zadań w dół z zakresu administracji publicznej na jednostkę zdecentralizowaną. Jest tu pewne wyodrębnienie samodzielności jednostki zdecentralizowanej. Podmioty zdecentralizowane to podmioty, które są dalej częścią administracji, wchodzą w skład administracji publicznej. Zaletą techniki decentralizacji pojmowanej jako usamodzielnianie ogniw lokalnych należy wyzwalanie lokalnych inicjatyw i zainteresowania lokalnych społeczności zadaniami administracji publicznej , ustalanie hierarchii potrzeb lokalnych. Zwiększa się tu rola czynnika społecznego.
Decentralizacja wiąże się z instytucją nadzoru. Trzeba zachować możliwość kontrolowania, korygowania działań tyca^ jednostek zdecentralizowanych. Temu służy instytucja nadzoru. Ta instytucja nadzoru odnosi się do jednostek zdecentralizowanych, daje możliwość ingerowania w sferę działalności jednostek zdecentralizowanych. Istnieje przekonanie ,że funkcjonowanie administracji opartej na decentralizacji jest tańsze.
Technika decentralizacji przez samorząd terytorialny ma też w.g prof. Leońskiego wady, m.innymi prowadzi to do preferowania interesów lokalnych nad interes ogólny państwa, występuje brak spójności aparatu terenowego. Samorząd gmin powinien posiadać większość kompetencji w zdecentralizowanej strukturze samorządu. Na rym szczeblu koncentruje się bowiem życie lokalne.

5. Kształtowanie się samorządu terytorialnego w Europie
Samorząd terytorialny w Europie kształtował się na przełomie XVIII i XIX wieku.

6. Samorząd terytorialny na ziemiach polskich w XIX wieku oraz w okresie międzywojennym
- Początków samorządu terytorialnego można się dopatrywać już w ordynacji miejskiej która została włączona do Konstytucji z 3 maja z 1791 r. w rozdziale „prawo o miastach", gdzie sformułowana tu prawo miast do wolności czyli do własnego zakresu spraw samorządu. W tzw. miastach królewskich mogły one wybierać swe organy: magistraty, burmistrzów, wójtów i innych urzędników,
- Elementów polskich rozwiązań można znaleźć w gminie wiejskiej na obszarze rzeczypospotitej krakowskiej utworzonej w 1816 r., która dzieliła się na gminy wiejskie z wybieranymi wójtami jako organami administracji
- Konstytucja marcowa z 1921 deklarowała wprawdzie szerokie prawa do samorządu terytorialnego w gminie, powiecie i województwie ale z wypełnieniem tego było trudniej. Samorząd wojewódzki istniał tylko w byłym zaborze pruskim, a na pozostałych terenach funkcjonowały tylko namiastki samorządu
- Ustawa scaleniowa z 1933 r. - scalała ona mozaikę różnych rozwiązań form samorządu na poszczególnych terenach.
- Dekretem z dnia 23-11-1944 samorząd terytorialny został reaktywowany , a formalnie zniesiony dopiero w 1950. Wprowadzono samorząd województwa w skali całego państwa, jednak została wyeliminowana istotna cecha samorządu czyli demokratyczny wybór organów przedstawicielskich przez społeczeństwo.
- Ustawa z 20.03.1950 o jednolitych organach państwowych znosi formalnie samorząd terytorialny i wprowadza w pełnym zakresie tzw. model radziecki.
W modelu przedwojennym w pionie samorządy były ze sobą powiązane.

7. Administracja terenowa w latach 1950-1990
- Ustawa z 20.03.1950 o jednolitych organach państwowych znosi formalnie samorząd terytorialny i wprowadza w pełnym zakresie tzw. model radziecki, czyli model jednolitej władzy czyli władza ustawodawcza i wykonawcza w jednym. To trwało do 1990r.
- dyskusje z lat osiemdziesiątych i liberalizacja ustroju torują drogę do powrotu do koncepcji samorządu terytorialnego.
- Ustawa z 1983 o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego zwłaszcza po noweli z 1988 zawierała już pewne elementy rozwiązań samorządowych ale pozostawała jednak przy określonych wzorach modelu radzieckiego czyli rad jako organów władzy państwowej

8. Samorząd terytorialny w państwach europy zachodniej

9. Europejska karta samorządu terytorialnego
Europejska karta samorządu terytorialnego -15-10-1985r. podpisana w Strausburgu przez państwa członkowskie Rady-Europy. Karta ta została podpisana przez Polskę w 1993 roku a w 1994 podana została do publicznej wiadomości. Jest to dokument Unii Europejskiej i to dokument ratyfikowany przez wiele państw UE. Jest tam 30 zasad funkcjonowania samorządu . Państwo może przyjąć kartę samorządu wybierając 20 zasad do porządku wewnętrznego tj. 10 zasad podstawowych oraz 10 zasad pozostałych. Polska przyjęła kartę w całości czyli 30 zasad.
Karta to pewien zbiór zasad funkcjonowania samorządu terytorialnego. Te zasady wynikają z historycznego uwarunkowania państw członkowskich. Rada Europy uwzględniła w tej karcie że samorząd terytorialny jest wynikiem ewolucji samorządu terytorialnego w tych państwach. Karta daje daleko idącą tolerancję o zasadach tworzenia samorządu terytorialnego. Karta akcentuje że sprawy publiczne powinny być realizowane przez lokalne przedstawicielstwa samorządowe.

10. Podstawowe zasady Europejskiej karty samorządu terytorialnego :
1. zasada podstaw prawnych samorządu - zasada samorządności terytorialnej musi być uznana w prawie wewnętrznym i w miarę możliwości w Konstytucji. Samorząd ma być instytucją prawną prawa wewnętrznego. Mr>7.e hvć ii7.nmw w konstvtiicii ale nie musi.

2. Samorząd terytorialny oznacza prawo i zdolność społeczności lokalnych do zarządzania, kierowania sprawami publicznym tj:
na ich własną odpowiedzialność
realizują te zadania publiczne w interesie mieszkańców / samorząd terytorialny realizując swoje zadania publiczne musi się kierować interesem publicznym, samorządy terytorialne są częścią administracji której pierwszoplanowym interesem jest interes publiczny z poszanowaniem interesu indywidualnego.
3. zasada dotycząca organizacji samorządu terytorialnego -
a/ koncepcja demokracji bezpośredniej - odwoływanie się do wypowiedzi obywateli.
W Polsce np. zebrania wiejskie. Formy demokracji bezpośredniej zależą od wielkości społeczności lokalnej. Te zgromadzenia bezpośrednie są możliwe w małych społecznościach lokalnych np. w sołectwach. Inne formy demokracji bezpośredniej to Referendum, wybory. Szczególnie referendum rozstrzygające w wyniku którego będzie rozstrzygana jakaś sprawa np. referendum w sprawie odwołania organu jednostki s.t lub też referendum w sprawie samoopodatkowania mieszkańców.
B/ koncepcja demokracji pośredniej - prawo do powoływania organów przedstawicielskich w postaci rad lub
zgromadzeń / organy przedstawicielskie, uchwałodawcze/.
4. zasada dotycząca zakresu działania samorządu terytorialnego
Określenie zadań / kompetencji/ samorządu terytorialnego w konstytucji lub w ustawach
swoboda działania jednostek samorządu terytorialnego przekazana do ich kompetencji
zasada pomocniczości polega na przekazywaniu zadań jak najbliżej obywatela z uwzględnieniem elementów efektywności i gospodarności. Przekazywanie zadań musi być oparte na racjonalizacji.

11. Powołanie samorządu terytorialnego w Polsce w roku 1990
W 1990 r. Obowiązywał dwustopniowy podział kraju na gminy i województwa.
Ustawodawstwo z 1990r. powróciło do koncepcji dualistycznego modelu administracji terenowej w której jednym z jej filarów jest samorząd terytorialny i to na szczeblu gminy.
Podstawowe znaczenie dla wprowadzenia samorządu w życie miały dwie ustawy: ustawa o samorządzie terytorialnym z marca 190 roku i ordynacja wyborcza do rad gmin.
Ustawa o samorządzie terytorialnym obowiązuje od 1998 r. Pod zmienionym tytułem ustawa o samorządzie gminnym.
Ustawa z 17.05.1990 o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej.
Funkcjonowaniu samorządu terytorialnemu służy podział terytorialny państwa.

12. Reforma samorządu terytorialnego z roku 1998
W ramach reformy z 1998 r. na szczeblu gminy nic się nie zmienia , powołuje się natomiast samorząd na szczeblu powiatu i województwa. Tworzone są nowe regulacje prawne. Bez zmian pozostają postanowienia Konstytucji z 1997 r. w kwestii samorządu terytorialnego.
Podstawa dokonywania zmian w strukturze samorządu terytorialnego były przekształcenia podziału terytorialnego.
Wprowadzony został zasadniczy trójstopniowy podział terytorialny państwa.
Likwiduje się dotychczasowe województwa - tworząc 16 nowych oraz 208 powiatów ziemskich i 64 powiaty grodzkie.
Pomiędzy samorządami poszczególnych szczebli nie ma żadnych zależności, nadrzędności, to są niezależne jednostki.
Powstał samorząd powiatowy któremu część zadań zostało przekazane z gmin oraz przesunięto część zadań z województwa.
Dualizm w administracji to funkcjonowanie na jednym szczeblu podziału administracyjnego kraju administracji ogólnej rządowej i administracji samorządowej.
Do 1990r:
Na szczeblu województwa : było województwo / i wojewoda/ oraz administracja rządowa
Na szczeblu niższym - gmina i organy gminy oraz administracja samorządowa
W1990r
- na szczeblu województwa pojawił się sejmik wojewódzki, do którego zadań należała współpraca z wojewodą. Na decyzję czyli akt władczy można było w 1990r. Odwołać się do kolegium odwoławczego przy sejmiku wojewódzkim To był organ II instancji dla samorządu gminnego dla zadań własnych. Dla zadań zleconych organem odwoławczym był wojewoda.
W 1998 na szczeblu gminy nic się nie zmienia, powołuje się samorząd na szczeblu powiatu i województwa.
Model samorządu w Polsce odbiega od standardów europejskich bo w większości krajów jest to model dwustopniowy.

13. Podmioty samorządu terytorialnego
to sam samorząd w sensie podmiotowym / kto jest czy co samorządem/
to obywatele
inne jednostki organizacyjne, które są tworzone przez samorząd : jednostki budżetowe, spółki komunalne

14. Gmina jako jednostka samorządu terytorialnego
Mieszkańcy gminy z mocy prawa tworzą wspólnotę samorządową. Samorząd gminny to wspólnota samorządowa oraz odpowiednie terytorium
W aktualny systemie prawnym RP głównym ogniwem samorządu terytorialnego jest gmina. W.g Konstytucji podstawową jednostka samorządu terytorialnego jest gmina. W.g ustawy samorządowej gmina jest traktowana w dwóch kategoriach: w kategorii prawno-socjologicznej jako wspólnotę samorządową
oraz jako jednostkę podziału terytorialnego - chodzi tu o trwały, przestrzenny podział państwa dla realizacji zadań publicznych Podział terytorialny:
podział zasadniczy / podstawowy/ pomocniczy
Ustawa samorządowa mówi o podziale zasadniczym na gminy oraz o podziałach pomocniczych. Ustawa o samorządzie gminnym w załączniku wymienia wszystkie gminy wchodzące w skład 16 nowych województw.
Jednostki podziału zasadniczego stanowią główny element struktury przestrzennej państwa. Działają w nich podstawowe organy administracji publicznej i inne terenowe organy państwa.
Dla samorządu terytorialnego najniższego stopnia istotne znaczenie ma podział zasadniczy na gminy i podział pomocniczy na sołectwa, dzielnice osiedla.
Ustawa nie określa jaka duża ma być gmina. Mówi się o tym, że gmina powinna obejmować obszary jednorodne czyli chodzi tu o jednorodny układ osadniczy i przestrzenny, więzi społeczne i gospodarcze zapewniające zdolność wykonywania zadań publicznych. To oznacza, że gmina powinna być na tyle silnym organizmem gospodarczym aby mogła samodzielnie wykonywać nałożone na nią zadania publiczne.
O nadaniu gminie statusu gminy decyduje:
infrastruktora społeczna i techniczna
układ urbanistyczny i charakter zabudowy.
W drodze uchwały gminy następuje tworzenie jednostek pomocniczych. Jednostkami pomocniczymi mogą być: sołectwa, dzielnice, osiedla

15. Powiat samorządowy - pojecie
Mieszkańcy powiatu tworzą z mocy prawa lokalna wspólnotę samorządową. Samorząd powiatowy to lokalna wspólnota samorządowa oraz terytorium.

16. Samorząd województwa pojecie
Mieszkańcy województwa tworzą z mocy prawa regionalną wspólnotę samorządową . Przez samorząd województwa rozumie się regionalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium.

17. Elementy konstytutywne jednostki samorządu terytorialnego
W.g ustaw elementami konstytutywnymi jednostek samorządu terytorialnego jest ludność i terytorium. A/ terytorium - ogół mieszkańców zamieszkujących dane terytorium
B/ obywatele - mieszkańcy gminy, powiatu, województwa
C/ kompetencje / zadania/ które j.s.t realizują - zadania jakie realizują samorządy są przekazywane w systemie decentralizacji przez państwo. Państwo wyposaża jednostki s.t w zadania. D/ Władza
to możliwość wydawania aktów administracyjnych, to możliwość wydawania aktów prawa miejscowego z ta władzą wiąże się decentralizacja, zasadniczy podział terytorialny kraju. Te elementy konstytutywne wiążą się z organami samorządu,
Gmina -jako jednostka szczebla podstawowego Powiat -jednostka szczebla lokalnego Województwo -jednostka szczebla regionalnego

18. Zadania samorządu terytorialnego
Przepisy ustawy określają zadania należące do szczebla podstawowego, do jednostek szczebla lokalnego i do jednostek szczebla regionalnego.
Część zadań jest taka sama na wszystkich szczeblach. Wspólnymi zadaniami są zadania opieki społecznej, edukacji, zagospodarowania przestrzennego. Niektóre zadania wynikają z ustaw ustrojowych.

19. Zadania własne jednostek samorządu terytorialnego
Przepisy prawa materialnego określają które to są zadania obligatoryjne a które fakultatywne.
W ustawach ustrojowych są wymienione grupy zadań . O szczegółowych zadaniach można dowiedzieć się z prawa
materialnego.
Jest podział zadań pomiędzy organy.
Gdy jest mowa o wyłącznych kompetencjach to oznacza, że inny organ nie może ich wykonać .
Zadania własne to takie, które są przypisane danej j.s.t i za ich wykonanie w pełni ten samorząd odpowiada i realizuje je z
włflsnvch środków finansowych w imienin własnym i na swoia odnowiedzialność
Zadania własne dzieli się na:
- zadania własne obligatoryjne / obowiązkowe / - to te, które są obowiązkowe dla określonej j.s.t, które musza być realizowane . Które to są zadania własne obligatoryjne to wynika z przepisów prawa materialnego. Od zadań obowiązkowych samorząd nie może się uchylić.
zadania własne fakultatywne/ dobrowolne/ - istnieją 2 przesłanki tych zadań to społeczne zapotrzebowanie i
dysponowanie środkami na ich realizowanie.
Do najczęstszej grupy zadań własnych samorządu gminy zalicza się: / pojawiają się w przepisach wszystkich samorządów.
sprawy ochrony porządku publicznego i ochrony przeciwpożarowej
sprawy z zakresu administracji światy i kultury fizycznej
sprawy z zakresu administracji pomocy społecznej i ochrony zdrowia
sprawy ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomości, ochrony środowiska w tym kanalizacji, czystości urządzeń
sanitarnych, gminne budownictwo, zadrzewianie, zieleni komunalnej,
sprawy gminnych dróg, ulic
sprawy wodociągów
sprawy promocji gminy
sprawy promocji gminy
transport zbiorowy

20. Zadania zlecone jednostek samorządu terytorialnego
Zadania zlecone czyli powierzone do wykonania:
Zdania przekazane w formie ustawy / obligatoryjne/ - tylko zadania z zakresu administracji rządowej. Organy administracji rządowej są zobowiązane zapewnić finansowanie zadań zleconych. Ustalają zasady udzielania dotacji na wykonanie zadań zleconych z zakresu administracji rządowej na wszystkich trzech szczeblach. Które zadania i kompetencje mogą wykonywać gminy jako zadania zlecone normuje ustawa o podziale zadań i kompetencji między organy gminy a administracji rządowej.
Zadania wykonywane na podstawie porozumień - /charakter fakultatywny / - zadania zlecone na rachunek zlecającego czyli na koszt i odpowiedzialność . Porozumienie jest swoista formą publiczno-prawną dotyczącą ustalenia wzajemnych praw i obowiązków organów administracji rządowej i samorządowej. Samorząd musi uzgodnić przyjęcie określonych zadań . a administracja rządowa uzgodnić pomoc finansowania realizacji tych zadań.
Zlecanie w drodze porozumienia organom samorządu spraw władczych powinno następować w drodze upoważnienia
ustawowego.
Powiat może nie tylko zawierać porozumienia w sprawie wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej ale może zawierać porozumienia z lokalnymi organami samorządu gminnego czy wojewódzkiego.

21. środki realizacji zadań samorządu terytorialnego / mienie komunalne/
Na mienie samorządowe składa się własność i inne prawa majątkowe, takie których wartość może być wyrażona w pieniądzu.
Mienie samorządowe to rodzaj mienia publicznego, w skład którego wchodzą różne jego rodzaje:
majątek administracyjny - obiekty budowlane należące do urzędów samorządowych inne mienie którego celem jest przynoszenie zysku
mogą też tu należeć rzeczy użytku publicznego, przeznaczone dla każdego np. gminne obiekty i urządzenia użyteczności publicznej Inne prawa majątkowe to:
użytkowanie wieczyste i inne ograniczone prawa rzeczowe
środki finansowe pochodzące z różnych źródeł publicznoprawnych - podatki, dotacje celowe
środki prywatnoprawne - darowizny, spadki, odsetki od środków finansowych

22. Prawne środki realizacji zadań
Realizacji zadań administracji publicznej służy element władztwa. Jednostki samorządu terytorialnego są upoważnione do stosowania władztwa administracyjnego. Samorząd może się posługiwać prawnymi formami przypisanymi administracji, maja prawo do zobowiązywania podmiotów do których działania są skierowane, do ich podporządkowania. Prawne formy realizacji zadań to te same, które są w administracji publicznej czyli: II czynność prawna
czynności prawne z zakresu prawa administracyjnego — Akt administracyjny / decyzja administracyjna/. Samorząd
działa w najwyższych formach władczych przypisanych administracji publicznej . W grupie aktów
administracyjnych ważnym elementem są decyzje administracyjne i akty generalne. Akty generalne wydawane
przez j.s.t to przepisy prawa miejscowego,
czynności prawne z zakresu prawa cywilnego
2/ Inne czynności
materialno-techniczne
społeczno-organizatorskie
zaświadczenia. J.s.t prowadza szereg różnych intencji i wydają w związku z tym poświadczenia, zaświadczenia.
Wszystkie samorządy terytorialne są niezależne od siebie. Samodzielność gminy nie może być ograniczana pręż samorząd powiatu czy samorząd województwa.
Formy wykonywania zadań samorządu :
l/ akty normatywne powszechnie obowiązujące oraz akty normatywne typu wewnętrznego określane mianem przepisów
prawa miejscowego
a/ Konstytucja RP z 1997r.
B/ Ustawa samorządowa z 8.03.1990 wyodrębnia 3 rodzaje tzw. przepisów gminnych:
przepisy powszechnie obowiązujące na podstawie delegacji - to przepisy typu rozporządzeń wykonawczych
mających znaczenie lokalne np. podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat gminnych
przepisy porządkowe
ustrojowe przepisy wewnętrzne.
C/ ustawa samorządowa z 5-06-1998 znają również wojewódzkie i powiatowe akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze województwa lub jego części lub na obszarze powiatu
D/ Akty typu wewnętrznego - np. statuty gminy które dotyczą ustroju gminy i jej jednostek, statuy województwa uchwalony przez sejmik,
21 akty planowania różnego rodzaju np. zagospodarowania przestrzennego
3/ akty indywidualne mające postać decyzji administracyjnych
4/ zawieranie porozumień
5/ korzystanie z form prawa cywilnego a zwłaszcza zawieranie umów
6/ korzystanie z innych form prawnych działania

23. Materialne środki realizacji zadań - mienie komunalne
Jednostki samorządu tery tonalnego posiadają osobowość prawną i jedną z podstawowych cech posiadania osobowości prawnej jest zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych . J.s.t posiadają mienie.
Mieniem komunalnym jest własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych gmin i ich związków . J.s.t to samodzielne podmioty i aby realizować zadania musza posiadać mienie i środki prawne. Mienie materialne - własność i inne prawa majątkowe
A/ nabycie pierwotne - nabycie prawa komunalnego na etapie tworzenia j.s,t. To wiąże się z przekazaniem składników mienia państwowego jednostkom samorządu w momencie ich tworzenia b/ nabycie wtórne -jest to nabycie w toku działania, funkcjonowania j.s.t
Nabywanie mienia w wyniku prowadzonej działalności np. j.s.t prowadzi działalność w wyniku której uzyskuje
finanse za które może nabywać mienie.
J.s.t mogą nabywać mienie w drodze darowizn, przekazania
J.s.t mogą otrzymywać mienie które jest mieniem innej j.s.t wtedy gdy następuje zmiana granic j.s.t
Inne sposoby nabycia mienia: najem mieszkań komunalnych, emitowanie obligacji, podatki lokalne, subwencje, Ustawa o gospodarce komunalnej określa formy organizacyjno-prawne w jakiej to mienie może być zorganizowane. J.s. t mogą prowadzić działalność w sposób bezpośredni np. zakłady budżetowe.

24. Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego
Jednostki samorządu terytorialnego mogą prowadzić 2 rodzaje działalności gospodarczej.
l Działalność w sferze użyteczności publicznej - nakierowana na zaspakajanie potrzeb społecznych poprzez usługi np. zaopatrzenie w wodę, kanalizacja , utrzymanie czystości, wysypiska komunalne. Jest to działanie nakierowane na ciągłe zaspakajanie potrzeb publicznych. Działalność w sferze działalności użyteczności publicznej jest to działalność odpłatna. Zysk może występować ale jest kategorią wtórna bo podstawową zasada jest zaspakajanie potrzeb. Działalność w sferze działalności użyteczności publicznej realizują wszystkie szczeble samorządu terytorialnego.
II Działalność na zasadach ogólnych - nakierowana na zysk. Jednostkom samorządu terytorialnego zezwala się na prowadzenie działalności gospodarczej wykraczającej poza obszar użyteczności publicznej w ściśle określonych sytuacjach. Tę działalność mogą prowadzić samorządy gmin natomiast w ograniczonym zakresie samorząd województwa bo tylko wtedy gdy jest to Twiązane z promocją województwa. Samorząd powiatu nie może prowadzić działalności gospodarczej.
Jest ograniczona forma prowadzenia działalności gospodarczej, albowiem może ona być prowadzona w formie spółek kapitałowych czyli spółki z o.o i spółki akcyjnej.
Zadania jednostek samorządu terytorialnego mogą być realizowane: mogą tworzyć zakłady budżetowe mogą tworzyć spółki kapitałowe
mogą powierzać wykonywanie zadań osobom trzecim / w trybie ustawy Prawo Zamówień Publicznych, ustawy o wolontariacie i pożytku publicznego mopa zlecać osobom trzecim na nodstawie umów nrawa cywilnego

25. ustrój gminy
O ustroju gminy stanowi statut gminy. Statuty nie mogą być sprzeczne z ustawami. W gminie ten ustrój jest odmienny od powiatu i województwa bo mogą być tworzone podziały pomocnicze np. na sołectwa, dzielnice, osiedla. W sołectwach są powołane Rady sołeckie.
Elementem ustrojowym są organy samorządu terytorialnego. Organami samorządu terytorialnego są: Rada gminy - organ uchwałodawczy Wójt, burmistrz, prezydent jako organ wykonawczy
Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową.
Gmina wykonuje zadania publiczne we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność.
Gmina posiada osobowość prawną.
Władzami samorządu terytorialnego są obywatele, do nich należy władza. Elementy tej władzy i formy demokracji
bezpośredniej:
A/ czynne i bierne prawo wyborcze / prawo wybierania i prawo bycia wybieranym/. Każdy mieszkaniec s.t ma prawo wybierania organów stanowiących. Prawo wybierania Wójta, Burmistrza, Prezydenta miasta, starosty, sejmiku województwa. B/ Referendum lokalne
Cl Głosowanie bezpośrednie w określonej sprawie - np. w głosowaniu powszechnym wszyscy uprawnieni głosują nad jakimś rozstrzygnięciem. Głosowanie bezpośrednie obywateli występuje tylko w układzie podziału pomocniczego tj. sołectw, osiedli. O tym wyodrębnieniu pomocniczym decyduje statut gminy. W ramach tego statutu mogą być przekazane uprawnienia sołectwom i osiedlom. Jest to realizowane w gminach wiejskich , gdzie jest podział na sołectwa. . W sołectwie mamy do czynienia z głosowaniem bezpośrednim wszystkich mieszkańców sołectwa na zebraniu wiejskim. Zakres działania i zadania gminy:
wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym
zaspakajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych w szczególności: sprawy ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrona środowiska i przyrody, gospodarki wodnej, gminnych dróg, ulic, mostów, placów, wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, ścieków komunalnych, utrzymanie czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, zaopatrzenia w energię, gaz, utrzymanie wysypisk.
Pomoc społeczna w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych
Gminne budownictwo mieszkaniowe
Edukacja publiczna
Zieleń gminna
Utrzymanie urządzeń i obiektów użyteczności publicznej
Cmentarze gminne
Targowiska, hale
Promocja gminy
Współpraca ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw

26. Organy gminy i ich kompetencje
Działalność organów gminy jest jawna. Jawność działania obejmuje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji. Organami gminy są:
rada gminy - jako organ ustawodawczy
Wójt, burmistrz, prezydent miasta-jako organ wykonawczy
Rada Gminy - stanowi reprezentację mieszkańców gminy. Do rady gminy należą podstawowe kompetencje zastrzeżone dla
samorządu terytorialnego. Kadencja rady trwa 4 lata. Rada jest organem kolegialnym. Szczególna role odgrywa
przewodniczący rady który nie może łączyć swej funkcji z funkcja wójta, burmistrza.
Są to kompetencje:
A/ Stanowiące
-w ramach kompetencji stanowiącej rada podejmuje uchwały, które mogą mieć różny charakter prawny tj. stanowienie przepisów powszechnie obowiązujących,
- uchwalenie statutu gminy
- uchwalanie budżetu gminy,
- uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
-tworzenie swoich organów - komisji,
- zawieranie porozumień z organami administracji rządowej na przejecie zadań zleconych
- zaciąganie długoterminowych pożyczek
- nadawanie honorowego obywatelstwa
-uchwalanie programów gospodarczych
kontrolne - w ramach uprawnień kontrolnych rada kontroluje nie tylko działalność wójta czy burmistrza,
eminnvch Jednostek orBanizacvinvch ora/, Jednostek nornocniczvcVi eminv Rada emiiw na sesiach nie iest w stanie

wszystkiego skontrolować, może to czynić poprzez przyjmowanie sprawozdań Wójta z jego działalności, zwłaszcza finansowej i udzielanie lub nie absolutorium . jednak rada nie może tego wszystkiego kontrolować na bieżąco. Do tego celu są powoływane komisje rewizyjne. Organami wewnętrznymi rady są komisje Nie ma obowiązku powoływania komisji, rada może je powołać . Komisje mogą być stałe lub doraźne np. dla wykonania jakiegoś doraźnego zadania. Zadania komisji ustala rada. Jednym z zadań komisji może być funkcja kontrolna -jest to komisja rewizyjna. Komisja rewizyjna jest powoływana do kontrolowania działalności gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych.
Rada ustala skład osobowy komisji, dokonuje aktu powołania i odwoływania członków komisji. W skład komisji mogą wchodzić tylko radni. Komisje są organami rady i tylko jej podlegają. Ta podległość wyraża się w tym, że komisje składają radzie sprawozdanie ze swej działalności.
Mogą też być komisje dla specjalnych celów, np. przewiduje się sytuacje gdy zostanie powołana komisja do sprawdzenia czy wniosek mieszkańców o przeprowadzenie referendum odpowiada przepisom ustawy o referendum lokalnym.
Wójt - jest organem wykonawczym , jest to organ monokratyczny. Wójtowie uzyskali kompetencje funkcjonujących do
niedawna zarządów gmin.
Wójt, prezydent, burmistrz są wybierani na zasadach powszechności, równości i bezpośredniości w głosowaniu tajnym. Za wybranego uważa się tego kandydata który otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Objecie obowiązków wójta następuje po złożeniu ślubowania przed radą. Wójt może zostać odwołany w drodze referendum z powodu nie udzielenia absolutorium. Nie udzielenie Wójtowi absolutorium jest jednoznaczne z podjęciem inicjatywy przeprowadzenia referendum o jego odwołanie. Wójt wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa. Wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ja na zewnątrz. Wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu. Odpowiada za prawidłowa gospodarkę finansową gminy.
Kompetencje wójta:
przygotowywanie projektów uchwał rady gminy określenie sposobu wykonania uchwał gospodarowanie mieniem komunalnym wykonywanie budżetu
zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych wójt wydaje decyzje administracyjne , akty indywidualne skierowane do konkretnie oznaczonego adresata na zewnątrz. E względu na rozległy zakres kompetencji w sprawie wydawania decyzji administracyjnych , wójt może upoważnić swoich zastępców lub określonych pracowników urzędu gminy wydawania w jego imieniu decyzji.

27. jednostki organizacyjne i pomocnicze w gminie
Aparatem pomocniczym rady gminy, radnych i komisji jest urząd gminy. Urząd gminy jest obligatoryjną formą organizacyjną . Urząd nie jest organem . Jest to zespół środków materialnych i osobowych służących do wykonywania kompetencji i zadań organów gminy.
Formą prawną ustalającą organizację funkcjonowania jest regulamin organizacyjny. . regulamin organizacyjny jest to wewnętrzny akt prawny nadany przez wójta w drodze rozporządzenia. W ramach urzędu gminy działa inny urząd a mianowicie urząd stanu cywilnego.
Sekretarz gminy - prowadzi sprawy gminne w imieniu wójta. Sekretarz sprawuje w imieniu wójta kontrolę wewnętrzną w
strukturach organizacyjnych urzędu, troszczył się o terminowe załatwiane spraw , przygotowywał od strony formalnych
posiedzenia organów kolegialnych gminy.
Skarbik gminy - pełni zadania głównego księgowego budżetu.
Skarbnika i sekretarza powołuje i odwołuje rada gminy na wniosek wójta.
Inne jednostki organizacyjne - gminne zawodowe straże pożarne, organy oświatowe , pomoc społeczna, prowadzenie przedszkoli, podstawowe szkoły publiczne, gimnazjów,
Rada gminy ma prawo dokonać podziału pomocniczego na sołectwa. W sołectwie organem uchwałodawczym jest zebranie wiejskie, organem wykonawczym - sołtys, a wspomagać ma go rada sołecka. W mieście jednostkami pomocniczymi są osiedla i dzielnice.

28. Ustrój powiatu
Mieszkańcy powiatu tworzą z mocy prawa lokalną wspólnotę samorządową. Powiat to wspólnota samorządowa i odpowiednie terytorium. Statut powiatu uchwala rada powiatu.
Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Ustalenie granic powiatu następuje poprzez wskazanie gmin wchodzących w skład powiatu. Powiat wykonuje zadania publiczne o charakterze ponad gminnym w zakresie: ednkacii nnblicznei

promocji i ochrony zdrowia
pomocy społecznej
wspieranie osób niepełnosprawnych
transportu zbiorowego i dróg publicznych
geodezji, kartografii,
gospodarki nieruchomościami
ochrona środowiska i przyrody
porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli
ochrona przeciwpowodziowa
obronności
promocji powiatu

29. Organy powiatu i ich kompetencje
Organami powiatu są:
rada powiatu - jest organem stanowiącym i kontrolnym powiatu. Kadencja trwa 4 lata. Radni wybierani są w wyborach bezpośrednich. Do wyłącznej właściwości rady powiatu należy:
stanowienie aktów prawa miejscowego w tym statutu powiatu
wybór i odwołanie zarządu
ustalanie wynagrodzenia przewodniczącego zarządu
powoływanie i odwoływanie starosty, sekretarza powiatu, skarbnika powiatu
stanowi o kierunkach działania zarządu
rozpatrywanie sprawozdań z działalności zarządu w tym działalności finansowej
uchwalanie budżetu powiatu
rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu
podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nie absolutorium dla zarządu
podejmowanie uchwał w sprawie podatków i opłat
współdziałanie z innymi powiatami
podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych: zasad nabycia i zbycia nieruchomości, emitowanie obligacji,
zaciąganie długoterminowych pożyczek i kredytów, tworzenia i przystępowania do związków stowarzyszeń, Rada powiatu wybiera ze swego grona przewodniczącego. Zadaniem przewodniczącego jest wyłącznie organizowanie pracy rady oraz prowadzenie obrad rady.
— Rada powiatu obraduje na sesjach.
Rada powiatu kontroluje działalność zarządu oraz powiatowych jednostek organizacyjnych. W tym celu powołuje komisje rewizyjną. W skład komisji rewizyjnej wchodzą radni.
zarząd powiatu - jest organem wykonawczym powiatu.
W skład zarządu wchodzą: starosta jako jego przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie.
Rada powiatu wybiera zarząd powiatu w liczbie 3 do 5.
Do zadań zarządu należy:
Przygotowywanie projektów uchwał rady
Wykonywanie uchwał rady
Gospodarowanie mieniem powiatu
Wykonywanie budżetu powiatu
Zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych powiatu.
Zarząd wykonuje zadania powiatu przy pomocy starostwa powiatowego i jednostek organizacyjnych powiatu , w tym Powiatowego Urzędu pracy.

30. Miasta na prawach powiatu
To są przede wszystkim gminy, które z mocy prawa wykonują kompetencje samorządu powiatu. Prezydent gminy miejskiej wykazuje 4 rodzaje kompetencji: jako organ wykonawczy Rady Gminy jako organ wykonujący zadania zlecone na szczeblu gminy jako organ wykonawczy samorządu powiatu wykonuje kompetencje administracji rządowej które są przypisane staroście
Swoistość gminy na prawach powiatu polega na tym, że duży organizm miejski posiada organy, które dysponują zarówno kompetencjami gminy samorządowej ale także i powiatu.
Prawa powiatu przysługują miastom, które w dniu 31 grudnia 1998 liczyły więcej niż 100 000 mieszkańców a także miastom które w tym dniu przestały być siedzibami wojewodów.
Funkcje organów powiatu w miastach na prawach powiatu sprawuje: rada miasta prezydent miasta Miasto na nrawach nowialu iest emina wvkonniaca zadania nowiatii na Tasadach określonych w ustawie
Ustrój i działanie organów miasta na prawach powiatu określa ustawa o samorządzie gminnym.

31. Ustrój samorządowego województwa
Struktura samorządu województwa jest o tyle inna od samorządu gminy i powiatu że na terenie województwa działa drugi pion administracji lokalnej - administracja rządowa.
Statut województwa jest uchwalany przez sejmik województwa.
Mieszkańcy województwa tworzą z mocy prawa regionalną wspólnotę samorządową.
Samorząd wojewódzki to regionalna wspólnota samorządowa i odpowiednie terytorium. Do zakresu działania samorządu województwa należy wykonywanie zadań publicznych o charakterze wojewódzkim.
Administracja samorządowa w województwie jest zespolona w jednym urzędzie i pod jednym zwierzchnikiem. Zakres działania samorządu województwa nie narusza samodzielności powiatu i gminy.
Organy samorządu województwa nie stanowią wobec powiatu i gminy organów nadzoru lub kontroli oraz nie są organami wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym.
Samorząd województwa:
wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność dysponuje mieniem wojewódzkim
prowadzi samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie budżetu Województwo ma osobowość prawną.
Ustrój województwa określa statut województwa uchwalony po uzgodnieniu z prezesem rady Ministrów. Statut i jego zmiany podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
Województwa mogą tworzyć stowarzyszenia w tym również z gminami i powiatami.
Województwo może zawierać z innymi województwami oraz jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego z obszam
województwa porozumienia w sprawie powierzania prowadzenia zadań publicznych.
• Zakres działalności:
samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim, w szczególności w zakresie; edukacji publicznej w tym szkolnictwa wyższego ochrony zdrowia .. - kultury i ochrony zabytków
pomocy społecznej
polityki prorodzinnej
zagospodarowania przestrzennego
ochrony środowiska
kultury fizycznej, turystyki
ochrony praw konsumentów
obronności
bezpieczeństwa publicznego
przeciwdziałania bezrobociu
Mienie samorządu województwa:
mieniem województwa jest własność i inne prawa majątkowe nabyte przez województwo i inne wojewódzkie
osoby prawne.
Budżet województwa jest podstawą samodzielności gospodarki finansowej województwa. Budżet województwa jest uchwalany jako część uchwały budżetowej na rok kalendarzowy zwany budżetowym.
Nadzór nad działalnością samorządu województwa sprawuje Prezes rady Ministrów i wojewoda. , a w zakresie spraw finansowych Regionalna Izba Obrachunkowa.

32. Organy samorządu województwa i ich kompetencje
Działalność organów województwa jest jawna. Jawność działania obejmuje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje sejmiku i posiedzenia jej komisji, oraz do dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych. Organami samorządu województwa są:
sejmik województwa - jest organem stanowiącym i kontrolnym województwa. W skład sejmiku wchodzą radni wybierani w wyborach bezpośrednich . Na czele sejmiku stoi przewodniczący sejmiku, który jest wybierany z grona członków sejmiku. Sejmik powołuje i odwołuje skarbnika województwa / czyli głównego księgowego województwa/. Sejmik województwa wybiera zarząd województwa , w tym marszałka województwa i w-ce marszałków. Marszałek województwa organizuje pracę zarządu województwa i urzędu marszałkowskiego, kieruje bieżącymi
sprawami województwa oraz reprezentuje województwo na zewnątrz.
Do wyłącznej właściwości sejmiku należy:

stanowienie aktów prawa miejscowego : w szczególności statutu województwa, zasad gospodarowania mieniem wojewódzkim, zasad i trybu korzystania z wojewódzkich obiektów i urządzeń użyteczności publicznej
uchwalanie strategii rozwoju województwa
uchwalanie planu zagospodarowania przestrzennego
uchwalanie budżetu województwa
uchwalanie przepisów dotyczących podatków i opłat lokalnych
podejmowanie uchwał w sprawie powierzania zadań samorządu innym jednostkom samorządu terytorialnego
podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych województwa : dotyczących zbywania i nabywania
nieruchomości, emitowania obligacji, zaciągania pożyczek, tworzenia spółek prawa handlowego
powołuje i odwołuje skarbnika województwa
Sejmik województwa może powoływać komisje stałe i doraźne do wykonywania określonych zadań. Sejmik województwa kontroluje działalność zarządu województwa oraz wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych. W tym celu powołuje komisję rewizyjną.
zarząd województwa -jest organem wykonawczym samorządu. Składa się z marszałka województwa jako
przewodniczącego, wiceprzewodniczących i członków. Zarząd jest wybierany przez sejmik, który wybiera też
marszałka . Zarząd wykonuje swoje zadania przy pomocy urzędu marszałkowskiego i wojewódzkich samorządowych
jednostek organizacyjnych, wszystkie zadania należące do samorządu województwa, niezastrzeżone na rzecz sejmiku
województwa.
Do zadań zarządu województwa należy w szczególności:
wykonywanie uchwał sejmiku
gospodarowanie mieniem wojewódzkim
przygotowywanie projektu i wykonywanie budżetu
przygotowywanie projektów strategii rozwoju
kierowanie , koordynowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich samorządowych jednostek
organizacyjnych
Zadania samorządu województwa realizowane są za pomocą organów tego samorządu ale także urzędu marszałkowskiego oraz innych jednostek organizacyjnych.
- funkcjonuje też stanowiska skarbnika województwa / czyli głównego księgowego/ , natomiast w samorządzie wojewódzkim nie ma instytucji sekretarza.

33. Związki, stowarzyszenia i porozumienia jednostek samorządu terytorialnego
Jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć różne formy współdziałania To współdziałanie ma duże znaczenie w układach zdecentralizowanych gdzie nie ma zależności organizacyjnej.
Osoby prawne mogą tworzyć stowarzyszenia. Celem tych stowarzyszeń jest działalność na rzecz społeczności lokalnej . Wszystkie j.s.t maja prawo przystępować do stowarzyszeń. Wszystkie j.s.t maja prawo do porozumień międzynarodowych. Gminy - mogą tworzyć Związki Porozumień między gminnych dla realizowania zadań publicznych.
- Gminy mogą przekazywać zadania między sobą,
- Gminy mogą przystępować i tworzyć stowarzyszenia
- Gminy mogą przystępować do zrzeszeń międzynarodowych
Powiaty - mogą przystępować i tworzyć związki, stowarzyszenia i porozumienia powiatów Samorządy województwa mogą prowadzić współpracę zagraniczną z wspólnotami regionalnymi innych państw
Stowarzyszenia gmin, powiatów i województw - jest to forma współdziałania mająca na celu wspieranie idei samorządu
terytorialnego oraz obronę wspólnych interesów. Do stowarzyszenia gmin, powiatów i województw stosuje się odpowiednio
przepisy o stowarzyszeniach.
Porozumienia gmin, powiatów i województwa - powierzenie zadań następuje w drodze porozumienia.
Związki gmin i powiatów - podstawowa forma współdziałania .Związki są tworzone na zasadzie dobrowolności. . Związki
gmin tworzy się dla wykonywania wspólnych zadań publicznych należących do gmin. Związki powiatów tworzy się w celu
wspólnego wykonywania zadań publicznych w tym wydawania decyzji indywidualnych z zakresu administracji publicznej.
Związki wykonują zadania subsydiarnie czyli zamiast gmin i powiatów.
Związek jest podmiotem samodzielnym gdyż posiada osobowość prawną która nabywa po zarejestrowaniu.

34. Finanse samorządu terytorialnego
Jst działają w oparciu o ustawę budżetową. J.s.t musi mieć uchwalony budżet. Regionalne Izby Obrachunkowe mogą zastępczo przyjąć budżet gdy ustawa budżetowa nie została przyjęta w ustawowym terminie. Jednostki samorządu terytorialnego wykonują budżet i uchwałę budżetową. Za wykonanie budżetu odpowiada organ wykonawczy. Skarbnik odpowiada za legalność wydatkowania środków publicznych.
Gospodarka finansowa j.s.t jest realizowana w oparciu o przepisy o finansach publicznych , ustawy o samorządzie
terytorialnym, ustawy o dochodach j.s.t.
Zabezpieczenie samodzielności finansowej polega na oparciu na dochodach własnych ale też na samodzielnym dysponowaniu dochodami / kształtowanie wydatków/.
Samorząd musi mieć zanewnionv udział w dochodach nnblicznvch który bvłbv odnowiedni do ich :
Na dochody samorządu składają się: Źródła finansowania :
A/ dochody własne
B/ dochody zewnętrzne - środki zewnętrzne to środki przekazane w związku z przekazaniem zadań w ramach
porozumień
• Subwencje
- subwencja ogólna - która jest przyznawana wszystkim j.s.t na podstawie zobiektywizowanych elementów np. wielkość, liczba mieszkańców
- subwencja wyrównawcza - jest przydzielana tym jednostkom samorządu które nie są w stanie finansować swoich zadań. Są j.s.t gdzie dochody własne nie pokrywają finansowania zadań.
• Dotacje
Celowe-jest przyznawana z realizacja jakiegoś zadania
stale -Dotacje mają charakter doraźny, indywidualny na określony projekt, przedsięwzięcie.
Gmina:
budżet gminy jest uchwalany na rok kalendarzowy. Gospodarka finansowa gminy jest jawna Powiat
• powiat prowadzi też samodzielną gospodarkę finansową na podstawie budżetu powiatu, który jest planem finansowym .

35. Akty prawa miejscowego
Organy samorządu terytorialnego maja kompetencje w zakresie stanowienia prawa miejscowego.
- przepisy wykonawcze -przepisy na podstawie i w celu wykonania ustaw tj. np.: organy s.t mogą wydawać przepisy prawa miejscowego np. rada Gminy powołuje uchwałę np. o podatkach lokalnych
przepisy porządkowe - określają kwestie ochrony życia, zdrowia, zapewnienia spokoju i bezpieczeństwa publicznego . Przepisy porządkowe wydaje samorząd gminny i powiatowy, nie wydaje ich samorząd województwa. Przepisy porządkowe w dużej mierze dotyczą sytuacji nadzwyczajnych, nieprzewidzianych
przepisy ustrojowe — statut - tu jest katalog spraw, które maja być w statucie. Ustawy wskazują elementy obligatoryjne i fakultatywne statutu. W drodze statutu tylko można wprowadzić podział pomocniczy bo on może być ale nie musi, o tym czy będzie zdecyduje rada gminy. Do przepisów ustrojowych zalicza się przepisy dotyczące organizacji urzędów i instytucji jednostek samorządu terytorialnego.
- Przepisy dotyczące zasad korzystania z urządzeń i obiektów użyteczności publicznej -
- Zasady zarządzania mieniem komunalnym / zasady korzystania z mienia komunalnego/ - przepisy co do zasady są uchwalane przez rade i sejmik
Gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie:
wewnętrznego ustroju gminy i jednostek pomocniczych
organizacji urzędów i instytucji gminnych
zasad zarządu mieniem gminy
zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej
gmina może także wydawać przepisy porządkowe
Akty prawa miejscowego ustanawia rada gminy w formie uchwały.
Mieniem komunalnym jest własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych gmin i ich związków.
Kontrole finansową gmin i związków sprawują Regionalne Izby Obrachunkowe.
Organami nadzoru są Prezes rady Ministrów i wojewoda.

36. Ustrój miasta stołecznego Warszawy
Miasto stołeczne Warszawa to gmina miejska na prawach powiatu.
Do miasta stołecznego Warszawy stosuje się przepisy ustawy o samorządzie gminnym i samorządzie powiatowym. Miasto stołeczne Warszawa posiada odrębną regulacje prawną.
Ustrój miasta stołecznego Warszawy zawsze był odrębnie ukształtowany. Ustawa określa że miasto stołeczne
Warszawa to gmina z wprowadzonym podziałem pomocniczym. To gmina która ma podział pomocniczy na dzielnice,
jest to podział obligatoryjny .
Miasto stołeczne w-wa jest podzielone na dzielnice. Organem stanowiącym i kontrolnym jest rada dzielnicy, organem
wykonawczym jej zarząd. Zadania dzielnic i kompetencje ustala się na podstawie statutu i uchwał rady miasta
stołecznego w-wy. Zadania te dotyczą spraw gminy i powiatu. Mogą być też zadania kształtowane w drodze
porozumień.
Odrębność regulacji ustroju i podziału terytorialnego Warszawy ma podwójny aspekt: chodzi tu z jednej strony o uwzględnienie specyfiki zarządzania dużą aglomeracją miejską a ponadto o funkcje jakie spełnia Warszawa jako stolca
«*niotix7a
Samorząd Warszawy ma dodatkowe zadania , które musi realizować. Stąd musi mieć inne środki finansowania bo ma zadania związane z funkcjonowaniem Naczelnych Organów Państwowych, z funkcjonowaniem przedstawicielstw dyplomatycznych, funkcji związanych z przyjmowaniem delegacji zagranicznych , funkcjonowaniem urządzeń użyteczności publicznej spełniających wymogi dla funkcjonowania miasta stołecznego Warszawy np., budowa metra.

37. Administracja rządowa a samorząd terytorialny
administracja mieszana i model administracji rządowej . Tu występuje dualizm na szczeblach: Wojewoda i administracja zespolona ma związek z jednostkami samorządu terytorialnego bo ma uprawnienia nadzoru. Wojewoda wykonuje część zadań z zakresu administracji publicznej poprzez administrację zespoloną, ale część tych zadań zostaje przesuniętych na powiatowy samorząd terytorialny

38. Nadzór nad samorządem terytorialnym
Jednostki samorządu terytorialnego są formą administracji zdecentralizowanej, a tej formie zdecentralizowanej towarzyszy instytucja nadzoru.
Wojewoda, Prezes Rady ministrów i regionalne izby Obrachunkowe sprawują nadzór nad wszystkimi jednostkami samorządu terytorialnego. Nadzór oznacza 2 zakresy uprawnień:
- prawo do kontroli - elementem ważnym jest sprawdzenie czy uchwała organu s.t jest zgodna przepisami prawa. Gdy stwierdzi że jest niezgodna to wojewoda ma obowiązek zastosowanie określonego środka nadzoru - czyli może ja uchylić. Organ nadzoru może zastosować takie środki nadzoru, do których został upoważniony.
Przepisy prawa miejscowego są poddane kontroli z punktu widzenia legalności przez wojewodę. Wojewoda kontroluje w formie nadzoru. Akty nadzoru można zaskarżać do sądu administracyjnego .Możliwość zaskarżania aktów nadzoru do sądu administracyjnego jest ochrona samodzielności jednostek samorządu. Sad administracyjny może utrzymać lub uchylić zaskarżony akt.
Nadzór zawiera w sobie kontrola administracji:
- pojawiają się kryteria kontroli - organ nadzoru może posługiwać się tymi kryteriami które ma przyznane, do których jest uprawniony,
- prawne środki nadzoru / jakie prawne środki nadzoru może stosować organ nadzoru/ - w stosunku do samorządu terytorialnego nadzór ma charakter represyjny. Co do zasady są to środki represyjne polegające na zwieszeniu, rozwiązaniu organu. Organ nadzoru może stosować te środki nadzoru do których został upoważniony i w takim zakresie jakim maja uprawnienia. Jeśli organ został uprawniony do uchylenia aktu administracyjnego to tylko taki środek może stosować.

39. Organy nadzoru nad samorządem terytorialnym i ich kompetencje
Organami nadzoru są:
Prezes Rady Ministrów
Wojewoda
W zakresie spraw finansowych - Regionalna izba Obrachunkowa.
Wojewoda - przepisy prawa miejscowego poddane są kontroli z punktu widzenia legalności
Regionalne Izby Obrachunkowe - sprawują nadzór w sprawach finansowych Prezes Rady Ministrów -jego nadzór dotyczy tylko określonych przypadków
Sejm - ma szczególną kompetencję nadzoru, nie jest instytucją nadzoru ale ma przyznane pewne uprawnienia, kompetencje o charakterze władczym. Ma on możliwość rozwiązania organów j.s.t w przypadkach powtarzania się naruszania przepisów prawa tj. konstytucji lub ustawy. Sejm to uprawnienie realizuje na wniosek Prezesa rady Ministrów.
W przypadku rozwiązania organów stanowiących w województwie i powiecie jest to równoznaczne z rozwiązaniem organu wykonawczego, natomiast w przypadku rozwiązania organu uchwałodawczego gminy nie ulegają rozwiązaniu jednocześnie organy wykonawcze gminy, tylko może odwołać Prezes rady Ministrów. Wtedy Prezes RM wyznacza osobę pełniącą funkcję organów samorządu terytorialnego. Te obowiązki są pełnione do czasu wyboru nowych organów. Minister właściwy d.s administracji - nie jest organem nadzoru ale ma on prawo wnioskować do Prezesa Rady Ministrów.
Prezes rady Ministrów ma prawo zawieszania organów j.s.t w razie nierokującej nadziei na szybka poprawę i przedłużający się brak skuteczności w wykonywaniu zadań administracji publicznej. Prezes RM powołuje się zarząd komisaryczny, który prowadzi się na okres 2 lat nie dłużej jednak jak na okres kadencji jednostki samorządu. Jest to działanie interwencyjne w działanie samorządu , jest działaniem nadzwyczajnym. Te organy są
dalej tylko są zawieszone , pojawia się zarząd komisaryczny aby naprawić tę sytuację.

40. Prawna ochrona samodzielności jednostek samorządu terytorialnego
Akty nadzoru mogą być przez organy samorządu jak i przez obywateli zaskarżane do sądu. Decyzje nadzorcze mogą być zaskarżane do sądów administracyjnych. Od wszystkich decyzji odwołujemy się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego chyba, że przepis szczególny stanowi
inaczej. Kontrola jest realizowana na podstawie kryterium rzetelności stanu faktycznego ze stanem prawnym. W.g Konstytucji ochrona sądowa dotyczy wszystkich jednostek samorządu terytorialnego.

ochrona sądu cywilnego przysługuje na zasadach ogólnych. Dotyczy ona przede wszystkim zagadnień związanych z obrotem mieniem samorządowym ochrona sądu administracyjnego / NSA/ - może on rozstrzygać o różnych zagadnieniach dotyczących samorządu
terytorialnego np. będzie rozpatrywał skargi na ostateczne decyzje administracyjne, rozstrzyga spory o właściwość
miedzy organami j.s..t, NSA rozstrzyga skargi na akty nadzoru. Właśnie podstawowe znaczenie z punktu widzenia sądowej ochrony samodzielności samorządu jest możliwość zaskarżania do sądu administracyjnego rozstrzygnięcia organu nadzorczego.

41. Regionalne Izby obrachunkowe
Regionalne Izby Obrachunkowe są organami nadzoru i organami kontroli gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Jest to kontrola obligatoryjna, jest obowiązkowa. Raz na 4 lata każda j.s.t musi być skontrolowana. RIO kontrolują wszystkie podmioty samorządu terytorialnego, stowarzyszenia, podmioty prywatne w zakresie jakim korzystają z funduszy społecznych , kiedy wydatkują środki publiczne.
RIO kontrolują działalność j.s.t i ich organów oraz inne podmioty w tym podmioty prywatne które prowadzą
działalność z udziałem j.s.t.
Ważnym zadaniem dla RIO jest obowiązek przeprowadzania kompleksowej kontroli j.s.t
RIO przyjmuje uchwałę dotyczącą budżetu W strukturach RIO jest Kolegium RIO do którego należy podejmowania najważniejszych rozstrzygnięć,
Regionalne Izby Obrachunkowe to nie tylko kontrola ale i inne rozstrzygnięcia
opiniowanie projektów i wydawanie opinii o finansowych możliwościach, o zdolności finansowania określonych zadań przez j.s.t. Banki mogą żądać przedstawienia opinii o zdolności finansowej j.s.t do spłaty kredytu, opiniowanie wniosków o udzielenie absolutorium

42. samorządowe kolegium odwoławcze
Samorządowe kolegium odwoławcze jest organem odwoławczym z zakresu wszystkich spraw wydawanych przez jednostki samorządu terytorialnego. SKO są powołane do działalności orzeczniczej ale pełnią też funkcje kontrolne. KPA zalicza SKO do organów jednostek samorządu terytorialnego. Kompetencje SKO:
rozpatrywanie odwołań od decyzji
rozpatrywanie zażaleń na postanowienia, żądań na wznowienie postępowania, lub stwierdzenia nieważności decyzji
kompetencja występowania do NSA z zapytaniami prawnymi
Samorządowe Kolegium Odwoławcze jest organem II instancji, ma uprawnienia reformatoryjne w stosunku do decyzji wydanej przez organ I instancji czyli ma prawo ukształtować treść decyzji, którą będzie musiał wykonać samorząd terytorialny.
Nadzór nad SKO sprawuje Prezes rady Ministrów. Nadzór odwoławczy - sąd
Samorządowe Kolegium Odwoławcze jest organem właściwym w II instancji dla organów funkcjonujących na obszarze właściwości.
SKO działaj kolegialnie, orzekają w składzie wieloosobowym, co do zasady w składzie 3 sędziów. Orzeczenia zapadają na posiedzeniach niejawnych. Działalność SKO może być poddana kontroli sadowej, może być poddana kontroli przez strony a nie przez organy.

43. referendum lokalne
Referendum lokalne jest formą demokracji bezpośredniej. Członkowie wspólnoty samorządowej maja prawo decydować w
drodze referendum o sprawach dotyczących tej wspólnoty a w tym o odwołaniu organów samorządu pochodzących z
wyborów bezpośrednich.
Ważne jest by referendum dotyczyło zadań i kompetencji zastrzeżonych tylko dla samorządu danego szczebla i nie
naruszało właściwości rzeczowej organów samorządu danego stopnia.
Referendum może być:
l/ referendum obligatoryjne - to oznacza, że w innej formie danej kwestii nie można rozstrzygnąć jak tylko w drodze
referendum np. samoopodatkowanie mieszkańców, odwołanie organów j.s.t, które są organami wybieranymi czyli rada +
organy wykonawcze
2/ referendum fakultatywne - o innych sprawach mających znaczenie można przeprowadzić referendum na wniosek
mieszkańców lub na wniosek organu j.s.t. Gdy się odbędzie i większość będzie „za" to jest to wiążące dla organów j.s.t.
2 progi dla referendum przeprowadzanego na wniosek obywateli:
a/ I próg - liczba osób, które złożyły wnioski o referendum - musi być 10% uprawnionych do głosowania w gminie i w powiecie, natomiast 5% dla województwa
b/ II próg - próg frekwencji - referendum jest ważne gdy 30% uprawnionych do głosowania wzięło udział . Jak nie ma frekwencji to wynik referendum nie jest wiążący, nie będzie referendum rozstrzygnięte.