Euroregion Tatry

WSTĘP 2
1. HISTORYCZNE ASPEKTY WSPÓŁPRACY 3
2. POWSTANIE TRANSGRANICZNEGO ZWIĄZKU EUROREGION TATRY 4
3. OGÓLNE INFORMACJE O EUROREGIONIE 5
4. CEL EUROREGIONU 6
5. KULTURA 7
6. ŚRODOWISKO NATURALNE 9
7. PARKI NARODOWE NA TERENIE EUROREGIONU TATRY 10
8. WYBRANE MIASTA EUROREGIONU 11
Zakopane ? ośrodek turystyczny 11
Kieżmark słowacka stolica euroregionu Tatry 17
Nowy Targ jako polska stolica euroregionu Tatry 20
9. ANALIZA SWOT 24
ZAKOŃCZENIE 27


WSTĘP

Celem niniejszej pracy jest prezentacja Euroregionu ?Tatry?. Powstał on w celu osiągnięcia i przyspieszenia wszechstronnego rozwoju przylegających do siebie obszarów Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Słowackiej, w nawiązaniu do historycznych korzeni wzajemnych stosunków w tych regionach. Euroregion ten zbliża mieszkańców po obu stronach granicy. Jest to obszar, który tworzy bardzo dogodne warunki dla rozwoju nowych inwestycji. Występują tu bogate zasoby surowców, głównie dla budownictwa. Inwestorom sprzyjają bardzo dobre warunki do handlu i współpracy gospodarczej a także bliska odległość od centrów rozwoju, jakie stanowią Kraków, Katowice, Rzeszów. Tereny te przyciągają nie tylko inwestorów, ale także ?zwykłych? ludzi, którzy chcą tutaj po prostu odpocząć od zadymionych i zatłoczonych miast. Sprzyja temu bardzo czyste środowisko naturalne i dobrze rozwinięta infrastruktura turystyczna. Liczne zasoby wód leczniczych, mineralnych i termalnych przyciągają tysiące kuracjuszy. O pięknie tutejszej przyrody nie trzeba nikogo przekonywać. Myślę, że nie trzeba też nikogo namawiać do odwiedzenia tych cudownych terenów. Każdy znajdzie tu coś dla siebie.

1. HISTORYCZNE ASPEKTY WSPÓŁPRACY

Południowe pogranicze Polski opiera się o łańcuch Karpat, który od tysiąca lat odgradzał ziemie polskie od krajów leżących w dorzeczu Dunaju . Od roku 1918 Karpaty rozdzielały Polskę i Czechosłowację. Początek procesów narodotwórczych Czechosłowacji był historią tarć i konfliktów na obszarach przygranicznych. Punktem zapalnym stały się okolice Cieszyna. W listopadzie 1918 r. ustanowiono linię demarkacyjną według kryterium etnicznego, jednak rok później rząd czechosłowacki wysunął roszczenia do tych ziem i wydał swoim wojskom rozkaz ich okupacji. W świadomości Polaków zostało poczucie krzywdy po niesprawiedliwym podziale Śląska Cieszyńskiego. Było ono pielęgnowane przez cały okres międzywojenny. Mimo nieporozumień państwo czechosłowackie gwarantowało mniejszości polskiej prawo do samodzielności społecznej i kulturowej; zapisano to nawet w Konstytucji z lutego 1920 r. oraz potwierdzono w umowach polsko-czechosłowackich z kwietnia 1925 r. Podpisane umowy: arbitrażowa, gospodarcza i likwidacyjna regulowały w szczególności sprawy mniejszości polskiej w Czechosłowacji i czeskiej w Polsce; zarazem umożliwiły rozwój stosunków gospodarczych, kulturalnych, naukowych oraz wojskowych. Jednak właśnie w tym czasie Polacy doświadczyli dotkliwych represji na różnych płaszczyznach życia. Stało się to jednym z pretekstów wkroczenia oddziałów polskich do Zaolzia (części Śląska Cieszyńskiego) w okresie kryzysu monachijskiego. Arbitralnie podzielone ziemie Spiszu i Orawy dodatkowo podsyciły wzajemne pretensje obu państw. Animozje Czechów i Polaków odżyły podczas wojny wśród członków rządów emigracyjnych. Terytoria przygraniczne przeszły bardzo istotne przeobrażenia, szczególnie o charakterze politycznym, demograficznym i gospodarczym, których skutki są widoczne po obydwu stronach granicy, a występujące problemy nie są jeszcze rozwiązane. Istotnym czynnikiem działającym hamująco na rozwój tej współpracy było także wysiedlenie zamieszkałych tu obywateli niemieckich i zasiedlenie tego obszaru ludnością polską i czeską.
Czasy powojenne charakteryzują się przerwaniem waśni terytorialnych. W 1946 r. uregulowano sprawy sporne, a w 1958 r. PRL i CSRS podpisały Układ o ostatecznym wytyczeniu granicy państwowej. Kierowano się zasadą, by dorzecze Dunaju znalazło się po słowackiej stronie, a dorzecze Wisły - po polskiej. Kolejnej korekty dokonano w 1975 r. w związku z budową zapory na Dunajcu pod Czorsztynem.
Stosunki międzynarodowe były regulowane na podstawie układów o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej, w których nie przewidywano kontaktów transgranicznych. Działaniem w dobrym kierunku było natomiast wprowadzenie przepisów łagodzących regulację ruchu transgranicznego, przede wszystkim turystycznego. Konwencja turystyczna z lat sześćdziesiątych pozwoliła na nawiązanie przerwanych po wojnie kontaktów rodzinnych (szczególnie na Spiszu i Orawie). Właśnie te powiązania rodzinne oraz kontakty handlowe i turystyczne decydowały o faktycznych relacjach Polaków z sąsiadami. Z kolei niekorzystny wpływ na stan współpracy między graniczącymi państwami miała wzajemna izolacja polityczna i społeczna w latach osiemdziesiątych, która ograniczyła współpracę przygraniczną.
Zmiany, jakie nastąpiły w Europie Środkowo-Wschodniej na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych otworzyły nowe możliwości dla zbliżenia i szerszej koordynacji rozwoju krajów tej części świata. Oznacza to nie tylko wzajemne powiązania między państwami, ale przed wszystkim pomiędzy regionami bezpośrednio ze sobą sąsiadującymi .

2. POWSTANIE TRANSGRANICZNEGO ZWIĄZKU EUROREGION TATRY

listopad 1991r. konferencja samorządowa w Zakopanem powstała idea zbliżenia i współpracy pomiędzy Polską i Słowacją
maj 1992r. konferencja wójtów i burmistrzów Podtatrza z obu stron granicy w Popradzie podpisano porozumienie o współpracy
marzec 1993r. Słowacja ? Poprad strona słowacka opracowała projekt międzyregionalnego związku polskich i słowackich gmin regionu tatrzańskiego
maj 1993r. spotkanie władz samorządowych i parlamentarzystów regionu obu stron zredagowano ?Deklarację intencji? o popularyzowaniu idei euroregionu
lipiec 1993r. posiedzenie reprezentantów obu stron ? Kieżmark przedstawienie projektu międzyregionalnego związku polskich i słowackich gmin regionu tatrzańskiego ? obejmował granice wspólnego związku, powołano grupę roboczą do opracowania projektu statutu przyszłego euroregionu, wyłoniono Komitet Założycielski z zadaniem zwołania pierwszego kongresu Związku ?Euroregion Tatry?
październik 1993r. Zakopane podpisano Deklarację Organów Samorządów Terytorialnych Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Słowackiej w sprawie projektu utworzenia transgranicznego związku Region "Tatry"
26 sierpień 1994r. I Kongres Euroregionu ?Tatry? - Nowy Targ podpisano Umowę pomiędzy samorządami Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Słowackiej o utworzeniu Transgranicznego Związku ?Euroregion Tatry?, uchwalono Statut
grudzień 1994r. Sąd Wojewódzki w Nowym Sączu Związek Euroregion ?Tatry? wpisany został do rejestru stowarzyszeń
październik 1999r. Nadzwyczajny Kongres z okazji 5 lecia utworzenia Euroregionu ?Tatry? ? Nowy Targ zawarto nową Umowę pomiędzy samorządami Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Słowackiej o współpracy w ramach Transgranicznego Związku Euroregion ?Tatry?
Źródło: http://www.euroregion-tatry.pl/

3. OGÓLNE INFORMACJE O EUROREGIONIE

Euroregion ?Tatry? jest transgranicznym, międzyregionalnym związkiem, który powstał w celu osiągnięcia i przyspieszenia wszechstronnego rozwoju przylegających do siebie obszarów Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Słowackiej, w nawiązaniu do historycznych korzeni wzajemnych stosunków w tych regionach .
Euroregion "Tatry" obejmuje po stronie polskiej 18 gmin z województwa małopolskiego o łącznej powierzchni 1 952 km? zamieszkałej przez 245 tys. osób. Po stronie słowackiej w skład Euroregionu wchodzą 63 miejscowości z 9 powiatów. Powierzchnia tej części Euroregionu wynosi 6 572 km? i zamieszkuje ją ponad 223 tys. osób.
Stolicami Euroregionu są miasta: Nowy Targ w Rzeczypospolitej Polskiej i Kieżmark w Republice Słowackiej.
Euroregion "Tatry" jest obszarem typowo górskim. Obejmuje on swoim zasięgiem po obu stronach granicy Orawę, Spisz, słowacki Liptów, polskie Pieniny, Podhale, Beskid Sądecki, Wysoki i Niski. W związku z tym Euroregion posiada wyjątkowe walory przyrodnicze, krajoznawcze i kulturowe. Na jego obszarze znajduje się pięć parków narodowych: Tatrzański, Pieniński, Babiogórski, Gorczański i Słowacki Raj.
Głównymi atrakcjami turystycznymi tego regionu są Tatry i Zakopane. Wielkie walory turystyczne posiadają również Pieniny z przełomem Dunajca, Zalew Czorsztyński, Babia Góra, Gorce. Naturalne wody mineralne i doskonałe warunki klimatyczne są podstawą uzdrowisk: Szczawnica, Muszyna, Rabka.

4. CEL EUROREGIONU

Celem Euroregionu jest wspólna działalność transgraniczna ukierunkowana na równomierny i zrównoważony rozwój regionu oraz zbliżenie mieszkańców i instytucji po obu stronach granicy . Cel ten realizowany jest w szczególności poprzez:
? wspieranie rozwoju współpracy gospodarczej i budowy na pograniczu infrastruktury komunalnej, komunikacyjnej i telekomunikacyjnej,
? ochronę środowiska naturalnego: wspieranie działań inwestycyjnych, badań naukowych, rozwój monitoringu wody i powietrza oraz podnoszenie świadomości ekologicznej wśród mieszkańców,
? zorganizowanie kompleksowego systemu wymiany informacji,
? współdziałanie w zapobieganiu i zwalczaniu katastrof i klęsk żywiołowych,
? współpraca i wymiana pomiędzy różnymi środowiskami naukowymi, kulturalnymi, młodzieżowymi, turystycznymi i sportowymi w celu lepszego, wzajemnego poznania i zbliżenia społeczności pogranicza,
? współdziałanie w rozwoju turystyki,
? dążenie do opracowania wspólnej strategii rozwoju i zagospodarowania przestrzennego,
? popieranie idei integracji europejskiej i współpracy międzynarodowej.

5. KULTURA

Podhale - kraina pod ?Halami?, bo tak pierwotnie nazywano Tatry, położona jest w górnym dorzeczu Dunajca. Najwcześniej zasiedlona została jego północna część, tzw. Podhale Nowotarskie. Tu już w XIII w. rozpoczęła się kolonizacja organizowana przez wielką własność. Dopiero w XVI w. zasiedlone zostało ?Skalne Podhale?, a więc tereny leżące w bezpośrednim sąsiedztwie Tatr. Pierwsza fala kolonizacyjna miała charakter rolniczy, a osadnicy pochodzili z nizinnych ziem polskich. W drugiej kolejności zaczęły powstawać osady na prawie niemieckim, a ich osadźcy z Saksonii i zniemczonych śląskich miast parali się głównie handlem i rzemiosłem .
Samorzutny charakter miało osadnictwo wołoskie, trwające od XV do XVII w. Była to ludność pasterska, prowadząca zrazu koczowniczy tryb życia, która rozpoczęła w XIII w. wędrówkę z północnych Bałkan wzdłuż grzbietu Karpat. Stanowiła mieszankę różnych elementów etnicznych: południowosłowiańskich, ruskich, rumuńskich.
Tak więc obraz kultury ludowej pod Tatrami kształtował się w wyniku powolnego zlewania się różnych fal osadniczych.
Podhalanie do poł. XIX w. żyli w stosunkowo dużej izolacji od pozostałych części Polski. Rodzina góralska skazana była w dużej mierze na prowadzenie gospodarki samowystarczalnej. Podstawą jej egzystencji było rolnictwo. Jednak trudne warunki dla wegetacji roślin, nieurodzajna gleba i wysoko położone i trudno dostępne grunty sprawiały iż życie tutejszej ludności było nieustanną walką z przyrodą o przetrwanie. Uprawiano głównie owies, jęczmień, rzadziej żyto. Sadzono ziemniaki, a w ogrodach kapustę, brukiew, rzepę. Hodowano len, a przedmiotem szczególnego starania było siano dające możliwość utrzymania zwierząt. Zniesienie w połowie XIX w. prawa niepodzielności gruntów oraz wzrost liczby ludności doprowadziły do dużego rozdrobnienia i zmusiły ludność do szukania innych źródeł dochodu.
Bardzo ważną dla Podhalan gałęzią rolnictwa była hodowla owiec, która przybrała tu formę sezonowego wypasu wysokogórskiego . Na charakter podhalańskiego pasterstwa olbrzymi wpływ wywarły kontakty z plemionami wołoskimi. Wołosi pozostawili trwałe ślady w sposobie życia pasterzy, nazewnictwie pasterskim. Przejęto od nich zwyczaj czasowej migracji z owcami na pastwiska położone w górach, technikę wypasu i przerobu mleka, a także niektóre zwyczaje .
W latach 60-tych XX w. w związku z rozporządzeniem Rady Ministrów zaprzestano wypasania owiec na halach tatrzańskich. Wypas przywrócono w 1981 r. lecz w formie tzw. wypasu kulturowego na niewielu polanach, w niewielkiej ilości i pod ścisłym nadzorem Tatrzańskiego Parku Narodowego.
Samowystarczalność gospodarstw polegała również na tym iż większość sprzętów i narzędzi górale wytwarzali sami wykorzystując dostępne surowce. Tatrzańskie lasy obfitujące w różnego gatunku drzewa były dla tutejszej ludności prawdziwym bogactwem. Z drewna budowano domy, wyrabiano meble, narzędzia gospodarcze, przedmioty codziennego użytku. Umiejętność prostej obróbki drewna posiadał każdy góral, a potrzeba zdobienia otaczających go przedmiotów powodowała iż wychodząc spod jego ręki stawały się często małymi dziełami sztuki. W ramach gospodarstwa domowego powstawały też niemal wszystkie elementy ubioru. Znaczne połacie pól zasiewano na Podhalu lnem. Wyprodukowane na warsztacie domowym płótno zaspakajało potrzeby rodziny, a także było przedmiotem eksportu na znaczne połacie Europy Bałkańskiej. Z samodziałowego płótna wyrabiano większość elementów stroju kobiecego i męskiego. Hodowla dostarczała skór wykorzystywanych do wyrobu kożuchów, obuwia, różnego rodzaju pasów i innych elementów ubioru.
Okres zasadniczych zmian w kulturze ludowej Podhalan został zapoczątkowany w połowie XIX w. Decydujące znaczenie miało tu odkrycie walorów Zakopanego i okolicy, ich rozpropagowanie, a w ślad za tym przyjazd rzeszy kuracjuszy i gości. Zaczęły powstawać pensjonaty ,zakłady wodolecznicze, pojawiły się nowe źródła zarobkowania, rozpoczął się okres wzajemnych wpływów. Przyciągnięci sławą Zakopanego, zafascynowani niepowtarzalnością tutejszej kultury zjeżdżali naukowcy, literaci, artyści. Podejmowali próbę adoptowania jej elementów do sztuki elitarnej. Coraz liczniejsi kolekcjonerzy z pietyzmem zbierali wytwory tutejszej kultury dopatrując się w nich pierwiastków prapolskich .
Trwająca do dziś epoka wzajemnych wpływów i oddziaływań wycisnęła ślad na współczesnej kulturze ludowej Podhala i zadecydowała o jej specyficznym charakterze. Jej trwaniu, choć w zmienionej formie sprzyja fakt, iż stała się częścią kultury narodowej, oraz stały, pełen szacunku stosunek ludności góralskiej do tradycji ojców.

6. ŚRODOWISKO NATURALNE

Euroregion Tatry zajmuje najpiękniejsze tereny zarówno po stronie polskiej jak i słowackiej - Tatry. Najniższy punkt znajdujący się na terenie Euroregionu znajduje się w Mniszku nad Popradem (382 m n.p.m.), najwyższy to oczywiście szczyt Gerlachu (2654 m n.p.m.).
Przez teren Euroregionu przebiega główny wododział europejski rozgraniczający zlewiska Morza Bałtyckiego (dorzecze Wisły) i Morza Czarnego (dorzecze Dunaju). Wśród większych rzek, które biorą początek na omawianym terenie należy wymienić: Dunajec, Rabę, Poprad, Hornad, Wag i Orawę.
Najlepszym zaś miernikiem bioróżnorodności jest bogactwo gatunków żyjących na terenie Euroregionu organizmów.
Należy stwierdzić, że Euroregion "Tatry" cechuje wybitna różnorodność biologiczna. Na jego terenie występuje ponad 1500 gatunków roślin, wobec ok. 2300 gatunków całej flory Polski. Również fauna jest bogata i zróżnicowana. Na terenie Euroregionu gnieździ się ok. 150 gatunków ptaków. Na 90 gatunków polskich ssaków występuje ok. 70 gatunków gdzie indziej nie spotykanych, lub spotykanych bardzo rzadko. Tak wielka różnorodność biologiczna jest uwarunkowana czynnikami naturalnymi.

7. PARKI NARODOWE NA TERENIE EUROREGIONU TATRY

Tatrzański
Jest najstarszym parkiem narodowym Słowacji. Został założony w 1949 roku i zajmuje obszar 741 kilometrów kwadratowych. Pokrywa słowacką część Tatr Zachodnich i Wysokich oraz całe Tatry Bielskie .
Granice Tatrzańskiego Parku Narodowego (TANAP-u), wyraźnie oznaczone na wszystkich dochodzących drogach, tworzą: na północy granica państwowa słowacko-polska, na wschodzie droga Ździar - Tatrzańska Kotlina, na południu w przybliżeniu dolna granica pasma lasów, a na zachodzie Dolina Sucha, Biała Skała, ponad Zubercem ku Orawicom i Cichą Doliną Orawicką do granicy państwa.
Zadaniem TANAP-u jest zachowanie pierwotnego stanu środowiska naturalnego poprzez wszechstronną ochronę i kierowanie wykorzystaniem gór do celów rekreacyjnych, leczniczych i sportowych.
Pieniński
Pieniński Park Narodowy położony jest w Pieninach w południowej części kraju, w województwie nowosądeckim, na granicy polsko-słowackiej. Pieniny dzielą się na Pieniny Spiskie, Pieniny Właściwe (tu usytuowany jest park) i Małe Pieniny. Powierzchnia parku wynosi 2346 ha, w tym 1292 ha (55%) stanowi własność Skarbu Państwa. Lasy w parku zajmują 1649 ha (70%). Powierzchnia objęta ochroną ścisłą wynosi 777 ha (33%). Inicjatorem utworzenia Parku był prof. Wł. Szafer. Pierwszy prywatny rezerwat o powierzchni 7.5 ha założył S.Drohojowski w 1921 r. wokół ruin zamku w Czorsztynie. Od 1928 r. rozpoczęto wykupy terenów, które w 1932 r. stały się jednostką Lasów Państwowych pod nazwą "Park Narodowy w Pieninach" o powierzchni 736 ha. Park reaktywowano po wojnie w 1955 r. pod nazwą "Pieniński Park Narodowy".

Babiogórski
Babiogórski Park Narodowy znajduje się w południowej części kraju w województwie małopolskim, przy granicy Polski ze Słowacją. Obejmuje północną stronę masywu Babiej Góry wraz z najwyższym szczytem Beskidu Wysokiego Diablakiem (1725 m n.p.m.). Powierzchnia parku wynosi 3392 ha, w tym 3198 ha lasów. Ochroną ścisłą objęte jest 1062 ha. Początki ochrony omawianego obszaru sięgają okresu międzywojennego, kiedy to utworzono w 1933 r. "Rezerwat na Babiej Górze" obejmujący 650 ha. Park utworzony został 30 października 1954 roku na obszarze 1704 ha.
Od 1977 r. uznany jest przez UNESCO za jeden ze światowych rezerwatów biosfery .

8. WYBRANE MIASTA EUROREGIONU

Zakopane należy do najbardziej znanych miejscowości turystycznych Polski. Moda na Zakopane, zauważone w drugiej połowie XIX wieku, nie tylko nie ustaje, ale przyciąga z roku na rok coraz to więcej turystów i wczasowiczów, którzy wyjeżdżając spod Tatr obiecują sobie częste tu powroty. Popularność tę zawdzięcza wielu możliwościom jakie Zakopane oferuje swoim gościom. Zimą - liczne wyciągi i doskonałe warunki uprawiania narciarstwa zarówno przez doświadczonych narciarzy, jak i tych, którzy stawiają pierwsze kroki. Latem - i trudne skalne wycieczki po przepaścistych szlakach Tatr Wysokich, i łatwe, dostępne dla każdego ścieżki uroczymi dolinami lub grzbietami otaczających Zakopane wzgórz. Miasto przyciąga też niepowtarzalnym klimatem, w którym obok siebie zgodnie współistnieją zarówno autentyczna ludowa kultura podhalańskich górali, jak i wymagający wyrobienia repertuar teatru "Witkacego" lub często tu grana muzyka Szymanowskiego. Przyciąga też wszystkim tym, co znajduje się "pomiędzy" - urokiem knajpek, koncertów w piwnicach, ulotnym spojrzeniem na góry, rozleniwionym, kolorowym tłumem Krupówek.

Imprezy
Corocznie w Zakopanem - w ostatnim tygodniu sierpnia - odbywa się Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich, największa i najstarsza impreza folklorystyczna w Polsce. Do tej pory uczestniczyło w niej ponad 350 zespołów zagranicznych z 60 krajów. W programie festiwalu są też liczne imprezy towarzyszące, m.in. konkurs na dorożkarza roku, wesele góralskie, wystawy, ogniska, a także barwne korowody zespołów. Kolejną prestiżową imprezą folklorystyczną jest "Tatrzańska Jesień" organizowana przez Związek Podhalan. O tym, jak muzykalni są górale, najlepiej świadczy liczba imprez muzycznych odbywających się w Zakopanem. W marcu odbywają się "Marcowe Wieczory Kameralne", w maju - "Muzyka Karpat", w lipcu - "Dni Muzyki Karola Szymanowskiego", w październiku - "Jesienne Spotkania Muzyczne", w listopadzie - "Muzykanckie Zaduski" .

Gospodarka
Turystyka wyparła tradycyjne w tym rejonie rolnictwo i pasterstwo. W każdej gminie znacząca liczba mieszkańców utrzymuje się z wynajmowania pokoi. Obecnie tylko co czwarty mieszkaniec powiatu tatrzańskiego trudni się pracą na roli. Spadła też liczebność owiec - w latach 90. zmniejszyła się czterokrotnie. Ważną gałęzią podtatrzańskiej gospodarki jest budownictwo. Duże znaczenie ma przemysł drzewny. Kwitnie rzemiosło ludowe, a zwłaszcza kowalstwo artystyczne i rękodzieło. źródłem zamożności mieszkańców Podtatrza są także wyjazdy zarobkowe do USA, od dziesięcioleci tradycyjnego kierunku emigracji górali podhalańskich. Cechą charakterystyczną powiatu jest wielka aktywność gospodarcza jego mieszkańców. Zarejestrowanych jest tutaj ponad 7000 podmiotów gospodarczych. Są to zwykle nieduże firmy zatrudniające do 5 osób. Na uwagę zasługuje fakt, iż liczba firm prywatnych jest w podtatrzańskim powiecie dwukrotnie większa niż średnio w Polsce. Powiat posiada rozbudowany samorząd gospodarczy. Tworzą go: istniejąca od 1992 r. Tatrzańska Izba Gospodarcza, Cech Rzemiosł Różnych oraz Zakopiańska Rada Gospodarcza. Otoczenie biznesu reprezentują: Bank Przemysłowo-Handlowy, Pekao SA, PKO BP, Bank śląski. Fortis Bank Polska SA, Lukas Bank oraz Podhalański Bank Spółdzielczy. W gminach Biały Dunajec, Bukowina Tatrzańska i Kościelisko swoje oddziały ma Bank Spółdzielczy .

Zabytki
Kościół PW Matki Boskiej Częstochowskiej
Stary Kościółek został wybudowany w 1847 roku przez górali zakopiańskich, a jego budowę fundowała rodzina Homolacsów.
Jest to niewielki drewniany kościółek o prostej formie posiadający trzy ołtarze wykonane przez Wojciecha Kulacha.
Wnętrze kościoła ozdabiają ludowe rzeźby pochodzące z XIX wieku i obrazy nieznanych autorów. Droga krzyżowa jest przedstawiona na malowanych na szkle obrazach.



Kościół p.w. Świętej Rodziny
Kościół usytuowany jest po lewej stronie Krupówek. Do kościoła łatwo trafić dzięki zielonej wieży, która jest widoczna z bliskich i dalekich punktów Zakopanego.
Kościół prezentuje styl neogotycki.
Inicjatorem budowy był ks. Józef Stolarczyk, a po jego śmierci budowę dokończył ks. Kazimierz Kaszlewski. Wnętrze kościoła jest mroczne, ożywiają je jedynie witraże i migotliwe lampki. Dużo jest tutaj obrazów, figur i ozdób.
Ołtarz główny pochodzi z 1903 roku , a wykonał go Kazimierz Wakulski pochodzący z Krakowa. Jest to tryptyk z figurami Świętej Rodziny.
Najciekawszym miejscem w kościele jest kaplica Jana Chrzciciela pochodząca z 1899 roku i zaprojektowana przez Stanislawa Witkiewicza ( kaplica otwierana jest tylko na życzenie zwiedzających). Kaplica jest jednym z najcenniejszych zabytków stylu zakopiańskiego.

Turystyka
Morskie Oko, największe i najbardziej znane (a według wielu miłośników Tatr także najpiękniejsze) jezioro w Tatrach, położone w Dolinie Rybiego Potoku, u stóp Mięguszowieckich Szczytów na wysokości 1395 m n.p.m.
Jest to jezioro pochodzenia polodowcowego o powierzchni 34,93 ha, długości ok. 862 m, szerokości ok. 566 m, a w najgłębszym miejscu osiąga 50,8 m .
Najstarsze wzmianki o Morskim Oku pochodzą z 1575 r. W 1637 król Władysław IV nadał prawo użytkowania pastwisk przy Morskim Oku Władysławowi Nowobilskiemu. Własnością prywatną Morskie Oko stało się w 1824, gdy dobra zakopiańskie wraz z Doliną Rybiego Potoku zakupił od władz austriackich Emanuel Homolacs. Od 1933 jest własnością państwa polskiego.
Dla turystyki Morskie Oko zostało "odkryte" przez doktora Tytusa Chałubińskiego już w XIX wieku.

Czarny staw
Czarny Staw pod Rysami, nazywany także Czarnym Stawem nad Morskim Okiem to tatrzańskie jezioro położone w kotle polodowcowym w Dolinie Rybiego Potoku. Zbliżone kształtem do koła jezioro położone jest na wysokości 1581 m n.p.m., czyli 191 m wyżej niż lustro wody Morskiego Oka. Powierzchnia Czarnego Stawu wynosi ok. 20,64 ha, głębokość maksymalna ? 76,4 m. Jezioro zamknięte jest wyraźnym progiem skalnym.

Gubałówka
Szczyt na terenie Zakopanego, o wysokości 1126 m. n.p.m.. Na Gubałówkę prowadzi kolej linowo-terenowa wybudowana w 1938 r. Góra bardzo popularna wśród turystów. Piękna panorama całych Tatr polskich, jak i słowackich. Liczne sklepy z pamiątkami i wszelkimi rzeczami dla turystów. Z Gubałówki można udać się spacerowym Szlakiem Papieskim na Butorowy Wierch 1160 m. n.p.m., a stamtąd zjechać kolejką krzesełkową do Zakopanego.

Kieżmark słowacka stolica euroregionu Tatry

Kieżmark ? miasto z 17 500 mieszkańcami, położone jest na północnych terenach Republiki Słowackiej w malowniczym środowisku Spisza pod wyniosłymi Wysokimi Tatrami na wysokości 626 m. n.p.m. Jest siedzibą powiatu i jednym ze spiskich centrów kulturalnego życia i ruchu turystycznego podtatrzańskiego okręgu .
Miasto powstało z połączenia kilku osad zamieszkałych przez Słowaków i niemieckich osadników.
Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi z 1251 roku. Kieżmark uzyskał prawa miejskie w roku 1269. W XV w. miasto zyskało dalsze przywileje ? prawo dwóch targów do roku, prawo miecza, prawo herbu itd. Dogodne położenie miasta sprawiło, że wiodły przez niego ważne szlaki handlowe ze wschodu na północ Europy. Od XV do XIX w. działało w mieście ponad 40 cechów, co plasowało Kieżmark pomiędzy pierwsze cztery, najważniejsze miasta na Słowacji (w roku 1715 było w mieście 263 warsztatów rzemieślniczych). Bogate tradycje ma też szkolnictwo, kultura i folklor.
Wyjątkowe dla tego miasta jest urbanistyczny układ rynku w kształcie trójkąta z położonym w środku ratuszem, a zamkniętym miejskim zamkiem. Kieżmark jest jednym ze znaczących historycznych miast z licznymi zabytkami (zamek, kościoły, stare mieszczańskie domy itp.), z których najważniejsze są dwa zabytki ? drewniany artykularny kościół protestancki z roku 1717 i protestanckie liceum z roku 1775. Rzymsko-katolicki kościół św. Krzyża z roku 1498 został przez papieża w roku 1998 podniesiony do rangi bazyliki mniejszej. Wykorzystując ludowe tradycje rzemieślnicze podjęto ważną inicjatywę ? Targi Europejskiego Rzemiosła Ludowego (ELRO), które od 1991 roku są organizowane w drugi tydzień lipca.

Kultura

Impreza kulturalna zwana Europejskie Ludowe Rzemiosło (ELRO) co roku odbywa się tradycyjnie w Kieżmarku w czasie drugiego weekendu lipcowego. Nawiązuje do kilku tradycji - w dawnych czasach w mieście działało wiele społeczności rzemieślniczych - cechów (ich ilość stawiała miasto w czołówce czterech miast rzemieślniczych istniejących na terenach dzisiejszej Słowacji) oraz odbywało się kilka targów dorocznych (początkowo dwa a później cztery). Dzięki połączeniu tych dwóch tradycji w jedyną w swoim rodzaju imprezę powstał "Festiwal Europejskiego Rzemiosła Ludowego". Rok rocznie przybywają na niego rzemieślnicy nie tylko ze Słowacji ale i z całej Europy, aby na miejscu pokazać turystom swoją sztukę. Festiwal uzupełniany jest bogatym programem kulturalnym w czasie którego odbywają się występy zespołów ludowych, teatrów ulicznych i sokolników. Odbywają się także koncerty muzyki poważnej (w drewnianym kościele artykułowym oraz kaplicy zamkowej).
Zabytki
Bazylika św. Krzyża.
Kościół powstał XIII w. w osadzie rybaków łowiących ryby w pobliskim Popradzie. W latach 1444 ?1498 został przebudowany. Jego oryginalna wieża, pierwotnie gotycka, której po pożarze w 1521 r. nadano cechy renesansowe, stanowi charakterystyczny element w panoramie miasta.

Nowy kościół ewangelicki.
Został wzniesiony w stylu eklektycznym według projektu wiedeńskiego architekta Teofila von Hansena (1894). Stanowi intrygujące połączenie elementów orientalnych i rozmaitych stylów historycznych. Zwiedzającego uderza surowe wnętrze świątyni z dwoma symetrycznie rozmieszczonymi ambonami.

Drewniany kościół.
W okresie reformacji silne wpływy na Spiszu zdobył protestantyzm, który trafił tu na podatny grunt, gdyż ziemie te zamieszkiwała w znacznej liczbie ludność niemiecka. Społeczność protestancka Kieżmarku zbudowała w 1717 r. świątynię drewnianą na planie równoramiennego krzyża. Koszty budowy kościoła były pokrywane z kasy kościoła ewangelickiego, dlatego dla ich obniżenia korzystano z najtańszego dostępnego na danym terenie materiału, czyli z drzewa. Wszystkie elementy kościoła wykonane były z drewna, nawet gwoździe. W roku 1985 uznano go Narodowym Zabytkiem Kultury .

Wzgórze Michalskie.
W roku 1987 odkryto na nim fundamenty kościoła św. Michała z XII wieku. Fundamenty, które zachowały się pod ziemią, zostały w większości zniszczone w roku 1889 podczas budowy torów kolejowych oraz w latach 1914 - 1916 w czasie budowy stacji kolejowej.

Nowy Targ jako polska stolica euroregionu Tatry

Gospodarka i kultura
Nowy Targ - stolica Podhala miasta z ponad 650-letnią historią, słynące od wieków z handlu, rzemiosła a szczególnie z wyrobu kożuchów i butów, określane jest przez wszystkich Górali jako ?Miasto?.
W ciągu wieków swojego istnienia przeżywało dobre, ale i trudne okresy. Początek transformacji ustrojowej i gospodarczej w latach 90-tych zaznaczył się przede wszystkim upadłością Nowotarskich Zakładów Przemysłu Skórzanego (NZPS - Podhale) zakładu , który w okresie swojej świetności dawał zatrudnienie 8 tysiącom ludzi z Miasta i okolic. Ten dramatyczny proces przebiegł jednak stosunkowo łagodnie Likwidacja kombinatu zakończyła się powstaniem na jego miejscu strefy przemysłowo-usługowej, gdzie obok firm obuwniczych (np. "Wojas" - największy zakład w Nowym Targu) znalazły się i inne branże: gumowa, transportowa, handlu mat. budowlanymi i opałowymi a nawet gastronomia z prawdziwego zdarzenia ("Góralsko-Strawa" - restauracja Zbigniewa Steskala) oraz Sąd i Prokuratura.
Do głównych atrakcji , którymi warto zainteresować się w Nowym Targu należą min. jarmarki czwartkowe, które tak rozrosły się w ostatnich latach że odbywają się także w soboty a nawet niedziele (giełda samochodowa). Dziś to nie tylko targowica podhalańskich Górali ale wielki plac handlowy dla Słowaków, Rosjan, Ukraińców, Białorusinów i mieszkańców płd. Polski. Handluje się wszystkim, nie tylko - jak dawniej - amerykańskimi "ciuchami" i słynnymi nowotarskimi kożuchami .
Kuśnierstwo - ta tradycyjnie do Nowego Targu przypisana branża przeżywa w ostatnich latach rozkwit. A wszystko za sprawą ostrych zim u naszych wschodnich sąsiadów których rynek w ciężkich czasach przełomu wieków okazał się wyśmienitym dla naszych kuśnierzy. Jest to podstawowa gałąź rzemiosła - w Mieście i okolicy działa bowiem przeszło 400 zakładów.

Turystyka
Formy ruchu turystycznego bez względu na obszar, są nierozerwalnie związane nie tylko z ukształtowaniem terenu lecz również z porami roku. Dlatego też charakteryzując je można przyjąć następującą klasyfikację:
turystyka letnia:
? piesza: jest to nadal najczęstsza i najstarsza forma uprawiania turystyki na tym obszarze, szczególnie związanej z masywem Gorców.
? rowerowa: forma turystyki uprawiana stosunkowo niedawno, rozwijająca się w dalszym ciągu, popularna szczególnie wśród młodzieży.
? motorowa: turystyka motocyklowa i samochodowa uprawiana nieformalnie na obszarze Gorców, po polnych drogach i pieszych szlakach turystycznych.
? konna: rzadko spotykana forma turystyki na gorczańskich szlakach, niemniej jednak bardzo atrakcyjna na tym obszarze.
? kajakowa: spotykana w rejonie Gorców tylko na rzece Dunajec, wymagająca odpowiedniego sprzętu, przygotowania i umiejętności.

turystyka zimowa:
? narciarska: występuje w formie ?ski - turyzmu? ( spotykana coraz częściej ) oraz w formie narciarstwa biegowego. W przypadku narciarstwa zjazdowego związana tylko z obszarem, na którym wybudowano wyciągi narciarskie.
? motorowa: spotykana coraz częściej na gorczańskich szlakach, uprawiana nieformalnie przez wąskie grono posiadaczy skuterów śnieżnych.
? piesza: w porównaniu z okresem letnim jest rzadszą formą w stosunku do w/w zimowych form turystyki. Wymaga odpowiedniego fizycznego przygotowania i dobrego ? specjalistycznego wyposażenia.

Zabytki

Kościół św. Katarzyny
Obecny kościół parafialny powstał z fundacji króla Kazimierza Wielkiego w 1340 roku. W 1601 roku wybuchł wielki pożar, a z kościoła zachowało się jedynie prezbiterium i zakrystia. W roku 1606 kościół odbudowano. A w roku 1765 gruntownie odnowiono kościół .

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa
Jest najwyższą budowlą Nowego Targu, a jego majestatyczną wieżę widać z każdego niemal punktu w mieście. Po raz pierwszy Komitet Budowy Kościoła zawiązał się w 1902 roku. W sierpniu 1930 roku przystąpiono do stawiania fundamentów nowego kościoła. Kościół oddano w surowym jeszcze stanie w roku 1951. Dziś warto zaglądnąć do tej imponującej świątyni i zobaczyć jej piękny monumentalny ołtarz. Jest to wykuta w marmurze scena Ostatniej Wieczerzy, z centralną postacią Chrystusa.

9. ANALIZA SWOT

Cechy krajobrazu / ochrona środowiska
Mocne strony
? Unikalna wartość środowiska naturalnego, chronione obszary o międzynarodowym znaczeniu i atrakcyjności (parki narodowe, krajobrazowe, obszary NATURA 2000)
? Pozytywny wizerunek terenów kojarzony z dobrą jakością środowiska naturalnego, specyficznym krajobrazem, architekturą i tradycjami ludowymi
? Liczne gatunki zwierzyny łownej i obfitość ryb
? Systematyczne zmniejszanie się powierzchni terenów zdegradowanych i zdewastowanych
? Liczne zasoby wód leczniczych, mineralnych oraz termalnych
Słabe strony
? Niedostateczna liczba zakładów oczyszczania ścieków
? Konflikt pomiędzy działalnością społeczno - gospodarczą, a wymogami środowiskowymi
? Wysoka emisja zanieczyszczeń pyłowych oraz gazowych do powietrza
? Zwiększone koszty utrzymania i modernizacji infrastruktury w terenie podgórskim i górskim
Szanse
? Rosnące znaczenie środowiska w kontekście oczekiwań społecznych i wymogów UE
? Naturalne warunki są wyjątkowo sprzyjające dla rozwoju turystyki i działalności rekreacyjnej
? Możliwość większego wykorzystania alternatywnych i odnawialnych źródeł energii
Zagrożenia
? Niedostateczne fundusze na ochronę dóbr przyrodniczych
? Zagrożenie powodziowe
? Degradacja zasobów naturalnych w wyniku procesów urbanizacyjnych oraz produkcji rolnej i przemysłowej
Struktura gospodarcza
Mocne strony
? Bogate lokalne zasoby surowców, głównie dla budownictwa
? Dobre warunki do handlu międzynarodowego i współpracy gospodarczej
? Zachowanie naturalnych metod w rolnictwie
? Atrakcyjność obszaru z punktu widzenia kapitału zagranicznego
? Dobrze rozwinięta baza noclegowa i zaplecze gastronomiczne
Słabe strony
? Struktura gospodarcza o przewadze działalności rolnej oraz duża ilość
gospodarstw po polskiej stronie granicy
? Niekonkurencyjna struktura gospodarcza podatna na zmiany sytuacji rynkowej
? Niedostateczny poziom usług dla przedsiębiorstw i instytucji wspierania przedsiębiorczości
Szanse
? Wzrost liczby nowotworzonych podmiotów gospodarczych
? Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw oraz mikro- przedsiębiorstw tworzy alternatywne źródło dochodów dla miejscowej ludności i jest jednym z czynników przyczyniających się do wzrostu wartości PKB
? Rozwój turystyki jako skutek poprawy oferty turystycznej
? Tradycyjne rzemiosło i przemysł mogą stanowić podstawę dla rozwoju lokalnej przedsiębiorczości
Zagrożenia
? Problemy z restrukturyzacją rolnictwa i przemysłu
? Niedostateczna liczba inwestorów zainteresowanych tymi rejonami
? Spadek nakładów inwestycyjnych w sektorze rolnictwa
? Niedostateczne wparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw
? Słabe przygotowanie terenów i obiektów do wykorzystania w celach gospodarczych
Turystyka
Mocne strony
? Ze względu na korzystne położenie geograficzne obszar koncentracji polsko-słowackiej wymiany turystycznej
? Rejon europejskich tras tranzytowych turystycznych i handlowych północno-południowych
? Bogata oferta międzynarodowych atrakcji turystycznych
Słabe strony
? Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura turystyczna
? Mało rozwinięty marketing i jakość turystyki
? Niedostateczne wykorzystanie istniejących historycznych, kulturalnych i naturalnych zalet regionu w zakresie turystyki
Szanse
? Zwiększenie czasu pobytu turystów w regionie, co będzie miało pozytywne oddziaływanie na zatrudnienie
? Zwiększenie udziału turystyki ekologicznej w turystyce ogółem
? Pojawienie się nowych tendencji w zakresie spędzania wolnego czasu
Zagrożenia
? Niskie wsparcie turystyki
? Brak regionalnej organizacyjnej struktury turystyki
? Pogarszanie się stanu obiektów historycznych i poziomu naruszania spójnych urbanistycznych chronionych stref miejskich, rezerwatów przyrody oraz krajobrazu
? Niewystarczające możliwości uzyskiwania środków na finansowanie działań w zakresie turystyki i rekreacji

Dziedzictwo kulturowe i tradycje
Mocne strony
? Podobna kultura i tradycja po obu stronach granicy
? Bogaty folklor, oparty na wielokulturowym dziedzictwie regionu
? Region bogaty w obiekty historyczne i zachowane obiekty architektury ludowej
? Unikatowe zabytki kultury materialnej
Słabe strony
? Zły stan wielu obiektów historycznych i kulturowych
? Niedostateczne środki finansowe na prowadzenie działalności kulturalnej
? Coraz mniejsze zainteresowanie mieszkańców działalnością kulturalną i edukacyjną
Szanse
? Umacnianie tożsamości regionalnej po obu stronach granicy
Zagrożenia
? Zanikanie zwyczajów i tradycji regionalnych wskutek popularyzacji kultury masowej i postępującej globalizacji

ZAKOŃCZENIE
Euroregion ?Tatry?, jak zostało to przedstawione w niniejszej pracy, jest godny uwagi zarówno dla ?zwykłych? mieszkańców, jak również dla inwestorów, pragnących założyć własną działalność gospodarczą. Myślimy, że w sposób wyczerpujący udało nam się przedstawić pola inwestycyjne dla nowych inwestorów i zachęcić ich do inwestowania właśnie w Euroregionie ?Tatry?. Mam nadzieję, że prezentując piękno tutejszych okolic nakłoniliśmy Państwa do bliższego poznania walorów krajobrazowych tego przygranicznego regionu. Odwiedzając te tereny można poznać nie tylko ciekawe obyczaje Górali, ich architekturę, muzykę, ale także nie mniej znaną polakom kulturę Słowacji. Można także posłuchać nigdzie indziej nie spotykanej bardzo charakterystycznej mowy góralskiej i spróbować jedyne w swoim rodzaju oscypki?


Bibliografia

1) W. Molendewski, M. Ratajczyk, Euroregiony. Polski krok do integracji, wyd. Atla 2, Warszawa 2000
2) A. Z. Nowak, Integracja europejska, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2002
3) E. Jantoń-Drozdowska, Regionalna integracja gospodarcza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998
4) I. Pietrzyk, Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w państwach członkowskich, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000
5) http://www.euroregion-tatry.pl/
6) http://kongresonkol.io.gliwice.pl/piotr/historia1.html
7) http://www.zakopane.pl/
8) http://www.vysoketatry.com/obce/kezmarok/pl.html
9) http://www.um.zakopane.pl
10) http://www.nowytarg.pl/