Kompetencje organów rządzących
SEJM
Posiada inicjatywę ustawodawczą
sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów
wybiera ze swego grona Marszałka i wicemarszałków
powołuje komisje stałe oraz może powoływać komisje nadzwyczajne
może powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy
decyduje w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej o stanie wojny i zawarciu pokoju
rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach
posiada prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w czasie rozpatrywania go przez Sejm (poseł)
uchwala ustawy większością głosów
ma prawo zarządzić referendum ogólnokrajowe
uchwala wotum zaufania Radzie Ministrów
wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz członków R.M. w razie niepowołania Rady Ministrów lub nieudzielenia jej wotum zaufania
może wyrazić ministrowi wotum nieufności
MARSZAŁEK SEMU
przewodniczy obradom Sejmu
strzeże praw Sejmu oraz reprezentuje Sejm na zewnątrz
może odmówić poddania pod głosowanie poprawki ustawy, która uprzednio nie była przedłożona komisji
przekazuje Senatowi ustawę uchwaloną przez Sejm
po uchwaleniu ustawy przez Sejm i Senat przedstawia ją do podpisu Prezydentowi
zarządza wybory Prezydenta
przejmuje obowiązki Prezydenta, jeżeli nie może on okresowo sprawować urzędu
- wykonuje tymczasowo obowiązki Prezydenta do czasu wyboru nowego Prezydenta, w razie: śmierci Prezydenta
- zrzeczenia się urzędu przez Prezydenta
- stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta
- uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia
- złożenia Prezydenta z urzędu orzeczeniem trybunału Stanu
może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego Prezesa NIK oraz Rzecznika Praw Obywatelskich
MARSZAŁEK SENATU
przejmuje obowiązki Prezydenta, jeżeli nie może wykonywać ich Marszałek Sejmu
SENAT
posiada inicjatywę ustawodawczą
może przyjąć ustawę bez zmian, uchwalić poprawki albo uchwalić odrzucenie jej w całości
ZGROMADZENIE NARODOWE
jego uchwałą może nastąpić postawienie prezydenta w stan oskarżenia
PREZYDENT
posiada inicjatywę ustawodawczą
zarządza wybory do sejmu i senatu
podpisuję ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej
przed podpisaniem ustawy może odwołać się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją
może odmówić podpisania ustawy, gdy Trybunał uznał ją za niezgodną z Konstytucją
może wystąpić z wnioskiem do Sejmu o ponowne rozpatrzenie ustawy
po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu może zarządzić skrócenie kadencji Sejmu
jeżeli Sejm nie może się zebrać na posiedzenie postanawia o stanie wojny
ma prawo zarządzić referendum ogólnokrajowe za zgodą Senatu
czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji
stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium
ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat
mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Rzeczpospolitej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych
przyjmuj listy uwierzytelniające i odwołujące akredytownych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych
może zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności umowy międzynarodowej z Konstytucją
współdziała w zakresie polityki zagranicznej z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem
jest zwierzchnikiem Sił Zbrojnych
w czasie pokoju sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnym za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej
mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów Sił Zbrojnych na czas określony
na czas wojny, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych
może odwołać w tym samym trybie Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych
na wniosek Ministra Obrony Narodowej nadaje stopnie wojskowe
w razie bezpośredniego zewnętrznego zagrożenia państwa zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie Sił Zbrojnych
nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego
nadaje ordery i oznaczenia
stosuje prawo łaski ( nie stosuje się go do osób skazanych przez Trybunał Stanu)
może zwracać się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub Zgromadzenia Narodowego
w sprawach szczególnej wagi może zwołać Radę Gabinetową
wydaje rozporządzenia i zarządzenia
wydaje postanowienia w zakresie realizacji pozostałych swoich kompetencji
nadaje statut Kancelarii Prezydenta oraz powołuje i odwołuje Szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczpospolitej
wydaje akty urzędowe
powołuje Prezesa Rady Ministrów wraz z pozostałymi członkami R.M.
przyjmuje dymisję i powołuje wybranego przez Sejm nowego Prezesa Rady Ministrów jeżeli Sejm wyraża wotum nieufności Radzie Ministrów
odwołuje ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności
powołuje sędziów
powołuje Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego
powołuje Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego
PREZES RADY MINISTRÓW
akty urzędowe wymagają dla swojej ważności jego podpisu (ponosi za nie odpowiedzialność przed Sejmem)
kieruje pracą Rady Ministrów
wydaje rozporządzenia
zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania
koordynuje i kontroluje pracę członków Rady ministrów
sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym
jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej
jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej
proponuje skład Rady Ministrów
może zwrócić się do Sejmu o wyrażenie Radzie Ministrów wotum zaufania
składa dymisję Rady Ministrów na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu
składa dymisję Rady Ministrów w razie:
- nieuchwalenia przez sejm wotum zaufania dla Rady Ministrów
- wyrażenia Radzie Ministrów wotum nieufności
- rezygnacji Prezesa Rady Ministrów
RADA MINISTRÓW
posiada inicjatywę ustawodawczą
posiada prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w czasie rozpatrywania go przez Sejm
może uznać uchwalony przez siebie projekt ustawy za pilny ( z wyjątkiem projektów ustaw podatkowych, ustaw dotyczących wyboru Prezydenta, Sejmu, Senatu oraz organów samorządu terytorialnego, ustaw regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, a także kodeksów)
prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczpospolitej
zajmują się sprawami polityki państwa nie zastrzeżonymi dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego
kieruje administracją rządową
zapewnia wykonanie ustaw
wydaje rozporządzenia
koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej
chroni interesy Skarbu Państwa
uchwala projekty budżetu państwa
kieruje wykonaniem budżetu państwa i uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu
zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny
zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa
sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi
zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe
sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej
określa organizację i tryb swojej pracy
SĄDY POWSZECHNE
sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów
NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY ORAZ SĄDY ADMINISTRACYJNE
kontrola działalności administracji publicznej
kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej
SĄD NAJWYŻSZY
stwierdza ważność referendum ogólnokrajowego oraz referendum
stwierdza ważność wyboru Prezydenta
sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania
KRAJOWA RADA SĄDOWNICTWA
stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów
może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów
wybiera spośród swoich członków przewodniczącego i dwóch wiceprzewodniczących
TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY
jeżeli Prezydent nie jest w stanie powiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu, wówczas o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta rozstrzyga T.K. na wniosek Marszałka Sejmu
w takiej sytuacji powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta
orzeka w sprawach:
- zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją
- zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi
- zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych
rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa
określa termin utraty mocy obowiązujących aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów
powoływany przez Prezydenta
PREZES TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO
może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego sędziego T.K.
TRYBUNAŁ STANU
za naruszenie konstytucji lub ustawy odpowiadają przed nim :Prezydent, Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów, Prezes Narodowego Banku Polskiego itd.
Przewodniczący Trybunału Stanu może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego członka T.S.
NAJWYŻSZA IZBA KONTROLI
naczelny organ kontroli państwowej
podlega Sejmowi
kontroluje działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności
może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych
może kontrolować działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych w zakresie jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa
przekłada Sejmowi:
- analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej
- opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów
- informacje o wynikach kontroli, wnioski i wystąpienia, określone w ustawach
przedstawia Sejmowi coroczne sprawozdanie ze swojej działalności
RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH
stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela
powoływany przez Sejm za zgodą Senatu
KRAJOWA RADA RADIOFONII I TELEWIZJI
stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji
wydaje rozporządzenia, a w sprawach indywidualnych podejmuje uchwały
członkowie powoływani są przez Sejm, Senat i Prezydenta
STANY NADZWYCZAJNE
może zostać wprowadzony w sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające
stany nadzwyczajne: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej
wprowadza je Prezydent na wniosek Rady Ministrów
przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz za zgodą Sejmu
Prezydent przedstawia Sejmowi rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego lub wyjątkowego, a następnie Sejm rozpatruje je (może je uchylić)
Rada ministrów może stan klęski żywiołowej (przedłużenie tego stanu za zgodą Sejmu